ฝูงชนกำเนิดคล้าย คลึงกัน ใหญ่ย่อมเพศผิวพรรณ แผกบ้า ง ความรู้อาจเรียนทัน กันหมด

1. ฝูงชนกำเนิดคล้าย คลึงกัน ใหญ่ย่อมเพศผิวพรรณ แผกบ้าง ความรู้อาจเรียนทัน กันหมด เว้นแต่ชั่วดีกระด้าง ห่อนแก้ ฤๅไหว (โคลงเสด็จประพาสยุโรป บทพระราชนิพนธ์ในพระพุทธเจ้าหลวง)

2. ปฏิบัติการสัตววิทยา423113ปฏิบัติการสัตววิทยา423113 อ.แน็ต

3. นายอภิสิทธิ์ ทิพย์อักษร (อ.แน็ต) • การศึกษาในระบบ • Prof.Cert.(Anim.Taxon.)Copenhagen,Denmark • วท.ม.(ชีววิทยาสภาวะแวดล้อม)(นานาชาติ)มหิดล • ประสบการณ์ • ครูอาสา มูลนิธิเด็ก (2536-2539) • ติวเตอร์วิชาชีววิทยา เดอะซัคเซส (2541-2544) • ครูวิชาการ ร.ร.มหิดลวิทยานุสรณ์ (2546-2548) • อาจารย์ ภาควิชาสัตววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์บางเขน(2548-ปัจจุบัน) a_thipaksorn@yahoo.com โทร. 08703-35043

4. ข้อตกลงร่วมกันวิชา 423113 1. เวลาที่อาจารย์สอน ห้ามคุย!!!ถ้ามีข้อสงสัยให้ยกมือถามทันที 2. ถ้าตักเตือนแล้วไม่ฟัง ครั้งแรกจะโดนแจกใบเหลือง!! ถ้ายังต้องเตือนอีกครั้ง โดนใบแดง!!!เชิญออกนอกห้อง 3. จะล็อคประตูหลังจากเริ่มเรียนไปแล้ว 15นาที และจะ เช็คชื่อทุกครั้งก่อนเลิกเรียน ถ้าขาดเรียนเกิน 2ครั้ง เชิญย้ายไปเรียนหมู่อื่นได้!!! 4. บางบทปฏิบัติการจะต้องส่งรายงานด้วย ซึ่งทางผู้สอน จะแจ้งให้ทราบอีกครั้งหนึ่ง 5. ผู้สอนขอสงวนสิทธิในอำนาจการตัดสินใจทุกเรื่องระหว่างที่เรียนวิชานี้ ถ้ามีข้อสงสัย ให้กลับไปอ่านข้อ 5 อีกครั้ง!!!

5. คะแนนปฏิบัติการ 423113 (40/100 คะแนน) • สอบกลางภาค 15 คะแนน - Protozoa ถึง Annelida • สอบปลายภาค 15 คะแนน - Mollusca ถึง ระบบประสาทกบ • คะแนนในชั้นเรียน 10 คะแนน - Quiz (5 คะแนน) - รายงานปฏิบัติการ (2 คะแนน) - การเข้าชั้นเรียน (3 คะแนน) - โครงกระดูกกบ(F โดยอัตโนมัติ…ถ้าไม่ส่ง)

6. Phylum Protozoa

7. Phylum Protozoa • อยู่ใน Kingdom Protistaร่วมกับสาหร่าย • Unicellular organism • Eukaryotic cellมีขนาดเล็ก ดำรงชีวิตแบบเดี่ยวหรือ colony • Organelle ทำหน้าที่เหมือนอวัยวะสัตว์ชั้นสูง • Flagellate Protozoaน่าจะเป็นต้นตระกูลสัตว์หลายเซลล์

8. Cell structure • Plasma membrane - ลักษณะอ่อนนุ่ม ค่อนข้างเหลว (plasmalemma) เซลล์มีรูปร่างเปลี่ยนแปลงตามการไหลของ protoplasm เช่น Amoeba - ถ้าหนาและแข็งขึ้นจะเรียกว่า pellicleเช่น Euglena,Paramecium - บางชนิดอาจมีเปลือกหุ้ม เช่น Arcella

9. 2. Nucleus • - ควบคุมกิจกรรมต่างๆภายในเซลล์ • - มีอย่างน้อย 1นิวเคลียส • พวก Ciliate Protozoa มี nucleus 2ชนิดคือ • (1) macronucleus เกี่ยวข้องกับการควบคุมกิจกรรม • ต่างๆในเซลล์ • (2) micronucleus ควบคุมการสืบพันธุ์

10. macronucleus micronucleus

11. 3. Cytoplasm แบ่งได้ 2ส่วนคือ (1)Ectoplasmส่วนนอกติด plasmalemma (2)Endoplasm จะมี organelle ชนิดต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการดำรงชีวิต - Plastid ใน Protozoa มี 3ชนิดคือ 1. Chloroplast มี chlorophyll ช่วยในการ สังเคราะห์แสง 2. Chromoplast คือ plastid สีอื่นๆ 3. Leucoplast ไม่มีสี สะสมแป้ง

13. Stigma หรือ eye spotคือ จุดตา อาจมีสีแดง น้ำตาล หรือไม่มีสี ทำหน้าที่รับแสง • Mouth organelleช่องเปิดที่ผิวเซลล์ทำหน้าที่เป็นทางผ่านของอาหารคือ Cytostomeถัดเข้าไปคือ Cytopharynxซึ่งส่วนปลายจะโป่งออกเกิดเป็น food vacuole

15. Food vacuole • - Protozoa ที่มี chloroplast จะไม่มีfood vacuole • - Protozoa ที่สังเคราะห์แสงไม่ได้ จะได้รับอาหารจากการกิน อาหารจะมี cytoplasm มาหุ้ม มีการปล่อยน้ำย่อยออกมาย่อยอาหารในถุง แล้วจึง ดูดซึมอาหารไปใช้ กากอาหารจะขับถ่ายออกทาง plasmalemma

18. Contractile vacuole - Freshwater Protozoa จะมี contractile vacuoleช่วยควบคุมสมดุลของน้ำในเซลล์ (osmoregulator) รวมทั้งกำจัดของเสียในเซลล์ (nitrogenous waste)

21. - Locomotive organelleมี 5ประเภทด้วยกันคือ 1. Pseudopodiumเป็นส่วน protoplasm ที่ยื่นออกไปในทิศทางต่างๆ โดยมี pseudopodium หนึ่งที่นำ และดึงให้ส่วนอื่นของเซลล์ไหลตามไป 2.Ciliaเส้นสั้นๆคล้ายขนและมีจำนวนมาก โครงสร้างภายในเป็น microtubuleเรียงตัวเป็นวงอยู่ขอบนอก 9กลุ่ม และตรงกลาง 2กลุ่ม (9+2=20)

22. Pseudopodia

24. Cilia

25. 3. Flagellumลักษณะเป็นเส้นยาวคล้ายแส้ จำนวนไม่มาก โครงสร้างภายในคล้ายคลึงกับ cilia 4. Tentacleเปลี่ยนแปลงจาก ciliaและ เส้นยาวกว่า cilia พบในโปรโตซัวบางชนิดที่ชอบเกาะอยู่กับที่ 5. Myonemaคล้ายเส้นใยกล้ามเนื้อในการหดตัว อยู่ใน ectoplasm

26. Flagella

27. การจัดหมวดหมู่ของ Protozoa แบ่งออกเป็น 5 subphylum แต่เราจะเรียนในปฏิบัติการ2subphylum คือ 1. Subphylum Sarcomastigophora - Superclass Mastigophora - Superclass Sarcodina 2. Subphylum Ciliophora

28. Superclass Mastigophora • Flagellate Protozoa • Phytoflagellateคือ โปรโตซัวที่มี flagellumช่วยในการเคลื่อนที่ และมี chloroplastช่วยในการสังเคราะห์แสง (รวมทั้งพวกที่มีรูปร่างคล้าย flagellate protozoa แม้จะไม่สังเคราะห์แสง) • Zooflagellate คือ โปรโตซัวที่มี flagellumช่วยในการเคลื่อนที่ แต่ไม่มี chloroplastส่วนใหญ่เป็นparasite • ตัวอย่างเช่น Euglena, Phacus, Volvox, Peranema, Trypanosoma

29. Euglena • Plasma membrane หนา (pellicle) ด้านหน้าป้าน ท้ายเรียว ปลายด้านหน้ามีช่องเปิดของ cytostomeซึ่งเปิดเข้า cytopharynx โดยด้านปลายจะโป่งออกเรียกว่า reservoirซึ่งที่ฐานเป็นจุดกำเนิดของ flagella 2 เส้น และมีเพียง 1เส้นที่ ยื่นพ้น cytostomeออกมา • ใกล้ reservoir มี contractile vacuoleและ มี accessory cv ล้อมรอบ ทำหน้าที่รวบรวมน้ำส่วนเกินและของเสียและส่งต่อไปยัง reservoir เพื่อ ขับออกทาง cytostome • โคนของ cytopharynx มี stigmaรับความรู้สึกเกี่ยวกับความเข้มของแสง

31. Euglenaมี ectoplasm ใส ส่วน endoplasm มี 1nucleus อยู่ค่อนไปทางท้ายเซลล์ • Chloroplast สังเคราะห์แสง เป็น autotrophic organism • Paramylumเป็นอาหารประเภทแป้งที่ได้จากการสังเคราะห์แสง • แลกเปลี่ยนแก๊สโดยการแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ • สืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศโดยการแบ่งตัวตามยาว(longitudinal binary fission) ในธรรมชาติจะแบ่งตัวใน cyst เมื่อแบ่งตัวเสร็จแล้วจึงออกจาก cyst

34. Phacus • โครงสร้างคล้าย Euglenaแต่ Phacusแบนบางและแผ่กว้างคล้ายใบไม้

36. Volvox • ดำรงชีวิตแบบ colonyเซลล์ใน colony แบ่งหน้าที่ กันทำงานคือ somatic cellมีหน้าที่ในการสังเคราะห์อาหาร ส่วน reproductive cellมีหน้าที่ในการสืบพันธุ์ โดยเซลล์จะเรียงฝังตัวที่ผิวก้อนวุ้น (gelatinous matrix) • สืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศโดยการสร้าง daughter colonyใน colony เดิม • Daughter colonyเกิดจากเซลล์สืบพันธุ์แบ่งตัวเพิ่มจำนวนแล้วจมตัวลงในก้อนวุ้น อาจมีได้หลาย colony

39. การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศเกิดจาก reproductive cellเจริญเติบโตเป็นไข่หรืออสุจิ มีการปฏิสนธิข้าม colonyโดยตัวอสุจิจาก colony เดิมจะเข้าปฏิสนธิกับไข่ใน colony อื่น • การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศมักมีการสร้างในช่วงใกล้แล้ง • Zygoteมีเปลือกหุ้ม ย้อมสีจะติดสีเข้มและมีขนาดเล็กกว่า daughter colonyและยังสามารถแบ่งตัวเพื่อเพิ่มจำนวนขึ้นกลายเป็น daughter colony อยู่ใน colony เดิม • อาศัยในแหล่งน้ำที่สะอาด

41. Zygote

42. Peranema • ไม่สังเคราะห์แสง อาหารส่วนใหญ่คือ Euglenaด้านท้ายลำตัวตัดทู่ๆ เวลาเคลื่อนที่ flagellum จะชี้ตรงไปข้างหน้า

43. Trypanosoma • Zooflagellateเป็น parasite ในกระแสเลือด ก่อให้เกิดโรค sleeping sickness • รูปร่างคล้ายใบไม้ ยาวเรียว ด้านหน้าเรียวแหลม ด้านท้ายป้าน nucleus อยู่กลางเซลล์ • Flagellum มีจุดกำเนิดที่ท้ายเซลล์ยาวออกไปด้านหน้า มีเยื่อยึดติดกับเซลล์ (undulating membrane)

45. Superclass Sarcodina • Plasmalemma บางและกึ่งเหลว • เคลื่อนที่ด้วย pseudopodiumรูปร่างจึงไม่คงที่เพราะเปลี่ยนแปลงตามการเกิดเท้าเทียม • ตัวอย่างเช่น Amoeba, Arcella, Difflugia, Entamoeba

46. Amoeba • รูปร่างเซลล์ไม่คงที่เพราะเยื่อหุ้มเซลล์เป็น plasmalemmaเซลล์ที่ยื่นปูดออกมาคือ pseudopodium • ตัวเซลล์ไม่มีสีและโปร่งแสง มี contractile vacuole เป็นช่องใสอยู่ท้ายเซลล์ • Food vacuole มีสีตามอาหารที่กินเข้าไป • Ectoplasmติดกับ plasmalemma ลักษณะใสและบาง ส่วน endoplasmจะทึบและมี organelles

49. Arcella • มีเปลือกหุ้มเซลล์คล้ายฝาครอบหลอดไฟแบบครึ่งวงกลม มีช่องเปิดให้ pseudopodiumยื่นออกมา เปลือกมีสีน้ำตาล • อยู่ตามตะกอนพื้นท้องน้ำหรือเกาะตามซากเน่าเปื่อยของพืชบริเวณน้ำนิ่ง