زیان های ناشی از بیماری های گیاهی

2. زیان های ناشی از بیماری های گیاهی • کاهش کمیت و کیفیت محصولات گیاهی • بیماری های گیاهی ممکن است بر نوع گیاهان و صنایع یک منطقه اثر محدود کننده داشته باشد: بیماری بلایت شاه بلوط در آمریکا شمالی Cryphonectriaparasitica بیماری مرگ هلندی نارون Ophiostomaulmi زردی کشنده نخل نارگیل در اثر فیتوپلاسما • بیماری های گیاهی ممکن است گیاهان را برای انسان ها و حیوانات زهر آلود سازند: بیماری ارگوت چاودار و گندم Clavisepspururea • بیماری های گیاهی ممکن است موجب خسارت مالی شوند: گونه های مقاوم به بیماری کم محصول تر و پر هزینه تر، هزینه اضافی آفت کش ها و ادوات، هزینه حمل و نقل و انبا داری و ... بیماری ارگوتیسم

3. ارگوت غلات سوختگی شاه بلوط

4. پارازیتیسم و ایجاد بیماری • بیماری های واگیر دار: بر اثر آلودگی بوسیله نوعی بیمارگر بوجود می آیند که به سرعت در میزبان آلوده رشد و تکثیر یافته، از گیاهان مبتلا به گیاهان سالم بیشتری سرایت کرده و منجر به بروز همه گیری می شود. • پارازیت (انگل): موجودی که روی سطح موجود دیگر یا درون آن زندگی و غذای مورد نیاز خود را از میزبان دریافت می کند. • پارازیتیسم (زندگی انگلی): کسب غذا از میزبان بوسیله انگل. • انگل گیاهی: موجودی که با گیاه رابطه همزیستی نزدیک داشته و ماده غذایی لازم برای ادامه زندگی خود را از گیاه دریافت می کند. • همزیستی (symbiosis): گیاه میزبان و میکروارگانیسم به رشد یکدیگر کمک می کنند مانند باکتری غده ریشه حبوبات. توان نسبی بیمارگر در بیماریزایی ((Pathogenicity: توانایی بیمارگر در ایجاد اختلال در یک یا چند عمل عمده گیاه دانست.

5. پارازیتیسم و ایجاد بیماری • پارازیت اجباری (obligate parasite): بعضی انگل ها شامل ویروس ها، ویروئیدها، مولیکوت ها، برخی باکتری های سخت کشت، نماتودها و قارچ های عامل سفیدک های پودری و کرکی و زنگ ها بیوتروف (زنده خوار) هستند و فقط بر روی میزبان زنده رشد و تولید مثل می کنند. • پارازیت غیر اجباری (Non obligate parasites): انگل هایی که قادرند بر روی میزبان زنده، غیر زنده و انواع محیط های کشت زندگی کنند. • ساپروفیت اختیاری (Facultative saprophytes): انگل هایی که بخش عمده دوره زندگیشان به حالت انگلی اند ولی در شرایط خاص بر روی مواد آلی بی جان زندگی می کنند مثل Alternaria. • انگل اختیاری (Facultative parasite): انگل هایی که بیشتر اوقات بر روی مواد آلی مرده زندگی می کنند و نکروترف (مرده خوار) هستند ولی تحت شرایط خاصی به گیاهان زنده حمله می کنند مثل Rhizoctonia و Fusarium.

6. ایجاد بیماری در گیاهان • برای ایجاد بیماری در گیاه سه عامل لازم است: گیاه میزبان حساس، عامل بیماریزا و شرایط محیطی مساعد تغییرات عوامل گیاه: گونه یا رقم خاص مقاوم، مسن یا جوان بودن گیاه، ریخت ژنتیکی یکسان، تراکم کاشت و ... پاتوژن: نژاد پر آزار، جمعیت کم یا خیلی زیاد، نیاز به ناقل، دوره خفتگی و ... محیط: تاثیر بر رشد و مقاومت میزبان، سرعت رشد، ازدیاد و پر آزاری بیمارگر و پراکنش بیمارگر.

7. مراحل پیشرفت بیماری: چرخه بیماری • دوره بیماری (disease cycle): در هر بیماری واگیر دار، یک رشته وقایع مشخص پیاپی به وقوع می پیوندد که به ایجاد بیماری و تداوم حیات بیمارگر منجر می گردد. • وقایع اصلی: • تلقیح (inoculatin) • رخنه (penetration) • آلودگی (infection) • گسترش بیماری (invasion) • رشد و تولید مثل عامل بیماریزا (growth & reproduction) • انتشار عامل بیماریزا (dissemination or transmission) • بقا عامل بیماریزا(over wintering or over summering)

8. مراحل پیشرفت بیماری: چرخه بیماری • مایه زنی یا تلقیح (inoculation): برقراری تماس اولیه بیمارگر با یک گیاه در محلی امکان آلودگی وجود داشته باشد. • مایه تلقیح (inoculum): پاتوژن یا پاتوژن هایی که بر روی گیاه فرود می آیند یا به هر صورت دیگر با گیاه تماس برقرار می کنند مثل قطعات ریسه، هاگ ها و اسکلروت ها، ویروس ... • زاد مایه (propagule): یک واحد اینوکلوم از هر پاتوژن. انواع اینوکلوم • اینوکلوم اولیه: پروپاگولی که زمستان یا تابستان به حالت نهفته زنده مانده و باعث شروع بیماری در بهار یا پائیز است • اینوکلوم ثانویه: اینوکلوم حاصل از آلودگی اولیه را می گویند Primary infection Secondary infection

9. مراحل پیشرفت بیماری: چرخه بیماری رخنه (penetration):: ورود عامل بیماریزا به درون میزبان گیاهی. جوانه زنی اسپور قارچ، تفریخ تخم نماتد و ... • نفوذ مستقیم :(direct penetration) از راه مکانیکی و با ترشح موادی جهت از بین بردن بافت و سلول های گیاهی • منافذ طبیعی: نفوذ قارچ ها و باکتری ها از راه روزنه ها، روزنه های آبی و یا عدسک ها. • نفوذ از طریق زخم ها: قارچ ها، باکتری ها و ویروس ها از راه زخمهای طبیعی (ریشه های فرعی) نفوذ می کنند.

10. جانه زنی اسپور قارچ و نفوذ به بافت میزبان S:spore GT: Germ tube A: Appressorium H:Haustorium

11. مراحل پیشرفت بیماری: چرخه بیماری • آلودگی (infection): تماس عامل بیماری با سلول ها و بافت های حساس و شروع جذب مواد غذایی است که اکثرا منجر به ظهور علائم است. آلودگی نهفته (latent): در این نوع آلودگی تا مدت ها بعد از تماس گیاه و پاتوژن علائم ظاهر نشود. دوره تلقیح (incubation period): فاصله زمانی بین تلقیح تا ظهور علائم دوره کمون یا نهفتگی (latent period): فاصله زمانی بین تلقیح تا تکثیر عامل بیماریزا. • گسترش بیماری (invasion): رشد و گسترش عامل بیماریزا در سطح یا درون گیاه. • رشد عامل بیماریزا در سطح مثل سفیدک های پودری و سفیدک های سطحی. • رشد عامل بیماریزا در فضای بین کوتیکول و اپیدرم مثل عامل لکه سیاه سیب. • رشد عامل بیماریزا در درون میزبان رشد در بین سلول های گیاهی (intercellular) رشد در درون سلول های گیاهی (interacellular)

12. مراحل پیشرفت بیماری: چرخه بیماری • رشد و تولید مثل (growth & reproduction): قارچها از طریق رشد میسلیوم در سطح یا درون میزبان رشد کرده و از طریق تولید مثل جنسی و غیر جنسی تکثیر می شوند، نماتدها از طریق تخم، ویروس و ویروئید از طریق همانندسازی و ... • انتشار عوامل بیماریزا (dissemination) • انتشار از طریق هوا (airborne): اسپور زنگ ها و بذر گیاهان انگل گلدار. • انتشار از طریق آب: آب حاصل از آبیاری و باران عوامل بیماری درون خاک یا سطح اندام های گیاهی را منتقل می کنند. • انتشار از طریق حشرات، کنه ها ، نماتدها و ...: انتقال ویروس ها، ویرو ئید ، باکتری • انتشار از طریق بذور و قطعات گیاهی • انتشار توسط انسان

13. مراحل پیشرفت بیماری: چرخه بیماری • بقا عامل بیماریزا (survival): بصورت میسلیوم، اسکلروت و اسپور. • بقا درون گیاهان چند ساله • بقا درون بقایای گیاهی • بقا در بذور یا اندام های تکثیری گیاهان • بقا در علف هرز • بقا در بدن ناقلین • بقا در خاک Soil transient Soil inhabitant