“Хууль боловсруулах, хэлэлцэх үйл явц дахь ТББ-ын оролцоо”

1. “Хууль боловсруулах, хэлэлцэх үйл явц дахь ТББ-ын оролцоо” Ж.Баярцэцэг, Нээлттэй Нийгэм Форумын менежер

2. Монголын ТББ-ууд • 2007 оны байдлаар ХЗДХЯ-нд бүртгэлтэй ТББ-ын тоо 6000 • Жèëä äóíäæààð 800-900 • Сàðä 50-100 • 7 õîíîãò 12-25 ÒÁÁ шинээр бүртгэгддэг

4. ОРОЛЦОО ЯАГААД ЧУХАЛ Ардчилсан нийгэм- ил тод байдал, оролцоо Хууль тогтоох үйл явц : • Бодлогын үйл явц ил тод, нээлттэй байх • Сонирхлын бүлгүүдийн оролцоог хангах

5. Бодлогын үйл явц дахь ТББ-ын оролцоо • Иргэд зохион байгуулалтаар нийтлэг эрх ашгийн үндсэн дээр оролцох нь илүү үр дүнтэй хэлбэр • ТББ нь сонирхлын бүлгийн нэг гол төлөөлөл • ТББ-ын үйл ажиллагааны гол чиглэл нь бодлогын нөлөөлөл, төрийн үйл ажиллагааг хянах

6. ТББ-ын оролцооны эрх зүйн орчин • ÕÓÓËÜ, ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÁÓÑÀÄ ØÈÉÄÂÝÐÈÉÍ ÒªÑªË ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÀÕ, ªÐÃªÍ ÌÝį¯ËÝÕ ÆÓÐÌÛÍ ÒÓÕÀÉ хууль • ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÒÓÕÀÉ хууль 2006 он • ÒªÐÈÉÍ ÁÓÑ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÒÓÕÀÉ хууль 1997 îí • АВИЛГЫН ЭСРЭГ ХУУЛЬ 2006

7. ÕÓÓËÜ, ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÁÓÑÀÄ ØÈÉÄÂÝÐÈÉÍ ÒªÑªË ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÀÕ, ªÐÃªÍ ÌÝį¯ËÝÕ ÆÓÐÌÛÍ ÒÓÕÀÉ хууль • 9.9. Õóóëèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ ÿâöàä õîëáîãäîõ ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà, øèíæýý÷, ýðäýìòýí, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãà, èðãýäýýñ ñàíàë àâ÷ òºñºë áîëîâñðóóëàõàä õàðãàëçàí ¿çýæ áîëíî. • 18.3 зүйл "Хууль санаачлагч хуулийн төсөлд холбогдох төрийн захиргааны төв болон бусад байгууллага, мэргэжлийн шинжээч, эрдэмтэн, төрийн бус байгууллага, иргэний саналыг авч, үндэслэлтэй гэж үзвэл төсөлд тусгана”

8. Шууд бус заалтууд • 18.4. Õóóëü ñàíàà÷ëàã÷ õóóëèéí òºñºëä ñàíàë àâàõäàà ñàíàë àâàõààð íýð çààæ õ¿ðã¿¿ëýõ, ýñõ¿ë óóëçàëò, ÿðèëöëàãà çîõèîí áàéãóóëæ áîëíî. • 6.1.3. áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãàòàé íü òîõèðîëöñîíû ¿íäñýí äýýð õîëáîãäîõ ýðäýìòýí, ìýðãýæëèéí õ¿íèéã õóóëèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ àæèëä òàòàí îðîëöóóëàõ; • 6.1.5. õóóëèéí òºñºë, ò¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõ àæëûí ÿâöûí òàëààð øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë îëîí íèéòýä ìýäýýëýõ; • 6.1.6. èðãýí, áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí õóóëèéí òºñëèéí òàëààðõè ñàíàëûã Óëñûí Èõ Õóðàëä óëàìæëàõ, ¯íäñýí ÷èãëýëä òóñãóóëàõ; • 7.1.2. õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãûí øèíæýý÷, ýðäýìòýí, ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñýýñ á¿ðäñýí àæëûí õýñýã áàéãóóëæ àæèëëóóëàõ;

9. Õóóëèéí òºñëèéã àðä íèéòýýð õýëýëö¿¿ëýõ • 19.1. Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë õóóëü ñàíàà÷ëàã÷ íü íèéãìèéí íýí ÷óõàë õàðèëöààã çîõèöóóëàõààð ñàíàà÷èëñàí õóóëèéí òºñëèéã àðä íèéòýýð õýëýëö¿¿ëýõ òóõàé ñàíàëàà Óëñûí Èõ Õóðàëä îðóóëæ áîëíî. • 19.2. Õóóëèéí òºñëèéã àðä íèéòýýð õýëýëö¿¿ëýõ òóõàé îðóóëñàí ñàíàëûã Óëñûí Èõ Õóðàë ÷óóëãàíààð õýëýëöýæ, ãèø¿¿äèéí äèéëýíõ îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýõ áºãººä òºñëèéã àðä íèéòýýð õýëýëö¿¿ëýõýýð øèéäâýðëýñýí òîõèîëäîëä õýëýëö¿¿ëýõ õ¿ðýý áîëîí ò¿¿íòýé õîëáîãäîí ãàðàõ çàðäëûã õýðõýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõèéã òîäîðõîé çààñàí áàéíà. • 19.3.1.íèéò àðä ò¿ìíýýð; • 19.3.2.íèéãìèéí òîäîðõîé á¿ëýã, àæèë ìýðãýæëèéí õ¿ðýýíä; • 19.3.3.òîäîðõîé íóòàã äýâñãýðèéí õ¿ðýýíä.

10. ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÒÓÕÀÉ хууль 2006 он 19.2.9. õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí áóñàä øèéäâýðèéí òºñëèéí òàëààð ñàíàë, ä¿ãíýëò ãàðãàõàä òóñëàëöàà àâàõ, ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà áîëîí îëîí íèéòýýñ ñàíàë àâàõ çîðèëãîîð øèíæýý÷, ìýðãýæèëòíýýñ á¿ðäñýí àæëûí õýñýã áàéãóóëæ àæèëëóóëàõ;

11. ÒªÐÈÉÍ ÁÓÑ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÒÓÕÀÉ хууль 1997 îí 9 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðººñ òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãàòàé õàðèëöàõ “5. Õóóëü òîãòîîõ, ã¿éöýòãýõ ýðõ ìýäëèéí áàéãóóëëàãààñ ãàðãàõ øèéäâýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíä ñàíàëûã íü ¿íäýñëýí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûã îðîëöóóëæ áîëíî. “

12. АВИЛГЫН ЭСРЭГ ХУУЛЬ 2006 5.1.1. Улсын Их Хуралд хэлэлцэгдэх хууль, Улсын Их Хурлын бусад шийдвэрийн төслийн талаар төрийн болон төрийн бус байгууллага, олон нийтийн зүгээс саналаа илэрхийлэх бололцоо, нөхцөлөөр хангах;

13. МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ҮЙЛ  АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР2004-2008 он Засгийн газрын үйл ажиллагааны үндс‎эн зорилт нь: • иргэддээ үйлчлэх төрийн байгууллага, албан хаагчдын хариуцлага, чадавхийг дээшлүүлж, шийдвэр гаргах бүх түвшинд иргэд, олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлж, ил тод байдлыг хэвшүүлэн төрийн үйлчилгээг чанарын шинэ шатанд гаргах;  Нэг. ТӨРИЙН УДИРДЛАГА, ИРГЭНИЙ ОРОЛЦОО • Төрийн бодлого боловсруулах, шийдвэр гаргах явцыг нээлттэй болгож, дээрх асуудлыг аль болох ашиг сонирхол нь хөндөгдөж байгаа тал иргэдийн санаа бодолд тулгуурлаж шийддэг жишиг тогтооно.

14. АШСТО-уудын олон улсын V бага хурал 2003 он • Улаанбаатарын тунхаглал “Бид иргэний нийгэм болон засгийн газар хоорондын түншлэлийг дэмжин урагшлуулах болно. Энэ зорилгоор бид орон нутгийн болон үндэсний түвшинд шийдвэр гаргах үйл явцад иргэний нийгмийг өргөнөөр татан оролцуулах үүрэг хүлээж байна.”

15. Бодит байдал • Ихэнхдээ холбогдох яамд, агентлагийн санал авдаг • ТББ-уудын төлөөлөл- тухайн салбарын салбарын мэргэжилтэн эсвэл уламжлалт гэгдэх ТББ-ууд болон зарим мэргэжлийн холбоод • 1992-2006 оны ажлын хэсэгт иргэд, иргэний нийгмийн төлөөллийг оролцуулсан тохиолдол 20. Нийт 400 гаруй хууль • Ихэнх тохиолдолд шийдвэр гаргагчдын зөвлөлдөх, санал дүгнэлтийг нь сонсох хэрэгцээгээр бус харин сонирхогч талуудын сонирхлоор хийгддэг.

16. Хийгдсэн санаачлагууд • ТББ-уудын идэвхтэй нөлөөллийн үйл ажиллагаа / Гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг хууль, Ашигт малтмалын тухай хууль / • Байнгын хорооны нээлттэй хэлэлцүүлэг, сонсгол 2006 • Зөвлөлдөх бүлэг / Нийгмийн бодлогын байнгын хороо / • Хэвлэл мэдээлэл – Авилгалын эсрэг хуулийн төсөл өдөр тутмын сонинд хэвлэгдсэн • Хуулийн төслийг вебсайтад байрлуулах

17. Асуудал • Хуулийн заалтууд бүрхэг, хэрэгжүүлэх механизм, хариуцах хүн тодорхойгүй • Нэгдсэн зарчим стандарт байхгүй, тухайн УИХ-ын гишүүдийн хүсэл зориг, ТББ-ын санаачлага,чадавхи, стратеги, асуудлын онцлогоос хамааралтай • Ихэнх санаачлагууд ТББ, олон улсын байгууллагын чармайлт, дэмжлэгээр хийгдсэн • Мэдээлэл байхгүй - Хуулийн төсөл, хэлэлцэгдэж буй явц, хуваарь, протокол гэх мэт. Вебсайтын мэдээлэл хожим тавигддаг, заримдаа огт байхгүй

18. Оролцооны албан бус хэлбэр • Ажил хэргийн холбоо, хувийн холбоонд тулгуурлах • Биечлэн уулзах, утсаар ярих, бичгээр харилцах гэх мэт • Ил тод байдлыг хангахгүй далд хэлбэрээр хийгдэх • Аль нэгэн талд илүү давуу боломж олгох • Щийдвэр гаргагчидтай танилын холбоо хэлхээ байхгүй ТББ-уудад боломж байхгүй • “гудамжинд гарах” буюу жагсаал, цуглаан, эсэргүүцлийг хэрэгслээ болгодог

19. Цаашид юу хийх вэ • Мэдээлэх, зөвлөлдөх үйл явцыг ил тод, нээлттэй болгох • ТББ-ууд оролцох албан сувгуудийг хуулинд тусгах,хэрэгжүүлэх механизм, төсвийг оруулах • Нээлттэй сонсгол, хэлэлцүүлгийг байнгын болгох. Нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн асуудал дээр заавал хийдэг байх

20. Мэдээллийг нээлттэй болгох Вебсайт болон хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл • Хуулийн төсөл • Хэзээ, хэдийд, яаж хэлэлцэх талаар мэдээлэл, хуваарь • Хурлын дэлгэрэнгүй протокол, шийдвэр