Hemostaza

1. Hemostaza

2. Hemostaza • Całość procesów mających na celu utrzymanie prawidłowego przepływu krwi w naczyniach w warunkach fizjologicznych oraz zabieganiu jej utraty w przypadku urazów. • Obejmuje zarówno krzępnięcie jak i fibrynolize.

3. Hemostaza - zaburzenia • Zaburzenia w hemostazie mogą polegać na: • Osłabieniu hemostazy co zagraża utratą nadmiernej ilośći krwi z organizmu • Nadmiernej, niewłaściwej hemostazy powodującej powstanie zakrzepicy

4. Osłabienie hemostazy • Nadmierna utrata krwi może być spowodowana zaburzeniami w działaniu lub budowie: • Naczyń krwionośnych • Płytek krwi • Hemostazy osoczowej (białek krwi zwannymi czynnikami krzepnięcia)

5. Hemofilia A • Wrodzona choroba. Jest spowodowana wadą VIII osoczowego czynnika krzepnięcia. W zależności od ilości czynnika VIII chemofilię dzieli się na postać ciężką (poniżej 1%), umiarkowaną (1-5%), lekką (powyżej 5%). Objawy to głównie krwawienia. Można je podzielić na: • Krwawienia wewnętrzne (podskórne, dostawowe) • Krwawienia zewnętrzne (z błony śluzowej jamy ustnej i nosa)

7. Hemofilia a ekstrakcje • Ekstrakcja zębów u osób chorych na hemofilię powoduje zagrożenie krwawieniem z rany po usunięciu zęba. Zabieg taki powinien być prowadzony w warunkach szpitalnych, a ilość czynnika VIII wynosić powyżej 50%. Ponadto podaje się pacjentowi odpowiednie leki (np. kwas EACA) oraz zabezpiecza ranę poektrakcyjną gąbkami hemostatycznymi. Większą uwagę należy zwrócić również na odpowiednie podanie zniczulenia.

8. Leki przeciwkrwotoczne • Są to leki, które hamują krwawienia i krwotoki. • Można je podzielić na kilka grup w zależności od działania: • Środki skracające czas krzepnięcia. • Środki uszczelniające i kurczące naczynia krwionośne. • Środki p-krwotoczne stosowane miejscowo. • Preparaty krwi i płyny krwiozastępcze.

9. Środki skracające czas krzepnięcia. • Można zaliczyć do nich m.in. witaminę K (stosowana w niedoborze protrąbiny), siarczan protaminy (przy przedawkowaniu heparyny), preparaty wapnia (krwiawienia z niedoboru jonów wapnia) • W stomatologii znajduje niekiedy zastosowanie cyklonamina. Skraca ona czas krzepnięcia i krwawienia, działa na naczynia krwionośne (zmniesza ich kruchliwość). Stosowana zpobiegawczo i leczniczo w krwawieniach z małych naczyń. Może być podawana pozajelitowo i doustnie.

10. Środki działające na naczynia krwionośne • Najpowszechniej stosowanymi lekami z tej grupy jest witamina C i rutozyd. Wzmacniają i zmniejszają przepuszczalność naczyn krwionośnych.

11. Leki hamujące krwawienie stosowane miejscowo. • Można je podzielić na trzy grupy. • Leki zwiększające krzepliwość krwi • Leki działające przez wytrącenie białek surowicy • Leki obkurczające naczynia krwionośne

12. Leki miejscowe zwiększające krzepliwość krwi • Aplikuje się je na miejsca krwiawiące. Są szczególnie przydatne w przypadku gdy występują trudności z zopatrzeniem chirurgicznym rany. • Najczęściej stosowanymi preparatami są gąbki żelatynowe, kolagenowe i z oksycelulozą. Mają one dużą zdolność wchłaniana płynów. Dzięki porowatości tworzą matrycę, na której zatrzymują się płytki krwi i aktywują kaskadę krzepnięcia. Np. Spongostan, Antema

13. Leki miejscowe zwiększające krzepliwość krwi • Na miejsca krwawiące można również stosować trombinę (enzym biąrący udział w procesie krzepnięcia). Można ją stosować przykładając nasączony lekiem gazik do rany, bądź stosując nasączone nią gąbki tzw. Fibrynowe.

14. Leki działające przez wytrącenie białek surowicy • Działają ściągająco, denaturując białka, tworzą warstwę elastyczną pokrywają uszkodzone ściany naczyń, a wytrącone białka mechanicznie czopują drobne naczynia krwionośne. • Przykłady: • 0,5% chlorek żelazowy • Tanina • Hemostin (preparat na bazie wyciągów z roślin) • Ałuny np. Alumen • Chlorek glinu np. Alustin

15. Leki obkurczające naczynia krwionośne • Hamują krwawienie wywołując skurcz naczyń krwionośnych w miejscu zastosowania leku. • Działanie występuje natychmiast i trwa ok. 0,5-1 godziny. Po tym czasie następuje ponowne rozszerzenie naczyń, które może spowodować silniejsze krwawienie niż pierwotne. • Najczęściej stosuje się epinefrynę (Adrenalinę)

16. Preparaty krwi i płyny krwiozastępcze. • Stosowana w przypadku znacznych krwawień oraz gdy nie wystarczają inne leki przeciwkrzepliwe.

17. Leczenie przeciwzakrzepowe • Stosowane jest przewlekle w takich stanach jak choroba zakrzepowa czy choroba niedokrwienna. Łączy się głównie z pobieraniem przez chorych leków nazywanych antagonistami witaminy K – acenokumarol, warfaryna. Ektrakcja zęba u takich pacjentów może wiązać się z wystepowaniem przedłużonego krwawienia. W każdym takim przypadku należy zlecić pomiar czasu protrombinowego oraz skonsultować go z odpowiednim specjalistą. W przypadkach gdy następuje koniczność lekarz specjalista decyduje o przerwaniu stosowania leków, zamienia je na heparynę drobnocząsteczkową.

18. Leczenie przeciwzakrzepowe - leki przeciwagregacyjne • Oprócz wspomnianych już wskazań mogą być stosowane u pacjentów profilaktycznie zapobiegając epizodom zakrzepowo-naczyniowym. Stosuje się przewlekłe małe dawki kwasu acetylosalicylowego (np. 75mg dziennie), które upośledzają prawidłowe działanie płytek krwi. W niektórych przypadkach przed ekstrakcją zaleca się odstawienie leków na ok 5-7 dni (konsultowane z lekarzem specjalistą)

19. Bibliografia • Mutschler E., Geisslinger G, Kroemer HK . Farmakologia i toksykologia Mutschlera. MedPharm 2010. • Bobkiewicz-Kozłowska T.: Podstawy farmakologii ogólnej z elementami receptury dla studentów medycyny. Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2001. • Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa, 2010 • Cenajek-Musiał D, Okulicz-Kozaryn I.: Stany zagrożenia życia – postępowanie lecznicze i leki stosowane w ratownictwie medycznym. Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2004. • Katzung B.G.: Basic & Clinical Pharmacology, The McGraw-Hill Companies, 2011. • Kryst L. (red)  Chirurgia Szczkowo twarzowa.  PZWL., Warszawa 2007 • Arabska-Przedpełska B., Pawlicka H.: Współczesna endodoncja w praktyce, wydanie I, Bestom Łódź 2011 • Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Podręcznik dla studentów Stomatologii. PZWL Warszawa 2008. Wydanie III (dodruk) • Piątowska D.: Kariologia Współczesna. Postępowanie kliniczne. Med. Tour Press, Warszawa 2009.