روش تحقيق

2. روش تحقيق Arash Najimi Department of health education & health promotion School of health Isfahan University of Medical Sciences

3. تعريف تحقيق تحقيق فرايندي است برنامه ريزي شده، هوشيارانه، نظام مند (systematic ) و قابل اعتماد براي يافتن حقايق يا فهم عميق مسايل.

4. ده نكته در مورد تحقيق • تحقيق خيلي وقت گير است. • تحقيق يك پديدة ذهني است • تحقيق خسته كننده و كسالت آور است اما ممكن است جالب و سرگرم كننده هم باشد. • تحقيق ممكن است در طول زندگي محقق تداوم داشته باشد. • فرايند تحقيق ممكن است بسيار جالبتر از نتايج آن باشد.

5. ده نكته در مورد تحقيق • تحقيق نوعي فضولي كردن است. • تحقيق را مي توان به راههای گوناگوني انجام داد. • تحقيق ممكن است وارد روياهای شما شود. • تحقيق ممكن است شمارا به راههای دور از انتظار هدايت كند. • درتحقيق از همان مهارت روزمرة محقق استفاده می شود.

6. انواع تحقيق(از ديدگاههاي مختلف) • تحقيق نظري (pure)، كاربردي(applied ) و راهبردي( strategic). • توصيفي(descriptive)، تبييني (explanatory) وارزيابي(evaluation). • تحقيق آزاد (market research ) وتحقيق آكادميك(academic research ).

7. انواع تحقيق(از ديدگاههاي مختلف) • تحقيق اكتشافي(exploratory ) آزمايشي(experimental or testingout) حل مشكل(problem solving ). • تحقيق پنهاني يا ناآشكار(covert )، رقابتي(adversarial ) ومبتني بر همكاري (collaborative ). • تحقيق بنيادي(basic)، كاربردي، ابزاري، مشاركتي و عملياتي

8. تقسيم بندی انواع تحقيق برحسب هدف: • بنيادی که هدف آن آزمون نظريه ها, تبيين روابط و پديده ها ونظريه پردازی, وبالاخره توليد دانش و بررسی نظريه تحول تاريخ است.

9. تقسيم بندی انواع تحقيق(برحسب هدف) • کاربردی که هدف آن کاربرد عملی دانش درزندگی است. • توسعه ای،که هدف آن تشخيص مناسب بودن يک دانش، روش، ارزش و... برای هدفی خاص ويا تهيه و تدوين برنامه ها، طرحها و پروژه های توسعه ای است.

10. تقسيم بندی انواع تحقيق بر حسب نحوه گرد آوری اطلاعات يا طرح تحقيق • توصيفی (توصيف شرايط، اشياء، امور وپديده ها به منظور شناخت بيشتر آنها). • پس رويدادي ( علّي-مقايسه اي) كه هدف آن شناسايي معلول به منظوركشف علل احتمالي آن ويا مطالعة متغير وابسته به منظور يافتن متغير مستقل

11. تقسيم بندی انواع تحقيق • همبستگی: تحليل رابطه ميان متغيرها بر اساس هدف تحقيق: • مطالعه همبستگی دو متغيری • تحليل رگرسيون با هدف پيش بينی تغييرات يک يا چند متغير وابسته با توجه به تغييرات متغيرهای مستقل • تحليل ماتريس همبستگی با هدف بررسی مجموعه ای از همبستگيهای دو متغيری در جدولی بنام ماتريس.

12. تقسيم بندی انواع تحقيق • تحقيق تجربي يا آزمايشي با استفاده از شیوه هاي زير: • انتساب تصادفي(اختصاص هرآزمودني با شانس مساوي به گروه آزمايشي يا گواه) • همتا كردن تصادفي( همانندي آزمودنيهاي انتخاب شده از نظر متغير ناخواسته) • انتخاب همگن ( بكسان كردن ميانگين متغيري كه بايد كنترل شود در گروه هاي مورد نظر)

13. فرايند تحقيق • فرايند تحقيق از ديدگاهاي متفاوت شامل موارد متنوعي است. بنابراين، نمي توان ديدگاه مشخصي را به عنوان الگو معرفي كرد.

14. معرفي فرايند تحقيق ترجيح ما ديدگاه چرخه اي است. در اين ديدگاه تحقيق فرايندي است: • دوري يا چرخه اي (cyclical) • پايان ناپذير (never- ending) • قابل بررسي مجدد • باز گشت پذير به نقطة آغازهاي متفاوت • با قابليت ورود به چرخه از هر نقطه اي كه بخواهيد.

15. فرايند تحقيق

16. فرايند چرخه‌اي تحقيق

17. تعريف تحقيق • صرف نظر از اين انواع كه از ديدگاههاي متفاوت بيان شدند تحقيق فرايندي است برنامه ريزي شده، هوشيارانه، نظام مند (systematic ) و قابل اعتماد براي يافتن حقايق يا فهم عميق مسايل.

18. تحقيق چگونه آغاز می شود؟

19. انتخاب موضوع انتخاب موضوع مهمترين تصميم در فرايند تحقيق است. زيرا با آيندة تحصيلي يا كاري و حتي شغلي شما در ارتباط است. در اين تصميم گيري به چه نكات مهمي بايد توجه كرد؟

20. معمولا موضوع تحقیق ناشی از سوالی است که در ذهن محقق شکل می گیرد. • سوال تحقیق سوالی است که محقق می خواهد پاسخ آن را بداند. • برای افراد متخصص معمولا کار انتخاب موضوع برای تحقیق با مشکل کمتری نسبت به سایرین انجام می گیرد. • به خصوص دانشجویان که با وسواس و کل نگری بیشتری به انتخاب موضوع می پردازند.

21. منابع برای انتخاب موضوع • استفاده از تجارب • استننتاج از نظریه ها و فرضیه ها • استفاده ازمتون درسی و مجلات تخصصی • مراجعه به اولویت های پزشکی

22. معیارهای یک سوال خوب برای تحقیق: عملی و قابل اجرا باشد Feasible مورد علاقه محقق باشد Interesting to the investigator جدید باشد Novel اخلاقی باشدEthical مرتبط باشد Relevant برای فراگیری این پنج معیار کلمه FINER ساده و کمک کننده است

23. معیارهای یک عنوان خوب برای تحقیق • مناسبت: برای اینکه مناسبت واولویت داشتن یک موضوع را تعیین نماییم این سوالات را از خودمان می پرسیم : 1)این مشکل یا این مسئله چقدر وسعت دارد؟ 2)چه گروهی را در برمی گیرد؟ 3)شدت مسئله چقدر است؟

24. تازگی و عدم دوباره کاری: تنها در سه وضعیت زیر می توان به انجام تحقیق روی موضوعی که قبلا روی آن کار شده است اقدام کرد: 1)در شرایط زمانی متفاوت 2)در شرایط جغرافیایی مختلف 3)در صورت عدم دستیابی به نتایج کافی

25. قابلیت اجرا : سه شرط نیروی انسانی ماهر، منابع مالی مناسب و کافی و امکانات مناسب برای انجام هرتحقیقی ضروری است.

26. تناسب با زمان: تحقیق ازنظرزمانی باید در محدوده ای مناسب صورت پذیرد تا در زمان تعیین شده دستیابی به داده ها وکسب نتایج با مشکلی مواجه نشود. • با صرفه بودن: آیا به لحاظ مفهوم هزینه اثر بخشی تحقیق و انجام هزینه در مورد آن اثر بخشی کافی خواهد داشت؟

27. ملاحظات اخلاقی: از جمله مهمترین شرایط برای انتخاب موضوع عدم تضاد و مواجهه آن با ملاحظات اخلاقی است.اصولا رفتن به دنبال موضوعاتی که انجام آن با مشکل و مسائل اخلاقی زیاد مواجه باشد توصیه نمی شود. • علاقه مندی و دانش تحقیق

28. چند پيشنهاد براي يافتن موضوع مناسب براي تحقيق • كمك گرفتن از ديگران (استادان، مدير مؤسسه، همكاران، يا افراد خانواده). • مطالعة كارهاي تحقيقي ديگران و ارتباط دادن آنها با علايق و انگيزه هاي ديگر خود. • فكر كردن به تجارب قبلي و زمينه هاي مورد علاقه تان. • فكر كردن به يك عنوان.

29. چند پيشنهاد براي يافتن موضوع مناسب براي تحقيق • ياد آوري كلمات قصار، واگويه ها وگفته ها. • پي جويي حدس و گمانهاي خود. • ترسيم شكل، نمودار يا انگاره اي از آنچه در ذهن داريد. • خوب، حالا شروع كنيد ولي آمادة تغيير باشيد.

30. دوازده نكتة مهم براي به خاطر سپردن 1. چه انتخابهايي داريد؟ 2. انگيزة شما چيست؟ 3 . ارتباط موضوع با رشتة تحصيلي شما 4. نمونه هاي قبلي پروژه هاي تحقيقي 5. آيا از قواعد وانتظارات مؤسسه خود آگاهيد؟ اگر شما براي دريافت درجة داشگاهي تحقيق مي كنيد محدوديتهايي از نظر اتخاب موضوع، تعداد كلمات، نحوة سازماندهي مطالب و... خواهيد داشت و ...

31. دوازده نكتة مهم (ادامه) 6.گسترة موضوع و اندازة عنوان 7. چقدر وقت داريد و چگونه مي خواهيد وقت خودرا مديريت كنيد؟ 8. هزينه هاي تحقيق را چگونه تأمين مي‌كنيد؟ 9. چه منابعي در دسترس شما قرار دارد. 10. نياز شما به پشتيباني و حمايت. 11 . مسائل دسترسي به امكانات. 12. ميزان آشنائي شما با روشهاي تحقيق.

32. عنوان تحقیق

33. عنوان تحقیق را چگونه بنویسیم پس از لیست کردن مشکلات واولویت بندی و انتخاب موضوع آنچه در نوشتن یک طرح تحقیقاتی اهمیت دارد عنوان آن می باشد.

34. در زمان نوشتن عنوان باید به موارد زیر اشاره داشت:Four W!!! • چه چیزی را می خواهید بررسی کنید: هر عنوانی شامل محتوایی است که محقق می خواهد در مورد آن بررسی نماید:مثل شیوع فشار خون یا حاملگی ناخواسته تاثیر یک دارو، درمان بیماری، آگاهی و نگرش در رفتار در مورد ایذرو...... لذا محقق باید آنچه را که بعنوان مسئله یا مشکل انتخاب نموده بعنوان محتوای عنوان به کار برد

35. روی چه کسی می خواهید بررسی کنید در عنوان تحقیق همیشه جامعه مورد هدف و یا گروه هدف آن مشخص شود. مثلا در مورد آگاهی نگرش و رفتار در مورد ایذر می توان گروههای هدف مختلفی از جمله مردم، دانش آموزان، دانشجویان، معلمان، بیماران، بهورزان و...مدنظر محقق باشد در عنوان باید مشخص شود.

36. کجا می خواهید تحقیق کنید: در هر عنوانی محلانجام تحقیق نیز مشخص می باشد لازم است مرکز، شهر، شهرستان استان یا کشور مورد مطالعه قید گردد. • در چه زمانی تحقیق انجام خواهد شد: زمان انجام تحقیق در عنوان آن آورده شود

37. نکاتی که در نوشتن عنوان باید رعایت گردد 1.از کلمات کوتاه و رسا در حد امکان از یک زبان استفاده شود . 2.به صورت عبارت باشد و از به کار بردن فعل در عنوان باید خودداری شود: به عنوان مثال : ” بررسی شیوع حاملگی ناخواسته در زنانی که به مراکز بهداشتی درمانی شهر اصفهان در سال 91 مراجعه می کنند ” بهتر است بنویسیم ”بررسی شیوع حاملگی ناخواسته در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اصفهان در سال 91 “

38. نکاتی که در نوشتن عنوان باید رعایت گردد • عنوان را با کلماتی مانند بررسی ، مطالعه، مقایسه یا اندازه گیری شروع کنیم که نشان دهنده چگونگی انجام کار میباشند • از به کار بردن حروف اختصاری که شایع و رایج نیست خودداری نموده و بهتر است در صورت امکان از کلمات فارسی استفاده شود • عنوان را غیر سوال مطرح نماید • عنوان تحقیق در بر گیرنده هدف کلی تحقیق باشد

39. انتخاب موضوع بررسي متون بيان مسئله

40. بررسي متون

41. تعريف بررسي متون: • مطالعه كليه منابعي كه به طور مستقيم يا غير مستقيم با موضوع پژوهش در ارتباطند و استفاده از اين منابع به نفع خود.

42. جايگاه بررسي متون در يك تحقيق • تحقيق كمي: انجام بررسي متون در ابتداي تحقيق (اساس طرح تحقيقاتي) • تحقيق كيفي: انجام بررسي متون در جريان تجزيه و تحليل داده ها و يا بعد از آن (مقايسه متون علمي با يافته هاي مطالعه)

43. اهداف بررسي متون • تعيين يا تصحيح موضوع تحقيق: • بررسي متون، كمك به محقق در تشخيص موضوعي كه نياز به تحقيق و مطالعه بيشتر دارد. • تصحيح موضوع تحقيق در جريان بررسي متون علمي. • تحكيم دليل منطقي براي انجام تحقيق: • اجتناب از دوباره كاري (قبلا موضوع توسط افراد ديگري به طور گستردهاي مورد تحقيق قرار گرفته است). • مطالعه بيشتر موضوع تحقيق(كمبود متون علمي مربوط به موضوع تحقيق).

44. اهداف بررسي متون 1- مشخص كردن وسعت و شدت تحقيق(اهميتموضوع). 2- نشان دادن مشكلات موجود در پژوهش. 3- كمك به محقق در تعيين يا تصحيح موضوع تحقيق. 4- پيدا كردن دلايل منطقي براي حمايت از تحقيق. 5- آشنايي با راه‌هاي ديگر مطالعه. 6- توضيح يا تاييد يافته‌ها.

45. هدف كلي مرور متون علمي: دستيابي به دانش موجود درباره يك موضوع

46. اهداف بررسي متون • آشناي با راههاي ديگر مطالعه: • آشكار شدن روشهاي تحقيقي خاص مورد استفاده در مطالعات قبلي. • استفاده محقق از روشهاي بكار گرفته در مطالعات قبلي. • پيدا روشي جديد براي انجام تحقيق. • توضيح يا تاييد يافته ها: • آشكار شدن يافته هايي مشابه يافته هاي تحقيق فعلي يا متفاوت با آنها. - استفاده از بررسي متون جهت اثبات ارتباطات و نظريه هاي حاصل از داده هاي تحقيق فعلي.

47. مراحل بررسي متون 1- جستجوي متون علمي 2- غربال كردن منابع 3- خلاصه كردن منابع 4- سازماندهي و تحليل منابع 5- نگارش متون

48. مرحله اول: جستجوي متون

49. جستجوي متون مهارت تعيين و پيدا كردن متون مربوطه به موضوع: اصل مهم در تحقيق 1- جستجوي اوليه: • بررسي اجمالي انتشارات براي چكيده اي از دانش موجود در مورد موضوع تحقيق. مشخص شدن اين مطلب كه موضوع تحقيق به طور دقيق مورد مطالعه قرار گرفته يا نه. كمك به محقق در تصميم گيري جهت ادامه تحقيق.

50. جستجوي متون 2- جستجوي ثانويه : • تلاش همه جانبه محقق جهت بررسي تمام اطلاعات منتشر شده در رابطه با موضوع تحقيق. • جستجوي جديدترين انتشارات توسط محقق.