به نام خدا

1. به نام خدا Rhabdoviridae عسل مظاهری اسدی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان پاییز 91

2. Rhabdoviridae خانواده رابدوویریده از 185 نوع ویروس مختلف تشکیل شده اند این ویروس ها میتوانند هم از گیاهان هم از جانوران جدا سازی شوند. Citrus Leprosis Virus Unassigned RhabdovirusCiLV

5. خصوصیات کلی: • ویروس های حاوی RNA با نمای ظاهری شبيه فشنگ بوده و اندازه آن 75×180 نانومتر می باشد.دريک انتها مسطح و در انتهاي ديگر محدب و از دو قسمت زير تشکيل شده است. • قسمت مرکزي:شامل ريبونوکلئوپروتئين فشرده مارپيچي با ژنوم RNAبوده که به وسيله غشاي خارجي احاطه شده است. در اين قسمت دو پروتئين ديگر شامل فسفوپروتئين و پلي مراز نيز به ريبونوکلئوپروتئين ها متصل است • غشاي خارجي:از جنس ليپوپروتئين و داراي دو پروتئين ماتريکس و گليکو پروتئين است. گليکوپروتئين ها بر جستگي هاي سوزني شکلي هستند که محکم روي غشاي خارجي چسبيده اند و در اتصال ويروس ها به سلول ميزبان و توليد آنتي بادي خنثي کننده نقش دارند.

7. ساختارهای ژنوم: در انتهای5پریم خود فاقد کلاهک و در انتها 3پریم خود فاقد دم پلیA میباشند که این ساختار انها با عدم توانایی شان در عمل کردن به عنوان MRNAسازگاری دارد در انتها ΄3 و΄ 5در حدود 50 نوکئوتید وجود دارد که تقریبا مکمل یکدیگر میباشند انها دارای توالی های سیس اکتینگ میباشند که به عنوان پروموتورهایی برای کپسید دار کردن ژنوم عمل میکنند و همچنین در طول رونویسی به عنوان انتی ژنوم عمل میکنند.

8. GENOME Negative-stranded RNA linear genome, about 11-15 kb in size. Encodes for 5 to six proteins.

10. مکانیسم چسبندگی:پروتئین Gرابدو ویروس یکی از قویترین و موثرترین اتصالات را به سلولهای نورونی دارند چندین مولکول سطحی به عنوان رسپتورهای بالقوه در این سلولها شناخته شده اند که شامل:رسپتورنیکوتینیک استیل کولین مولکول چسبنده سلول عصبی و گیرنده فاکتور رشد عصبی میباشندمکانیسم نفوذ:در این مکانیسم ویروس بعداز اتصال به سطح سلول به روش اندوسیتوز وارد سلول میشوداین ویزیکول بعداز دست دادن پوشش کلاترین به ارلی اندوزوم تبدیل میشود دراین پروسه دوحالت رخ میدهد:یا اینکه ویریون در سیتوپلاسم رهاشده یا اینکه طی پروسه شکل گیری MVBاجسام مولتی ویزیکولارتشکیل میشودوسپس طی فرایند بک فیوژن“لیت اندوزوم شکل میگیردو نوکلئوکپسید ویریون به داخل سیتوپلاسم ازاد میگردد.

11. همانند سازی و تکثیر • اتصال با واسطه گلیکوپروتئین G به سلول میزبان • گیرنده نیکوتینیک استیل کولین به عنوان گیرنده سلول برای ویروس هاری عمل می­کند • ورود به واکوئل اندوزومی سلول به وسیله اندوسیتوز • درهم آمیختگی پوشش ویروس با غشای سیتوپلاسمی سلول به دلیل PH اسیدی موجود در واکوئل اندوزومی • آزاد شدن نوکلئوکپسید در سیتوپلاسم سلول میزبان و نسخه برداری RNA ویروس توسط آنزیم RNA پلیمراز • سنتز پروتئین های اولیه، همانند سازی RNA ویروس و سنتز پروتئین های ساختمانی • تکثیر ویروس هاری در سلول های اعصاب • اجزای ویروس که به این ترتیب سنتز شده اند در مجاورت غشای سیتوپلاسمی تجمع می یابند و از طریق جوانه زدن خارج می شوند.

13. Pathogenesis هاري :Rabiesكلمه لاتين به معناي ديوانگي است مهمترین پاتوژن از رابدوویروس است به جنس لیساویروس بیماری هاری یک عفونت حاد سیستم عصبی مرکزی است که تقریبا همیشه منجر به مرگ میشود ویروس معمولا از طریق گاز گرفتن حیوان هار به انسان منتقل میشود.

14. بیماری باستانی خطرناک واژه rabies یا هاری از واژه «rabhas» به معنی خشن از زبان سانسکریت گرفته شده است . بیماری خشن و خطرناکی که گاهی معرف خشم خدایان و گاهی در اثر جادوی جادو گران و حمله جنیان بروز می کرده است . لغت یونانی هاری layssaکه هم اکنون برای معرفی جنس ویروس استفاده می شود نیز به معنی خشن می باشد . واژه لیزا در زبان انگلیسی به معنی گزیده شدن توسط سگ هم آمده است . اولین توصیف بیماری مربوط به دانشمندی در بابل مربوط به 23 قرن قبل از میلاد است . بوعلی سینا بیماری را با عنوان ترس از آب معرفی کرده و توصیه کرده محل گزش را تا چهل روز باز گذارند و از مواد تاول زا در محل زخم استفاده کنند. ترس از هاری در قرن نوزدهم همه اروپا را در بر گرفته بود . ترس به علت نوع آلودگی ، نبودن درمان برای آن و همچنین خرافات بود .در سال 1885 میلادی بود که لوئیس پاستور با کشف روش درمان بیماری یکی دیگر از خدمات ارزنده خود را به بشریت اهداء نمود .

15. آنسفاليت حاد و كشنده ويروسي به 2 شكل تحريكي ( هاري خشمگين ) و ساكت (فلجي ) ظاهر مي شود . هاری تحريكي (خشمگين ) : • در شکل خشمگین بیماری حیوان بیقرار،عصبی، مهاجم وبسیار خطرناک است،زیرا از انسان نمی ترسد وهرچه نظرش را جلب کند گاز می گیرد.بیمار غالبا قادر به بلع نیست،به همین جهت بیماری سندرم هیدروفوبیا یا ترس از آب((Hydrophobiaهم نامیده اند.ترشح زیاد بزاق،خروج كف از دهـانش ، پاسخ شدید به نور،صدا وانعکاس پذیری زیاد از علایم دیگر بیماری است.

16. هاری ساکت(فلجی): • پیشرفت بیماری در برخی موارد به‌صورت فلجی (هاری ساكت) بوده ،حیوان به‌گوشه‌ای پناه می‌برد و ابتدا دست‌هـا، سپس پاهـا و بعد سـایر انـدام‌هـا فلج‌شـده و درنهایت بـه‌علت فلج دستگاه تنفسی می‌میرد.

17. بیماری زایی هاری : • ورود ويروس به عضلات و باند شدن به رسپتور هاي نكوتينيك استيل كولين • ورود به سلول عصبي و انتقال از طريق اكسون ها • Replicationدر سلولهاي عصبي محيطي • ورود ويروس به سيستم اعصاب مركزي • نكروز سلولهاي عصبي ( تشكيل اجسام نگري در سلولهاي هرمي هيپوكامپ ؛ كورتكس و سلولهاي Purkinje • Apoptosisدر لنفوسيتهاي T

18. Muscle mm Rabid animal bite Virus Replication

19. حساسیت حیوانات به ویروس و کشت آن • این ویروس میزبانهای زیادی دارد . تـــــمام جانوران خونگرم از جمله انسان به آن حساس می­باشند . حساسیت گونه­های مختلف پستانداران متفاوت است. • حساس­ترین حیوانات : • روباه و گرگ • حیواناتی با حساسیت متوسط : • راسو، راکون،سگ،اسب،گوسفند،بز • خفاشها • کمترین حساسیت : • Opossums

20. راه انتقال بيماري به حيوان و انسان : • گازگرفتن : اصلي ترين راه انتقال • پنجهزدن • پوست آسيب ديده • نسوج مخاطي • تنفس • دستگاه گوارش • جفت • وسايل آلوده • انسان به انسان ( پيوند اعضاء – مخاط آلوده )

21. مراحل بیماری هاری در انسان: • مرحله نهفتگي : (به طور میانگین 4-8 هفته) اين مرحله بستگي به شدت زخم ؛ تعداد جراحات و محل آنها ؛ سوش ويروس و سن دارد • مرحله بروز علائم اوليه غير اختصاصي : ( 1-4 روز حداكثر 10 روز ) تب –لرز – خستگي – سردرد – ضعف- درد عضلاني – بي اشتهايي – اشكال در بلع – تهوع و استفراغ – سرگيجه – درد شكمي – اسهال – گلودرد تنگي نفس – عصبي بودن و.... • مرحله بروز علائم بسيار اختصاصي : علائم موضعي در محل گاز گرفتن شامل سوزش ؛ گزگز و مورمور در مسير عصب حسي عضو گاز گرفته شده

22. مرحله حاد عصبي : • شكل تحريكي : فعاليت حركتي شديد ؛ تحريك پذيري ؛ توهم ترس از آب و نور شديد ؛ حالت تهاجمي ؛ تشنج ؛ • شكل ساكت يا فلجي : ضعف در اندام گاز گرفته شده ؛و عضلات صورت ؛ كاهش هوشياري و اختلال حواس ؛ فلج پائين رونده ؛ سندرم مننژ • مرحله كما و مرگ: از شروع علائم باليني تا مرگ بطور متوسط 4 تا 7 روز طول مي كشد

23. واکنش ویروس به عوامل فیزیکی و شیمیایی : • ویروس هاری هفته­ها در 4 درجه سانتیگراد و سال­ها در 70- درجه فعال مانده اما توسط گاز کربنیک غیرفعال می­شود. • حلال هاي چربي، ويروس هاري را از بين مي برند. اين ويروس تحت تاثير خشکي و حرارت 56درجه سانتيگراد طي يک ساعت ، اشعه ماوراء بنفش ، فرمالين و اتانول 40% تا 70% ، ترکيب هاي آمونيوم چهار ظرفيتي ، آب و صابون و بنزالکانيوم کلرايد يک درصد غير فعال مي شود.

24. درمان • بيمار را بايد تحت مراقبت هاي ويژه قرار داد به اين ترتيب كه او را در يك اطاق كم نور در محلي بي سر و صدا و ساكت و آرام بستري نموده اقدامات زير را انجام داد : • - تامين تعادل الكتروليتي. - تزريق داروهاي آرام بخش و ضد تشنج - تزريق آنتي بيوتيك در صورت وجود عفونت. • - ساكشن مواد ترشحي از ريه و باز نگهداشتن راههاي تنفسي و در صورت امكان استفاد ه از دستگاه ريه مكانيكي. • اقدامات درمان پیشگیری در مورد افراد حیوان گزیده • افرادي كه مورد گاز گرفتگي حيوانات قرار مي گيرند اگر بلافاصله و در اسرع وقت به مراكز درمان مراجعه و تحت اقدامات درمان پيشگيري قرار گيرند مي توان از ابتلاي به بيماري هاري در آن ها جلوگيري كرد.اين اقدامات عبارتند از : • 1.خارج ساختن ويروس هاري از محل زخم • 2.قطع کامل قسمت هاي له شده و نکروزه. • 3. ضد عفوني زخم با الکل 4 تا 70 درجه يا محلول بتادين 1% يا ساير مواد ضد عفوني کننده.

25. 4. زخم حيوان گزيدگي را نبايد بخيه زد ( ويروس هاري بيهوازي بوده و در مقابل نور و اکسيژن هوا خاصيت حياتي خود را از دست مي دهد • 5. تزريق سرم ضد هاري :بخصوص در گزش توسط حيوانات وحشي • 6. تزريق واکسن ضد هاري • 7. تزريق سرم و واکسن ضد کزاز • 8. آنتي بيوتيک تراپي: به منظور پيشگيري از عفونت هاي ثانويه ( پني سيلين ، آموکسي سيلين ، سفالکسين ) به مدت 10 ـ 7 روز.

26. انتشار بیماری هاری در جهان اين بيماري، انتشار جهاني دارد و به استثناي چند كشور كه توانسته اند آن‌را حذف نمايند (ژاپن و انگلستان ، سوئیس ، سوئد ، نروژ ، استرالیا ، نیوزلند ، هاوائی ..) در ساير نقاط دنيا منتشر است .لازم به ذکر کشورهائی که توانسته اند بیماری را در خود کنترل کنند اغلب جزیره هستند .

27. تب گذرای گاوی(بیماری تب سه روزه):Bovine epizootic fever • BEFیک بیماری ویروسی(خانواده رابدو ویروس جنس EphemeroVirus) • انتقال بوسیله بندپایان • صرفا در گاو و گاومیش بروز می کند. • با بروز ناگهانی تب، افسردگی، جمود مفصلی و لنگیدن نمایان می شود. • نکته منحصر به فرد این بیماری بهبودسریع متعاقب شدت بالینی بیماری می باشد.

28. References • Medical Virology-Murray &Jawetz • CDC. Human rabies prevention---United States, 1999: recommendations of the Immunization Practices Advisory Committee (ACIP). MMWR 1999;44(No. RR-1). • The composition and structure of rhabdoviruses C.R. PRINGLE*Rev. sci. tech. Off. int. Epiz., 1986, 5 (2), 429-442. • http://www.virology.net/big_virology/BVRNArhabdo.html • http://www.microbiologybytes.com/virology/Rhabdoviruses.html • http://viralzone.expasy.org/all_by_species/2.html#tab6 • بیماری های مشترک انسان و دام –چاپ 1376 نوشته دکتر استاد ممتاز دانشگاه تهران • ویروس شناسی دامپزشکی -1376 –دکتر کیوانفر – ترجمه

29. با تشکر از توجه شما