แ นวทางการจัดวาง ระบบการควบคุมภายใน และการประเมินผลการควบคุมภายใน

1. แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายในและการประเมินผลการควบคุมภายในแนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายในและการประเมินผลการควบคุมภายใน

2. เนื้อหาการนำเสนอ • ความสำคัญของการควบคุมภายใน • หลักการควบคุมภายในตามระเบียบฯ • ข้อกำหนดของระเบียบฯ • บทบาทและความรับผิดชอบของฝ่ายบริหาร • กระบวนการประเมินผลเพื่อจัดทำรายงานการควบคุมภายใน • การจัดทำรายงานการควบคุมภายในและแบบการรายงาน

3. เอกสารแนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายในเอกสารแนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน

4. ความสำคัญของการควบคุมภายในความสำคัญของการควบคุมภายใน • สร้างภูมิคุ้มกันให้แก่หน่วยงาน • มาตรการในการตรวจสอบความถูกต้องและเชื่อถือได้ของข้อมูล • ส่งผลต่อการประเมินคุณภาพการดำเนินงานขององค์กร

5. หลักการควบคุมภายใน ตามระเบียบฯ

6. การควบคุมภายใน (Internal Control) การควบคุมภายใน = การควบคุมปัจจัยภายในองค์กร ระบบการควบคุมภายใน = การควบคุมภายในต้องจัดทำ อย่างเป็นระบบ

7. การควบคุมภายในตามนัยของระเบียบฯการควบคุมภายในตามนัยของระเบียบฯ ● กระบวนการปฏิบัติงานที่บุคลากร ทุกระดับขององค์การจัดให้มีขึ้นเพื่อ ความมั่นใจอย่างสมเหตุสมผลว่า การดำเนินงานขององค์การจะบรรลุ วัตถุประสงค์ทั้ง 3 ด้าน

8. วัตถุประสงค์ของการควบคุมภายในวัตถุประสงค์ของการควบคุมภายใน 1. ประสิทธิผล ประสิทธิภาพของการดำเนินงาน รวมถึงการดูแลทรัพย์สิน การป้องกันความผิดพลาด ความเสียหาย การรั่วไหล และการทุจริต (O) 2. ความเชื่อถือได้ของข้อมูลรายงาน (F) 3. การปฏิบัติตามระเบียบกฎหมาย นโยบาย สัญญา (C)

9. ข้อกำหนดของระเบียบฯ จำแนกเป็น 2 ส่วน ดังนี้ 1. ส่วนระเบียบฯ 2. ส่วนมาตรฐานท้ายระเบียบฯ

10. ส่วนที่ 1 ระเบียบคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน

11. สาระสำคัญของระเบียบฯ ระเบียบฯ ข้อ 5ฝ่ายบริหารเป็นผู้รับผิดชอบนำมาตรฐานการควบคุมภายในท้ายระเบียบนี้ไปใช้เป็นแนวทางจัดวางระบบการควบคุมภายในให้แล้วเสร็จภายใน 1 ปี นับแต่วันที่ระเบียบใช้บังคับ(27 ต.ค. 2544) ระเบียบฯ ข้อ 6รายงานเกี่ยวกับการควบคุมภายในอย่างน้อยปีละครั้ง ภายใน 90 วันนับจากวันสิ้นปีงบประมาณ (30 ก.ย.)

12. สาระสำคัญของระเบียบฯ • หน่วยรับตรวจและผู้รับตรวจต้องส่งรายงานตามที่กำหนดไว้ในคำนิยามของหน่วยรับตรวจและผู้รับตรวจตามข้อ 3 ของระเบียบฯ • หน่วยงานย่อยของหน่วยรับตรวจต้องส่งรายงานให้หน่วยงานหรือผู้บังคับบัญชาระดับเหนือขึ้นไปตามลำดับขั้นจนถึงระดับหน่วยรับตรวจหรือผู้รับตรวจรวบรวมประมวลผลและจัดทำเป็นรายงานในภาพรวม ของหน่วยงาน

13. ส่วนที่ 2 มาตรฐานการควบคุมภายใน

14. วัตถุประสงค์ (O/F/C) สารสนเทศ และการสื่อสาร การติดตามประเมินผล การกำหนดกิจกรรมการควบคุม การประเมินความเสี่ยง สภาพแวดล้อมของการควบคุม

15. 1.สภาพแวดล้อมของการควบคุม (Control Environment))) หมายถึง ปัจจัยต่างๆซึ่งร่วมกันส่งผลให้มีการควบคุมขึ้นในหน่วยรับตรวจหรือทำให้การควบคุมที่มีอยู่ได้ผลดีขึ้น ในทางตรงกันข้ามก็อาจทำให้การควบคุมย่อหย่อนลงได้ ปัจจัยเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมของการควบคุม - ปรัชญาและรูปแบบการทำงานของผู้บริหาร - ความซื่อสัตย์และจริยธรรม - ความรู้ ทักษะและความสามารถของบุคลากร - โครงสร้างการจัดองค์กร - การมอบอำนาจและหน้าที่ความรับผิดชอบ - นโยบายและวิธีบริหารบุคลากร

16. 1. การสร้างสภาพแวดล้อมการควบคุมที่ดี • การควบคุมที่เป็นรูปธรรม (Hard Controls) • กำหนดโครงสร้างองค์กร • นโยบาย • ระเบียบวิธีปฏิบัติ • การควบคุมที่เป็นนามธรรม (Soft Controls) • ความซื่อสัตย์ • ความโปร่งใส • ความรับผิดชอบ • ความมีจริยธรรม

17. 2. การประเมินความเสี่ยง หมายถึง การวัดค่าความเสี่ยง เพื่อใช้กำหนดลำดับความสำคัญของความเสี่ยง ฝ่ายบริหารต้องประเมินความเสี่ยงทั้งจากปัจจัย ภายในและภายนอกที่มีผลกระทบต่อการบรรลุ วัตถุประสงค์ของหน่วยรับตรวจอย่างเพียงพอและ เหมาะสม

18. ความเสี่ยง คืออะไร • โอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดความเสียหาย • การรั่วไหล ความสูญเปล่า หรือ • เหตุการณ์ซึ่งไม่พึงประสงค์ ที่ทำให้งานไม่ประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่กำหนด

19. ขั้นตอนในการประเมิน ความเสี่ยง กำหนด วัตถุประสงค์ระดับ องค์กร/กิจกรรม ใช้ในการประเมินการควบคุมภายในเพื่อรายงาน 1.การระบุปัจจัยเสี่ยง (Risk Identification) 2.การวิเคราะห์ความเสี่ยง (Risk Analysis) 3.การบริหารความเสี่ยง (Risk Management)

20. การระบุปัจจัยเสี่ยง • 1.เริ่มจากการระบุความเสี่ยง (Risk Identification) ในแต่ละขั้นตอน โดยพิจารณาความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับ • การดำเนินงานที่ไม่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล • รายงานทางการเงินหรือการรายงานข้อมูลไม่น่าเชื่อถือ • การไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบ ข้อบังคับ มติคณะรัฐมนตรี ฯลฯ • 2.ระบุปัจจัยเสี่ยงหรือสาเหตุของความเสี่ยง (Risk Factor) • บรรยากาศทางจริยธรรม • ความกดดันจากฝ่ายบริหาร • ความรู้ ความสามารถของบุคลากร

21. การวิเคราะห์ความเสี่ยง เทคนิคการวิเคราะห์ความเสี่ยงมีหลายวิธี โดยทั่วไปจะวิเคราะห์ความเสี่ยงโดยประเมิน ความถี่ที่จะเกิดหรือโอกาสที่จะเกิดความเสี่ยง (Likelihood) และผลกระทบของความเสี่ยง (Consequences) โดยการให้คะแนนดังนี้ :-

22. การวัดโอกาสที่จะเกิดความเสี่ยง(Likelihood)การวัดโอกาสที่จะเกิดความเสี่ยง(Likelihood) เป็นการประเมินความเป็นไปได้/โอกาสในการเกิด เหตุการณ์ต่างๆ ว่ามีมากน้อยเพียงใด พิจารณาในรูปของความถี่ (Frequency) หรือระดับความเป็นไปได้/โอกาส โดยแบ่งเป็น 5 ระดับ

23. โอกาสที่จะเกิดความเสี่ยงโอกาสที่จะเกิดความเสี่ยง

24. การวัดผลกระทบ(Impact) เป็นการพิจารณาถึงความรุนแรงของเหตุการณ์ต่างๆ ที่จะเกิดความเสียหาย/ผลกระทบต่อองค์กร ซึ่งมีทั้ง ผลกระทบในเชิงปริมาณ(คิดเป็นมูลค่าความสูญเสียได้) และในเชิงคุณภาพ

25. ผลกระทบของความเสี่ยงต่อองค์กรผลกระทบของความเสี่ยงต่อองค์กร

26. ระดับของความเสี่ยง (Degree of Risk) C สูงมาก สูง ผลกระทบของความเสี่ยง ปานกลาง น้อย L โอกาสที่จะเกิดความเสี่ยง

27. การบริหารความเสี่ยง • การหลีกเลี่ยงความเสี่ยง • การลดหรือควบคุมความเสี่ยง • การยอมรับความเสี่ยง • การแบ่งปันหรือถ่ายโอน ความเสี่ยง

28. 3. กิจกรรมการควบคุม หมายถึง นโยบายและวิธีการต่าง ๆที่ฝ่ายบริหารกำหนดให้บุคลากรของหน่วยรับตรวจปฏิบัติเพื่อลดหรือควบคุมความเสี่ยง และได้รับการสนองตอบโดยมีการปฏิบัติ • ควรแฝงอยู่ในกระบวนการทำงานตามปกติ • สามารถลดความเสี่ยงให้อยู่ในระดับยอมรับได้ • ต้นทุนคุ้มกับประโยชน์ที่ได้รับ • เพียงพอเหมาะสมไม่มากหรือน้อยเกินไป • มีการติดตามประเมินผลเป็นระยะ

29. ตัวอย่างกิจกรรมการควบคุมตัวอย่างกิจกรรมการควบคุม - การกระทบยอด - การแบ่งแยกหน้าที่ - การจัดทำเอกสารหลักฐาน - การอนุมัติ - การสอบทาน - การดูแลป้องกันทรัพย์สิน - การบริหารทรัพยากรบุคคล - การบันทึกรายการทางบัญชี เหตุการณ์อย่างถูกต้องและทันเวลา

30. การรักษาความปลอดภัย กิจกรรมการควบคุม 1. จัดวางผังเมืองให้เหมาะสม   2. ประชาสัมพันธ์และให้ความรู้แก่ประชาชน   3. จัดให้มีการฝึกซ้อมรับภัยจากคลื่นสึนามิ 4. วางแผนในเรื่องการอพยพผู้คน หลีกเลี่ยงการก่อสร้างใกล้ชายฝั่งทะเล  5. จัดให้มีศูนย์เตือนภัยจากคลื่นสึนามิ มีการประกาศเตือนภัย

31. 4. สารสนเทศและการสื่อสาร • สารสนเทศหมายถึง ข้อมูลข่าวสารทางการเงิน และข้อมูล ข่าวสารอื่น ๆ เกี่ยวกับการ ดำเนินงานของหน่วยรับตรวจ ไม่ว่าเป็นข้อมูลจากแหล่งภายใน หรือภายนอก • การสื่อสาร หมายถึง การส่งสารสนเทศระหว่างบุคลากร • ฝ่ายบริหารต้องจัดให้มีสารสนเทศอย่างพอเพียงและสื่อสารให้ฝ่ายบริหารและบุคลากรอื่นๆที่เหมาะสมทั้งภายในและภายนอกหน่วยรับตรวจ ซึ่งจำเป็นต้องใช้สารสนเทศนั้นในรูปแบบที่เหมาะสมและทันเวลา

32. 5. การติดตามประเมินผล • หมายถึง กระบวนการประเมินคุณภาพการปฏิบัติงาน และประเมินประสิทธิผลของการควบคุมภายในที่วางไว้อย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ โดย • การติดตามผลในระหว่างการปฎิบัติงาน (Ongoing Monitoring) และ • การประเมินผลเป็นรายครั้ง(Separate Evaluation) • การประเมินการควบคุมด้วยตนเอง(Control Self Assessment) • การประเมินการควบคุมอย่างเป็นอิสระ(Independent Assessment)

33. ความรับผิดชอบของฝ่ายบริหารต่อการควบคุมภายในความรับผิดชอบของฝ่ายบริหารต่อการควบคุมภายใน ♂ ผู้บริหารระดับสูง ♂ ผู้บริหารระดับ รองลงมา

34. ผู้บริหารระดับสูง ■กำหนดหรือออกแบบการควบคุมภายในขององค์กร • สร้างสภาพแวดล้อมการควบคุมที่ดี • ปฏิบัติตนให้เป็นตัวอย่างที่ดีในเรื่องความซื่อสัตย์ ความมี คุณธรรม และจริยธรรม • จัดให้มีและให้ความสำคัญหน่วยตรวจสอบภายใน • สนับสนุนกระบวนการประเมินการควบคุมภายในและ การบริหารความเสี่ยง

35. ผู้บริหารระดับรองลงมาผู้บริหารระดับรองลงมา ☺กำหนดหรือออกแบบการควบคุมภายในส่วนงานที่ได้รับ มอบหมาย ☺ติดตามประเมินประสิทธิภาพผลการปฏิบัติงานภายใต้ การควบคุมที่นำมาใช้ ☺แก้ไขหรือปรับปรุงการควบคุมภายในตามผลการประเมิน การควบคุมภายในส่วนงานที่ได้รับมอบหมาย ☺ปลูกฝังผู้ใต้บังคับบัญชาให้มีวินัย จิตสำนึกที่ดี มีความเข้าใจ และเห็นความสำคัญของการควบคุมภายใน

36. บทบาทของผู้บริหารระดับสูงต่อการตรวจสอบภายในบทบาทของผู้บริหารระดับสูงต่อการตรวจสอบภายใน ♣ จัดให้มีหน่วยตรวจสอบภายใน ♣ ให้การยอมรับงานตรวจสอบภายในเป็นส่วนหนึ่ง ของการควบคุมภายในของหน่วยงาน ♣ สร้างความมั่นใจแก่หน่วยตรวจสอบภายใน ต่อความเป็นอิสระในวิชาชีพ ♣ มอบหมายให้หน่วยตรวจสอบภายในรับผิดชอบในการ ประเมินผลการควบคุมภายในโดยอิสระ ♣ จัดให้มีระบบติดตามผลในการปฏิบัติตามข้อเสนอแนะ ของผู้ตรวจสอบภายใน

37. กระบวนการประเมินผล เพื่อจัดทำรายงานการควบคุมภายใน

38. กระบวนการประเมินผลและจัดทำรายงานกระบวนการประเมินผลและจัดทำรายงาน • กำหนดผู้รับผิดชอบ • กำหนดขอบเขตและวัตถุประสงค์ของการประเมิน • ศึกษาและทำความเข้าใจโครงสร้างการควบคุมภายใน • จัดทำแผนการประเมินผล • ดำเนินการประเมินผลการควบคุมภายใน • สรุปผลการประเมินและจัดทำรายงานการประเมิน

39. 1. กำหนดผู้รับผิดชอบ ผู้บริหารสูงสุด มีหน้าที่ พิจารณาผลการประเมินระดับหน่วยรับตรวจ (ปอ.) • เจ้าหน้าที่ระดับอาวุโส/ • คณะทำงาน • อำนวยการและประสานงาน • จัดทำแผนการประเมิน • ติดตามการประเมิน • สรุปภาพรวม • จัดทำรายงานระดับองค์กร • (ปอ. 2 , 3 , 1) • ผู้บริหารระดับส่วนงานย่อยและ • ผู้ปฏิบัติงานในส่วนงานย่อย • ประเมินการควบคุม (CSA) • ติดตามผลการประเมิน • สรุปผลการประเมิน • จัดทำรายงานระดับ • ส่วนงานย่อย • (ปย. 1 , 2) • ผู้ตรวจสอบภายใน • ประเมินการควบคุม • (CSA) • สอบทานการประเมิน • สอบทานรายงาน • จัดทำรายงานแบบ ปส.

40. ผู้รับผิดชอบกับรายงานการควบคุมที่เกี่ยวข้องผู้รับผิดชอบกับรายงานการควบคุมที่เกี่ยวข้อง • แบบ ปย.1 ผลการประเมินองค์ประกอบฯ • แบบ ปย.2 การประเมินผลและการปรับปรุงการควบคุมฯ • ผู้บริหารระดับส่วนงานย่อย • เจ้าหน้าที่ระดับอาวุโส/คณะทำงานในนามหัวหน้าหน่วยงาน • แบบ ปอ.1, ปอ.2 และ ปอ.3 • แบบ ปส. รายงานผลการสอบทานการประเมินการควบคุมของผู้ตรวจสอบภายใน • ผู้ตรวจสอบภายใน

41. 2. กำหนดขอบเขตและวัตถุประสงค์ของการประเมิน 2.1 การประเมินผลระบบควบคุมภายในจะดำเนินการ ทุกระบบทั้งหน่วยงาน หรือ จะประเมินผลเฉพาะบางส่วนงานที่มีความเสี่ยงสูง ซึ่งส่งผลกระทบต่อหน่วยงานเป็นอย่างมาก 2.3 คณะผู้ประเมิน ร่วมประชุม และนำเสนอ ผู้บริหาร ให้ความเห็นชอบ ก่อนดำเนินการ ในขั้นตอนต่อไป 2.2 กำหนดวัตถุประสงค์ของการประเมินว่า จะมุ่งประเมินในเรื่องใด ตามวัตถุประสงค์ของการควบคุมภายใน (3 วัตถุประสงค์ :O F C)

42. 3. ศึกษาและทำความเข้าใจโครงสร้างการควบคุมภายใน • พิจารณาว่าโครงสร้างการควบคุมภายในเป็นไปตามที่ออกแบบไว้หรือไม่ • ใช้เทคนิคต่าง ๆ เช่น สอบถาม ศึกษาเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ฯลฯ

43. 4. จัดทำแผนการประเมินผล • เรื่องที่จะประเมิน • วัตถุประสงค์ในการประเมิน • ขอบเขตการประเมิน • ผู้ประเมิน • ระยะเวลาในการประเมิน • วิธีการประเมิน • อุปกรณ์และเครื่องมือที่ใช้ในการประเมิน

44. 5. ดำเนินการประเมินผลการควบคุมภายใน • ขั้นตอนที่ 1 : จัดประชุมเชิงปฏิบัติการ • ขั้นตอนที่ 2 : กำหนดงานในความรับผิดชอบของส่วนงานย่อยออกเป็นกิจกรรม/งาน เพื่อทำความเข้าใจวัตถุประสงค์และเป้าหมายหลักของกิจกรรม/งาน • ขั้นตอนที่ 3 : จัดเตรียมเครื่องมือการประเมิน • ขั้นตอนที่ 4 : ดำเนินการประเมินผลการควบคุมภายในทั้งระดับส่วนงานย่อยและหน่วยงาน

45. 6. สรุปผลการประเมินและจัดทำรายงานการประเมิน ระดับส่วนงานย่อย ระดับหน่วยงาน ผู้ตรวจสอบภายใน แบบ ปย.1 แบบ ปส. แบบ ปอ.1 แบบ ปย.2 แบบ ปอ.2 แบบ ปอ.3 การรายงานต่อคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดินตามระเบียบฯ ข้อ 6 ให้จัดส่งเฉพาะหนังสือรับรองการประเมินผลการควบคุมภายใน (ปอ.1) รายงานแบบอื่นให้เก็บไว้ที่หน่วยงานเพื่อใช้ประโยชน์ต่อไป

46. การประเมินผลการควบคุมภายในการประเมินผลการควบคุมภายใน

47. การประเมินรายครั้ง (Control Self Assessment : CSA) การประเมินความเสี่ยงที่ ยังมีอยู่ที่เกี่ยวข้องกับ การบรรลุวัตถุประสงค์ของ กิจกรรมต่าง ๆ การประเมินตามแบบประเมิน องค์ประกอบของมาตรฐาน การควบคุมภายใน การประเมินการ ควบคุมภายใน ที่มีอยู่ของกิจกรรมต่าง ๆ วิเคราะห์ความมีอยู่ ความเพียงพอ ประสิทธิผลของการควบคุม และเสนอแผนการปรับปรุง รายงานของ ส่วนงานย่อย (ปย.1,ปย.2) 47

48. การประเมินตามแบบประเมินองค์ประกอบการประเมินตามแบบประเมินองค์ประกอบ ของการควบคุมภายใน ศึกษาแบบประเมินฯ ตามภาคผนวก ก. และใช้ในการ ประเมินองค์ประกอบฯ สรุปผล ประเมินความมีอยู่ เหมาะสม เพียงพอ แบบ ปย.1

49. ตัวอย่างแบบประเมินองค์ประกอบของการควบคุมภายในองค์ประกอบที่ 1 สภาพแวดล้อมการควบคุม(Control Environment)