15.03.2010

1. 15.03.2010

2. Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla KURUMSALLAŞMA SÜRECİNİN BAŞLAMASI MESCİD’İ NEBEVİ

3. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Medine’de; • İslâm toplumunun oluşmasında ve • Müslümanlar arasında birlik ve beraberliğin sağlanmasında • en önemli unsurlardan birisi Mescid-i Nebevî (Peygamber Mescidi)'dir.

4. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Hz. Peygamber devesinin çöktüğü alana bir Mescid inşa etmeye karar verdi. • Medinelilerin hurma kuruttuğu bu arsayı satın almak istediğinde sahipleri, karşılıksız olarak vermek istediler. • Ancak Hz. Peygamber bunu kabul etmedi. Arsanın değeri olan on dinarı Hz. Ebû Bekir ödedi.

5. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • İnşaata, arsanın tesviyesi ile başlandı. • Burada bulunan • hurma ağaçları kesildi, • mezarlar başka yere nakledildi ve • tümsekler düzeltildi. • Binanın temelinde ve alt kısmında taş, üst kısımlarında ise kerpiç (lebin) kullanıldı.

6. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Arsa üzerinde eskiden mevcut olan hurma ağaçları sütun olarak Mescid’in kıblesine dizildi ve bunların üzerine, hurma dal ve yapraklarından bir çatı yapıldı. • Mescid’in yapımında başta Hz. Peygamber olmak üzere muhacirler ve ensâr fiilî olarak çalıştılar.

7. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Başlangıçta kıblesi Kudüs’e doğru olan Mescid-i Nebevî'nin üç kapısı vardı. • Birinci kapı güneyde, bugünkü kıble duvarında bulunuyordu (Bâbü's-Selâm). • İkinci kapı doğu tarafında idi (Bâbü-Cibrîl). Hz. Peygamber bu kapıyı kullanırdı. • Üçüncü kapı ise batı yönünde bulunuyordu (Bâbü-Âtike).

10. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması)

12. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Güney duvarı boyunca Suffe denilen bir revak veya gölgelik bulunmaktaydı. • Kıble, Kudüs’ten Kâbe’ye çevrilince güney yönünde bulunan kapı kapatılarak kuzey yönünde aynı adla yeni bir kapı açıldı. • Diğer kapılarda herhangi bir değişiklik yapılmadı. • Suffe ise güneyden kuzeye nakledildi.

14. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Yeni plana göre harim, güneyde iki sıra halinde yerleştirilen hurma kütükleri üzerine uzatılan hurma dallarının toprakla kapatılmasıyla elde edilen bir damla örtülmüştü. • Tavan, bir insanın elinin yetişeceği kadar basıktı. • İlk zamanlarda camide yere ince kum döşenmişti.

15. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Başlangıçta Hz. Peygamber cuma hutbelerini, vaaz ve irşatlarını bir hurma kütüğüne dayanarak veriyordu. • Cemaatin sayısı artınca ve ayakta uzun süre hitap kendisini rahatsız edince bir minber yapıldı. Bu minber, biri oturmak için olmak üzere üç basamaktan ibaretti.

16. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Peygamberimiz Mescid'in kıble tarafında belirli bir yerde namaz kıldırırdı. • Bugünkü anlamda oyuntu şeklindeki ilk mihrab, Emevî halifelerinden Ömer b. Abdülaziz’in Medine valiliği sırasında yapılmıştır. .

17. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Mescid-i Nebevî’nin inşâsı tamamlandıktan sonra Peygamberimiz, geçici olarak yerleştiği Ebû Eyyûb’ün evinden ayrılarak Mescid’in hemen bitişiğine aile mensupları için yapılan odalara taşındı. • Başlangıçta bu odaların sayısının, birisi Hz. Hatice’den sonra evlendiği Sevde’ye, diğeri de Âişe’ye ait olmak üzere iki olduğu söylenmektedir.

18. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Hz. Peygamber’in evlilikleri arttıkça bu odalara yenileri ilave edilmiş ve sayıları dokuza ulaşmıştır. • Odaların kapı açıklığı kilim veya kumaş perde ile kapatılıyordu. • Hz. Peygamber’in odalarının duvarları da kerpiçle örülmüş, üstleri hurma dal ve yaprakları ile örtülmüştü.

19. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Bu odaların dışında başka maksatlarla kullanılan odalardan da bahsedilir. • Burası gıda maddeleri, silahlar vesaire eşyanın saklandığı bir devlet hazinesi (Beytülmâl) olarak kullanılmaktaydı. • Buranın muhafaza ve idareciliği ile Bilâl-i Habeşî görevlendirilmişti.

20. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Resûl-i Ekrem bu arada aile fertlerini Medine'ye getirmek üzere Ebû Râfi’ ile Zeyd b. Hârise’yi Mekke'ye gönderdi. • Bunlar Hz. Peygamber’in zevcesi Sevde ile kızları Fatıma ve Ümmü Gülsüm’ü Medine'ye getirdiler.

21. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Zeyneb’i o sırada müşrik olan Ebü’l-Âs b. Rebî’ bırakmadı. • Rukıye ise kocası Hz. Osman ile daha önce hicret etmişti.

22. 2.1.1 HZ MUHAMMED’İN SOY KÜTÜĞÜ Hz Muhammed (s.a.v) EŞLERİ Sevde b. Zem’a (Dul) M53 Hz Hatice M25/H40 Hz Aişe H1-H2 evlendi 623-624 Hz Hafsa b. Ömer Hz Zeynep b. Hüzeyme Hz Zeynep b. Cahş Hz Ümmü Seleme Hz Ümmü Habibe (H7) Hz Cüveyriye b.Haris Hz Safiyye b. Huyey (H7) Hz Meymune b. Haris (H7) Hz Mariyetül Kıptiyye Ebu Leheb’in çocukları ilkEşi: Utbe ilkEşi: Utbe İlk Eşi: Uteybe İlk Eşi: Uteybe ÇOCUKLARI Rukiye (603-625) Ümmü Gülsüm (22) Fatıma (605,633) Abdullah (3 ay) İbrahim (17 Ay) Kasım (596-598) Zeynep (600-630) Eşi : Ebu’l As Eşi: HzOsman Eşi : Ebu’l As Eşi : Ebu’l As Eşi : Ebu’l As Eşi : Ebu’l As Eşi: HzOsman Eşi: HzOsman Eşi: HzOsman Eşi: HzOsman Eşi: Hz Ali Eşi: Hz Ali Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Muhsin Öl: Bebek Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Ümmü Gülsüm Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Ali Öl: çocuk Ali Öl: çocuk Ali Öl: çocuk Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Hz Ümame Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Abdullah 2 yaş ölm. Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hasan Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Hüseyin Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep Hz Zeynep TORUNLARI TORUNLARI

23. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Bu arada Zeyd, eşi Ümmü Eymen ile oğlu Üsâme’yi de yanına aldı. • Hepsi birlikte yanlarında Hz. Ebû Bekir’in aile bireyleri, oğlu Abdullah, hanımı Ümmü Rûmân, kızları Esmâ ve Hz. Âişe de olduğu halde topluca Medine'ye geldiler. • Mekkeliler onlara herhangi bir güçlük çıkarmadılar.

24. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Medine’ye gelir gelmez ilk iş olarak bir Mescid İnşaasına başlanmasının nedeni nedir.? • Allah Rasulü, Mescidi, bugünkü gibi, sadece belli saatler arasında açılan bir yer olarak düşünmedi. • Mescid, bir şehrin, Medinenin kalbidir. Medinenin yüreği mescidde atmalıdır.

25. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Onun için, kendine bir ev inşaa etmeden önce ümmetine mescid inşaa etmiştir. • Çünkü bir toplumun kalbi olmadan o toplum nasıl aynı duyguları paylaşıp, aynı şeylere üzülüp, aynı şeylere sevinsin. • Duygu, düşünce ve eylem birliği nasıl gerçekleşsin.

26. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Mescidin 3 fonksiyonu vardır. • Dikey • Yatay • Derinliğine.

27. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Dikey fonksiyonu, • Allah İnsan ilişkilerini düzenleyen terbiye müessesi olmasıdır. • Yani, insanı kutsala bağlayan bir müessese, bir kurumdur. • Bu dikey fonksiyon, İnsan ile Allah arasındaki ilişkiyi, sürekli ve canlı tutmaktır.

28. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Onun için mescidler, Allah’ın yeryüzündeki evi sayılırlar. • Onun içindir ki mescidler Kabe’nin şubesidirler. • Allah’ın bir mekana ihtiyacı yoktur. Barınma ihtiyacı da yoktur. • O halde mescidler neden Allah’ın evidirler.?

29. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Mescidler de hac gibi birer semboldur. • Bunun sembolize ettiği o kadar derin anlamlar vardır ki burada bunlardan birkaç tanesine değinelim. • Mescidin Allah’ın evi olması, Allah’ın insanla buluştuğu mekan olmasıdır. Yani insanların, Rabbine karşı sorumluluklarını ifa etmek için bir araya geldiği mekandır.

30. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • İnsanları bir arada tutan, sırf insanları Allah’a karşı olan sorumluluklarının bilincinde olduklarını ima ve ihdas etmek için bir araya geldikleri mekanlardır mescidler. • Yatay Fonksiyon; Mescidler sosyal bir birliktelik mekanlarıdır. İslam toplumunu bir arada tutan muhteşem bir kurumdur.

31. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Onun için adına Cami’ denmiştir. Cami’, toplayan demektir. Cami toplayandır. Dağıtan değil, bölen parçalayan değil. • Bir araya getiren, yan yana koyan, yüreklerini, zihinlerini, enerjilerini hep üst üste koyup, birtek ses, bir tek soluk, bir tek nefes, bir tek yumruk haline getiren müesseselerdir.

32. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Bugünkü mescidlerin Cami olup olmadığına girmiyorum, size bırakıyorum.

33. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Burası her şeyden önce bir ibadet mahalli idi; • Cuma namazını ve beş vakit namazı cemaatle kılmak için Müslümanların toplandığı ve topluca ibadet ettiği mekandı. Beş vakit namaz her yerde kılınabilir. Ancak Hz. Peygamber, cemaatle kılınan namazın daha fazla sevap kazandıracağını bildirmişti. Sahâbîler de onun bu teşvik ve tavsiyesine azâmî ölçüde uymuşlardır.

34. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Mescidde toplu ibadete 27 kat sevabın gerekçesi herhalde yukarıda saydığımız dikey ve yatay gerekçeler olsa gerek. Bu sevap, dinden değil, sosyal gerekçelerden kaynaklanıyor. • Mescide gelmeyen, İslam toplumunun kıyısında kenarında yaşıyor desek herhalde abartı yapmış olmayız.

35. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Mescidde talimatlar veriliyor, toplum ince ince dokunuyor. Bu yapının dışında kalanlar duygu, düşünce ve eylem birlikteliğine sahip olamazlar. • Mescid, toplumun ortak bir yüreğidir. Allah Rasulü daima mescide gelenlere değil gelmeyenlere bakıyor ve niye gelmediklerini sorguluyordu.

36. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • O yürekler, O nabızlar birlikte attığı süre, Allah o topluma bire yüz kuvvet vermiştir. • Derinliğine Fonksiyonu; Kişinin kendi yetişmesi, kendi terbiyesi, Allah ile olan özel ilişkisiyle ilgilidir. Kişinin kendi yüreğine doğru yücelmesini temin etmektedir.Kişinin kendisi ile buluşmasını, kendisi ile barışmasını temin ediyordu.

37. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Mescid-i Nebevî ibadet mahalli olmanın yanında, Hz. Peygamber'in sohbet ve vaaz yaptığı, • Askerî işlerin müzakere edildiği, • Elçilerin kabul edildiği, • Bazen duruşmaların yapıldığı,

38. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Folklor gösterilerinin tertiplendiği bir mekândı. • Mescid-i Nebevî, aynı zamanda bir eğitim-öğretim yeri olarak kullanılmaktaydı. • Namazlardan sonra Hz. Peygamber vaaz eder, nasihatta bulunur, Allah’a itaate davet ederdi. Bunun yanında günlük hayatla ilgili tavsiyelerde bulunur, kendileriyle sohbet ederdi.

39. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Müslümanların eğitilmesinde, • Nâzil olan âyetlerin duyurulup hayata geçirilmesinde, • Müslümanların cemaatleşmesinde ve kaynaşmasında, son derece önemli fonksiyonlar üstlenmiştir.

40. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Hz. Peygamber döneminde Mescid-i Nebevî aynı zamanda askerî işlerin görüldüğü bir mekân olarak da kullanılırdı. • Dışarıdan gelebilecek her türlü saldırı ve tehditlere nasıl karşı konulacağı burada görüşülür ve karara bağlanırdı.

41. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Hz. Peygamber bir yere askerî sefer düzenleyeceği zaman birliğin başına geçecek kumandanı Mescid'e çağırır ve gerekli talimatı burada verirdi.

42. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Askerî birliklerin komutanları seferden döndükten sonra doğruca buraya gelerek sefer hakkında bilgi verirlerdi. • Eğer orduya bizzat kendisi kumanda edecekse, Mescid'de iki rekat namaz kılar, sonra zırhını giyinmiş olarak buradan çıkar ve kapıya getirilen atına binerek seferi başlatırdı. Seferden dönüşte de doğruca Mescid'e gider, yine iki rekat namaz kılar ve seferin değerlendirmesini yapardı.

43. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Savaşta yaralanan askerlerin, mescidde kurulan bir çadırda tedavi edildikleri olurdu. Nitekim Hendek Savaşı'nda yaralanan Sa’d b. Muaz, Eslem kabilesinden Rufeyde adındaki kadının Mescid'deki çadırında tedavi edilmiş, fakat kurtarılamamıştı. • Gerektiğinde Mescid-i Nebevî’de harplerde ele geçirilen esirlerin hapsedildiği de olurdu.

44. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Mescid-i Nebevî, elçilerin kabul yeri olarak kullanılırdı. 5/626 yılından itibaren 11/632 yılına kadar, 9/630 yılında daha yoğun olmak üzere, Arabistan’ın çeşitli bölgelerinden Medine'ye heyetler gelmiştir. Bunların çoğu kabileleri adına Müslüman olduklarını bildirmek, bîat etmek ve İslâm dininin esasları hakkında bilgi almak üzere geliyorlardı. Peygamberimiz elçileri Mescid'de “Elçiler Sütunu” (Üstüvânetü’l-Vüfûd) adını taşıyan bir direğin önünde kabul ederdi.

45. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Hukûkî ve kazâî davalar için Mescid, sabit bir mahal olmamakla birlikte, Hz. Peygamber devrinde mahkeme ve duruşma salonu olarak kullanılmıştır. Aslında Hz. Peygamber’in bulunduğu her yer, çarşı, pazar, konaklama mahallinde bir çadır bu tür işler için uygundu. Fakat o, Mescid'de de çeşitli davalara bakmış ve kararlar vermiştir.

46. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî'nin fonksiyonlarına gelince, • Mescid-i Nebevî zaman zaman savaş oyunlarına da sahne olurdu. Bir defasında Peygamberimiz Habeşlilerin burada sergiledikleri bir oyunu hanımı Hz. Âişe ile birlikte seyretmiştir. • Hz. Peygamber bağışları Mescid'de kabul ediyordu. Çeşitli bölgelerden gelen cizye ve zekat malları Mescid'de toplanıyor ve gerekli yerlere buradan dağıtım yapılıyordu.

47. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Medine’de daha hicretin ilk yıllarından itibaren Mescid-i Nebevî’nin dışında pekçok mescid inşâ edilmiştir. • Bunların çoğu kabile adları ile, bazıları da bulundukları mekanın adıyla anılırlar. • İki Kıbleli Mescid(Mescidü’l-Kıbleteyn) gibi, bazı olaylar sebebiyle değişik isim alanlar da mevcuttur. Adını kıblenin değişmesinden alan bu son mescid, Hazrec’den Benî Selime’ye aitti.

48. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Hz. Peygamber Medine'ye hicretinden sonra on altı veya on yedi ay Kudüs’e doğru yönelerek namaz kılmıştı. • Hicretin ikinci yılında Hz. Peygamber sahâbîleri ile Benî Selime mescidinde öğle namazının ilk iki rekatını kılınca kıblenin değişmesi ile ilgili ayet nâzil oldu. • Bunun üzerine Hz. Peygamber yönünü Kâbe’ye çevirdi.

49. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • Böylece Hz. Peygamber iki ayrı kıbleye dönmüş olarak namaz kıldığı için bu mescid “İki Kıbleli Mescid” adını almıştır.

50. Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) • Mescid-i Nebevî ve Diğer Mescitler • İki kıbleli mescidin dışında, • Evs kabilesinin Benî Abdüleşhel kolu tarafından inşa edilen “Benî Abdüleşhel Mescidi”, • Yine Evs’in bir kolu olan Benî Hârise’ye ait “Benî Hârise Mescidi”, • Benî Zurayk, Benî Amr b. Mebzûl, Benî Sâide, Benî Ubeyd, Râtic, Gıfâr, Eslem, Cüheyne, Benî Mâzin, Benî Adiy, Benî Beyâza, Beni’l-Hâris, Benî Harâm, Benî Vâkıf...