Download
1 / 19
280 likes | 1.47k Views
فارماکولوژی پزشکی (Medical Pharmacology). مدرس: دکتر شهاب بهلولی. دانشیار فارماکولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اردبيل. مقدمه. فارماکولوژی: مطالعه واکنش مواد شيميايی با موجودات زنده دارو: ماده ای که در سطح مولکولی بر موجود زنده عمل می کند.
E N D
فارماکولوژی پزشکی (Medical Pharmacology) مدرس: دکتر شهاب بهلولی دانشیار فارماکولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اردبيل
مقدمه • فارماکولوژی: مطالعه واکنش مواد شيميايی با موجودات زنده • دارو: ماده ای که در سطح مولکولی بر موجود زنده عمل می کند. • گيرنده دارو: اجزا مولکولی بدن که دارو با واکنش با آن اثر خود را بوجود می آورد. • فارماکولوژی پزشکی: مطالعه داروهای که برای تشخيص، پيشگيری و درمان بيماريها بکار می رود. • سم شناسی (Toxicology):مطالعه اثرات ناخواسته مواد شيميايي روی موجودات زنده، شاخه ای از فارماکولوژی • فارماکودينامی: اثرات دارو بر روی بدن، شامل واکنش گيرنده ها، پديده دوز-پاسخ، و مکانيسم عمل درمانی و سمی. • فارماکوکينتيک: اثرات بدن بر روی دارو ، شامل جذب، توزيع، متابوليسم و دفع.
مفاهيم • طبيعت دارو • اندازه و وزن مولکولی • پيوند دارو-گيرنده • حرکت دارو در بدن • نفوذ(Permeation): • انتشار آبی • انتشار ليپيدی • انتقال توسط حامل ويژه • مهار کننده حامل آنيونی (مولکولهای با بار منفی ) probencide: • مولکولهای حامل موجود در سلولهای اپيتليال روده :p-glycoprotein • اندوسيتوز و پينوسيتوز: مولکولهای درشت و محلول در آب مانند Vit B12 و آهن در کمپلکس با پروتئين
حلاليت آبی و ليپيدی داروها • انتشار آبی: • شارژ الکترواستاتيک • انتشار ليپيدی: • بسياری از داروها باز يا اسيد ضعيف هستند. • pH • pKa • معادله هندرسن-هاسلباخ (Henderson-Hasselbalch)
معادله هندرسن-هاسلباخ باز ضعيف اسيد ضعيف
باز ضعيف اسيد ضعيف pKa=7.0 0 14
جذب داروها • راههای تجويز داروها: • خوراکی (بلعيدنی) • وريدی • داخل عضلانی • زير جلدی • زير زبانی • رکتال (شياف) • استنشاقی • موضعی • ترانس درمال (Transdermal)
توزيع داروها • عوامل تعيين کننده توزيع: • اندازه بافت • جريان خون بافتی • حلاليت دارو در بافت • اتصال دارو به ماکرومولکول ها • حجم ظاهری توزيع(Vd)
متابوليسم داروها • متابوليسم عبور اول • متابوليسم دارو بعنوان يک مکانيسم پايان دهنده عمل دارو • مانند فنوتيازين ها • متابوليسم دارو بعنوان يک مکانيسم فعال کننده دارو • لودوپا و متيل دوپا • حذف دارو بدون متابوليسم • ليتيم
حذف داروها • سرعت حذف دارو طول اثر اغلب دارو ها را مشخص می کند. • دانش الگوی زمانی غلظت دارو در پلاسما جهت پيش بينی شدت و طول اثر اکثر داروها مهم است. • وجود متابوليت فعال • اتصال برگشت ناپذير با گيرنده مانند فنوکسی بنزامين • حذف درجه اول • سرعت حذف متناسب با غلظت پلاسمای دارو هست • نيمه عمر حذف • حذف درجه صفر • سرعت حذف مستقل از غلظت پلاسمای دارو هست • اتانول، فنی توئين و آسپرين
حذف درجه اول حذف درجه صفر Plasma concentration Plasma concentration Time(h) Time(h)
ُسوال) آسپرين اسيد آلی ضعيف با pKa برابر 3.5 است. چند درصد از دوز تجويزی در pH=2.5 معده به شکل محلول در ليپيد خواهد بود. • حدود 1% • حدود 10% • حدود 50% • حدود 90% • حدود 99%
اگر غلظت پلاسمای داروئی با کينتيک درجه يک کاهش يابد. به اين معنی است که : • فقط يک مسير متابوليکی برای حل وفصل دارو وجود دارد • نيمه عمر دارو مستقل از غلظت پلاسمای دارو هست • دارو بعد از تجويز خوراکی عمدتاً در کبد متابوليزه می شود • سرعت حذف دارو در هر لحظه با سرعت تجويز دارو برابر است • دارو به خارج از عروق خونی توزيع پيدا نمی کند.
