200 likes | 886 Views
TEKTONIKA PLO ČA. Građa Zemlje. Zemljina kora kontinentalna okeanska. litosfera. Mantl (omotač). gornji deo. čvrsti deo. astenosfera. donji deo. mezosfera. J ezgro. spolja šnje jezgro . u nutrašnje jezgro . Alfred Wegener – kontinentalni drift (širenje okeana)
E N D
Građa Zemlje Zemljina kora kontinentalna okeanska litosfera Mantl (omotač) gornji deo čvrsti deo astenosfera donji deo mezosfera Jezgro spoljašnje jezgro unutrašnje jezgro
Alfred Wegener– kontinentalni drift (širenje okeana) • - poklapanje obalskih linija • - dokazi na osnovu fosila • - dokazi na osnovu stenskog sadržaja • - paleoklimatski dokazi • Arthur Holmes – konvekciona strujanja u astenosferi • Ispitivanja morfologije okeanskog dna – srenjeokeanski grebeni (mid-ocean ridge) i dubokomorsi rovovi (trench). • Starost okeanskog dna • Harry Hess i Robert Dietz– širenje okeanskog dna "seafloor spreading." • Tri tipa granica litosfernig ploča • -divergentnegranice – srednje’okeanski grebeni • konvergentne granice– zone subdukcije • transformne granice – transformni rasedi
Divergentne granice ploča– razmicanje iznad uzlaznih konvekcionih struja • Ploča se tanji, puca i počinje razmicanjeOkean: srednje okeanski greben (srednjeatlanski greben) • fenomeni vezani za okeanske divergentne granice:- podvodni planinski venac • - vulkanska aktivnost vezana za pukotine • - plitki zemljotresi • formiranje novog okeanskog dna i • širenje okeana • Kontinent: kontinentalni rift (Istočno afrički rift, Crvenomorski rift) • fenomeni vezani za kontinentalne divergentne granice:- centralna riftna dolina • - normalni rasedi na obodu riftne doline • - plitki zemljotresi • vulkanska aktivnost u okviru rifta
Konvergentne granice ploča– sučeljavanje litosfernih ploča • Dolazi do zemljotresa, vulkanske aktivnosti i deformacija Okeanska-kontinentalna: zone subdukcije, (Andi, aktivna kontinentalna margina ) • Na dubini oko 160 km počinje parcijalno topljenje - magmatske komore • Ugao i brzina subdukcije u funkciji morfologije • Formira se vulkanski luk • fenomeni vezani za konvergentne granice ploča (okeanska-kontinentalna):- dubokomorski rov • - vulkanska aktivnost nekoliko stotina km od obale ka unutrašnjosti kontinenta • plitki zemljotresi na kontinentalnoj margini i dublji ispod kontinenta • destrukcija okeanske litosfere
Okeanska-okeanska:intra-okeanska subdukcija (Japan, Aleutska ostrva, istočni Karibi) • Na dubini oko 160 km počinje parcijalno topljenje - stvaraju se magmatske komore • Formira se ostrvski luk • fenomeni vezani za intra-okeansku subdukciju: • - progresivno dublji fokusi zemljotresa • dubokomorski rov • niz vulkanskih ostrva • back-arc basenimeđu ostrvskog luka i kontinenta • destrukcija okeanske litosfere
Kontinentalna-kontinentalna: kolizija (Himalaji) • - jako deformisani melanž • intenzivno ubiranje (folding) i rasedanje(faulting) • fenomeni vezani za koliziju:- intenzivno rasedanje i ubiranje • prostrani planinski venci • plitki zemljotresi • tektonsko suženje i zadebljavanje ploča u zoni kolizije
Transformne granice ploča – transformni rasedi (San Andreas, Jordanski) ploče klize jedna pored druge Uglavnom presecaju srednje-okeanske grebene Ređe povezuju srednje-okeanske grebene i zone subdukcije fenomeni vezani za transformne rasede: - plitki zemljotresi - odsustvo vulkanske aktivnosti
TEKTONIKA PLOČA I MAGMATIZAM 500 AKTIVNIH VULKANA NA SVETU Oko polovina u okviru “Vatrenog pojasa Pacifika”
Kontinentalni vulkaniti: • Vulkani se nalaze u nestabilnim planinskim vencima (debelakontinentalna kora granitnog sastava). • Na površini se formiraju vulkani koji su uglavnom od stenanebazaltnogsastava
. • Vulkaniti ostrvskog luka: • Basaltna magma iz omotača se menja u kontaktu sa granitnim slojem kontinentalne kore. • Na površini se formiraju vulkani koji su uglavnom od stenanebazaltnogsastava
Vulkaniti okeanskog vulkanskog luka: • Basaltna magma iz omotača prolazi kroz bazaltni sloj okeanske kore, te se njen sastav bitno ne menja. • Na površini se formiraju vulkani koji su uglavnom od stenabazaltnogsastava
TEKTONIKA PLOČA I SEIZMIZAM 20. Vek – seizmička ispotivanja (seizmograf) 1920 - Koncentracija zemljotresa duž okeanskih trenčeva i srednjeokeanskih grebena Seizmički aktivne zone paralelne trenčevima (nagib 40-60°), dubina nekoliko stotina kilometara - Wadati-Benioff zone (Benioff zone)- Kiyoo Wadati (Japan) i Hugo Benioff (USA). 1960 - Worldwide Standardized Seismograph Network (WWSSN) – precizno lociranje seizmičke aktivnosti
Kako nastaje cunami? Veliki okeanski talas izazvan naglim kretanjem okeanskog dna (zekljotres, vulkanska erupcija, podvodna kliženja, udar velikog meteorita) SUBDUKCIONE ZONE I POTENCIJALNE LOKACIJE ZA NASTANAK CUNAMIJA AKUMULIRANA SEIZMIČKA ENERGIJA ZEMLJOTRES IZAZIVA CUNAMI ŠIRENJE CUNAMI TALASA
BRZINA CUNAMI TALASA Primer: zemljotres u Čileu 1960 CUNAMI NIJE JEDAN TALAS, PRIMER ČILEANSKOG CUNAMIJA Image by USGS
Internet: http://www.cotf.edu/ete/modules/msese/earthsysflr/plates1.html http://www.enchantedlearning.com/subjects/astronomy/planets/earth/Continents.shtml http://geology.com/plate-tectonics.shtml http://webspinners.com/dlblanc/tectonic/pangea.php