ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Ы. АЛТЫНСАРИН АТЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ БІЛІМ АКАДЕМИЯСЫ

1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІЫ. АЛТЫНСАРИН АТЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ БІЛІМ АКАДЕМИЯСЫ TIMSS зерттеуініңнәтижелері негізіндеоқушылардың математикалық сауаттылығын арттыру Тұяқов Е.А. Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА Орта білім институтының директоры

2. Халықаралық салыстырмалы зерттеудің ҚР Ұлттық бағалау жүйесіндегі орны МЖББС және оқу бағдарламасына сәйкес мектеп мұғалімдерімен жүзеге асырылатын ағымдық және қорытынды бағалау ● оқу жетістігін мониторинглеу, оқу үдерісінің тиімділігін бағалау, қызмет көрсету сапасын салыстырмалы талдау МЖББС және оқу бағдарламасына сәйкес оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау ОЖСБ (ВОУД), ҰБТ (ЕНТ) және т.б. ● халықаралық деңгейде ұлттық жетістіктерді мониторинглеу, салыстырмалы бағалау және талдау ХСЗ талаптарына сәйкес TIMSS, PISA, PIRLS зерттеулеріне ҚР оқушыларының қатысуы

3. TIMSS халықаралық зерттеуі Trends in Mathematics and Science Study Білімжетістіктерінбағалаудың Халықаралық Қауымдастығы (IEA) арқылы жүзеге асырылады. Зерттеудің мақсаты – әртүрлі елдегі 4-ші, 8-ші сыныпоқушыларының ғылыми-жаратылыстану және математикалық білімсапасынсалыстырмалыбағалау және оқу жетістіктерінеәсер ететінфакторлардыанықтау. Зерттеуге қатысушылар Ең жоғарғы халықаралық балл – 1000 балл, Орташахалықаралық көрсеткіш - 500 балл

4. PISA халықаралық зерттеуіProgramme for International Student Assessment Экономикалық ынтымақтастық даму ұйымы (ЭЫДҰ) арқылы жүзеге асырылады. Зерттеудің мақсаты –мектептің білім беру тиімділігін 15 жастағы оқушылардың математикалық, оқу және жаратылыстанусауаттылықтарынан оқу жетістіктерінсалыстырмалыбағалау арқылы анықтау. Зерттеудің жүргізілуі 390 баллов 59 место 432 балла 49 место

5. Мемлекеттерге Халықаралық зерттеулерге қатысу не береді? • Халықаралық стандарттарменсалыстырғанда мемлекеттегібілімжағдайы туралыақпарат; • Басқа елдерменсалыстырғанда мемлекеттегібілімжүйесінің даму тенденцияларытуралымәлімет; • Әртүрлі мемлекеттердің білімжағдайына әсер ететінфакторлартуралыақпарат; • Қазіргі құралдар, бағдарламалық жабдықтар мен білімсапасынбағалауға арналған технологиялар; • Халықаралық салыстырмалысараптамажасау; • Зерттеугеқатысушы елдердің мамандарыменынтымақтастық орнату.

6. Қазақстанның халықаралық зерттеуге қатысу мақсаты • білімберудің бақылау-бағалау жүйесін реформалаудағы қажеттілік; • қазақстандық білім беру жүйесінің әлемдік білімберукеңістігімен бірігуі; • оқытудың халықаралық сапа стандарттарыненгізудегіжәне оның нәтижелерін бақылаудағы қажеттілік; • білім беру мазмұнын жаңарту, білімберусапасынбағалаудың қазақстандық жүйесін құру; • Ұлттық кадрлардың біліктілігін арттыру; • білімсапасынбағалайтын қазақстандық жүйе енгізу.

7. TIMSS зерттеуінің негізгі бағыттарының бірі – математикалық сауаттылық Математикалық сауаттылық - - математиканың әлемдегі рөлін анықтау және түсіну; - әртүрлі формада берілген сандық ақпараттарды оқу, талдау, түсіндіріп беру; - дұрыс негізделген математикалық пайымдаулар айту; - есептерді шығарудың тиімді тәсілдерін табу, орындау, өзін-өзі тексеру, өмірмен байланыстыру; - математикалық білімді өмірлік жағдаяттарда кездесетін түрлі мәселелерді шешуде еркін қолдану. Оқушылардың математикалық сауаттылығының қалыптасуы «математикалық құзыреттiлiктiң» даму деңгейлерімен(танымдық салалармен) сипатталады: - білу (ескетүсіру); - қолдану (байланыстардыорнату); - ойлау (пайымдау).

8. Математикалық құзыреттілік • Математикалық құзыреттілік – нәтижелерді түсіндіру, талдау және түрлендіру, математикалық модель құрастыру, қатынастарды анықтау, шынайы өмірде пайда болған мәселелерді шешу үшін математиканы дәлме-дәл қолдану қабілеттілігі. • Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар: «Алған білімдері мен біліктерін практикалық қызметтерінде және күнделікті өмірлерінде: • қажеттілігіне қарай анықтамалық материалдарды және қарапайым есептеуіш құралдарды пайдаланып, формулалар бойынша тәжірибелік есептеулер жүргізу; • ең қарапайым математикалық моделдерді құрастыру және зерттеу; • нақты байланыстарды функцияның көмегімен суреттеу және зерттеу, оларды график түрінде беру; нақты үдерістердің графиктерін түсіндіру; • геометриялық, физикалық, экономикалық және т.б. мазмұнды қолданбалы есептерді шешу; • диаграмма, графиктер, статистикалық сипаттағы ақпараттарды, сандық мәліметтерді танып білу, талдау; • оқып игерілген формулалар мен фигуралардың қасиеттері негізінде қарапайым тәжірибелік жағдайларды зерттеу (моделдеу); шынайы объектілердің ұзындықтарын, аудандарын және көлемдерін есептеу».

9. Математикалық құзыреттіліктің деңгейлері(танымдық салалар) Білу (еске түсіру): Терминдерді, сандарды қасиеттері бойынша суреттеу және есептеу; график пен кестеден мәліметтерді алу; құралдарды қолдану; классификациалау, математикалық объектілерді танып білу. Қолдану (байланыстарды орнату): Нәтижелі шешу тәсілін таңдау; математикалық ақпаратты талдау және көрсету; модельдеу; тізбекке байланысты тапсырмаларды орындау; стандартты есептерді шешу. Ойлау (пайымдау, тұжырымдау): Объектілердің арасындағы тәуелділікке талдау жасау; қорытындылау, Әртүрлі шешу жолдарын синтездеу; дұрыс/бұрыс айтылғандарды дәлелдеу; стандартты емес есептерді шешу.

10. TIMSS, PISA зерттеулері бағалау жүйесімен ҚР жаңартылған білім мазмұнының арақатынасы TIMSS және PISAкритерийлержүйесі ҚР жаңартылған орта білім мазмұнының критерийлер жүйесі білу (репродуктивтік іс-әрекет, деректерді және әдеттегі күрделі емес сұрақтарды білу) білу - түсіну қолдану (байланыстарды орнату, ұғымдарды пайдалану) қолдану анализ – синтез - бағалау ойлау (рефлексия)

14. Білімді меңгеру деңгейлері мен ынталандыру, белсенділік және біліктік, білім сапалары арасындағы байланыс

15. Мектеп математика курсының мазмұндық-әдістемелік бағыттары • Сандар және есептеулер • Теңдіктер, өрнектер және оларды түрлендірулер • Теңдеулер, теңсіздіктер және олардың жүйелері • Функциялар • Геометриялық фигуралар және олардың қасиеттері • Шамаларды өлшеу • Векторлық-координаталық • Математикалық анализ бастамалары • Ықтималдықтар теориясы мен статистика элементтері

16. Математикадан мазмұндық бағыттар (TIMSS)

17. Математикалық бағыт (TIMSS-2011)

18. Математикадан оқу-танымдық түрлерінің нәтижелері (TIMSS-2011)

19. Тапсырма деңгейі бойынша математикалық дайындық нәтижесі 4 сынып 8 сынып TIMSS 2007 TIMSS 2011 19% 3% 7% 52% 29% 23% 62% 81% 57% 95% 88% 85%

20. Математикалық дайындық деңгейлері (4 сынып)

21. Математикалық дайындық деңгейлері (8 сынып)

22. Халықаралық зерттеудің нәтижесі • Зерттеунәтижесін талдаубарысында, қазақстандық оқушылардың білімдікдеңгейі, қолданбалы тәжірибелік бағыттарға қарағанда басымекеніанықталды. • Оқу бағдарламасы мен оқулықтарда тәжірибелік бағыттарына көбірек көңіл бөлу, білімберудегіжаңа үдерістерге көшу қажеттілігі зерттеуфакторларынандәлелденді. • Салыстырмалызерттеулергеқатысу тәжірибесі біліммазмұны мен оқыту әдістемелерін жетілдіру, білімсапасынкөтеретін бағыттарға өзгертулер енгізуқажеттілігін анықтады.

23. TIMSS халықаралық зерттеуінің тапсырмалары

24. Математика 4 сынып Бірүстелде 4 адамотыраалады. 28 адамотырғызу үшін қанша үстел керекекенінқалай білугеболады? А) 28-ді 4-ке көбейту; В) 28-ді 4-ке бөлу; С) 28-ден 4-ті азайту; D) 28-ді 4-ке қосу.

25. Математика 4 сынып Маржан Ақсу қаласынан бастап бірқалыпты жылдамдықпен 2 сағат жол жүріп жол белгісіне келіп жетті. Маржан сол жылдамдықпен Баянды қаласына жол жүруді жалғастырды. Оған жол белгісінен бастап Баянды қаласына жету үшін қанша уақыт кетеді?

26. Математика 4 сынып Ажарбөлменің бірбұрышына қорапшаларды қатарлады.Барлық қорапшалардың өлшемдері бірдей. Ажарнешеқорапшаны пайдаланды? А) 25 В) 19 С) 18D) 13

27. Математика 4 сынып Нүркен сіріңке шырпысынан 1-ден 4-ке дейін фигураларды құрастыру керек. Суретте 1, 2 және 3 фигуралары көрсетілген. Ол 1 фигурасын құрастыру үшін төрт шырпы, 2 фигурасын құрастыру үшін жеті шырпы, 3 фигурасын құрастыру үшін он шырпы пайдаланды. Нүркен осы тізбектегіәрбір фигураныбірережебойыншақұрастырды. Оған 4 фигурасынқұрастыруы үшін қанша шырпықажет болады? 27

28. Математика 4 сынып Асхаттөрт сыныптың оқушыларынан олардың ұнамды түстеріне қатысты сауалдаржүргізді. Қандай сынып оқушылары көк түстіні ең аз таңдады? А) Класс 1 В) Класс 2 С) Класс 3 D) Класс 4 28

29. Математика 4 сынып Мектеп директоры оқушылардан олардың ұнамды пәндеріне қатысты сауалдаржүргізді. Дөңгелек диаграммада 5 пәннің ішіндегіұнамды пәндерді таңдау нәтижелері берілген. Төмендегі қандай бағандық диаграммадажоғарыдағы дөңгелек диаграмманың мәліметтері көрсетілген? 29

30. Математика 8 сынып Бөлме Төмендегі сызбалардың қайсысы суреттегі бөлменің жоспарына сәйкес келеді?

31. Математика 8 сынып Рүстем кітаптардытіктөртбұрышты қорапшаға қатарлайды.Барлық кітаптардың өлшемдері бірдей. Қорапшаны толтыратынкітаптардың ең көп саны қанша?

32. Математика 8 сынып Суретте 13 сіріңкеден құралған, 4 шаршыдантұратын қатар көрсетілген. Егер 73 сіріңкені пайдаланып, оны дәл осы жолменқұрастырсаңыз, ондақатарда қанша шаршыболады? Жауаптыалуүшін қажет болған есептеулердікелтір. Жауабы: _______________

33. Математика 8 сынып Мына өрнектердің қайсысы, PQR үшбұрышының тік бұрышты үшбұрыш екенін көрсетеді? А) 32 + 42 = 52; В) 5< 3+4; С) 3+4 = 12 – 5; D) 3 ˃ 5·4

34. Білім және білік критерийлерін есепке алып жүзеге асырылатын негізгі бағыттар • Логикалық – анықтамалар мен тұжырымдарды айту және дәлелдеулер жүргізу жолымен ұғымдар мен түсініктер жүйесін қалыптастыру; • Формальды-оперативтік – есептеу, теңбе-тең түрлендіру, теңдеулерді шешу, функцияларды зерттеу және т.б. орындауға дағдыландыру; • Мазмұндық қолданбалы – мәтінді, геометриялық есептерді, физикалық, техникалық, экономикалық және т.б. мазмұнды есептерді шығару; • Есептемелі-графикалық – кестелер толтыру, графиктер мен диаграммалар салу және олардан ақпараттарды алу, жуықтап есептеулер жүргізу және т.б. біліктерге дағдыландыру.

35. Ұсыныстар • Мектептегі оқу үдерісінде сыни тұрғыда ойлау технологиясы мен нәтижеге бағдарланған педагогикалық технологияны кіріктіретін “Үш өлшемді әдістемелік жүйе” технологиясын пайдалану қажет. • Дидактикалық матрица (Б.Блум таксономиясы) негізінде құрастырылған әр пән, әр тарау, әр тақырып бойынша “білу – түсіну – қолдану – тұжырымдау” мақсаттарына жетелейтін деңгейлік тапсырмалар жүйесі жасалып, практикаға енгізілу керек. • Халықаралық зерттеулердің және шынайы өмірлік жағдайларға бейімделген тапсырмалар жинағын әзірлеу, нақтылы практикалық жағдайларды моделдейтін есептер санын арттыру. • Оқулықтарға көбірекпрактикалық мазмұнды есептерді, әртүрлі форматтағы тест тапсырмаларын, стандартты емес жағдайларда білімді қолдануға арналған қызықты есептерді енгізу.

36. Ұсыныстар • Мұғалімдерді оқыту бағдарламалары мен педагогтардың біліктілігінарттыружүйесін жетілдіру. • Білім беру ұйымдарында математикалық сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру санын арттыру. • Халықаралық зерттеулерді жүргізудің маңыздылығы және ерекшелігі туралы ата-аналарды, оқушыларды, қоғамды кеңінен ақпараттандыру. • Халықаралық зерттеулер мен Ұлттық емтихандардың нәтижелері бойыншамектептерменжәне оқушылармен мақсатты түрде жұмыс істеу. • Білім басқармалары мен Білім беру ұйымдарының веб-сайттарындаPISA, TIMSS, PIRLSнәтижелерімен ақпараттық қолдау.

37. Назарларыңызға рахмет! www.nao.kz www.bilimstat.edu.kz