Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνικές Επιχειρήσεις

1. Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνικές Επιχειρήσεις Αντιγόνη Δαλαμάγκα, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Δίκτυο RRE-USE www.ecorec.gr; www.rreuse.org

2. Κοινωνική οικονομία Τρίτος τομέας της οικονομίας, Μπορούν να έχουνανταγωνιστικές βιομηχανικές και εμπορικές δραστηριότητες ή να έχουν τους ίδιους στόχους με αυτούς του δημόσιου τομέα. Πως διαφέρουν; -Οι άνθρωποι που εμπλέκονται είναι πραγματικοί συνέταιροι που παίρνουν μέρος στη λήψη αποφάσεων και αναλαμβάνουνκαι ένα κομμάτι του ρίσκο. -Στόχος είναι να τοποθετηθεί ο Άνθρωπος στο κέντρο της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Παρόλο που τα μοντέλα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, η κοινωνική οικονομία έχει οικονομικούς, πολιτικούς και κοινωνικούς στόχους που για να επιτευχθούν χρειάζονται νέες πολιτικές που βασίζονται στην υποστήριξη και την ενδυνάμωση των ατόμων, καθώς και στην συμμετοχή.

3. Τι είναι η Κοινωνική Οικονομία Οι φορείς κοινωνικής οικονομίας δημιουργούνται από τις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των μελών τους. Υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους: -Πρωταρχικός τους σκοπός δεν είναι η απόδοση κεφαλαίου. Δημιουργούνται από και για αυτούς που έχουν κοινές ανάγκες και λογοδοτούν σε αυτούς τους οποίους εξυπηρετούν. Διοικούνται σύμφωνα με την αρχή «ένα μέλος μία ψήφος» Είναι ευέλικτες και καινοτόμες – οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας δημιουργούνται για να αντιμετωπισθούν οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες Οι περισσότερες βασίζονται στην εθελοντική συμμετοχή και δέσμευση των μελών. Χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες: - Συνεταιρισμοί • Ταμεία αλληλοβοήθειας • Οργανισμοί / ενώσεις / ιδρύματα • Κοινωνικές επιχειρήσεις

4. Κοινωνική Οικονομία • Οι συνεταιρισμοί:τραπεζικές δραστηριότητες, τη γεωργική παραγωγή και το λιανικό εμπόριο. • Τα ταμεία αλληλοβοήθειας:τομέα των ασφαλειών και των δανείων. • Οι ενώσεις τα ιδρύματα και οι κοινωνικές επιχείρησης: υγείας και πρόνοιας, στον πολιτισμό, περιβάλλοντος, στα ανθρώπινα δικαιώματα, την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την έρευνα. Οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας μπορούν να: • δραστηριοποιούνται σε ανταγωνιστικές αγορές • συνεργάζονται στενά με τον δημόσιο τομέα.

5. Το μέγεθος της κοινωνικής οικονομίας σε διάφορες Χώρες ΕΕ Σε κάποιες χώρες οι φορείς της κοινωνικής Οικονομίας αποτελούν σημαντικό κομμάτι της οικονομίας. Στη Γαλλία το 10% των εργαζομένων απασχολούνται σε κοινωνικές επιχειρήσεις, που οι δραστηριότητές τους αντιπροσωπεύουν το 10% του ΑΕΠ. Στην Ισπανία, η κοινωνική οικονομία αντιπροσωπεύει το 10%του ΑΕΠ και απασχολεί το 14% του εργατικού δυναμικού Add Graph

6. Το μέγεθος της κοινωνικής οικονομίας σε διάφορες Χώρες ΕΕ • Add Graph

7. Συνεταιρισμοί -Εθελοντική και ανοιχτή συμμετοχή Ίσα δικαιώματα ψήφου – λήψη αποφάσεων από την πλειοψηφία • Τα μέλη συνεισφέρουν στο κεφάλαιο • Αυτονομία και ανεξαρτησία • Ιδιαίτερα σημαντικός ο τομέας της γεωργίας, της βιομηχανίας, των τραπεζικών δραστηριοτήτων, του λιανικού εμπορίου και των υπηρεσιών

8. Ταμεία αλληλοβοήθειας -Εθελοντική και ανοιχτή συμμετοχή -Ίσα δικαιώματα ψήφου – λήψη αποφάσεων από την πλειοψηφία -Αυτονομία και ανεξαρτησία -Ιατρική ασφάλεια, ασφάλειες και ασφάλειες ζωής, στεγαστικά δάνεια

9. Ταμεία αλληλοβοήθειας

10. Ενώσεις – οργανισμοί - ιδρύματα εθελοντική και ανοιχτή συμμετοχή Ίσα δικαιώματα ψήφου – λήψη αποφάσεων από την πλειοψηφία Εισφορές μελών– δεν υπάρχει συμμετοχή στο κεφάλαιο Αυτονομία και ανεξαρτησία -παροχή υπηρεσιών, εθελοντική εργασία, εκπροσώπηση

11. Κοινωνικές επιχειρήσεις • Ο κοινωνικός τους σκοπός συνδυάζεται με το με το επιχειρηματικό πνεύμα του ιδιωτικού τομέα • Επανεπενδύουν τα πλεονάσματά τους για την επίτευξη ευρύτερων κοινωνικών σκοπών.

12. RREUSEΔίκτυο Κοινωνικών Επιχειρήσεων για την επαναχρησιμοποίηση και την Ανακύκλωση • «Ένα δίκτυο σύμβολο της Βιώσιμης Ανάπτυξης» • Το RREUSE είναι ένα δίκτυο κοινωνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων. Έχει κοινωνικούς στόχους και αντιπροσωπεύει τους τρεις πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης. • Πετυχαίνουν τη μείωση των αποβλήτων συλλέγοντας χρησιμοποιημένα ρούχα, συσκευές, έπιπλα κ.α. , τα επισκευάζουν και τα πωλούν ή τα ανακυκλώνουν. • Οι δραστηριότητες αυτές συνδυάζονται με κοινωνικούς στόχους, όπως η επανένταξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων

13. Κοινωνικοί στόχοι Οι κυριότεροι κοινωνικοί στόχοι: • Επανένταξη στην εργασία κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων: Υποστήριξη ΑΜΕΑ, μακροχρόνια άνεργων, πρώην φυλακισμένων και χρηστών ουσιών, μεταναστών κ.α. για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας Κατάρτιση (π.χ. εκμάθηση γλώσσας, μαθήματα οδήγησης κ.α.) και ψυχολογική στήριξη • Προσφορά επαναχρησιμοποιημένων αγαθών σε χαμηλό κόστος, στους ανθρώπους που δεν θα μπορούσαν να τα αποκτήσουν από «πρώτο χέρι» λόγω του κόστους τους. • Καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού

14. Κέντρα επαναχρησιμοποίησης στη Φλαμανδία • Νομοθεσία • σχετικά με το περιβάλλον • σχετικά με κοινωνικά θέματα • “Kringloopcentrum” ~ Κέντρα επαναχρησιμοποίησης Συλλογή, διαλογή και πώληση προϊόντων που έχουν απορριφθεί, με στόχο την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης • 33 Κέντρα επαναχρησιμοποίησης • Λειτουργούν 100 καταστήματα Επαναχρησιμοποίηση ρούχα, έπιπλα, Ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές κα.

15. Απασχόληση – 2 800άτομα • +2 000 πλήρους απασχόλησης • 10% εθελοντές • 70% μακροχρόνια άνεργοι και ανειδίκευτοι • 20% προσωπικό, εκπαιδευόμενοι

16. 2,6 εκατομμύρια πελάτες18,8 εκατομμύρια € Κύκλος εργασιών καταστημάτων • 33 κέντρα επαναχρησιμοποίησης – 98 καταστήματα • 2,6 εκατομμ. πελάτες το 2005 αγόρασαν • Έπιπλα • Ρούχα • Εργαλεία για το σπίτι • Βιβλία και παιχνίδια • Ηλεκτρικές & ηλεκτρονικές συσκευές κ.α. . • Κύκλος εργασιών καταστημάτων: 18,8 εκατομμύρια ευρώ το 2005

17. Η Πολιτική της Φλαμανδίας για τα Απόβλητα • Προτεραιότητες της Πολιτικής για τα Απόβλητα • Πρόληψη • Επαναχρησιμοποίηση • Ανακύκλωση • Καύση με ανάκτηση ενέργειας • Απόρριψη • Παραγωγή οικιακών αποβλήτων: περίπου 600 κιλά / κάτοικο • Χωριστά συλλέγεται το 70%

18. Σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση • Σκοπός: Συνεργασία όλων των Δήμων και των διαδημοτικών οργανισμών με τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης • Η Τοπική Αυτοδιοίκηση συνεργάζεται και στηρίζει τα κέντρα επαναχρησιμοποίησης, με • Συμφωνίες για τη συλλογή • Αμοιβή για την επαναχρησιμοποίηση (100-150 ευρώ/ τόνο που συλλέγεται ή επαναχρησιμοποιείται) • Δημοσιοποίηση • Σχεδιασμό κοινωνικής και εργασιακής πολιτικής

19. Κοινωνική Πολιτική για την Ανεργία • Προγράμματα σε τοπικό, περιφερειακό, ή εθνικό επίπεδο για μακροχρόνια άνεργους, ανειδίκευτους. • Επιχορήγηση εργαζομένων ή / και εργοδοτών

20. Άλλες πολιτικές • Σε εθνικό επίπεδο • Μείωση του ΦΠΑ: 21  6% • Επιχορηγήσεις – επιδόματα για τη βελτίωση της ποιότητας • Σε τοπικό / περιφερειακό επίπεδο • Επιχορηγήσεις ανάλογα με την ποσότητα που συλλέγεται ή επαναχρησιμοποιείται • Επιχορηγήσεις για εκπαίδευση, δημοσιοποίηση κ.α. • Ειδικά προγράμματα πρακτικής εξάσκησης

21. Ένα παράδειγμα κοινωνικής επιχείρησης από την Ελλάδα • Κοι.Σ.Π.Ε.: Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης • Η Κλίμαξ Plus είναι Μονάδα Ψυχικής Υγείας. Αποσκοπεί στην κοινωνικό-οικονομική ενσωμάτωση και επαγγελματική ένταξη των ατόμων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα και συμβάλει στη θεραπεία τους και στην κατά το δυνατόν οικονομική τους αυτάρκεια. Έχει εμπορική ιδιότητα, και μπορεί να αναπτύσσει οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα. • Ξεκίνησε επίσημα τη δραστηριότητά του τον Αύγουστο του 2005, με την εμπορία χαρτιού προς ανακύκλωση. Κατά μέσο όρο μαζεύει 50 τόνους χαρτί το μήνα από επιχειρήσεις και ιδιώτες. • Πρόσφατα, ξεκίνησε τη δημιουργία των «υπηρεσιών υποστηρικτικής συνοδείας» που απευθύνονται σε άτομα που δεν μπορούν να μετακινηθούν αυτόνομα λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν. Άτομα με προβλήματα όρασης, νοητικά προβλήματα, ψυχικές μειονεξίες, ηλικιωμένοι που χρήζουν βοήθειας, μεταξύ άλλων, μπορούν να κάνουν χρήση αυτών των υπηρεσιών.

22. Κοινωνικές επιχειρήσεις:περιβαλλοντικές και πολιτικές νίκες Γαλλία: Το 2008, οι κοινωνικές επιχειρήσεις στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης υφασμάτων άσκησε πίεση στην κυβέρνηση και κατάφερε την επιβολή φόρου για την ευθύνη του παραγωγού. Για κάθε 1 δισεκατομμύριο τεμάχια ρουχισμού που μπαίνουν στην αγορά επιβάλλεται φόρος στους παραγωγούς. Μέρος των χρημάτων αυτών επενδύονται για την υποστήριξη των κοινωνικών επιχειρήσεων που επαναχρησιμοποιούν και ανακυκλώνουν υφάσματα.

23. Επαναχρησιμοποίηση και οικονομική κρίση Η οικονομική κρίση επηρεάζει με διάφορους τρόπους την κοινωνική οικονομία. Από τον Οκτώβριο ως τον Δεκέμβριο οι ποσότητες ειδών που δόθηκαν για επαναχρησιμοποίηση μειώθηκαν: οι άνθρωποι φοβήθηκαν να πετάξουν τα παλιά τους αντικείμενα. Τώρα οι ποσότητες έχουν ξανά αυξηθεί. Από την άλλη πλευρά αυξήθηκε κατακόρυφα η ζήτηση χαμηλού κόστους ειδών από «δεύτερο χέρι» και τα αποθέματα εξαντλήθηκαν. Αυξήθηκε σημαντικά η ζήτηση από τη ΗΠΑ επαναχρησιμοποιημένων επίπλων και ειδών ρουχισμού.

24. Ανακύκλωση και η Οικονομική Κρίση • Αντιθέτως, στο τομέα της Ανακύκλωσης η ζήτηση για διάφορα υλικά έχει πέσει δραματικά ως οι φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας.