ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

1. ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Δρ. Δημοσθένης Παναγιωτάκος Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοστατιστικής –Επιδημιολογίας Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας –Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

2. Ορισμός • Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία ορίζονται ως η υπερβολική συσσώρευση λίπους. • Η αύξηση της ποσότητας του σωματικούς λίπους, συνεπάγεται και αύξηση του σωματικού βάρους. • Από το 1948 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει εντάξει στον κατάλογο των παθήσεων (ICD-9 code 278). • Το υπερβολικό σωματικό βάρος είναι σήμερα ο 6οςπιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου άλλων ασθενειών.

3. Κατανομή δείκτη μάζας σώματος Η κατανομή του βάρους, και ο προσδιορισμός του ως «μη επιθυμητού», πρέπει να λαμβάνει υπόψη και το ύψος των ατόμων. Γι’ αυτό το λόγο προτάθηκε η χρήση του - Δείκτη Μάζα Σώματος = βάρος (σε κιλά) / ύψος (σε μέτρα) ^2 Λιποβαρές άτομο Φυσιολογικού βάρους άτομο Μη επιθυμητό βάρος

5. Γιατί να ασχολούμαστε με την παχυσαρκία; Και ειδικότερα την παιδική παχυσαρκία;

6. Οι συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολυδιάστατες • Οργανικές • Ψυχολογικές • Οικονομικές

7. Οργανικά προβλήματα • Αυξημένη αρτηριακή πίεση • Αυξημένη χοληστερόλη & τριγλυκερίδια • Αντίσταση στην ινσουλίνη • Αναπνευστικά προβλήματα • Μυοσκελετικά προβλήματα • Δερματικά προβλήματα • Παθήσεις της ουροδόχου κύστης WHO, 2006

8. Επιπτώσεις παιδικής παχυσαρκίας • Ο κίνδυνος τα παχύσαρκα παιδιά να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες είναι • 2,5-6,0 φορές μεγαλύτερος από ότι στα μη παχύσαρκα παιδιά. • Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου και ανικανότητα στην ενήλικη ζωή (WHO, 2006).

9. Επιπτώσεις παιδικής παχυσαρκίας • Η συχνότητα του μεταβολικού συνδρόμου είναι υψηλότερη στα παχύσαρκα παιδιά και στους παχύσαρκους εφήβους • και αυξάνεται όσο αυξάνει το σωματικό βάρος Weiss et al, 2004 • Το 45% των περιπτώσεων σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά είναι επακόλουθο της παχυσαρκίας British Medical Association 2005

10. Ψυχο-κοινωνικά προβλήματα • Χαμηλή αυτοεκτίμηση • Κατάθλιψη • Υπερφαγία • Ψυχογενή ανορεξία • Επιθετικότητα • Αντικοινωνικότητα • Χαμηλή σχολική απόδοση & οικονομικά προβλήματα λόγω επαγόμενων καταστάσεων υγείας Falkner et al, 2001; Goodman & Whitaker, 2002

11. Οι διαστάσεις του προβλήματοςστην παιδική ηλικία • Παγκοσμίως • 22 εκατομμύρια παιδιά προσχολικής ηλικίας (<6 ετών) θεωρούνται «υπέρβαρα», • 155 εκατομμύρια παιδιά σχολικής ηλικίας (6-14 ετών) World Heart Federation, 2006

12. Διαχρονικές τάσεις παιδικής παχυσαρκίας (IOTF 2005)

13. Kosti & Panagiotakos, CEJPH 2007

14. Διαστάσεις του προβλήματοςστην παιδική ηλικία Ευρωπαϊκή Ένωση • Tο 2010 υπολογίζεται ότι 26 εκατομμύρια παιδιά προσχολικής ηλικίας (<6 ετών) θα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, • αυξανόμενων κατά 1,3 εκατομμύρια παιδιά ανά έτος.

15. Επιπολασμός παιδικής παχυσαρκίας σε παιδιά 6-17 ετών, στην Ελλάδα

17. Τάσεις παιδικής παχυσαρκίας σε 4131 παιδιά Δημοτικών σχολείων (1994-2005), στην Ελλάδα

18. Επιπολασμός παιδικής παχυσαρκίας σε παιδιά & εφήβους, σε επιλεγμένες Ευρωπαϊκές χώρες

19. Γενετική προδιάθεση Παράγοντες πρώιμης ανάπτυξης Φυσική δραστηριότητα Διατροφικοί παράγοντες Παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη της παχυσαρκίας (WHO, 2002) Ψυχοκοινωνικά προβλήματα Μάκρο-περιβάλλον ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

20. Αίτια εμφάνισης παχυσαρκίας Η παχυσαρκία είναι πολύ-παραγοντική κατάσταση • Κληρονομικότητα • Περι-γενετικοί παράγοντες • Διατροφικές συνήθειες • Μη υγιεινός τρόπος ζωής • Αλλαγές στο οικογενειακό περιβάλλον • Επαγόμενα ψυχολογικά προβλήματα • Αλλαγές στο μάκρο-περιβάλλον • Καταναλωτική αγορά

21. Κληρονομικότητα Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, όταν ο ένας από τους δύο γονείς είναι παχύσαρκος, • η πιθανότητα παχυσαρκίας στα παιδιά αυξάνεται κατά 40%, • ενώ στην περίπτωση που και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι, • η πιθανότητα σχεδόν διπλασιάζεται. Kosti, Panagiotakos, Tountas et al, 2008;

22. Περιγενετικοί παράγοντες • Αλλαγές στην διατροφή της μητέρας σε συγκεκριμένα στάδια της κύησης επηρεάζουν την παροχή θρεπτικών συστατικών στο έμβρυο, με σημαντική αύξηση κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας Budge et al, 2005 • Θετική συσχέτιση μεταξύ του σωματικού βάρους του βρέφους στη γέννηση και του Δ.Μ.Σ. που αποκτάται στην μετέπειτα ζωή του Parsons et al, 1999; Panagiotakos et al, 2006 • Διατροφή βρεφών με μητρικό θηλασμό, έχει προστατευτική δράση στην ανάπτυξη παχυσααρκίας Kvaavik et al, 2005; Weyermann et al, 2006; Panagiotakos et al, 2006

24. Αλλαγή διατροφικών συνηθειών που προάγουν την παχυσαρκία • Απομάκρυνση από τη Μεσογειακή Δίαιτα προς όφελος των βιομηχανοποιημένων προϊόντων Panagiotakos D et al., 2006 • Τα παιδιά τρώνε σε ταχυφαγεία Bowman et al, 2004 • Μεγάλο ποσοστό των παιδιών παραλείπει την κατανάλωση πρωινού Fernandez San Juan, 2006 • Μείωση της ημερήσιας πρόσληψης φρούτων και λαχανικώνκαι η αυξημένη κατανάλωση αναψυκτικών Lobstein et al, 2004

25. Αλλαγές στο οικογενειακό περιβάλλον • Η πλειοψηφία των παιδιών δεν τρώει σχεδόν ποτέ μαζί με τους γονείς του και περνάει πολλές ώρες μόνο του στο σπίτι. • Το φαγητό στα ταχυφαγεία είναι περίπου 2πλάσιο σε θερμίδες από το φαγητό στο σπίτι. Koletzko et al, 2004 • Το "σπιτικό" φαγητό αποτελεί για πολλά νοικοκυριά μια συνήθεια όχι καθημερινή, η ακόμα και μια πολυτέλεια Rodriguez & Moreno, 2006 • Περιορισμένη κατανάλωση οικογενειακού πρωινού Serra et al, 2003

26. Αλλαγές στο περιβάλλον/αγορά • Διπλασιασμός του μεγέθους των μερίδων στα ταχυφαγεία Orlet Fisher et al, 2003 • Η παρακολούθηση τηλεόρασης συνδέεται θετικά με την κατανάλωση αναψυκτικών, κέικ, γλυκών, σοκολάτας, και chips Yiannakoulia et al, 2004 • Οι διαφημίσεις τροφίμων κατά την διάρκεια που οι έφηβοι παρακολουθούν τηλεόραση δεσπόζουν και αφορούν τρόφιμα υψηλής ενεργειακής αλλά χαμηλής διατροφικής αξίας Utter et al, 2006 • Έλλειψη ειδικά διαμορφωμένων χώρων άσκησης (πεζόδρομοι, ποδηλατοδρόμοι κλπ) Lichtenstein, 2006

27. Μη υγιεινός τρόπος ζωής • Δραματική μείωση του επιπέδου της φυσικής δραστηριότητας κατά την μετάβαση τους από την παιδική στην εφηβική ηλικία Kimm et al, 2000

28. Κοινωνικοί παράγοντες • Χαμηλό επίπεδο μόρφωσης των γονέων • Χαμηλό επίπεδο εισοδήματος • Η διαβίωση σε αστικές περιοχές προωθούν την παιδική παχυσαρκία. Mamalakis et al, 2000

29. ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

30. Συμπεράσματα • Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται πολλές ασθένειες της ενήλικης ζωής & είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις αναπτυγμένες κοινωνίες • 1/3 των παιδιών των HΠA και του Καναδά • 1/4 των παιδιών της Ευρώπης • 1/3 των παιδιών της Ελλάδας είναι υπέρβαρα/ παχύσαρκα.

32. Προτάσεις • Κανόνες σωστής διατροφής • Φυσική δραστηριότητα • Περιορισμός των ωρών της τηλεόρασης και των video games • Παράδειγμα για τα παιδιά είναι οι γονείς • Προώθηση οικογενειακών γευμάτων • Συμβουλή πάντα από διαιτολόγο • Εκπαίδευση • Εμπλοκή πολιτείας