Forma organizacyjna i struktura inicjatywy klastrowej – koncepcja szkolenia

1. Forma organizacyjna i struktura inicjatywy klastrowejradca prawny Izabela Sokołowska-Kulasseminarium, 11 grudnia 2012r.

2. Forma organizacyjna i struktura inicjatywy klastrowej – koncepcja szkolenia • Analiza inicjatywy klastrowej - pod kątem potrzeb organizacyjnych, ryzyka w działalności, wyzwań oraz aktualnego i docelowego charakteru zgrupowania • Poznanie możliwości budowania struktur i form organizacyjno-prawnych - rozwiązania modelowe oraz rozwiązania stosowane w praktyce (case study) • Jak dopasować możliwe formy organizacyjno-prawne do potrzeb danej inicjatywy Klastrowej – zastosowanie w praktyce • Jak wzmocnić współpracę, a nie osłabić - podsumowanie

3. Inicjatywa klastrowa – charakter zgrupowania • Główni uczestnicy klastra: • Firmy przedsiębiorcy i tzw. podmioty otoczenia biznesu • Administracja  JTS=gminy, powiaty, województwa, ich jednostki organizacyjne • Nauka uczelnie wyższe, szkoły i instytucje charakterze naukowym Która kategoria przeważa i jak dalece ? Czy występuje naturalny lider ?

4. Inicjatywa klastrowa – cele zgrupowania • Strategia, cele i zadania inicjatywy klastrowej • Konkretne czy ogólne ( będą wymagały konkretyzacji na kolejnym etapie) • Konieczność wypracowania form ich osiągnięcia • Perspektywa czasowa ich osiągnięcia • Specyfika działalności Klastra – wspólne produkty czy platforma współpracy ? • Plan działań • Zaplanowane rezultaty

5. Inicjatywa klastrowa – struktura zgrupowania Jaka jest relacja pomiędzy kategoriami uczestników, zgromadzonych w danej inicjatywie Klastrowej, a formą ich aktywności ? Trzy warianty układu sił w strukturze uczestników Klastra: • Przeważa Biznes • Przeważa Administracja i Nauka • Równowaga – model mieszany

6. Inicjatywa klastrowa – struktura zgrupowania • Przeważa Biznes Przeważają firmy, a cele nawiązują do efektów o charakterze biznesowym • Formuła działania musi uwzględniać mechanizmy biznesowe, ukierunkowane na osiąganie efektywnej współpracy, dopasowanej do potrzeb uczestników Klastra

7. Inicjatywa klastrowa – struktura zgrupowania • Przeważa Administracja i Nauka Przeważają podmioty publiczne ( JTS i ich jednostki organizacyjne, a także jednostki nauki) • Formuła działania musi uwzględniać prawne ograniczenia swobody działania takich jednostek, zasady odpowiedzialności w ramach dyscypliny finansów publicznych, rygory ustawy PZP, z góry określone formy współpracy (np. Partnerstwo Publiczno-Prywatne)

8. Inicjatywa klastrowa – struktura zgrupowania • Równowaga – model mieszany Model, w którym równorzędne znaczenie w osiąganiu wytyczonych celów, mają Firmy i Podmioty publiczne • Formuła musi godzić elementy biznesowe z ograniczeniami działalności jednostek administracyjnych i podmiotów nauki (pojawia się potrzeba struktury dwupoziomowej, jako forum realizacji celów Klastra)

9. Inicjatywa klastrowa – relacje w zgrupowaniu Jak zaplanowano finansowanie dla Klastra ? • źródła zewnętrze • źródła wewnętrzne • źródła mieszane wewnętrzne + zewnętrzne Czy działa zasada: kto finansuje ten rządzi ?

10. Inicjatywa klastrowa – relacje w zgrupowaniu Jaka jest relacja pomiędzy: • przeważającą w danym Klastrze kategorią uczestników ? • wytyczonymi celami strategicznymi Klastra i przyjętymi metodami ich osiągnięcia ? • modelem finansowania (zaplanowane źródła pozyskania funduszy)?

11. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności Podstawowe formy prawne działania zbiorowości: • stowarzyszenie • izba gospodarcza • fundacja • spółka handlowa • odmiany partnerstwa (spółka cywilna, partnerstwo, konsorcjum, joint-venture)

12. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności STOWARZYSZENIE „dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenie się w celach niezarobkowych, które swoją działalność opiera na pracy społecznej swoich członków” – art. 2. ustawy z kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach • osobowość prawna (wpis do KRS)  byt prawny odrębny od członków • członkowie osoby fizyczne (co najmniej 15 osób), osoba prawna może być tylko „członkiem wspierającym” • finansowanie : • głównie ze składek członkowskich(wewnętrzne) • możliwe jest pozyskiwanie środków ze źródeł publicznych (np. dotacji publicznej) - na działania realizuje jednocześnie cel publiczny ( określone zadania, ustawowo wyznaczone do realizacji podmiotom publicznym)

13. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności STOWARZYSZENIE (c.d.) • prawa i obowiązki członków (warunki członkostwa) oraz ustrój stowarzyszenia reguluje statut (forma pisemna), uchwalany przez komitet założycielski • obowiązkowe organy: zarząd i organ kontroli wewnętrznej, a najwyższą władzą jest walne zebranie członków • podlega nadzorowi starosty (prawo wglądu do uchwał walnego zebrania oraz uzyskiwania wyjaśnień od zarządu stowarzyszenia) • może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów, dochód nie może być dzielony między członków • możliwe zwolnienia przedmiotowe w podatku dochodowym • ma ustawowe prawo wypowiadania się w sprawach publicznych

14. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności IZBA GOSPODARCZA „jest organizacją samorządu gospodarczego, reprezentującą interesy gospodarcze zrzeszonychw niej przedsiębiorców, w szczególności wobec organów władzy publicznej” – art. 2 ustawy z 30 maja 1989r. o izbach gospodarczych • osobowość prawna (wpis do KRS)  byt prawny odrębny od członków • członkowie  przedsiębiorcy (co najmniej 50 osób) • prawa i obowiązki członków oraz ustrójizby (najwyższym organem jest walne zgromadzenie członków) reguluje statut (forma pisemna), uchwalany przez założycieli, który obowiązkowo musi określać podstawowe zadania izby odnoszące się do obrotu gospodarczego oraz sposób i formę ich realizacji • finansowanie ze składek członkowskich oraz z prowadzonej działalności gospodarczej (zysk tylko na cele statutowe);

15. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności IZBA GOSPODARCZA (c.d.) • Istota działania  popieranie interesów przedsiębiorców poprzez: • kształtowanie etyki i zasad w działalności gospodarczej, tworzenie warunków rozwoju tej działalności • opiniowanie przepisów prawnych i udział w pracach instytucji doradczo-opiniodawczych w sprawach działalności gospodarczej • organizowanie warunków rozstrzygania sporów (formy pozasądowe: postępowanie polubowne i pojednawcze) • informowanie o funkcjonowaniu przedsiębiorców i stanie gospodarki • na wniosek lub za zgodą izby Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, powierzyć tej izbie wykonywanie niektórych zadań zastrzeżonych w przepisach prawa dla administracji państwowej.

16. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności FUNDACJA „ustanowiona dla realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, m. in.: rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, ochrona środowiska” – art. 1 ustawy z 6 kwietnia 1984r. o fundacjach • osobowość prawna (wpis do KRS) substrat majątkowy • brak członków fundatorzy nie są właścicielami Fundacji • cel, formy działania i ustrój (obowiązkowy organ Zarząd) określają Fundatorzy w statucie (akt notarialny), gdzie mogą ustalić swój nadzór nad jej działaniem (np. rada fundatorów) • finansowanie pochodzi od Fundatorów (nie można wycofać wpłaconych funduszy) i prowadzonej działalności (działalność gospodarczą może prowadzić tylko w rozmiarach służących realizacji jej celów). • nadzór starosty albo ministra właściwego ze względu na zakres działania i cel fundacji (kontrola uchwał zarządu oraz coroczne sprawozdania z działalności ) • możliwe zwolnienia przedmiotowe w podatku dochodowym

17. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności SPÓŁKI HANDLOWE „przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów lub przez współdziałanie w inny sposób określony umową” – art. 3 ustawy z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych (k.s.h.) • Osobowość prawna (wpis do KRS)  byt prawny odrębny od członków • Spółki: • osobowe  istotny jest udział osób-wspólników (jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna) • kapitałowe  istotny jest kapitał, nie osoba wspólnika (sp. z o.o. i S.A.) • członkowie są zawsze właścicielami spółki (wspólnikami) – a wniesiony kapitał odzwierciedla ich znaczenie w spółce, który wymienia się na jednostki uczestnictwa (wkłady, udziały, akcje, świadectwa założycielskie)

18. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności SPÓŁKI HANDLOWE (c.d.) • Wśród wspólników mogą być uprzywilejowani, posiadający dodatkowe prawa lub obowiązki w spółce, ale nie można być „członkiem” spółki bez bycia wspólnikiem • cel, zasady działania i ustrój określa umowa spółki (akt notarialny), ale jest niewiele dowolności, gdyż istnieją ściśle określone prawa i obowiązki wspólników, funkcjonowania organów spółki i ich członków oraz formy działalności zewnętrznej i wewnętrznej w spółce (k.s.h. i inne) • Każdorazowe wstąpienie wspólnika do spółki to zmiana umowy (wpis do KRS) i wniesienie kapitału (pieniądze lub aport) • majątek pochodzi z wkładów wniesionych przy utworzeniu spółki, podwyższenia kapitałów spółki oraz z działalności gospodarczej spółki

19. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności ODMIANY PARTERSTWA (spółka cywilna, partnerstwo, konsorcjum, joint-venture) • BRAK osobowości prawnej  organizacja to wszyscy członkowie • zawierając umowę strony regulują cel działania i stosunki na zasadzie swobody umów- decydują o celach, zasadach i formach działania, tak wewnątrz struktury oraz na zewnątrz (np. sposobie reprezentacji w obrocie)  umowa (forma pisemna) nie wymaga rejestracji (np. w KRS) • Umowa w każdym czasie może ulec zmianie, ale taka zmiana wymaga podpisania aneksu przez wszystkich członków (strony umowy) • dobrowolna zasada uczestnictwa  oparta na wybranym modelu: • prowadzenie działalności za zasadzie wspólnego majątku i odpowiedzialności solidarnej (spółka cywilna) • prowadzenie działalności bez wspólnego majątku i odpowiedzialności (partnerstwo, joint-venture)

20. Dostępne formy organizacyjno-prawne działalności ODMIANY PARTERSTWA (c.d.) • nieograniczone możliwości i formy wspierania działań swoich członków (stron umowy), wpływania na sposób współpracy z innymi parterami społecznymi oraz kreowania wspólnych przedsięwzięć i ich finansowania • dowolnie ułożona struktura wewnętrzna organy i zależności zarządzająco-nadzorujące ułożone według potrzeb, dostosowanych do realizacji wspólnego celu • umowa ustala sposób partycypacji w zyskach i stratach wspólnych przedsięwzięć oraz sposób pozyskiwania środków na działalność • możliwe jest formułowanie odrębnych form działania w węższych kręgach parterów, pod patronatem partnerstwa jako całości (struktura wielopoziomowa)

21. Modelowe formy organizacyjno-prawne działalności KlastraFORMY MIESZANE • Uczestnicy Klastra skupiają się wokół jednostki Koordynatora i zawierając z nim umowę o współpracy tworząc strukturę Klastra §Umowa o współpracy w ramach Klastra

22. Modelowe formy organizacyjno-prawne działalności KlastraFORMY MIESZANE • Uczestnicy Klastra – wszystkie kategorie zrzeszają się w organizacji tworząc strukturę Klastra Podmiot Nauki Firma Firma Podmiot Administracji

23. Modelowe formy organizacyjno-prawne działalności KlastraFORMY MIESZANE • Uczestnicy Klastra – wszystkie kategorie zawierają umowę partnerstwa (konsorcjum, joint-venture) tworząc strukturę Klastra, a koordynowanie Klastrem powierzają odrębnej osobie prawnej Koordynator Klastra Osobowość prawna

24. Modelowe struktury istniejących inicjatyw klastrowych (case studies) STOWARZYSZENIE Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza”(klaster tworzą członkowie wspierający) • celem jest rozwój warunków działalności w dziedzinie lotniczej oraz wspólne produkty • członkami-założycielami klastra w formie Stowarzyszenia było kilkanaście lotniczych przedsiębiorstw oraz Politechnika Rzeszowska i dwie agencje rozwoju regionalnego – RARR i MARR. • rozwinął się drugi poziom współpracy - zacieśniona współpraca pomiędzy przemysłem lotniczym a uczelniami i instytucjami B+R, zyskując formę: Centrum Zaawansowanych Technologii „AERONET- Dolina Lotnicza” • joint-venture powołane przez konsorcjumpodmiotów nauki i Stowarzyszenia (w ramach ogłoszonego przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji w 2004r. konkursu na dofinansowanie działań koordynacyjnych i organizacyjnych Centrów Zaawansowanych Technologii)

25. Modelowe struktury istniejących inicjatyw klastrowych (case studies) SPÓŁKA HANDLOWA Tarnowski Klaster Przemysłowy S.A. • spółkę założyły gminy miejskie i 2 duże firmy, aktualnie wśród akcjonariuszy są dodatkowo izby gospodarcze oraz dalsze firmy (małe i średnie) • celem jest tworzenie miejsc pracy i warunków do rozwoju gospodarczego regionu, w szczególności poprzez wdrożenie i realizację projektu: Tarnowski Regionalny Parku Przemysłowy - tworzy atrakcyjny obszar prowadzenia działalności gospodarczej i inwestowania.  • administruje powierzchnią wnoszoną aportem do spółki przez gminę lub w formule przedsięwzięcia projektowego, prowadzi park przemysłowy na bazie udogodnień ze specjalnej strefy ekonomicznej;

26. Modelowe struktury istniejących inicjatyw klastrowych (case studies) OSOBA PRAWNA wokół której skupione są podmioty klastra Klaster "Grupa Doradczo – Szkoleniowa TAURUS" Fundacja „Taurus” zawarła umowę współpracy z innymi podmiotami, powołując Klaster • celem jest nawiązywanie współpracy z różnymi przedsiębiorstwami, organizacjami, instytucjami i osobami prywatnymi działającymi w branży doradczo - szkoleniowej • Fundacja pełni rolę koordynatora działań Klastra, wspiera firmy zrzeszone w Klasterze w organizacji szkoleń i warsztatów (poszukiwaniu salszkoleniowych, tworzeniem materiałów promocyjnych szkolenia itp.) Klaser LifeScience Jagiellońskie Centrum Innowacji Sp. z o.o. (100 % udziałów ma UJ) łączy się z każdym podmiotem Klastra umową o współpracy i pozostaje koordynatorem Klastra • celem jest pobudzanie innowacyjności w regionie i wdrażanie rozwiązań ze świata nauki do biznesu, przy wsparciu administracji regionalnej,

27. Modelowe struktury istniejących inicjatyw klastrowych (case studies) PARTNERSTWO Klaster Wspólnota Wiedzy i Innowacji w zakresie Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych • Umowa o współpracy skupia jednostki nauki(7), samorząd (3) i firmy, a rolę koordynatora pełni Politechnika Wrocławska • nie ma substratu majątkowego • stanowi platformę dla realizacji i pozyskiwania środków finansowych na wspólne projekty inwestycyjne, badania naukowe oraz działania mające związek z rozwojem nowoczesnych technologii teleinformacyjnych i komunikacyjnych; • konkretne projekty w ramach Klastra realizują poszczególni członkowie, którzy wyrażą wolę uczestnictwa w danym projekcie oraz uzyskają zgodę Komitetu Sterującego na realizację projektu w ramach Wspólnoty – zasady udziału i finansowania określa umowa konsorcjum • funkcjonują wspólne organy: Rada Wspólnoty i Komitet Sterujący, a bieżąca działalność członków skupia się w grupach roboczych – stworzone do realizacji konkretnych projektów, w których uczestniczą partnerzy Klastra

28. Modelowe struktury istniejących inicjatyw klastrowych (case studies) PARTNERSTWO Pomorski Klaster ICT INTERIZON • Umowa partnerstwa skupia podmioty nauki (10), samorząd (7) i przedsiębiorców( 113), a Administratorem jest Politechnika Gdańska • nie ma substratu majątkowego, • Istnieje drugi poziom współpracy w ramach fundacji Edukacyjne Centrum Doskonalenia oraz Inkubatora Klastra przy Gdańskim Parku Naukowo-Technologicznym – działający na rzecz wszystkich uczestników Klastra • stanowi platformę dla realizacji i pozyskiwania środków finansowych na wspólne projekty inwestycyjne, badania naukowe oraz rozwój kadr i zasobów ludzkich, działania mające związek z rozwojem nowoczesnych technologii ICT • konkretne projekty w ramach Klastra realizują poszczególni członkowie, którzy wyrażą wolę uczestnictwa w danym projekcie razem aplikując o środki finansowe i dzieląc zadania miedzy siebie – narzędziem prawnym jest gotowa formuła Suparterstwa ( po Listach intencyjnych) • funkcjonują wspólne organy: Rada Klastra i Zgromadzenie Członków, bieżąca działalność członków skupia się w Grupach Zadaniowych – podejmujących rozwój określonej współpracy lub przygotowanie do realizacji danego projektu (regulamin funkcjonowania GZ)

29. Modelowe struktury istniejących inicjatyw klastrowych (case studies) PARTNERSTWO Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny (BKEE) • Umowa konsorcjum samorządu (14), jednostek naukowych(10), innych instytucji (11) i firmy (77) • organami są: Rada Programowa i Zarząd oraz koordynator – Instytut Maszyn Przepływowych PAN (reprezentant Konsorcjum BKEE w kontaktach zewnętrznych, posiada osobowość prawną i pełni funkcję lidera konsorcjum) • Formuła drugiego poziomu współpracy - zaplecze techniczne Zarządu BKEE tworzą biura koordynacyjne: CZT "Pomorze", CZT "RIMAMI", Sieci Naukowej "EKO - ENERGIA", Centrum Badań Energii Odnawialnej przy Uniwersytecie Warmińsko - Mazurskim oraz administracja IMP PAN

30. Po co inicjatywie Klastrowej struktura prawna • Reprezentacja Klastra • na zewnątrz  potrzebna OSOBOWOŚĆ PRAWNA • pozyskiwanie parterów do współpracy • pozyskiwanie finansowania • prowadzenie dialogu społecznego i ochrony zbiorowych interesów uczestników • do wewnątrz  legitymacja decydentów do działania w imieniu zbiorowości • mechanizmy wyboru decydentów • mechanizmy kontroli działania decydentów • Koordynator Klastra  podejmujący działania bieżące i/lub realizację strategii klastra, utrzymujący platformę współpracy i komunikacji, tworzący wizerunek Klastra

31. Po co inicjatywie Klastrowej struktura prawna • Zasady współistnienia w ramach Klastra • podejmowanie wspólnych przedsięwzięć (doraźnych i długofalowych) • utrzymywanie platformy komunikacyjnej i lobbingowej wspólnych interesów branży • zasady etyczne (pogodzenie konkurencji i współpracy) • Przejrzysty model przepływu środków finansowych • dla uczestników  pewność uczestnictwa w przedsięwzięciach zgodnych z prawem i na warunkach dozwolonych • dla organów skarbowych i innych form kontroli państwowej  ochrona przed zarzutami działania w „szarej strefie”

32. Kwestie kluczowe w organizowaniu zasad wspólnych działań Klastra • Strategia i cele działania, formy realizacji planowanych aktywności • zakres działań Klastra (charakter regionalny, krajowy, międzynarodowy) • potrzebni partnerzy i narzędzia działania • Polityka funkcjonowania  czym Klaster ma być • platformą współpracy czy osobną organizacją o własnych interesach • grupą wsparcia dla realizacji konkretnych działań, bazą informacji i doświadczeń (know-how), czy organizacją, która załatwia „za mnie” • Co jest wspólne wszystkim członkom, a co wspólne tylko kilku z nich: • administrowanie Klastrem – wspólne wszystkim • usługi lub produkty Klastra – wspólne lub osobne • wspólne zakupy, szkolenia, laboratoria i urządzenia, przestrzeń biurowa czy produkcyjna itp. • Gdzie leży decyzyjność działań inicjatywy i jaka jest zasada finansowania?

33. Finansowanie w strukturze Klastra Kryterium kto jest finansowany (jak daleko sięga projekt): • Wszystkie podmioty Klastra – administracja klasterem („rozwój współpracy”) • Wybrani uczestnicy projektu – PROJEKTY  wspólne przedsięwzięcia dla kilku Kryterium  kto finansuje • Finansowanie zewn. (fundusze UE) - warunki formalne dotyczące beneficjentów projektu (WAŻNE: potencjał podmiotu, roczne obroty, źródła przychodów, majątek) • Finansowanie wewnętrzne: • składki (opłaty za członkostwo w organizacji, należność za usługę administrowania, korzystanie z udostępnionych powierzchni itp.) • wkład własny w ramach realizowanych przedsięwzięć wspólnych

34. Skutki przyjętych zasad finansowaniaw strukturze Klastra • Istnienie lub brak obciążenia wspólną odpowiedzialnością za zobowiązania Klastra (wspólny majątek = odpowiedzialność solidarna) • stowarzyszenie, izba gospodarcza, spółka handlowa  ponosi własną, odrębną od członków, odpowiedzialność za działanie tej organizacji, w tym za wyrządzenie szkody dla konkretnego członka • formy mieszane: fundacja czy spółka realizująca Klaster przy współpracy z uczestnikami  każdy ponosi odpowiedzialność za swoje działania : koordynatora za koordynowanie, a uczestnicy w zakresie udziału w przedsięwzięciach, do których przystąpili • Partnerstwo: • w formule spółki cywilnej  majątek Klastra do majątek wszystkich jego uczestników i wszyscy odpowiadają solidarnie za zobowiązania finansowe • bez wspólnego majątku  Klaster nie ponosi zobowiązań jako zbiorowość, bo za konkretne działania profitujące dla uczestników, odpowiadają oni sami, a w imieniu zbiorowości działania podejmuje koordynator, działając we własnym imieniu, choć na rzecz zbiorowości

35. Skutki przyjętych zasad finansowaniaw strukturze Klastra • We wszystkich formach wspólnego majątku, z dominującym udziałem jednostek publicznych pojawia się: • Ryzyko wystąpienia pomocy publicznej  przyznawanie środków przez podmioty publiczne, w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji, poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów/usług, jest niedozwolona (niezgodna z rynkiem wewnętrznym) –art.107 TFUE • Ryzyko stosowania procedury PZP przy wydatkowaniu środków publ.  Ustawę PZP stosuje się do udzielania zamówień przez podmioty, na które podmioty publiczne wywierają dominujący wpływ (finansują je w ponad 50%, posiadają ponad ½ udziałów lub akcji lub taką wartość głosów, nadzór nad organem zarządzającym itd.) –art. 2 ust. 1 pkt. 4) i 5) ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. Prawo Zamówień Publicznych • Obciążenia podatkowe (korzyści zbiorowości = dochód = podatek) • Mogą pojawić się przypadki podwójnego opodatkowania, tam gdzie pieniądz krąży wielokrotnie w danej strukturze Klastra

36. Zagrożenia niewłaściwej organizacji wewnętrznej Klastra lub braku organizacji struktury • Ryzyko naruszenia zasad ochrony konkurencji (TFUE, ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji): • Niedozwolona koncentracja przedsiębiorstw istotna jest wartość łącznego obrotu mierzonego kategoriami ustawy, a koncentrację i przedsiębiorcę rozumie się szeroko • Zakaz porozumień przedsiębiorców ograniczających konkurencję (poprzez ich cel lub rzeczywisty skutek) np. ograniczanie dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem • Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców np. w formie ograniczenia produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów;  • Zakaz popełniania czynów nieuczciwej konkurencji (definicja: działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta)  np. naruszanie tajemnicy przedsiębiorstwa, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby publicznej itd.. • Ryzyka w prawidłowości rozliczeń podatkowych członków Klastra: • Stosowanie cen nieryknowych • Dochód z nieujawnionych źródeł

37. Dobra struktura prawno-organizacyjna- na ratunek potencjalnym niedomaganiom w działaniu Klastra • Nieopracowana lub źle ujęta Strategia działania Klastra • może ją zastąpić strategiczny plan działań (biznesplanem) opracowany przez organ stanowiący w powstałej organizacji (stowarzyszeniu, spółkę, izbę itd.) lub partnerstwie współpracujących podmiotów  skutek: pojawia się podmiot, który to opracuje • Brak planu działań, inicjatywy i pomysłów na przedsięwzięcia przynoszące korzyści dla podmiotów Klastra • Zadziała Koordynator/Administrator, będący animatorem  przewidziany w konkretnej strukturze organizacji (organ zarządzający) lub w ramach partnerstwa czy form mieszanych (osobny podmiot), zdiagnozuje potrzeby uczestników, zestawi możliwości prawno-organizacyjne danej struktury Klastra i źródła finansowania wewnątrz i na zewnątrz klastra • Istniejący organ nadzorującyprzewidziany w konkretnej strukturze (organizacja - organ stanowiąco-kontrolny, partnerstwo/formy mieszane - zgromadzenie uczestników), zweryfikuje prawidłowość działania i jego skutki • „burze mózgów” w zorganizowanych na niższym szczeblu platformach współpracy, skupiające operacyjnie działających przedstawicieli uczestników klastra spotkania networkingowe, grupy robocze/zadaniowe, periodyczne seminaria tematyczne itp.

38. Dobra struktura prawno-organizacyjna- na ratunek potencjalnym niedomaganiom • Brak komunikacji (nieudolny przepływ informacji) • usystematyzowane reguły aktywności w platformach roboczych (regulaminy powstania i funkcjonowania grup roboczych/zadaniowych, dostępne protokoły z posiedzeń), • zasady zwoływania i prowadzenia spotkań, seminariów (cykliczność, warunki udziału i ochrony przedstawianych informacji gospodarczych) • portal internetowy i narzędzia komunikacyjne z nim powiązane ,dla uczestników i potencjalnych uczestników oraz inwestorów, forma bazy danych o dostępnych aktywnościach i przedsięwzięciach w Klastrze • Zasady poufności i ochrony informacji (klauzule prawne i zasady dostępu do danych) • Zasady i narzędzia podejmowania współpracy z Klastrem lub z uczestnikiem Klastra, m.in. wzory dokumentów (umów i listów intencyjnych) i dane kontaktowe do właściwych osób • Polityka reklamy, promocji działań Klastra oraz działań uczestników w Klastrze

39. Dobra struktura prawno-organizacyjna- na ratunek potencjalnym niedomaganiom w działaniu Klastra • Niewiedza o możliwych korzyściach z Klastra – nieodkryta baza doświadczeń partnerów w branży: • Informowanie wewnętrzne o kręgach korzyści z Klastra, m.in.: • zasady przyjmowania potrzeb zgłaszanych przez uczestników oraz narzędzi do odpowiedniej inicjatywy działania • szkolenia wewnętrzne o tym jak skorzystać z wartości wypracowanych dotychczas przez Klaster i jak pozyskiwać nowe • zasady i narzędzia wzajemnego wsparcia parterów potrójnej helisy w danym regionie (biznesu, nauki i administracji) – lobbing pożądanych rozwiązań i potrzeb działania w regionie, możliwości wspólnych projektów, pożądane kierunki i metody finansowania ze źródeł UE, w tym administrowanych regionalnie • skatalogowany i przejrzysty dostęp do know-how (wiedza organizacyjna i branżowa), jaki pojawia się w sposób naturalny wśród uczestników, m.in.: • baza dobrych praktyk (metody i rozwiązania, które sprawdziły się w praktyce) • baza przypadków niepowodzeń (czego unikać, jakich kroków nie podejmować) • raporty i analizy rynku (odbiorców, produktów i usług)

40. Dobra struktura prawno-organizacyjna- skuteczne narzędzia i metody • Reguły funkcjonowania i protokołowania działań organów /jednostek zadaniowych w Klastrze • regulaminy wewnętrzne • uchwały i protokoły z posiedzeń – zasady dostępu i korzystania • zasady komunikacji z członkami organów i wnoszenia spraw do załatwienia – formularze, procedury • Sprecyzowanie zasad wzajemnych relacji pomiędzy jednostkami zadaniowymi (koordynator, grupa zadaniowa, animator itp.) i sposobu wymiany informacji (dostęp do efektów ich pracy pracy) • regulaminy wewnętrzne, raporty z działań, szkolenia, newslettery, analizy • Sieciowanie współpracy oraz pozyskiwanie i realizacja przedsięwzięć • wzory dokumentów (porozumień, ofert, umów o poufności), kodeksy etycznej konkurencji, • opracowane procedury prowadzenia Projektów oraz transferu wiedzy ze sfery Nauki do Biznesu (wdrażania rozwiązań, udzielanie licencji, dzielenia wspólnej przestrzeni labolatoryjnej); • opracowane metody komunikacji pomiędzy Biznesem i Administracją w regionie (bezpieczne pod względem procedury PZP, skuteczne łączenie potrzeb i możliwości obu stron) • Usystematyzowanie przepływu informacji • zasady i formy komunikacji oraz współdecydowania o sprawach Klastra: ankiety, newsletery, narzędzia komunikacji internetowej i telekonerencyjnej itp.

41. Struktura inicjatywy klastrowej w świetle przepływu korzyści dla jej członków - PODSUMOWANIE • Wybrany model prawny organizacji wewnętrznej ma pomagać członkom Klastra w dostępie do korzyści, nie utrudniać ten dostęp  ma być jak wygodny garnitur, który nie krępuje ruchów i pozwala efektywnie pracować

42. Struktura inicjatywy klastrowej w świetle przepływu korzyści dla jej członków - PODSUMOWANIE • Wybrany model prawny struktury organizacji wewnętrznej nie będzie idealny, ale jego rozwiązania kluczowe mają być dopasowane • Kluczowe wady i zalety dostępnych form organizacyjno-prawnych: 1. umowa partnerstwa (spółki cywilnej, konsorcjum, joint-venture): • jest doskonała dla inicjatyw świadomych sowich celów, których członkowie nie chcą wiązać się w dalsze relacje zależności podmiotowej, lecz chcą skorzystać z potencjału branży w sposób transparentny i skoordynowany, ale wymaga wysokiej świadomości prowadzenia biznesu (potrzeb i oczekiwań), której mogą nie sprostać małe podmioty, nastawione na oczekiwanie natychmiastowego zysku, do którego ktoś doprowadzi • daje dużą dowolność w układaniu struktury, wstępowaniu do Klastra, podejmowaniu działań i reagowaniu na dynamikę zmian, ale sama nie prowadzi do powstania organizacji z osobowością prawną, wymaga koordynatora

43. Struktura inicjatywy klastrowej w świetle przepływu korzyści dla jej członków - PODSUMOWANIE • Organizacja zbiorowa (stowarzyszenie, izba gospodarcza) • daje poczucie zrzeszenia i siły przebicia, ale jako „moloch” często zatraca dynamikę rozwoju i reagowania na zmiany • wytycza współpracę o ukierunkowanych celach i metodach, które same z siebie mogą nie przynosić korzyść • może być dobrym „prowadzącym za rączkę” w realizacji biznesu, ale jako odrębny byt prawny musi dbać najpierw o swoje interesy, w drugiej kolejności o interesy członków • wytyczanie kolejnych poziomów współpracy bywa utrudnione, gdyż musi uwzględniać warunki szczegółowo ustanowione w już istniejących ramach ustrojowych (Statut nadaje hierarchię regulacji wewnętrznej)

44. Struktura inicjatywy klastrowej w świetle przepływu korzyści dla jej członków - PODSUMOWANIE • Spółkahandlowa • dalece zdefiniowana przepisami prawa co do formy i zasad działania (na zewnątrz i wewnątrz) • postrzegana na zewnątrz jako struktura komercyjna – istnieje dla zysku finansowego, często wyłączona z grona beneficjentów funduszy UE • zamknięta forma współpracy – wstępowanie nowego uczestnika wymaga wielu formalności i stawia go konfrontacji w sferze wnoszonych środków majątkowych wobec pozostałych wspólników • układa stosunki w ramach współpracy na zasadzie właściciela, który wnosi wkład i oczekuje zysków (korzyści), co może zagrażać idei otwartej i kreatywnej współpracy w ramach potrójnej helisy (istoty Klastra) • Prawdziwej współpracy przynoszącej korzyść dla wszystkich trzech kategorii uczestników Klastra zagraża widmo zasady „rządzi ten kto ma większość”

45. Struktura inicjatywy klastrowej w świetle przepływu korzyści dla jej członków - PODSUMOWANIE • Mechanizmy prawne zastosowane w Klastrze mają wynikać ze świadomości działań korzystnych dla członków Klastra • należy unikać „kopiowania” gotowych struktur prawnych, przygotowanych dla innych inicjatyw klastrowych, lecz warto się inspirować istniejącymi w praktyce rozwiązaniami, dopasowując je do warunków własnej inicjatywy; • o dopasowaniu do własnych warunków świadczy fakt rozeznania potrzeby stosowania danego rozwiązania i świadomości jego skutku dla uczestników danej inicjatywy • Współpraca powinna być uregulowana a nie przeregulowana, „ściśnięta” w ustanowionych regulacjach • dobrze ułożona współpraca w Klastrze to taka, która przynosi efekty i satysfakcję ze współpracy jej uczestnikom – najpierw diagnozujmy problem lub potrzebę, potem układajmy regulację • należy unikać „przerostu formy nad treścią” i korzystać z tego, że Klaster nie ma żadnego ustawowo określonego modelu działania

46. Dziękuję za uwagę. radca prawny Izabela Sokołowska-Kulas tel. 604 617 979 e-mail: isk@praecedo.com.pl