Er efnahagsstefnan nógu aðhaldssöm?

1. Er efnahagsstefnan nógu aðhaldssöm? Bolli Þór Bollason skrifstofustjóri efnahagsskrifstofu fjármálaráðuneytisins Erindi á fundi Búnaðarbanka - Verðbréf um stöðu krónunnar, efnahagsmála o.fl. 10. apríl 2001 _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

2. Er efnahagsstefnan nógu aðhaldssöm? • Hefur aðhald efnahagsstefnunnar verið nægilega mikið? • Hver er staðan núna? • Hvernig metur fjármálaráðuneytið horfurnar? • Helstu niðurstöður _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

3. 1 Hefur aðhald efnahagsstefnunnar verið nægilega mikið? • Átti Seðlabankinn að grípa fyrr til hækkunar vaxta? • Átti að herða enn frekar aðhald ríkisfjármála? • Hefði þetta dugað til þess að koma í veg fyrir 60 milljarða króna aukinn viðskiptahalla? _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

4. 1 Hefur aðhald efnahagsstefnunnar verið nægilega mikið? • Ástæður uppsveiflunnar voru margþættar: • ...uppsöfnuð neyslu- og fjárfestingarþörf eftir langt tímabil stöðnunar og samdráttar... • …mikil kaupmáttaraukning heimila... • …miklar stóriðjuframkvæmdir og... • …áhrif aukins frelsis á fjármagnsmarkaði _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

5. 1 Hefur aðhald efnahagsstefnunnar verið nægilega mikið? • Stóraukinn innflutningur fjárfestingarvöru, m.a. í samgöngum, fjarskiptaþjónustu, tölvu- og skrifstofubúnaði, auk stóriðju • Innflutningur rekstrarvöru tók einnig mikinn kipp, m.a. með tilkomu nýrrar stóriðju • Loks jókst innflutningur neysluvöru verulega >> _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

6. 1 Hefur aðhald efnahagsstefnunnar verið nægilega mikið? • Á sama tíma hefur verulega hægt á vexti útflutnings... • ...og útflutningur sjávarafurða hefur beinlínis dregist saman að raungildi • Spurningin er: Hefðu nokkrir milljarðar til eða frá í afgangi á ríkissjóði skipt sköpum? • Okkar svar er hiklaust neikvætt _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

7. 1 Hefur aðhald efnahagsstefnunnar verið nægilega mikið? • Aðhaldsstig ríkisfjármála hefur stóraukist á undanförnum árum >> • Yfir 20 milljarða króna afgangur bæði árin 1999 og 2000, meira en í flestum ríkjum • Aukið aðhald birtist einnig í því að hlutfall skatttekna af landsframleiðslu hefur hækkað • Óraunhæft að gera ráð fyrir meira aðhaldi _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

8. 2 Hver er staðan núna? • Verulega hefur hægt á innlendri eftirspurn • Þróun skatttekna er mikilvæg vísbending og sýnir ört minnkandi eftirspurn • Hægt hefur á innheimtu tryggingagjalds, virðisaukaskatts og annarra veltuskatta >> • Veltutölur gefa svipaða mynd og upp á síðkastið hefur gætt samdráttar _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

9. 2 Hver er staðan núna? • Hægt hefur á vexti innflutnings og síðustu mánuði gætir samdráttar að raungildi >> • Verulegur samdráttur í bílainnflutningi >> • Vísbendingar eru um að hægi á innflutningi fjárfestingarvöru þegar líður á árið • Fátt sem bendir til að þessi þróun gangi til baka á næstunni _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

10. 2 Hver er staðan núna? • Á þessum forsendum var vaxtalækkun Seðlabankans fyllilega tímabær • Formleg verðbólgumarkmið styrkja hagstjórn og treysta stöðugleikann í efnahagsmálum • Þessar ákvarðanir styrkja ennfremur trúverðugleika peningamálastefnunnar og efnahagsstefnunnar í heild _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

11. 3 Hvernig metur fjármálaráðuneytið horfurnar? • Framundan er tímabil frekari aðlögunar þjóðarútgjalda og þjóðartekna • Mikilvægt að horfa ekki síður til stöðu framleiðsluþátta en eftirspurnar • Aðlögunin er þegar hafin hjá heimilunum og hægt hefur á vexti neyslu og fjárfestingar • Aðlögun einnig hafin í atvinnulífinu og búast má við minnkandi fjárfestingum _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

12. 3 Hvernig metur fjármálaráðuneytið horfurnar? • Nýlegar aðgerðir í peningamálum gera enn meiri kröfur til ábyrgrar ríkisfjármálastefnu • Áframhaldandi sterk staða ríkisfjármála er lykillinn að trúverðugri efnahagsstefnu • Jafnframt er mikilvægt að skapa forsendur fyrir lækkun skatta, einkum í atvinnulífinu • Þetta skapar skilyrði fyrir frekari eflingu atvinnulífsins og þar með aukinn hagvöxt _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

13. 3 Hvernig metur fjármálaráðuneytið horfurnar? • Á þessum forsendum er raunhæft að gera ráð fyrir 2-3% hagvexti á næstu árum... • …og að viðskiptahalli lækki umtalsvert, jafnvel þegar á þessu ári • Þessar aðstæður skapa skilyrði fyrir frekari lækkun vaxta og eflingu atvinnulífsins á næstu árum _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

14. 4 Helstu niðurstöður • Rætur aukins viðskiptahalla liggja ekki í ónógu aðhaldi peninga- og ríkisfjármála • Meiri afgangur á ríkissjóði en nokkru sinni fyrr og óvíða meira aðhald en hér á landi • Flest bendir til að verulega sé tekið að hægja á innlendri eftirspurn • Framundan er tímabil frekari aðlögunar í efnahagslífinu, eða “mjúkrar lendingar” _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

15. 4 Helstu niðurstöður • Tímabært að huga að lækkun vaxta • Skapa þarf forsendur fyrir lækkun skatta sem fyrst, einkum á fyrirtæki • Þessar aðstæður treysta stöðu krónunnar og munu, ásamt frekari sölu ríkisfyrirtækja, laða að erlent fjármagn í ríkari mæli en áður • Þetta mun tryggja áframhaldandi 2-3% hagvöxt og minnkandi viðskiptahalla _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

16. Afkoma ríkissjóðs leiðrétt fyrir áhrifum hagsveiflunnar Samtals Kerfishalli/afgangur _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

17. Helstu skatttekjur ríkissjóðs 12 mánaða breytingar á 6 mán. meðaltöl % _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

18. Innflutningur Staðvirtur mv gengi % M.kr _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

19. Innflutningur fólksbíla M.kr. % _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________

20. Hlutdeild vöruflokka í innflutningsaukningu M.kr. _______________________________________________________________________________________________Fjármálaráðuneytið - apríl 2001________