G E N Ç S İ G O R T A C I L A R D E R N E Ğ İ

1. G E N Ç S İ G O R T A C I L A R D E R N E Ğ İ “GENEL SAĞLIK SİGORTASI” PROJESİNDE ÖZEL SİGORTA ŞİRKETLERİNİN YERİ Dr.S.Haluk ÖZSARI Tamamlayıcı Sağlık Sigortası İhtisas Komitesi Başkanı 25 EKİM 2000 İSTANBUL

2. ANA BAŞLIKLAR • SAĞLIK HİZMETİ/FİNANSMANI İLİŞKİSİ • NEREDEYİZ? • BU GÜNE KADAR NE YAPTIK? • ARTIK NE YAPMALIYIZ? • NE/NEDEN YAPMAMALIYIZ?

3. SAĞLIK HİZMETİ/FİNANSMANI İLİŞKİSİ?

4. SAĞLIK HİZMETİ/FİNANSMANI TALEP Eğitim Düzeyi ve Hizmet Beklentilerinde ARTIŞ ARZ Teknoloji ve İnsangücü Yoğun PAHALI Kapsayıcılık, Ulaşılabilirlik, Harcanana Değer Olma, Maliyet Etkililik, Verimlilik

5. SAĞLIK HİZMETİ/FİNANSMANI SAĞLIK HİZMETLERİ Talebini tüketici belirleyemediğindenSİSTEM, Eksternalitesi olduğundanGENİŞ KAPSAM, Arzı pahalı olduğundanOTOKONTROL, İkamesi olmadığındanRİSK PAYLAŞIMIGEREKTİRİR.

6. DÜNYADA SAĞLIK SİSTEMLERİ TEMEL SORU • KİM FİNANSE EDECEK? KAMU VE/VEYA ÖZEL • KİM HİZMET SUNACAK? KAMU VE/VEYA ÖZEL GENEL PROFİL • BISMARK MODELİ SİGORTA SİSTEMİ, PRİM BAZLI, 1883 Almanya, • BEVERIDGE MODELİ KAMU FİNANSMANI, VERGİ BAZLI, 1942 İngiltere, • ÖZEL SİGORTACILIK( HMO/ PPO) ZORUNLU OLMAYAN, ÖZEL SİGORTACILIK AĞIRLIKLI FİNANSMAN 1950’li yıllarda ABD, • KARMA MODEL KAMU + ÖZEL SİGORTACILIK VE KAMU KONTROLÜ 1980’li yıllarda,Avrupa ülkeleri.

7. NEREDEYİZ?

8. OECD Ülkeleri Toplam Sağlık Harcamalarının GSYİH İçindeki Oranı (%),2000KAYNAK: 2000 Sağlık Bakanlığı, Türkiye Ulusal Sağlık Hesapları, 1999-2000

9. OECD ÜLKELERİ KAMU VE ÖZEL SEKTÖR HARCAMALARI KARŞILAŞTIRMALARI, 2000 KAYNAK: 2000 Sağlık Bakanlığı, Türkiye Ulusal Sağlık Hesapları, 1999-2000

10. SATINALMA GÜCÜ PARİTESİNE GÖRE,BAZI OECD ÜLKELERİ KİŞİ BAŞI SAĞLIK HARCAMASI, 2000KAYNAK : Türkiye Ulusal Sağlık Hesapları, 1999-2000ÜLKE ADIKİŞİ BAŞINA SAĞLIK HARCAMASI (USD)Danimarka 2.351 Japonya 1.958 Fransa 2.416 İrlanda 1.774 Almanya 2.460 Finlandiya 1.698 İtalya 2.001 Kanada 2.541 İspanya 1.493 Avusturya 2.147 ABD 4.538 Türkiye 443

11. BAZI ÜLKELERDE CEPTEN SAĞLIK HARCAMALARININ DAĞILIMI, 2000KAYNAK: Bulletin of the World Health Organization, February 2005, 83(2)BAZI ÜLKELERDE CEPTEN SAĞLIK HARCAMALARININ DAĞILIMI, 2000KAYNAK: Bulletin of the World Health Organization, February 2005, 83(2)% 60 ve Üstü % 20 ve Altı Hindistan 82 Lüksemburg 8 Sudan 81 Hollanda 9 Nijerya 77 İngiltere 10 Pakistan 76 Fransa 10 Kamboçya 72 Almanya 11 Endonezya 69 Norveç 14 Irak 68 ABD 15 Nepal 66 Japonya 17 Bosna Hersek 63 Avustralya 19

12. Dünyada DurumKAYNAK: TÜSİAD RAPORU,2003

13. NÜFUS ÖZELLİKLERİ, TÜRKİYE-2005 • DPT, 2005 yıl ortası nüfusu 72.2 milyon(Dünyada ilk 20), • 2005 yılında nüfusumuzun(DPT); yüzde 28.4’ü 0-14 ve yüzde 65.7’si 15-64 yaş gruplarında, yüzde 5.9’u ise 65 yaş üstünde, kentsel nüfusumuz yüzde 60.3, • UNDP’ye göre 2015’de; nüfusumuz 80 milyon, kentsel nüfusumuz yüzde 84.5, 65 yaş üstü nüfusumuz ise yüzde 7.2 olacak, • 2025’de; doğuşta hayatta kalma ümidi 75 yaşa çıkacak(DSÖ),0-14 yaş grubu nüfusumuz yüzde 22.9’a düşecek(DİE), 65 yaş üstü nüfusumuz yüzde 9’a yükselecek(DİE).

14. NÜFUS ÖZELLİKLERİ, TÜRKİYE-2005 • 15-64 yaş grubu nüfus ve çalışabilir yaştaki nüfushızla artıyor FIRSATPENCERESİ • Türkiye’nin nüfus piramidi; genç nüfus ama ani demografik geçiş, • Türkiye Nüfus veSağlık Araştırması, 2003’e göre; kadın başına 2.23 doğum, 20-54 yaş arası nüfus, toplam nüfusun %48.5’u,

15. SİGORTALILARIN DAĞILIMI KAYNAK: TÜSİAD RAPORU,2003 Kişi Nüfus Program (milyon) %’si SSK 34.1 %51 Bağ-Kur 15.0 %23 Emekli Sandığı 9.8 %15 ÖzelSigorta %1 0.7 ToplamSigortalı 59.2 %90(?) Yeşil Kart 10.1 %15 Toplam Kapsanan 69.3 %105(!)

16. ULUSAL SAĞLIK HESAPLARI ARAŞTIRMASI, 2000 KAYNAK: SAĞLIK BAKANLIĞI USH ARAŞTIRMASI, 2003 Kişi Başı Gayri Safi Milli Hasıla(USD) 2,935 Toplam sağlık harcamaları(% GSYİH) 6.6 Kişi başı toplam sağlık harcamaları (USD) 194 Kamunun payı % 62.4 Cepten harcama payı %28.6

17. SAĞLIK HARCAMALARI DEĞİŞİMİ,1992-20001992* 1998*2000**2004***Kamu Sağlık Harcaması(milyar dolar) 4.04 6.85 8.26 11.0Özel Sağlık Harcaması (milyar dolar) 1.98 2.67 4.87 5.5Toplam Sağlık Harcaması (milyar dolar) 6.029.53 13.13 16.5Kişi Başına Düşen Sağlık Harcaması (dolar) 103 150 194 286Toplam Sağlık Harcamaları/GSYİH(yüzde) 3.7 4.8 6.6 7.5* TOKAT, M. ,Türkiye Sağlık Harcamaları ve Finansmanı, 1992-1998** Sağlık Bakanlığı, Ulusal Sağlık Hesapları, 2000*** Maliye Bakanlığı, 2005 (cepten harcama hariç)

18. KİŞİ BAŞI SAĞLIK HARCAMASI DEĞİŞİMİ(USD), 2000-2004 2000*2004** SSK 106 177 Bağ-Kur 143 393 Emekli Sandığı 276 761 Aktif Devlet Memurları 190 554 Yeşil Kart 47 102 Ortalama harcama 194 286 KAYNAK * Sağlık Bakanlığı, Türkiye Ulusal Sağlık Hesapları, 1999-2000 ** DPT, 2005

19. KAYNAK: DPT, 2005

20. SAĞLIK KURULUŞLARI PROFİLİ -2004 KAYNAK: Sağlık Bakanlığı,DPT, 2005 KURUM HASTANE YATAK KAPASİTE SAYISI SAYISI KULLANIMI ( % ) SAĞLIK BAKANLIĞI 829 127.148 66.3 (% 68.1) (% 67.1) ÜNİVERSİTE 52 27.299 74.7 (% 4.3) (% 14.4) ÖZEL 278 14.558 30.0(?) (% 22.8) (% 7.7) DİĞER 58 20.586 ? (% 4.8) (% 10.8) TOPLAM 1.217 189.591 61.0(?)

21. Neredeyiz? • Ülkemiz insanları gelişmiş ülkelerin insanları ile karşılaştırıldığında; • en az 10 yıl daha az yaşamaktayız, • bir yaşını doldurmadan ölen bebeklerimiz en az 6 kat, • gebelik nedeniyle ana ölümü, en az 8 kat daha fazladır, • cepten sağlık harcamalarında OECD’de ilk üçteyiz. • Birleşmiş Milletler Kalkınma Programıİnsani Kalkınma Endeksi 2005 yılı sıralamasında ülkemiz, sadece son oniki yılda bile, 177 ülke arasında 66.’lıkdan 94.’lüğe düşmüştür. • Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Dünya Çocuklarının Durumu 2004 Raporu’nda, beş yaş altındaki çocukların ölüm hızları sıralamasında 193 ülke arasında 78. sıradayız.

22. BU GÜNE KADAR NE YAPTIK?

23. NE YAPTIK? • SAĞ-KUR • GENEL SAĞLIK SİGORTASI • SAĞLIK FİNANSMAN KURUMU • KİŞİSEL SAĞLIK SİGORTASI • SAĞLIK SANDIĞI • SAĞLIK REFORMU • SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM PROJESİ

24. NE YAPTIK? • 1967 Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı Hazırlıkları, • 1989 Sağ-Kur Sistemi Kurulma Hazırlıkları, • 1991 DPT Sağlık Sektörü Master Plan Etüdü, • 1991 Genel Sağlık Sigortası; 6. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda, • 1992 Birinci Sağlık Projesi, Birinci Ulusal Sağlık Kongresi, • 1993 Sağlık Reformu Yasa Taslakları Hazırlığı, İkinci Ulusal Sağlık Kongresi, • 1994 Yasa Taslaklarında Revizyon ve T.B.M.M.’ne sunulması, • 1995 TBMM Sağlık ve Sosyal İşler Komisyonunda görüşmeler, • 1995 İkinci Sağlık Projesi, (Reform Hazırlıkları) • 1995 Sağlık Reformu; 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı ve Uygulama Takvimi’nde, • 1996 Maliye, Adalet, Sağlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıkları, Hazine, DPT, ve SSK ile mutabakata varılan versiyonlarının oluşturularak, Sosyal Güvenlik ve Emeklilik Reformu ile harmonizasyonu, • 1997 Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı’nın Bakanlar Kurulu’na sunulması, • 1998 Kişisel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı’nın TBMM’ne sunulması, • 2000 Sağlık Reformu; 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda, • 2000 Sağlık Sandığı Yasa Tasarısı’nın Bakanlar Kurulu’na sunulması, • 2003 Sağlıkta Dönüşüm Programı, • 2003-2005 Sosyal Güvenlik Reformu Yasa Tasarıları, • 2004-2005 Tamamlayıcı Sağlık Sigortası İhtisas Komitesi...

25. NE YAPTIK? • KURUMSAL HAFIZADAN YARARLANMA, • BİLGİSİ, DENEYİMİ OLANLAR VE KAMUOYU İLE PAYLAŞIM, • ÖDEME GÜCÜ OLMAYANIN (YEŞİL KARTLI) AYAKTAN TEDAVİSİ VE İLAÇ ALIMI, • DEVLET MEMURLARI VE EMEKLİ SANDIĞI MENSUPLARININ HER TÜRLÜ SAĞLIK KURUMLARINDAN HİZMET ALIMININ SAĞLANMASI, • SSK VE DEVLET HASTANELERİNİN ORTAK KULLANIMI, • SSK’LILARIN SERBEST ECZANELERDEN İLAÇ ALIMI, • SAĞLIK HİZMETLERİNDE KDV İNDİRİMİ, • SAĞLIK HARCAMALARINDA KONTROL SİSTEMİNE BAŞLAMA,

26. ARTIK NE YAPMALIYIZ?

27. GÜÇLÜ YANLAR İyi bir alternatif, Süreklilik, network, Yeni ve gelişmelere açık, Finansal güçlülük, Rekabet özelliği. FIRSATLAR Potansiyeli pazar, Hükümet politikaları, Teknolojik ilerleme, Rasyonelizasyon Yeni satış kanalları. ZAYIF YANLAR Suistimale açık, Teknik karlılık az, Mevzuat eksik, Veri tabanı eksik, Sigorta bilinci eksik, Yetişmiş insangücü eksik, TEHDİTLER Ekonomik kriz varlığı, Nüfusun Yaşlanması, Artan Maliyetler, Talep patlaması. ÖZEL SAĞLIK SİGORTACILIĞI SWOT

28. NE YAPMALIYIZ? MEVCUT DURUMYAPILMASI GEREKEN FİNANSMAN KAMU AĞIRLIĞI KAMU ÖZEL SEKTÖR ORTAKLIĞI MÜKERRER SİGORTA KAMU+ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI FARKLI KAMU TEMİNATLARI TEMEL TEMİNAT+TAMAMLAYICI SİG. PARÇALI SİSTEM TEK KAMU SİSTEMİ KAYIT DIŞILIK KAYITLI DÜZEN KURUMA DESTEK ÖDEME GÜCÜ OLMAYANA DESTEK ARZ KAMU AĞIRLIĞI KAMU ÖZEL SEKTÖR ORTAKLIĞI HAKSIZ REKABET SİNERJİ SUİSTİMAL ETKİLİLİK TEK KAYNAK KAYNAK ÇEŞİTLİLİĞİ HERKESE EŞİT(?) İHTİYACI OLANA MERKEZİ YÖNETİM YERİNDEN YÖNETİM TALEP ISRAF OTOKONTROL MEVZUATESKİ, OTOKRATİK YENİ, KATILIMCI

29. NE YAPMALIYIZ?GENEL SAĞLIK SİGORTASI’NIN KARŞILAYAMADIĞI HİZMETLER GSS Hiçbir sosyal sigorta sistemi, tüm sağlık risklerini karşılayamamıştır KARŞILANMAYAN DURUMLAR Kişilerin beklentileri karşısında yetersiz kalma durumu Kapsama alınmayanlarda Riskin paylaşılarak Risk anında Risk öncesi “Doğrudan Cepten Ödeme" “Dolaylı Ödeme”

30. NE YAPMALIYIZ?GENEL SAĞLIK SİGORTASI MALİYET KONTROL ARAÇLARINI KULLANMALIYIZ • Prim gelirlerini arttırmak sosyal ve siyasal risk • Kapsamı daraltmak sosyal ve siyasal risk • Fiyat tarifesini düşürmek hizmet kalitesinin düşmesi • Koruyucu sağlık hizmetleri uzun vadeli ve kısmi etkili • Provizyon sistemi kısmi etkili • Mali risk ve kullanıcı beklentilerini dengelemeliyiz = SİNERJİ

31. Kamu Sektörü + Güvenlik Ağı + Standartlar ve Yaptırım + Toplu Sosyal Fayda Yenilikçilik Ödeme Sistemleri Verimlilik Seçenekler > temel sigorta - Fon Sınırlılıkları Özel Sektör + Yenilikçilik + Ödeme Sistemleri + Verimlilik + Sigorta seçenekleri - Tıbben Sigortalanamayacaklar Standart Oluşturma Yaptırım / Sorumluluk - Fon Sınırlılıkları NE YAPMALIYIZ? = Kamu-ÖzelSektör Ortaklıkları Bileşik Sektör Finansmanı

32. NE/NEDEN YAPMAMALIYIZ?

33. NE YAPMAMALIYIZ? • ÖNÜMÜZDEKİ SEÇİME KADAR ERTELEMEME, • SENDİKACILARIN HOŞLANMAYACAĞINI SÖYLEMEME, • FİKİR BİRLİĞİ SAĞLANANA KADAR BEKLEMEME, • YÜRÜMEYECEKMİŞ GİBİ DAVRANMAMA, • REFORM YAPANLARA SALDIRMAMA, • TARTIŞMAK ÜZERE KOMİSYONLARA SUNMAMA, • PAHALIYA MAL OLACAĞINI SÖYLEMEME, • DESTEKLİYORMUŞ GİBİ DAVRANMAMA, • PİLOT ÇALIŞMA BAŞLATMAMA, • DUYARSIZ KALMAMA. Alex Preker Dünya Bankası Kıdemli Sağlık Ekonomisti, Hazine Dergisi, Ağustos 1996, ISSN 1300-7831, s:181

34. NEDEN YAPMAMALIYIZ? NE? • SOSYAL Mİ/ÖZEL Mİ SAĞLIK SİGORTACILIĞI YAPALIM? • TALEBİ Mİ KISALIM/ARZI MI ÇEŞİTLENDİRELİM? NASIL? • ÖNGÖRÜLEMEZ, KONTROLSÜZ HARCAMALAR OLMASIN, • SÜRDÜRÜLEMEZ AKTÜERYAL DENGE OLUŞMASIN, • HAKSIZ REKABETLE SAĞLIKTA MONOPOL KURULMASIN, • YİNE ERTELENMESİN, NEDEN? GELİN, DAHA İYİ BİR SAĞLIK DÜZEYİNE,HEP BİRLİKTE ULAŞALIM.

35. TEŞEKKÜRLER...