TOPLUMUN BİR ÜYESİ OLARAK ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER

1. TOPLUMUN BİR ÜYESİ OLARAK ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER

2. Tüm çocuklar bedensel özellikleri ve öğrenme yetenekleri yönünden birbirlerinden farklılık gösterirler. • Bazılarının boyları daha kısa ya da daha uzun, bazıları daha hızlı bazıları daha güç ve geç öğrenir. • Çocuklar arasındaki bu farklılıklar çoğu kez fazla büyük değildir. Genel Eğitim hizmetlerinden yararlanmada ciddi problemle karşılaşmazlar.

3. Özel Gereksinimli Çocuk olarak adlandırılan bazı çocukların bedensel özellikleri ve/veya öğrenme yetenekleri bu çocukların eğitiminde Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarını, yani Özel bir Eğitimi gerektirecek ölçüde farklılıktır. Bu çocuklara “Özel Gereksinimli Çocuklar” denilir.

4. Özel Gereksinimli Çocuklar • Öğrenme ve davranış problemi gösteren • Bedensel ya da duyusal yetersizliği olanlar • Zihinsel olarak üstün ya da özel yetenekli çocuklar ile • risk grubu çocukları kapsar Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde; Özel Gereksinimli çocuk; “Çeşitli nedenlerle bireysel ve gelişim özellikleri ile eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey” olarak tanımlanmıştır.

5. ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLERİN DAĞILIMLARI • Hafif ve orta derecede yetersizliği olanlar da ha fazla (yaklaşık %90) • Ağır ve çok ağır derecede yetersizliği olanlar daha az (yaklaşık %10) • Engel türlerine göre dağılımlarına bakıldığında; • Özel öğrenme güçlüğü olanlar • Zihin engelliler • Dil ve konuşma bozukluğu olanlar • Ciddi duyusal bozuklukları olanların daha çok olduğu ve bu gruptakilerin “özel eğitim” kapsamı içine giren çocukların %93’ünü oluşturmaktadır.

6. TÜRKİYE’DE 8,5 MİLYON ENGELLİ VAR • Nüfusumuzun %12.29’unu engelli bireyler oluşturmakta Erkeklerde engellilik oranı %11,10 Kadınlarda engellilik oranı %13,45 • %12,29 ‘luk oranın • Yüzde 1,25‘i ortopedik • Binde 60’ı görme • Binde 37’si işitme • Binde 48’i zihinsel • Yüzde 9,70 oranında diğer engelliler oluşturmakta

7. Özel Eğitim Okullarında 25.238 • Kaynaştırma ve Özel Eğitim Sınıflarında 54.453 • Özel Öğretim Kurumuna bağlı İlköğr. Okulunda 1.911 • SHÇEK’e Bağlı Resmi ve Özel Reh. Merk. 36.208 Toplam 117.810 OKULLAŞMA ORANI (Aralık 2005) Sonuç, 7-16 yaş grubunun okullaşma oranı çok düşük (%3.97)

8. Özel gereksinimli olan çocukların büyük çoğunluğu hafif engelli bile olsa eğitim sisteminin dışında • Her çocuğun olduğu gibi özel gereksinimli çocukların da pek çok alanda yetenekleri vardır. Ancak dikkatlerin çoğu çocuğun yetersizlikleri üzerinde yoğunlaşması nedeniyle yetenekleri gözardı edilmektedir. • Özel Eğitimde çocuğun “Neyi Yapamadığı” kadar “neyi yapabildiği”nin bilinmesi önemlidir. • Çocuğun bir ya da birkaç işlevde yetersizlik göstermesi, onun diğer işlevlerde de yetersizlik göstereceği anlamına gelmemelidir.

9. ÖZEL EĞİTİM NEDİR? Özel gereksinimleri olan çocuk ve gençler için hazırlanmış bireyselleştirilmiş eğitim. BU HİZMET KİME VERİLİR? Özel Eğitime gereksinimi olduğu “eğitsel değerlendirme ile saptanan bireylere. NE ÖĞRETİLİR? • Özel Eğitim genel eğitimden; • İçerik • Yöntem • Planlama • Araç gereç, materyal yönünden farklılaşabilir.

10. BU EĞİTİM NEREDE VERİLEBİLİR? Özel gereksinimli çocukların çoğunun eğitimlerinin büyük bir kısmını normal okul, normal sınıfta sürdürmeleri esas olmakla birlikte birlikte eğitim ortam alternatifleri gereksinimlerine uygun olarak en az kısıtlayıcı olandan en fazla kısıtlayıcı olana doğru sıralanabilir.

12. Akademik başarısosyal kabul uyum Yönünden Karşılaştırma Normal sınıf: kaynaştırma /kapsayıcı eğitim Özel eğitim ve normal sınıf öğretmeni birlikte Sınıf öğretmenlerinin eğitimi (Akademik beceriler ) (Sosyal kabul) öğretmen tutumları!!! normal sınıf öğretmeni ve zihinsel engelli çocuğun aldığı destek miktarı önemli!!!

13. Normal sınıf + destek servisleri: Sınıf öğretmeni tüm düzenlemelerden sorumlu Programda öğretimse! uyarlamalar İşbirliği ile öğretim Kaynak oda Özel eğitim danışmanı Özel eğitim desteği sınıf / okulda.

14. Özel sınıf: Tam zamanlı ya da yan zamanlı? (geleneksel yaklaşım) Özel eğitim ortamı Özel program Özel eğitim öğretmeni Özel materyaller ve araç/gereç Sosyal kabul: sınıf içi / sınıf dışı Akademik başarı: yüksek Toplumsal uyum???

15. ÖZEL EĞİTİMDE AMAÇ Özel gereksinimleri olan bireylerin bağımsız ya da en az bağımlı olarak toplumda yaşamlarını sürdürmelerini sağlamak. GELİŞMELER • Başbakanlık Özürlüler İdaresi kuruldu. • 573 Sayılı Özel Eğitim Hukukundan Kanun Hükmünde Kararname Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği • Özürlüler Yasası

16. Eğitim Hakkı • Devlet, engelli bireylere herkesle aynı haklara sahip olacak şekilde ilk, orta, yüksek eğitim verilmesi ilkesini kabul etmek ve engellilerin eğitimini milli eğitim sisteminin ayrılmaz bir parçası olmasını sağlamakla yükümlüdür. • Özel eğitime gereksinimi olan bireylerin eğitimleri ile ilgili düzenleme yapılması, T.C. Anayasası’nın 42., 50., 60., maddelerinde yer almıştır. • 573 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile engelli çocuk ve ailelerine yeni haklar sağlamaktadır.

17. 573 SAYILI KHK İLE AİLEYE VERİLEN HAKLAR • Çocuğun eğitim sürecinin her boyutuna aktif katılım • Tanı, değerlendirme ve yerleştirme sürecinin her aşamasında ailenin görüşünün alınması • Erken çocukluk dönemi özel eğitim hizmetlerinde ailenin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi • Engelli çocuklara özel eğitim desteği verilmesi • Yerleştirme için öncelikli olarak genel eğitim sınıflarını düşünme • BEP’e katılım

18. NE YAPMALI? (Özel Eğitimde Başarı için Anahtar) • Toplumun Bilgilendirilmesi ve Bilinçlendirilmesi. • Tutumların değiştirilmesi. • Özel gereksinimli her çocuğun eğitim sistemine girmesinin sağlanması (fırsat eşitliği, eğitime erişim). • Yasaların uygulanması. • Tarama çalışmaları ile en erken dönemde çocuğa ulaşma.

19. Değerlendirme ve Yerleştirme • Eğitsel değerlendirme • Gelişim, öğrenme ve çevrenin değerlendirilmesi • Ekip çalışması • Değerlendirme sonucunda yerleştirme • En az kısıtlayıcı ortam

20. ÖNERİLER • RAM'larda ekiplerin oluşturulması RAM elemanlarının uzmanlaşması • (Yasa ve yönetmeliklerin doğru yorumlanması, değerlendirme araçları, ekip çalışması, aile ile iletişim) • Değerlendirme araçlarının geliştirilmesi • Eğitsel değerlendirme ve yerleştirme sistemlerinin güçlendirilmesi

21. Kaynaştırma/Bütünleştirme Nedir? • Zihinsel, bedensel, duygusal ve sosyal özellikleri yönünden akranları ile benzer özelliklere sahip olan çocuklar ülkemizde “normal okul” ya da “normal sınıf” olarak adlandırılan genel eğitim okullarında ve sınıflarında eğitim görmektedirler.

22. Kaynaştırma /Bütünleştirme Nedir? • Buna göre en basit haliyle kaynaştırma, özel gereksinimli öğrencilerin eğitimlerini, akranlarının devam ettiği okullarda ve onlarla aynı sınıflarda sürdürmesi olarak tanımlanabilir.

23. Kaynaştırma /Bütünleştirme Nedir? • Daha geniş bir tanımda kaynaştırma, sınıf öğretmenine ve/veya engelli öğrenciye destek özel eğitim hizmetleri sağlanması koşulu ile engelli öğrencilerin genel eğitim sınıflarında eğitilmesi şeklinde açıklanmaktadır.

24. Kaynaştırma /Bütünleştirme Nedir? • Bir başka tanımda ise, engelli öğrencilerin (1) ailedeki diğer kardeşleri ve akranlarıyla aynı okula gitmesi, (2) aynı yaştaki akranlarıyla aynı sınıfta bulunması, (3) öğrenciye ve/veya öğretmene gereksinim duydukları destek özel eğitim hizmetlerinin sağlanmasıkaynaştırma olarak ifade edilmektedir.

25. Kaynaştırma /Bütünleştirme Nedir? • Bu üç tanıma birlikte bakıldığında kaynaştırma kavramının, • 1. Özel gereksinimli öğrencinin akranlarıyla aynı sınıfta eğitilmesi anlamına gelen birlikte eğitim kavramını, • 2. Bu eğitim sırasında öğretmene ve/veya özel gereksinimli öğrenciye sağlanan destekleyici özel eğitim hizmetleri kavramını içerdiğini görüyoruz. • Bütünleştirme: Yerleştirme kararı almadan sınıf içi destek hizmetlerle özel gereksinimli bireyin genel eğitim sınıflarında eğitimi

26. Kaynaştırma Düşüncesi Nasıl Ortaya Çıktı? • Genel ve özel eğitim alanlarında gözlenen değişmeler • psikoloji ve sosyoloji gibi bilim alanlarının insana verdiği önem • insan hakları alanında gözlenen gelişmeler • Teknolojideki gelişmler

27. Dünyada Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1900’lü yıllara kadar özel eğitim, • 16. yüzyılın sonlarına kadar yaygın bir çalışmanın olmadığı • korkulup uzak durulduğu görülmüştür. • Hıristiyanlığın kabul edilmesiyle, engelli bireylerin kilise tarafından koruma altına alındığı biliniyor.

28. Dünyada Özel Eğitim ve Kaynaştırma • İlk sistemli çabalar 16. yüzyılda başlamıştır. • ilk olarak 1760 yılında işitme engelli öğrenciler için Fransa’da bir okul açılmıştır. • 1700’lü yılların sonları ile 1800’lü yılların başında Itard, bu okulda ormanda bulunan ve “Victor“ adı verilen bir çocuğa konuşmayı ve okumayı öğretmeye çalışmıştır .

29. Dünyada Özel Eğitim ve Kaynaştırma • Amerika Birleşik Devletleri’nde işitme engelliler için ilk okul açılmıştır. • farklı engel grubundaki çocuklar için de çeşitli okullar açılmaya devam etmiştir. • 1829 yılında görme engelliler • 1846 yılında zihin engelliler • Bu kurumlareğitimle birlikte bakımın da verildiği enstitüler niteliğindedir.

30. Dünyada Özel Eğitim ve Kaynaştırma • Avrupa’da 1700’lü yıllarda ortaya çıkan yaygın eğitim çalışmalarının, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1800’lü yıllarda başladığını ve • 1900’lü yıllara kadar olan dönemde, Amerika’da yeterli özel eğitim hizmetlerinin olmaması nedeniyle, pek çok özel gereksinimli öğrencinin, genel eğitim sınıflarına yerleştirildiğini ve sınıf öğretmenlerinin çabasıyla eğitimlerini sürdürdüğünü görüyoruz.

31. Dünyada Özel Eğitim ve Kaynaştırma1900-1960 Yılları • özel eğitim okullarının sayılarının hızla arttığı yıllardır. • özel gereksinimli öğrencilerin genel eğitim sınıflarında eğitim göremeyeceği düşüncesi yaygındı. • Fiziksel, zihinsel ya da duygusal-sosyal yönden akranlarından farklı olan öğrencilerin, diğer çocukları olumsuz olarak etkileyeceği düşünülür ve ayrı okula yerleştirilmelerine karar verilirdi.

32. Dünyada Özel Eğitim ve Kaynaştırma1900-1960 Yılları • 1913 yılında ABD’de normal zekaya sahip 13 yaşında fiziksel engelli bir öğrencininfiziksel durumunun ve hastalığının, öğretmeni ve diğer öğrencileri üzdüğü ve tiksindirdiği; öğretmenin dikkatini ve zamanını fazlasıyla aldığı, diğer öğrencilerin dikkatini dağıttığı, okuldaki disiplini ve ilerlemeyi olumsuz etkilediği görüşleri ileri sürülmüştür.

33. Dünyada Özel Eğitim ve Kaynaştırma1900-1960 Yılları • sınırlı da olsa kaynaştırmaya yönelik çeşitli görüşlerin ve çabaların oluşmaya başladı • 1913 yılında görme engelli öğrenciler için kaynaştırma programı başlatıldı • 1928 yılında İngiltere’de alınan bir kararla özel eğitim ve genel eğitim okullarının birlikte çalışmalarını benimsendi • ardından 1944 yılında kabul edilen yasa ile uygun olan öğrencilerin genel eğitim sınıflarında eğitimlerini sürdürmeleri kabul edildi.

34. 1960’lar ve Günümüz Dönemi: Günümüzdeki gelişmeleri • özel eğitim sınıflarında eğitimin uygulamada yarattığı sorunlar, • Mahkeme kararları, • yasal düzenlemeler, • tutumlardaki değişmeler, • En az kısıtlayıcı ortam kavramı • normalleştirme kavramı, • teknolojik gelişmeler, • erken eğitimin daha fazla kabul görmesi • araştırmaların sayısındaki artış başlıklarında toparlamak mümkündür.

35. Yasal düzenlemeler, • İtalya’da 1971 yılında, • Norveç’te 1976 yılında, • İngiltere’de 1974 yılında, • Amerika’da ve Fransa’da 1975 yılında yürürlüğe giren yasalarla, özel gereksinimli öğrencilerin genel eğitim sınıflarında akranlarıyla birlikte eğitim görmeleri yasal olarak kabul edilmiştir.

36. Tüm Engelli Çocukların Eğitimi Yasası Engellilerin eğitimine ilişkin çeşitli önemli kararlar alınmıştır. • Devlet Okullarının Programlarından ve Hizmetlerinden Dışlanmaya Son. • Fark Gözetmeksizin Değerlendirme. • En Az Kısıtlayıcı Ortamda Eğitim. • Karma Eğitim Gereksinimi. • Yasal Uygulama Hakkı.

37. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • a.1950’li Yıllara Kadar Özel Eğitim: • 16. yüzyılda uygulandığı ileri sürülen “Enderun Mektebi” uygulaması • 1948 yılında İdil Biret-Suna Kan Yasası kabul edilmiş • 1889 yılında İstanbul’da Grati Efendi tarafından işitme ve görme engelli çocuklar için açılan sınıflar 192 yılında kapatılmış • 1921 yılına kadar özel eğitim açısından bir gelişmeye ilgili kaynaklarda rastlanamamıştır.

38. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1921 yılında Kurtuluş Savaşı döneminde İzmir’de “Özel İzmir Sağırlar ve Körler Müessesi” adıyla bir okulun açıldığı, daha sonra bu okul Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı’na bağlı olarak 1950 yılına kadar hizmet vermiştir. • 1950’li yıllara kadar özel gereksinimli çocukların hasta ve eğitilemez oldukları düşünülmüş

39. 1950 İle 1980 Yılları Arasında Özel Eğitim • Kurumların Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı’ndan Milli Eğitim Bakanlığı’na devri • personel yetiştirmede ilk sistemli çaba, 1952 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü bünyesinde kurulan Özel Eğitim Şubesi • Şube, 1955 yılında iki dönem mezun verdikten sonra kapatılmıştır.

40. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1955 yılında şu anda tüm illerimizde bulunan “Rehberlik ve Araştırma Merkezleri”nin temelini oluşturmuş olan “Psikolojik Servis Merkezi” kurulmuştur.

41. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1955 yılında Ankara’da iki ilkokulda (Yeni Turan ve Hıdırlıktepe) zihin engelli öğrenciler için açılan özel sınıflar izlemiştir. • 1956 ve 1957 yılları ise, özel eğitim alanında iki önemli yasanın kabul yılları olması açısından önemlidir.

42. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1956 yılında kabul edilen 6660 sayılı yasa ile, 1948 yılında çıkarılan yasanın kapsamı genişletilmiş, üstün yetenekli ve üstün zekalı çocukların devlet tarafından yetiştirilmeleri için gerekli tedbirlerin alınması kabul edilmiştir.

43. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1957 yılında 6972 sayılı “Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkında Kanun” yürürlüğe girmiştir. • özel eğitime gereksinimi olan bireylerin haklarının 1961 Anayasası’nda devlet tarafından garanti altına alınmasıdır.

44. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1961 yılında yayınlanan 222 sayılı “İlköğretim ve Eğitim Kanunu” nun 12. maddesindeki “mecburi ilköğretim çağında bulundukları halde zihnen, bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan özürlü olan çocukların özel eğitim ve öğretim görmeleri sağlanır” .

45. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1965 yılında Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi bünyesinde Özel Eğitim Bölümü kurulmuştur. • 1973 yılında 1739 sayılı “Milli Eğitim Temel Kanunu” kabul edilmiştir.

46. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma1980 ile 1990 Yılları Arasında Özel Eğitim: • 1981 yılında sonradan Anadolu Üniversitesine dönüşen Eskişehir İktisadi ve İdari Bilimler Akademisi’nde “Özel Eğitim Sertifika Programı” başlatılmış • 1983 yılında Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesinde Özel Eğitim Öğretmenliği Programı başlatılmış ve ilk mezunlarını 1987 yılında vermiştir.

47. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1986 yılında Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü’nde Görme Engelliler Öğretmenliği ve Zihin Engelliler Öğretmenliği programları başlatılmıştır • 1982 Anayası • 1983 yılında kabul edilen 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Yasası • bu yasaya göre özel eğitime gereksinim duyanların genel eğitim-öğretimleri ile meslek kazanmaları hükme bağlanmıştır.

48. Türkiye’de Özel Eğitim ve Kaynaştırma • 1983 yılında yürürlüğe giren 2916 sayılı “Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Yasası” • 2916 sayılı yasa, özel gereksinimli çocukların kaynaştırma yoluyla eğitim görmelerini ilk olarak ele alması açısından önemli • Ancak durumları ve özellikleri uygun özel eğitime muhtaç çocuklariçin ifadesi bulunmaktadır.

49. 1990’lı Yıllar ve Günümüz Dönemi: • Bu yıllarda hem personel, hem de araştırma ve yayın sayısında artış görülmektedir. • 1990 yılında düzenlenen XIII. Milli Eğitim Şurası • 1991 yılında 1.Özel Eğitim Konseyi toplanmıştır.

50. 1990’lı Yıllar ve Günümüz Dönemi: • Bu konseyde gündüzlü öğretime ağırlık verilmesi vekaynaştırma programlarının yaygınlaştırılması kararı alınmıştır. • Ayrıca kaynaştırma programlarına alınan engelli öğrencilerin eğitiminin bireysel olarak planlanması, bu eğitimin alanında uzman kişiler tarafından verilmesi ve izlenmesi de alınan kararlar arasındadır.