Carl Orff

1. Carl Orff

2. CARL ORFF (ur. 10 lipca 1895 w Monachium, zm. 29 marca 1982 tamże) – niemiecki kompozytor, pedagog i dyrygent. Przedstawiciel prymitywizmu muzycznego XX wieku, w twórczości widoczne również wpływy muzyki średniowiecza i renesansu. Głównie stosowane współbrzmienia kwartowo - kwintowe, inne cechy charakterystyczne to monumentalizm brzmienia i wielki aparat wykonawczy. Carl Orff opracował własną metodę wychowania muzycznego dzieci, której głównym elementem jest śpiew i gra na prostych instrumentach perkusyjnych (tzw. instrumentarium Orffa, w skład którego wchodzą: bębenki, tamburyna, kołatki, grzechotki, trójkąty, dzwonki melodyczne). Duży nacisk kładzie się na improwizację i rozwijanie ekspresji, najważniejszym elementem w muzykowaniu jest rytm. Metoda Orffa szeroko jest też wykorzystywana w muzykoterapii dorosłych.

3. Metoda Orffa należy do metod twórczych. Najistotniejsze ich cechy to: * pełna samodzielność uczniów w rozwiązywaniu zadań i problemów ruchowych, * zadania dla podmiotu mają charakter zadań otwartych, * czynnikami motywującymi uczniów do działania są: informacje, oczekiwania, konflikty informacyjne, oraz wyniki własnych czynności, mające charakter nagród i kar, * uczeń stosuje samokontrolę i samoocenę dąży do samodoskonalenia.

4. U podstaw systemu Orffa leżą założenia ogólnowychowawcze. Jest to wykorzystanie muzyki i aktywności muzycznej dziecka do celów wychowawczych, a także po to, by przygotować je do umiejętności zrozumienia dzieł sztuki (nie tylko muzycznej). Koncepcja Orffa łączy tworzenie, odtwarzanie i słuchanie muzyki. Swoistą nowością było zaprzeczenie, że tylko człowiek dorosły potrafi słuchać i odtwarzać muzykę w sposób twórczy. Cała koncepcja pedagogiki muzycznej według C. Orffa opiera się na trzech zasadach: ·        kładzenie nacisku na kształcenie poprzez zabawę, ·        rozwijanie muzykalności dzieci, ·        integracja muzyki, słowa i ruchu. Do konstruowania zabaw muzycznych podczas pracy z dziećmi młodszymi możemy wykorzystać: ·        dziecięcy folklor muzyczny (zaklęcia, powiedzonka, wyliczanki) ·        nazwy kwiatów, drzew, zwierząt, roślin, owoców, warzyw, itp. ·        wierszyki pisane przez poetów dla dzieci.

5. Formy wychowania muzycznego w systemie Orffa.   Specyfika systemu Orffa determinuje częstsze wykorzystywanie pewnych form wychowania muzycznego i mniejsze zainteresowanie innymi. Często używa się tu: gry na instrumentach, ruchu przy muzyce, tworzenie muzyki. Rzadko sięga się po śpiew i słuchanie muzyki. Aby dokładniej przyjrzeć się na czym polega owo wykorzystanie form wychowania muzycznego w systemie Orffa, można przedstawić kolejno wszystkie: ŚPIEW, RUCH PRZY MUZYCE, GRA NA INSTRUMENTACH, SŁUCHANIE MUZYKI, TWORZENIE MUZYKI.

6. ŚPIEW - już pierwsze kontakty dziecka z muzyka związane są ze śpiewem. Występuje on praktycznie w każdej zabawie. Dlaczego jednak odgrywa on tutaj rolę drugoplanową? W koncepcji Orffa śpiew polega na wykonywaniu piosenek dziecięcych, ludowych, fragmentów muzyki poważnej przy akompaniamencie (zwykle perkusyjnym). Główny nacisk kładzie Orff na ekspresję wynikającą z zaangażowania dziecka i na jego możliwości twórcze. RUCH PRZY MUZYCE - nie ma ustalonych reguł poruszania się (umownych gestów, figur). Ruch jest spontaniczny, ma charakter kreatywny. Jest swobodny, zależny od wewnętrznego nastroju dziecka. Na samym początku ruch przy muzyce w koncepcji Orffa ma charakter prosty: chód, bieg, podskoki, czworakowanie. Następnie przybiera charakter improwizowany, by w końcu stać się kreatywnym. GRA NA INSTRUMENTACH - szczególna rola w systemie Orffa. Dzieci mają kontakt z instrumentami już od samego początku. Dobór repertuaru do wykonania przy pomocy instrumentów jest tak dobrany, aby nie znużyć i nie zniechęcić dzieci. SŁUCHANIE MUZYKI - nie odgrywa roli pierwszoplanowej. Ma miejsce podczas wspólnej improwizacji (np. ruchowej), także podczas wspólnego odtwarzania muzyki i gry na instrumentach. Dzieci mają okazję przysłuchiwania się dźwiękom, dostrzegają barwę instrumentów, rozwijają wrażliwość na ich współbrzmienie. Metoda Orffa daje możliwość przygotowania do percepcji muzyki. TWORZENIE MUZYKI - przybiera kształt improwizacji (wokalnej, instrumentalnej, wokalno-instrumentalnej i ruchowej). Jest całkowicie swobodna, niezależna, nie należy ograniczać jej żadnymi regułami. Ten etap improwizowania charakterystyczny jest szczególnie w grupach dzieci młodszych o mniejszym doświadczeniu muzycznym. Następne etapy w tworzeniu muzyki w systemie Orffa noszą już pewne cechy improwizacji kierowanej. Prowadzący może już narzucić dzieciom pewne zasady, np. dobór instrumentów, linię melodyczną, czy rytm.

7. Etapy improwizacji: ·        słowno-rytmiczne - wprowadzanie wartości rytmicznych (dzieci improwizują rytm do imion, nazw, wierszy, itp.). Można wykorzystać dodatkowo: klaskanie, tupanie, pstrykanie palcami, uderzanie dłońmi o uda, itp. ·        echo rytmiczne  powtarzanie rytmu podanego przez nauczyciela na zasadzie "echa" przez dzieci. ·        rytmiczno - melodyczne  układanie melodii do własnego imienia, nazw zwierząt, kwiatów, śpiewanki muzyczne (tj. opowiedzenie śpiewem jakiejś historyjki, np. o psie)

8. Walory metody Orffa to: -wszechstronność, -powszechność -atrakcyjność oparta na żywiołowym wyzwalaniu tendencji twórczych dziecka oraz działaniu w zespole. Charakterystyczną cechą programu Orffa jest założenie, że muzyka, słów i ruch są od początku istnienia związane przez zjawisko rytmu, który współtowarzyszy – zarówno dźwiękom i głosom, jak również elementom ruchowym. Stwarza to podstawę do równoczesnych przeżyć słownych, muzycznych i ruchowych. Zajęcia prowadzone metodą Orffa nie są celem samym w sobie, ale służą rozwojowi osobowości dziecka.

9. Metoda Orffa zaleca pracę z dziećmi na zasadzie równorzędnych zadań. Każde dziecko bierze udział w wykonywaniu konkretnych zadań ruchowych a nauczyciel występuje tylko w roli doradcy, inspratora czy korektora. Lekcja prowadzona tą metodą zaczyna się zwykle zabawą oraz dobranym do możliwości dzieci zestawem form ruchowych i rytmicznych. Następnie wprowadza się różne teksty słowne, często powiązane ruchem. Każda lekcja powinna zawierać elementy słowa, ruchu i muzyki. Ich kolejność może ulegać daleko idącym zmianą a sposoby wiązania tych elementów, równoczesnego lub wyłącznego ich występowania, stanowią wdzięczne pole dla inwencji nauczyciela, który poznał specyfikę metody i potrafi swobodnie operować narzędziami pracy w tym zakresie.

10. Metoda Orffa rozwija podstawowe uzdolnienia dzieci przez: • * odtwarzanie muzyki wokalnej i instrumentalnej • * tworzenie muzyki wokalnej i instrumentalnej • * realizację ruchową muzyki • integrację ruchu, śpiewu, gry na instrumentach i słowa. • Metoda Orffa wykorzystuje żywiołowy zapał dzieci i ich naturalną motoryczność- uczniowie sami tworzą muzykę, rozwijają swą fantazję i pomysłowość przy improwizowaniu komponują własne ilustracje do słuchanej melodii lub rytmu.