2.43k likes | 2.69k Views
ZEHİRLENMELER. PLAN. Tanım Epidemiyoloji Sınıflama Klinik ve Laboratuvar Tanı Tedavi Prognoz Sık karşılaşılan zehirlenmeler. ZEHİR. Oral, inhale,deri,mukoza ,konjoktiva ve paranteral yolla alındığında organizmaya zarar veren, toksik belirtilere yol açan
E N D
PLAN • Tanım • Epidemiyoloji • Sınıflama • Klinik ve Laboratuvar Tanı • Tedavi • Prognoz • Sık karşılaşılan zehirlenmeler
ZEHİR • Oral, inhale,deri,mukoza ,konjoktiva ve paranteral yolla alındığında • organizmaya zarar veren, • toksik belirtilere yol açan • yaşamı tehdit eden bir maddedir.
ZEHİRLENME • Toksik veya toksik dozda alınan nontoksik • Vücuda zarar verecek miktarda • Organizmada bazı belirti ve bulgular ’Bütün maddeler zehirdir. Zehirli olmayan bir madde yoktur. Doğru kullanım (doz) ilaçla-toksin arasındaki farkı gösterir’’Paracelsus 1493-1541
OLUŞSÜRESİ • Akut • Kronik
KAPSADIĞI KİTLE • Yaygın • Bireysel
OLUŞ ŞEKLİ • Çevresel (bitkisel,hayvansal) • Endüstriyel • Ev kazaları • Mesleksel • İntihar amaçlı • Cinayet • Savaş • Kaza
ZEHİRLENMELER Gelişmekte olan ülkelerde • Yanıklar • Zehirlenmeler %80 kaza sonucu • Trafik kazaları
ZEHİRLENMELER Türkiye’de • Trafik kazası • Düşme • Yanıklar • Zehirlenmeler • Ölen / Kurtarılan -sakat 1/200-900
ZEHİRLENMELER 1997 yılında • 5077 zehirlenme olgusu • Zehirlenme/ toplam acil olgu %0,9 • %54,7’sinin erkek Türk Pediatri Arşivi 1998;33(3):148-153
ZEHİRLENMELER • %80’i <5 yaş • en sık 1,5-3 yaş erkekte sık • İntihar amaçlı %6,7 • %71,4 kız Türk Pediatri Arşivi 1998;33(3):148-153
ZEHİRLENMELER • İlkbahar ve yaz ayları en sık zehirlenmelerin yaşandığı aylardır.
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Acil servisinde izlenen zehirlenme olgularıHalit Çam*, Evrim Kıray**, Yücel Taştan*, Hilda Çerçi Özkan**2003, Cilt 38, Sayı 4, Sayfa(lar) 233-239
Sakarya bölgesindeki zehirlenmelerin geriye dönük incelenmesi,Çocuk sağlığı ve hastalıkları Dergisi 2006;49;301-306
Çocuk yoğun bakım ünitesinde 2004-2005 tarihleri arası zehirlenme olguları Poyrazoğlu H.M Erciyes Üniversitesi Amitriptilin en sık
1 Ocak 2000-31 Aralık 2002 • 354 hastanın 198( % 56)’i erkek, 156 (%44)’sı kız • % 63.5’ini 13 ay-4 yaş • İlaçlar (%44.9), temizlik maddeleri (%26.2), hidrokarbonlar (%7.3), besinler (%7), insektisid-pestisid (%6.7), karbonmonoksit (%1.7)ve diğer maddelerler (%5.9) • MSS etkili ilaçlar (% 44.6) analjezik-antipiretik ilaçlar (%15.7) • Vakaların büyük bölümü ilk iki saat içerisinde getirilmiş başvurular en çok 19-24 saatleri arasında yapılmıştır. • Olguların çoğunluğu 24 saat içinde taburcu edilmiştir. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Acil servisinde izlenen zehirlenme olgularıHalit Çam*, Evrim Kıray**, Yücel Taştan*, Hilda Çerçi Özkan**2003, Cilt 38, Sayı 4, Sayfa(lar) 233-239
ZEHİRLENMEDEN KORUNMA İlaçlar • Bütün ilaçlar kilitli dolaplarda saklanmalıdır. • Çocuklara ilaç verirken asla şeker diye verilmemelidir. Misafirliğe gittiğiniz yerlerde çocuğunuzun ilaçlardan uzak olduğuna emin olun. • Çocukların açamayacağı paketler, çocuklar için güvenli paket demek değildir. • İlaçları daima orjinal paketlerinde bulundurun. • Çocuklarınıza asla karanlıkta ilaç vermeyin. • Çocuklarınıza herhangi bir ilacı verdikten sonra uygun şekilde kaldırıldığına emin olun.
ZEHİRLENMEDEN KORUNMA Temizlik Malzemeleri • Temizlik malzemeleri ve aerosolleri çocukların uzanamayacakları dolaplara koyun. • Asla lavoba altına yada alçak dolaplara temizlik malzemeleri ve deterjanları koymayın. • Temizlik malzemelerini asla kullandığınız eski içecek şişelerine koymayın. • Temizlik malzemelerini kullandıktan sonra kutularını asla ortada bırakmayın. • İnsektisitleri ve rodentisitleri asla döşeme üzerine açıkta bırakmayın. • Otomobil ve bahçe malzemelerini mutlaka güvenli bir yere kilitleyin.
ZOR AÇILAN AMBALAJ UYGULANMASI 1960'larda aspirin zehirlenmesinden yılda 140 civarında ölüm olurken, 1987 yılında aspirine bağlı hiçbir ölüm görülmemiştir. Goodman and Gilman's Pharmacology. 8 edi. sayfa 55. (1990).
ZEHİRLENMELER TANI • Anamnez • Çevrede araştırma yapmak • Sistemlerle ilgili bulguların araştırılması
ZEHİRLENMELER TANI Örnek alma • Kan • İdrar • Mide içeriği • Saç ve tırnak • Otopsi
ANAMNEZ • Toksik maddenin cinsi • Alınan miktar • Zehirlenme yolu • Alınış zamanı • Önceden mevcut hastalık varlığı • Zehirlenme belirtileri • Yapılmış olan sağaltımlar • Daha önce zehirlenme olup olmadığı • Zehirlenme nedeni • Birlikte zehirlenmiş olabilecek kişiler
MUNCHAUSEN BY PROXY SENDROMU • tekrarlayan asidoz • polimikrobiyal sepsis • tekrarlayan malabsorbsiyon sendromları • hipoglisemi • büyüme geriliği • bir çocukta birden fazla zehirlenme öyküsü olduğunda akla gelmelidir.
tükenmez kalem boyaları sabun şampuan pil mum kil nem giderici paketler makyaj malzemesi mürekkep, el ve tıraş losyonu -krem gazete ayakkabı boyası kibrit kutusunun sürtünme yüzeyi tatlandırıcılar, diş macunu, termometre civası ZEHİRLİ OLMAYAN MADDELER
FAZLA MİKTARI TOKSİK OLANLAR • kolonya ve benzerleri • deodorant • saç spreyleri • saç boyaları • kibrit çöpü (20’den fazla) • oral kontraseptifler • güneş yağları
kalsiyum kanal blokerleri benzokain klorokin siklik antidepresanlar hipoglisemik ajanlar metil salisilat kinidin beta blokerler kamfor klonidin difenoksilat HCL/ atropin sülfat (lomotil) fenotiazindir TEK DOZU FATAL OLABİLENLER
ZEHİRLENMEDEN ŞÜPHELENME • Akut başlangıç • Pika hikayesi • 1-5 yaş • Zehirlenme öyküsü • Psikososyal sorunlar • Birden fazla sisteminin tutulması • Bilinç değişikliği • Çözülemeyen klinik tablo
ZEHİRİN VUCUDA GİRİŞ YOLLARI • Gastrointestinal sistem • Solunum sistemi • Deri ve Mukozalar • Parenteral
KLİNİK • Genellikle başlangıçta bulgu yok • Belirtiler çoğunlukla 2-4 saat sonra
FİZİK MUAYENE • Vital bulgular • Pupilla büyüklüğü ve reaktivitesi • Bilinç durumu • Cilt rengi, kusmuk ve nefesinkokusu
SEMPATOMİMETİKLER • Ajitasyon, delirium,psikoz, konvülsiyon • Taşikardi,ateş,hipertansiyon(bradikardi) • Taşipne • Reaktif pupil,midriatik • Terli cilt,mukoza kuru olabilir. • Bağırsak sesleri canlı KOKAİN-AMFETAMİN-FENSEKLİDİN-EFEDRİN-PSÖDOEFEDRİN
ORGANOFOSFATLARKOLİNERJİKLER • Somnolans, koma, delirium, fasikülasyon • Taşikardi(NİKOTİNİK),bradikardi • AKB N / ↑(NİKOTİNİK) • Ateş yok • Taşipneik,bronkospazm • Miyotik pupil • Kuru kızarık cilt • Barsak sesleri azalmış • Salivasyon,lakrimasyon,üriner inkontinans KARBAMAT-NİKOTİN-FİZOSTİGMİN
OPİAT-KLONİDİN • Somnolans, koma • Hipotermi • Bradikardi • Hipotansiyon • Solunum yetmezliği • Pupil çok ufak(Nokta pupil) • Bağırsak sesleri azalmış • Deri normal
Klonidin intoksikasyonu uyarı ile solunumsal ve hemodinamik düzelme geçici olarak uyandırılma vardır Opiat zehirlenmesi ağrılı uyaranlara rağmen uyanmaz
SEDATİF-HİPNOTİK/ BARBİTÜRAT • Somnolans, koma • Kalp hızı normal • Solunum azalmış • Hipotermi • Hipotansiyon • Pupil normal • Bağırsak sesleri normal • Deri büllü
SALİSİLATLAR • Somnolans, koma, konvülsiyon • Kalp hızı normal veya artmış • AKB normal • Taşipne,Hiperepne • Ateş • Pupil normal • Barsak seleri normal • Deri normal • Tinnitus
ANTİKOLİNERJİK SENDROM • Ateş,taşikardi,hipertansiyon • Flushing • Kuru cilt • Kuru ağız • Midriasis • Delirium • Solunum yetersizliği,üriner kontinans • Bağırsak seslerinde azalması TSA-SKOPOLAMİN-ATROPİN-ANTİHİSTAMİNİK-AMANTADİN
ANTİKOLİNERJİK SENDROM • Deli gibi delirmiş • Yarasa gibi kör • Pancar gibi kırmızı • Kemik gibi kuru • Hadesgibi sıcak
DEMİR • Ateş • şok • hiperglisemi, • hemorajik diare,kusma
CIVA • Stomatit • davranış değişimleri • gingivitis • salivasyon
TRİSİKLİK ANTİDEPRESANLAR • Konvulsiyon, • Koma, • Asidoz, • Taşiaritmi, • QRS genişlemesi • Hipotansiyon
Nefesteki koku Naftalin Meyve kokusu Sarımsak Keskin acı bir koku Badem veya tuzlu fıstık Toksin naftalin isopropanol,aseton arsenik, organikfosfor siyanür fare zehiri NEFES KOKUSU
Toksik madde öğrenilebildiyse • toksik maddenin toksisite dozu • lethal dozu • yarılanma süresi • metabolizma ve itrah yolları • semptomları, klinik seyri, yol açabileceği laboratuar değişiklikler • antidotu veya özgün tedavisi olup olmadığı • semptomatik tedavisinin bilinmesi gerekir.
LABORATUVAR • Tam kan sayımı • Tam idrar tetkiki • Pıhtılaşma testleri • Sedimentasyon • Radyolojik inceleme • EKG, EMG, EEG • Serum, dışkı, mide sıvısı, idrar, saç, tırnak, ve diğer dokularda toksik madde araştırması • Kan gazları, pH • Kan elektrolitleri • Glisemi, • Keton İstanbul Çocuk Kln Der 1983; 28:85-100
Tüpte oluşan renk Yeşil renk Mavi-yeşil renk Yeşil-gri renk Mor renk Mavi-mor renk Toksin Fenilketonüri,tirozinemi,direktbil Histidinemi,feokromasitoma Akağaç şurubu idrarı hastalığı Salisilatlar Fenotiazinler DEMİR – 3 – KLORÜR TESTİ
ANYON GAP • Na + K-( Cl ve HCO3 ) • Normalde 15 den küçüktür.
ANYON GAP • Laksatifler ve kolsişin AG normaldir • Lityum zehirlenmesinde AG düşük • Laktik asidoz(ethanol, İNH, Demir zehir) Ketoasidoz (diabet komasında ) Eksojen organik asitlerin varlığında anyon gap artmıştır.