SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİ

1. SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİ

2. Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan besin öğelerini yeterli miktarlarda alıp vücudunda kullanmasıdır. • Aile ve toplumun sağlıklı yaşaması ve ekonomik yönden gelişmesi onu oluşturan bütün bireylerin sağlıklı olmasına bağlıdır. Sağlıklı olmanın temeli ise yeterli ve dengeli beslenmedir.

3. YeterliveDengeliBeslenme Nedir? Besin ögelerinin günlük alınması gereken miktarlarını içeren, çocukta normal büyümeyi, erişkinde normal vücut ağırlığının devamlılığını sağlayan, besin ögelerinin yetersizliği ya da fazlalığına bağlı hastalıkların gelişmesini önleyen beslenme şeklidir.

4. Besingereksinimleri • Yaş • Cins • Vücut ölçüleri • Fizyolojik durum • Genetik yapı • Fizik aktivite • Çevre şartları gereksinim duyulan besin ögelerinin miktarlarını belirler.

5. Günlük enerji ve protein gereksinimi Yaş:Enerji(Kcal/kg)Protein(g/kg) < 3 ay 120 (95-145) 2.40 3-6 ay 115 (95-145) 1.85 6-9 ay 110 (80-135) 1.65 9-12 ay 105 (80-135) 1.45 1-2 yaş 100 1.25 2 yaş üstü 100 1.20

6. Yaşa göre beslenme sayıları: Yaş: Günlük beslenme sayısı: 1.hafta 6-10 kez 1hafta -1 ay 6-8 kez 1 - 3 ay 5-6 kez 3 - 7 ay 4-5 kez 7 – 9 ay 3-4 kez 9 – 12 ay 3 kez

7. Süt çocuğunda beslenme şekilleri: • 1. Tek başına anne sütü ile beslenme (0 – 6 aylar) • 2. Ek gıdalarla birlikte anne sütü alma (6 -12 aylar) a. 6- 9 ay beslenmesi b. 9-12 ay beslenmesi • 3. Modifiye yetişkin gıdalarla beslenme (12 ay sonrası)

8. Besleyici olarak anne sütü • Anne sütünün en önemli özelliği çocuğun yaşına ve durumuna uygun değişim göstermesidir. • İlk günlerde salgılanan kolostrumdaha kıvamlı, yağ yönünden fakir, Na, K, Mg, kalsiyum gibi minerallerden ve bebeği enfeksiyondan koruyan hücre, antikorlar yönünden zengindir. • Giderek sütün içeriğinde değişiklikler olur ve 10-15 gün içinde matür süt özelliğine erişir.

9. Anne sütünün içeriği KARBONHİDRATLAR PROTEİNLER YAĞ BÜYÜMEYİ DÜZENLEYEN FAKTÖRLER MİNERALLER VİTAMİNLER ENZİMLER HORMONLAR

10. Karbonhidratlar • Süt şekeri laktozdur. Laktoz meme hücreleri golgi cisimciklerinde glukoz ve galaktoz moleküllerinden sentezlenir. *kan şekerini çocuğun fizyolojisine uygun olarak regüle eder *sütteki Ca emiliminde etkilidir. *galaktoz komponentinin lipitlerle bileşikleri beyin dokusu gelişimi için çok önemlidir. • Laktoz laktobasillus bifidus çoğalmasına ve büyük ölçüde barsak florasına zararı olmayan bu mikroorganizmaların oluşmasına neden olur.

11. Proteinler • İmmünolojik olarak fonksiyonel olan protein konsantrasyonundaki düşmeye bağlı olarak anne sütü protein içeriği giderek azalır. • Kolostrumda 2.2 gr/dl iken matür sütte 1.1 gr/dl dir. • Non protein nitrojen, sekretuar Ig A, laktoferrin, lizozim gibi proteolitik enzimlere dayanıklı protein fraksiyonu çıkarıldığında anne sütündeki besleyici protein fraksiyonu 0.7 gr/dl’dir. • Miktarı az ancak biyolojik değeri yüksek olduğu için süt çocuğunun ihtiyacını ilk 4-6 ay karşılar.

12. Renal solüt yükün düşük olması hayatın erken aylarında böbrek fonksiyonları immatür olan süt çocuğu için anne sütünün önemli bir özelliğidir. • Whey proteini/kazein oranı laktasyon süresince değişiklikler gösterir. Laktasyonun erken dönemlerinde 90:10, matür sütte 60: 40, laktasyonun geç dönemlerinde 50:50 dir. • Biyolojik değeri yüksek olan whey proteini anne sütünde daha yüksektir.

13. Anne Sütü Ve İnek Sütünün İçerikleri (100ml’de) Anne sütü İnek sütü Protein(gr) 1.33.4 Kazein:Whey40:60 80:20 WHEY Proteinleri Alfa-laktalbümin 0.42 0.17 Laktoferrin 0.27 eser Beta-laktoglobülin - 0.57 Lizozim0.08 Eser İmmünglobulin A0.16 0.005 İmmünglobulin G0.005 0.096 İmmünglobulin M0.003 0.005

14. Alfa laktalbumin: laktoz sentetaz enziminin yapısına girer, ayrıca glukozun UDP-galaktoza bağlanmasını katalize ederek meme bezlerinde laktoz sentezlenmesini sağlar

15. Kazein/whey protein oranın farklılığına bağlı olarak anne sütü ve inek sütü aa dağılımında farklılık vardır. • Anne sütünde sistin/metionin oranı 2/1 iken bu oran inek sütünde 1/3’tür. • Anne sütünde metionini sistine dönüştüren enzimler yenidoğanın sistin ve sülfat ihtiyacını karşıladığı için önemlidir. • İçerdiği düşük konsantrasyondaki fenilalanin ve tirozin ile anne sütü bu aminoasitlerin yenidoğan döneminde metabolize edilme hızındaki düşüklüğe uygunluk gösterir • Taurin anne sütündeki büyümeyi düzenleyen faktörlerden biridir; hücre membran bütünlüğünü sağlar, retina harabiyetini önler.

16. Yağ – yağ asitleri • Anne sütü kolestrolünün büyük bir kısmı içeriğindeki yağlardan sağlanır. İlk 5 gün içinde salgılanan sütte %2 olan total yağ konsantrasyonu günün ilerleyen saatlerinde artar. • Emzirmenin sonuna doğru salgılanan sütte başlangıca göre yağ oranı yüksektir • Anne sütü yağlarının %98’ni trigliseritler oluşturur. • Kolostrumda daha fazla olmak üzere anne sütünün poliansatüre ve esansiyel yağlardan zengin olması beyin gelişimi, myelinizasyon, retinal fonksiyonlar ve hücre proliferasyonun normal olmasını sağlar.

17. Büyüme Faktörleri Büyüme faktörleri konsantrasyonu kolostrumda yüksektir. İlk hafta içinde miktarlarında azalma olmakla birlikte büyüme faktörü konsantrasyonu/total protein konsantrasyonu kolostrum ve matür sütte farklı değildir.

18. Epidermal dokularda büyüme ve farklılaşmanın etkin bir uyarıcısı olan epidermal büyüme faktörü(EGF) anne sütünde en yüksek konsantrasyonda bulunur. • Oral yolla alınan EGF doğrudan gastrointestinal sistem üzerinde etkili olduğu gibi, buradan absorbe olarak diğer dokular üzerinde etkisini gösterir. • Sinir büyüme faktörü (NGF) sempatik nöronların canlılıklarını devam ettirmeleri ve gelişmeleri için gereklidir.

19. İnsülin, insülin benzer büyüme faktörü, meme kaynaklı büyüme faktörü, koloni stimüle edici faktör, eritropoetin anne sütünde bulunan diğer büyüme faktörleridir. • Taurin, etanolamin ve fosfoetanolaminin de büyümeyi düzenleyici etkileri vardır. • İnterferonun hem koruyucu hem de büyümeyi düzenleyen etkisi olduğu bilinmektedir.

20. vitaminler • D ve K vitamini dışında yağda ve suda çözünen vitaminlerin anne sütündeki miktarı süt çocuğu için yeterlidir. • Vejeteryan anne sütü ile beslenen çocuklarda vit B 12 eksikliği ve buna bağlı megaloblastik anemi gelişebilir.

21. D Vitamini • Yenidoğan hepatik hidroksilaz aktivitesi immatürdür, anne sütündeki Dvitamini 25 OH-Hidroksilaz aktivitesi olması bu duruma uygunluk gösterir. • Bununla birlikte anne sütünde 22 ıu/l D vitamini vardır. Bu miktar süt çocuğunun ihtiyacı olan 10 mg Kolekalsiferol veya 400 ıu D vitamininden çok azdır.

22. K Vitamini • Anne sütünde 15 mg/l olan k vitamini yenidoğan ihtiyacını karşılamaz. Yenidoğan hemarojik hastalığının önlenmesi için 0.5-1 mg/K vit parenteral veya 2 mg K vit ağızdan verilmelidir. • Daha sonra anne sütündeki K1 ve barsak florasındaki K2 vitamini ile K vitamini gereksinimi sağlanır.

23. Enzimler • Anne sütündeki enzimlerin en önemlisi lipazdır. Düşük safra tuzu konsantrasyonlarında bile aktive olabilen anne sütü lipazı anne sütü ile beslenen bebeklerde, özellikle de sindirim işlevleri tam gelişmemiş premature bebeklerde yağ sindirimi ve emilimine önemli katkıda bulunur. • Anne sütü lipazının ve bunun hidrolizi sonucu ortaya çıkan lipitlerin Giardia lamblia, Entamoeba histolitica ve Trichomanas vaginalis enfestasyonlarını önleyici antiprotozoal etkisi vardır. • Anne sütündeki lipoprotein lipaz meme bezlerinde süt lipitlerinin sentezi için gereklidir.

24. Galaktozil transferaz laktoz sentezi • Anne sütü sülfidril oksidazı disülfid bağlarının oluşmasını sağlar * sek Ig A sentezini katalizler * enzimlerin ve yapısal proteinlerin işlevini korur • Laktoperoksidaz • Tiyosiyanat Bakteriostatik etki • Hidrojen peroksit

25. Anne sütünün enfeksiyonlardan koruma özelliği • Anne sütü sadece ideal besleyici değil aynı zamanda süt çocuğunu enfeksiyonlardan koruma özelliği gösteren bir besleyicidir. • Bu özelliği - içerdiği direkt antimikrobial faktörler - antiinflamatuar faktörler - immün sistemi modüle eden biyoaktif faktörler

26. Direkt etkili antimikrobial faktörler ve fonksiyonları

27. Anne sütünün enfeksiyonlardan koruyucu etkisi immün sistemin fizyolojik olarak immatür olduğu ilk aylarda özellikle önem gösterir. • Anne sütünde enflamasyonu degrede eden enzimler , sitoprotektif ajanlar, hormonlar, bazı antimikrobial faktörler , askorbik asit, alfa tokoferol, B karoten gibi anti oksidanlar, büyüme faktörleri gibi enflamasyonu önleyen faktörlerde vardır. • Anne sütünde asetilhidrolaz enzimi plateletleri aktive eden faktörü parçalayarak nekrozitan enterokolit gelişmesini önlemektedir.

28. Demir • Anne sütü Fe konsantrasyonu (0.2-0.8 mg/L) düşüktür ancak biyoyararlanımı çok yüksektir. Anne sütü ile beslenen çocuklarda ilk 6 ayda fe eksikliği anemisi gelişmez.

29. İNSAN SÜTÜ 50-70µG/100ml İNEK SÜTÜ 50-70µG/100ml SÜTTE DEMİR 50 EMİLEN% 10

30. Mineraller • Anne sütünde K, Na’dan daha fazladır. Bu özelliği intraselüler sıvılar ile uyumluluk gösterir. • Na içeriğinin düşük olması bebeğin immatür böbrek fonksiyonları ile fizyolojik uyum gösterir. • Anne sütündeki ca miktarı, inek sütünden %25 daha azdır. Bununla birlikte anne sütü ile beslenen çocukların barsak ph asit tarafta olması yağ emiliminin daha iyi oluşu ve fosfor oranın düşük olması kalsiyum emiliminin daha yüksek olmasına neden olur. • Anne sütündeki Ca %55 emilirken, inek sütü ve inek sütü ile hazırlanan mamalarda Ca’ un %38’i emilir.

31. Anne Sütü ve İnek Sütünün İçerikleri( 100ml’de) Anne sütü İnek sütü Kalsiyum(mg) 32-36 124 Fosfor(mg) 14-15 98 Kalsiyum:fosfor 2.3:1 1.3:1 Sodyum(mg) 11-20 52 Potasyum(mg) 57-62 15 Klor(mg) 35-55 98 Demir( ug) 62-93 50 Renal Solüt Yükü(mOsm/L) 86 223

32. EMZİRMENİN YARARLARI • ANNE SÜTÜ İLE BESLENEN BEBEKLERDE Enfeksiyonlar Allerji Ani bebek ölümü Nekrotizan enterolit Özefagus ve mide lezyonları Kognitif gelişme daha iyi Rutin aşılara yanıt daha iyi Görme keskinliği daha iyi Lenfoma Lösemi Multipl skleroz Diyabetes mellitus Kronik KC hast Ülseratif kolit Crohn hast. Çölyak hastalığı

33. EMZİRMENİN YARARLARI ANNE AÇISINDAN * Ucuzdur,hazırlama sorunu gerektirmez * Uterus daha çabuk eski halini alır *Postpartum kilo kaybı hızlanır. * Laktasyonel amenore demir kaybını azaltır * Göğüs kanseri Over kanseri Anemi Osteoporoz riski azalır!

34. Başarılı emzirme önerileri *Doğumu izleyen yarım saat içinde emzirmeye başlanmalı *Annelere emzirme tekniği öğretilmeli *Yenidoğanlara anne sütünden başka bir gıda verilmemeli *Bebek her istediğinde emzirilmeli *Bebek ön süt ve son sütü mutlaka almalı! *Emzirilen bebeklere yalancı meme verilmemeli *Anne ile bebeğin 24 saat bir arada kalmaları sağlanmalı

35. Başarılı emzirme önerileri *Anne emzirirken rahat olmalı *Günde fazladan 500-600 kalori alınmalı, susuzluğunu giderecek kadar bol sıvı alınmalı, yeterince dinlenmeli *Her emzirmede bebek her iki memede en az 7-10 dk tutulmalı, her emzirmede farklı meme ile başlanmalıdır *Emzirmenin sonunda meme uçlarının kendiliğinden kuruması beklenir *Anne ilaç, sigara, alkol kullanmamalıdır

36. Anne sütünün yeterli olduğunun kanıtları Objektif kriterler 1-Sık idrar yapma ilk 24 st te 2-3 kez/24 st 3. günde 3 kez yada daha fazla 6. günden sonra 6 veya daha çok 2- Sık gaita yapma ilk 4 gün 2-3 kez/24 st 4-6 hafta 3 veya daha fazla 4-6 haftadan sonra 5 kez/24 st yada 5-6 günde 1 3-Haftada 250-300 gr ağırlık kazanması 4-Vücut ağırlığında kaybın %8’den daha az 5-Deri turgorunun iyi olması 6-Fontanelin dolgun ve normal olması

37. Anne sütünün yeterli olduğunun kanıtları Bebeğe ait göstergeler 1-Bebek 6-8 haftalık oluncaya dek 8-12 kez/24 st beslenmeli 2-Emme sırasında yutma hareketlerinin sık olması 3-Bebeğin yeterli idrar çıkarması Anneye ait göstergeler 1-Annenin emme öncesi ve sonrası göğüslerinde dolgunluk 2-Bebek emerken diğer göğüsten süt gelmesi 3-Postpartum ilk günlerde emzirme sonrası uterusta kontraksiyon hissetmesi 4-Meme başında ağrı 5 Memelerde patolojik dolgunluk

38. EMZİRME TEKNİĞİ Memede iyi yerleşmiş Memede iyi yerleşmemiş

42. Anne sütünün verilmediği durumlar • Annede HTLV-1 ve HIV enfeksiyonu olması (Bunlar dışında hiçbir enfeksiyon kontraendikasyon oluşturmaz!) • Annede ciddi psikoz ve nöroz olması • Annede malnutrisyona neden olan ciddi kronik hastalıkların varlığında

43. Annenin sürekli ilaç almasını gerektirecek bir hastalığın olması ( kemoterapötik ilaçlar, hipertiroidi tedavisinde kullanılan ilaçlar) • Çalıştıkları –yerlerde sürekli kurşun, civa, arsenik ve pestisidlerle teması olan anneler • Bebekte özel diyet gerektiren metabolik bir hastalığın varlığında (Galaktozemi,açil Co A dehidrogenaz eksikliği,hiperlipidemi, fenilketonüri, Abetalipoproteinemi,üre siklus enzim defektleri)

44. Anne sütü almakta olan bebeklerde önemli etkileri olan ve emzikli annelerde dikkat edilmesi gereken ilaçlar İlaçBildirilen Etki Asebutolol………………………Hipotansiyon; bradikardi; takipne Atenolol…………………………..Siyanoz; bradikardi Bromokriptin…………………..Laktasyonun supresyonu; anneye zararlı olabilir Aspirin (salisilatlar)………Metabolik asidoz (1 vaka) Klemastin…………………………Uyuklama, irritabilite, beslenmeyi reddetme, tiz sesle ağlama,ense setliği Ergotamin………………………..Kusma, ishal, konvulsiyon (migren tedavisinde kullanılan dozlar) Lityum……………………………….Bebeklerde terapotik konsantrasyonların 1/3’ü-yarısı kan konsantrasyonları Fenindion…………………………Antikoagulan: 1 vakada PT ve PTT’de uzama Fenobarbital……………………Sedasyon; ilacı içeren sütle beslenmenin kesilmesinden sonra infantil spazm, methemoglobinemi (1 vaka) Primidon……………………………Sedasyon, beslenme sorunları Sulfasalazin……………………..Kanlı ishal (1 vaka)

45. Anne sütü ile beslenen bebeklerin annelerinin kullanabileceğiilaçlar-1 İlaç Bebeklerde bildirilen semptom veya bulgu veya annede laktasyon etkisi Asetaminofen………………………….Yok Asetozolamid………………………….Yok Asiklovir…………………………………..Yok Amoksisilin………………………………Yok Atropin……………………………………..Yok Kafein……………………………………….İrritabilite, düzensiz uyku Kaptopril…………………………………..Yok Karbamazepin………………………….Yok Karbimazol……………………………….Guatr Sefadroksil, Sefazolin………….Yok Sefotaksim, Sefprozil………….Yok Seftazidim, Seftriakson……..Yok

46. Anne sütü ile beslenen bebeklerin annelerinin kullanabileceği ilaçlar-2 İlaç Bebeklerde bildirilen semptom veya bulgu veya annede laktasyon etkisi Kloral hidrat…………………………………………………………Uyuklama Siprofloksasin, Klindamisin………………………………..Yok Gentamisin…………………………………………………………….Yok Ibuprofen……………………………………………………………..Yok İndometazin…………………………………………………………Konvulsiyon (1 kez) İyot……………………………………………………………………….Guatr İzoniazid…………………………………………………………….. Yok Fenitoin………………………………………………………………..Methemoglobinemi (1 vaka) Propranolol………………………………………………………… .Yok Propiltiourasil…………………………………………………… .Yok Steptomisin………………………………………………………. .Yok Sulbaktam………………………………………………………… Yok Trimetoprim/Sulfametoksazol……………………….Yok Valproik asit……………………………………………………… Yok Verapamil…………………………………………………………….Yok Warfarin……………………………………………………………..Yok

47. premature bebeğin beslenmesi ENERJİ İHTİYACI ( 120-130 kcal/kg ) PROTEİN İHTİYACI (3.5-4 g/gün) PREMATÜRE BEBEKLER İÇİN EN UYGUN BESİN ; KENDİ ANNELERİNİN SÜTÜDÜR!

48. PREMATÜRE BEBEĞİN DİĞER İHTİYAÇLARI VİTAMİN K VİTAMİN D DEMİR VİTAMİN E

49. Süt çocuğunda beslenme şekilleri: • 1. Tek başına anne sütü ile beslenme (0 – 6 aylar) • 2. Ek gıdalarla birlikte anne sütü alma (6 -12 aylar) a. 6- 9 ay beslenmesi b. 9-12 ay beslenmesi • 3. Modifiye yetişkin gıdalarla beslenme (12 ay sonrası)

50. TAMAMLAYICI BESLENME Tamamlayıcı beslenme anne sütü ile beslenmeden erişkin beslenmesine geçiş olarak tanımlanabilecek bir dönem, 6 aydan 18-24 aya kadar sürebilir.