Izabela Rybak Magdalena Sobecka Daniel Kudzia

1. System partyjny Wielkiej Brytanii Izabela Rybak Magdalena Sobecka Daniel Kudzia

2. Czym jest system partyjny??? • System partyjny to jedna z trzech kategorii systemów w politologii obok systemów politycznych i systemów wyborczych. W terminologii napotykamy na kilka definicji, pojęć systemu partyjnego. • system partyjny to układ wzajemnych powiązań między partiami politycznymi oraz zachodzące między nimi relacje, zasady i normy regulujące stosunki międzypartyjne oparte na mechanizmie współdziałania bądź rywalizacji w walce o władzę w państwie. Pojawienie się systemu partyjnego związane jest z rozwojem systemu parlamentarnego i wprowadzeniem powszechności prawa wyborczego.

3. Historia sytemu partyjnego Wielkiej Brytanii • Geneza-rywalizacja wigów i torysów • XIX w.- głównymi silami politycznymi byli konstruktorzy myśli torysów- Partia Konserwatywna oraz liberałowie • 29 lutego 1900r.-na konferencji związków zawodowych w Memorial Hall, została założony Komitet reprezentacji Robotniczej, który w 1906r. przyjął nazwę- Partia Pracy, oznaczało to zakwestionowania monopolu liberałów w walce z konserwatystami • Od 1922r. Leburzysci stali się drugą co do siły partią polityczna , nie byli jednak zdolni do utworzenia rządu, przez co system partyjny Wielkiej Brytanii w latach 1922-1939, pozwala nazwać- systemem partii predominujacej • W 1945r. Partia Pracy po raz pierwszy sformułowała samodzielnie jednopartyjny gabinet, premierem C.R. Attlee William E. Gladstone James Ramsay McDonald

4. Historia sytemu partyjnego Wielkiej Brytanii • W latach 1939-1945 wchodziła w skąd tzw. gabinetu wojennego, tworzącego jedyną w historii brytyjskiego parlamentaryzmu „wielka koalicję” • Lata 80. i większa część lat 90. był to okres dominacji konserwatystów, którzy nieprzerwanie tworzyli gabinet przez 18 lat • Laburzyści powrócili do władzy, pod wodza Tonego Blaira, w 1997r. • Odsetek głosów oddawanych na obydwie partie od początku lat 70.,regularnie spada • Znaczny spadek poparcia dla Partii Pracy w latach 80., spowodował, że większość autorów skłaniała się do stwierdzenia ,ze w latach 1979-1997 mamy do czynienia z systemem partii predominującej, umożliwiającym konserwatystom swobodę realizacje polityki • Także wzrost poparcia dal liberałów stanowił dewiacje od „czystko dwupartyjnego modelu”

5. Poparcie dla głównych sił politycznych:

6. Właściwości dwupartyjności systemu partyjnego zachowane do dziś • Liczba partii ograniczona do dwóch mających możliwość sprawowania rządów • Wymienność miedzy nimi w sprawowaniu rządów i funkcji opozycji rządowej • Stabilność rządów • Formowanie gabinetów monopartyjnych

7. Dominacja tych dwóch wielkich partii w obecnym układzie utrzymuje się od roku 1922,kiedy liberałowie utracili status wielkiej partii na rzecz Partii Pracy, stało się to na skutek rotacji międzypartyjnej. • Mechanizm napędzany przez te dwie partie często określany jest jako pionowy bądź polityczny podział władzy. • Niektórzy uważają, że system dwupartyjny jest jednym z niepisanych konwenansów konstytucyjnych

8. System wyborczy Charakter konfliktów społecznych Tradycja Czynniki oddziaływujące na rzecz systemu dwupartyjnego…

9. Partia Pracy ( THE LABOUR PARTY) Należy do rodziny partii utworzonych z inspiracji pozaparlamentarnej, stworzona dla potrzeb reprezentacji parlamentarnej środowisk związkowych Przełomową data, jaką się uznaje jest rok 1893, kiedy Keir Hardie utworzył Niezależną Partie Pracy , wtedy występowały 3 siły w ruchu robotniczym: • Federacja Socjaldemokratyczna (1881r.) • Towarzystwo Fabiańskie(1884r.) • oraz związki zawodowe W latach 1951-1964, partia przeżywała okres doktrynalnych sporów, który nazwano etapem „przemyśleń socjalizmu”. Po radykalno-lewicowej reorientacji, partia przesunęła się bliżej centrum w latach 80., za czasów N.Kinnocka, jego następcy w tym T. Blair , kontynuowali tę opcję programową. Cechą wyróżniającą PP od innych partii, jest oryginalna struktura wewnętrzna, porównywana do luźnej koalicji, bądź federacji stowarzyszeń. W strukturze organizacyjnej partii obejmuje ona dwa zasadnicze układy: parlamentarny oraz masową organizację członkowską.

10. Najwyższym forum partyjnym jest doroczna konferencja partyjna (Labour Party Annual Conference)- kontroluje działalność organizacji masowej oraz wytycza ogólny kierunek polityki, trwa 4 dni w obradach uczestniczy 1100 delegatów, przeważającą większość, bo 7/8 głosów na konferencji, kontrolują związki zawodowe • Organem na bieżąco administrującym pozaparlamentarną organizacją partyjna jest Krajowy Komitet Wykonawczy, ogółem 29 członków (lider partii, zastępca oraz przedstawiciel organizacji młodzieżowej), skarbnika i 25 pozostałych członków wybiera się na dorocznej konferencji • Szczebel terenowy organizacji masowej tworzą organizacje partyjne okręgów wyborczych (tzw. CLP) • Rolę centralnego ogniwa wykonawczego pełni Partii Pracy-biuro sekretarza generalnego (General Secretay’s Office), rola lidera podlega uzależnieniu od organizacji masowej, od 1981r. • Kontrowersje budzą relacje miedzy frakcja parlamentarna a organizacja masowa, frakcję uważa się za odpowiedzialna w pierwszej kolejności wobec suwerena i tym samy, aspiruje do niezależności wobec organizacji masowej , frakcja jest traktowana jako przedłużenie związku zawodowego • Członkostwo w tej partii ma formę pośrednia, jej ogólna struktura wewnętrzna porównywana jest do luźnej koalicji lub też federacji stowarzyszeń socjalistycznych, spółdzielczych, organizacji zawodowych i stowarzyszeń społecznych. Szczebel terenowy tych partii tworzą organizacje partyjne okręgów wyborczych, (Constituency Labour Party –CLP), które zrzeszają zarówno szeregowych członków partii, jak i afiliowane przy partii lokalne oddziały związków zawodowych i stowarzyszeń socjalistycznych. Na szczeblu pośrednim masowej organizacji laburzystów prowadzi działalność 11 regionalnych rad, w którym skupiają się CLP i inne współtworzące parte oddziały regionalne związków, stowarzyszeń socjalistycznych oraz rady stowarzyszeń kobiecych

11. Współcześnie…. • Myśl programowa Labour Party nie przyjęła nigdy marksizmu • Labouryzm jak ocenia prof.. G.D.Howard Cole „przyjął postać niemarksistowskiego ruchu, zmierzającego do wprowadzenia sprawiedliwości społecznej z Kazaniem na Górze, raczej jako najwyższym autorytetem, niż Kapitałem i Manifestem Komunistycznym” • W sferze gospodarczej współczesny socjalizm brytyjski opowiada się za pluralizmem ekonomicznym w wersji „gospodarki mieszanej” • Program „socjalizmu rynkowego” , oznacza nie tylko daleko idąca redukcję interwencjonizmu strategii gospodarczej, ale opowiedzenie się po stronie sił rynkowych, ale również odsunięcia na dalszy plan nacjonalizacji i planowania • Społeczna warstwa programu konstruowana na gruncie optymistycznej oceny natury człowieka, wartościach egalitaryzmu, solidarności pracujących oraz wolności jednostki i praw człowieka • W sferze społecznej program nastawiony na ulepszenie istniejącego społeczeństwa oraz poprawianie i łagodzenie jego rażących niesprawiedliwości .

12. Poglądy dotyczące UE Jeśli chodzi o wizje Unii Europejskiej to przede wszystkim Partia Pracy wspiera: -propozycje utworzenia konstytucji Unii Europejskiej i twierdzi, że sprzeciw Wielkiej Brytanii spowoduje utratę członkostwa w Unii i zaprzepaszczenie zdobyczy ekonomicznych, jakie daje wspólny rynek, -dalej będzie sprzeciwiać się propozycjom Unii w kwestiach takich jak: podatki, ubezpieczenia społeczne, polityka obronna, polityka zagraniczna i prawo karne, jednocześnie twierdzi, że ostateczna decyzja powinna należeć do obywateli, którzy dostaną możliwość wypowiedzenia się w referendum., -referendum ma być przeprowadzone również w sprawie przystąpienia do strefy Euro, -w sprawach polityki zagranicznej wyraża opinię, że Wielka Brytania nie powinna wybierać pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską oraz, że Unia Europejska powinna mieć możliwość działania w razie kryzysu, nawet jeśli NATO zadecyduje o nieangażowaniu się, -naciska na reformę polityki rolnej (CAP), ale twierdzi, że Wielka Brytania nie może przestać przestrzegać wspólnej polityki dotyczącej rybołówstwa (CFP), gdyż oznaczałoby to wystąpienie z Unii Europejskiej, -stanowczo twierdzi, że utrzyma odrębną politykę Wielkiej Brytanii w kwestii przekraczania granic i polityki imigracyjnej i jeśli zajdzie taka potrzeba będzie postępować wbrew zaleceniom unijnym. Kandydaci Partii Pracy startują w całej Wielkiej Brytanii z wyjątkiem Irlandii Północnej.

13. Partia Konserwatywna(THE CONSERVATIVE PARTY) • Kontynuuje tradycje torysów, jedna z najstarszych partii na świecie • Gdy dochodziło do kryzysów, partia po każdym z nich podejmowała swoja działalność w odrodzonej formie organizacyjnej na podstawie przewartościowanej platformy programowej • W konsekwencji z przeobrażeń powstał w 1831r. Carlton Club, pełniący rolę ośrodka decyzyjnego partii • 1832r. Za sprawa Johna Wilsona Crockera, nastąpiła oficjalna zmiana nazwy partii na „konserwatywna” • 1834r. Został opublikowany przez Roberta Peela pierwszy dokument partii zwany jako Manifest z Tamworth, będący świadectwem rosnącej roli programu w jej życiu • W latach 1868-1874 partia nazywana była „stiupid party”, po przez obstawanie przy anachronicznie i wąsko pojętym elitaryzmie • Po dotkliwej przegranej w 1945r.-konserwatyści proklamowali doktrynę „nowego konserwatyzmu”, fundamenty wyrażone w 1947r. W dokumencie zwanym „Kartą Przemysłową”, za ideowe credo tej orientacji może uchodzić stwierdzenie twórcy tego programu R.A.Butlera, że „ dobry torys nigdy w historii nie obawiał się wykorzystania państwa”

14. Partia Konserwatywna pod względem organizacyjnym , reprezentuje typ scentralizowany • Wiele reguł normujących organizacje i procedurę funkcjonowania ważnych ogniw partyjnych ma charakter zwyczajów, bądź konwenansów-co powoduje, że partia ta jest uznawana za partie o słabym stopniu artykulacji formalno-statutowej • Kierowanie partią opiera się na modelu o wyraźnej przewadze frakcji parlamentarnej i lidera • W strukturze organizacji Partii Konserwatywnej rozwija się działalność organizacji wyspecjalizowanych o zróżnicowanym profilu działania np.. Konserwatywni Związkowcy, Konserwatywne Towarzystwo Medyczne, Konserwatywna Grupa na rzecz Europy, ich zadaniem jest wychowywanie swoich sympatyków w duchu wartości konserwatywnych • W tej partii organizacja pozaparlamentarna wypełnia rolę służącej frakcji parlamentarnej • Współczesne założenia programowe partii nawiązują do dorobku jednego z dwóch kluczowych nurtów myśli konserwatywnej: 1.Paternalistyczny, wywodzi się z myśli Benjamina Disraelego(1804-1881) 2.Oparty na pismach lorda Hugha Cecila (1869-1956), 3.Nurt indywidualistyczny stanowi podstawę obecnej wersji programu-thatcheryzmu

15. KONSERWTYZM INDYWIDUALISTYCZNY Rozwijany na gruncie takich klasycznych założeń tego nurtu jak: • własność prywatna, • zbudowana na fundamentach rodziny i wspólnot lokalnych idea społeczeństwa organicznego, • zasada zhierarchizowanego porządku społecznego, • antyegalitaryzm, • postulat społecznej harmonii oparty na moderującej, solidarystycznej misji Kościoła i religii, • gradualistyczna strategia rozwoju społecznego wykluczająca gwałtowne zmiany W płaszczyźnie ustrojowej taheryzm głosi potrzebę zredukowania funkcji państwa opowiada się za klasycznymi postulatami utrzymania autorytetu państwa i jego siły. Koncepcja silnego państwa związana z zasada rządów prawa (rule of law) jest uznawana za główną zasadę , która ma chronić społeczeństwo przed anarchizacją. Brytyjczycy zregenerowani w duchu wczesnokapitalistycznych cnót społecznych, jak oszczędność, pracowitość, zapobiegliwość, gospodarność itp., przez to powinni nabrać cech „społeczeństwa odpowiedzialnego”, które będzie podstawą rozwoju gospodarczego.

16. Poglądy dotyczące UE • jest przeciwna uchwaleniu konstytucjiUnii Europejskiej i żąda referendum w tej sprawie, • jest za umacnianiem wspólnej polityki ekonomicznej ale przeciwko przystąpieniu Wielkiej Brytanii do strefy Euro i przeciwko planom ujednolicenia podatków dla krajów członkowskich, • jest za zredukowaniem ilości przepisów prawa europejskiego o co najmniej 25%,proponuje także zwiększenie ilości tzw. sunset clauses (przepisów, które są wprowadzane na określony z góry czas, po którym tracą ważność) w nowym ustawodawstwie, • przygotowała propozycje zapobiegania nadużyciom finansowym w Unii, jest przeciwko wprowadzaniu opłat dla kierowców jeżdżących w godzinach szczytu najbardziej uczęszczanymi drogami (takie przepisy istnieją już w centrum Londynu) i przeciwko płatnym autostradom, • zapewnia, że istniejące przepisy dotyczące ochrony środowiska będą przestrzegane i nie będą przeszkadzać przedsiębiorcom, • nalega także na reformę polityki rolnej (Common Agricultural Policy) Unii Europejskiej i zniesienie przepisów dotyczących rybołówstwa (Common Fisheries Policy), • jest przeciwko uzgadnianiu wspólnego stanowiska w sprawach pozaunijnych przez kraje Unii. • Partia Konserwatywna przedstawił swoich kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego w całej Wielkiej Brytanii z wyjątkiem Irlandii Północnej.

17. Finansowanie partii: Partia Konserwatywna nie może liczyć na takie szerokie poparcie finansowe ze strony społeczeństwa. Rekompensuje to sobie (z nawiązką) dzięki korporacjom przemysłowym. Zasilają one bezpośrednio bądź pośrednio kasę partyjną. Innym przykładem grupy nacisku, mającej powiązania z kierownictwem Partii Konserwatywnej, może być organizacja Zjednoczeni Przemysłowcy Brytyjscy.Partia Konserwatywna zdobywa poparcie głównie wśród warstw zamożniejszych i średnich, mniejsze wśród robotników. Na czele stoi przywódca (leader), od 1965 wybierany przez członków frakcji Partii Konserwatywnej w Izbie Gmin. Strukturę organizacyjną tworzą: frakcja parlamentarna, federacja komórek partii w okręgach wyborczych i Centralne Biuro Konserwatywne.

18. Partie trzecie • liberałowie, od października 1989r.- Liberalni Demokraci (Liberal Demokrats) • partie nacjonalistów walijskich- Plaid Cymru-PC (Welsh National Party) • partie nacjonalistów szkockich-Szkocka Partia Narodowa (Scottish National Party) • Od 1973r. -Partia Zielonych (Green Party) • Front Narodowy powstały w 1966r., skrajnie prawicowy • W listopadzie 1991r. Powstała partia Demokratycznej Lewicy (Democratic Left), na bazie partii komunistycznej

19. Bibliografia: • 1.A. Zięba, Zagadnienia systemu dwupartyjnego w Wielkiej Brytanii, [w:] Współczesne systemy partyjne w wybranych państwach europejskich , red. M. Grzybowski, A. Zięba , Kraków 2004, s.13-39. • 2.A.Antoszewski, System partyjny Wielkiej Brytanii, [w:] Encyklopedii politologii, t.,s.295-296. • 3.W.Sokół, Partia Pracy, [w:] Encyklopedii politologii…,s.158-160. • 4.E.Gdulewicz,W.Kręcisz, Ustrój polityczny w Wielkiej Brytanii, [w:] Ustroje państw współczesnych, pod red. W.Skrzydło, Lublin 2002, s.9-47. • 5. http://portalwiedzy.onet.pl