به نام خدا انجمن جوانان اصفهان شناسی موضوع: هوای پاک می خواهم ارائه دهنده: مرتضی چه گونی

1. به نام خداانجمن جوانان اصفهان شناسیموضوع: هوای پاک می خواهمارائه دهنده: مرتضی چه گونی

2. مقدمه ای بر آلودگی هوا: هوا یکی از پنج عنصر ضروری (هوا، آب ، غذا ،گرما ، نور) برای ادامه حیات انسان است . هر فرد روزانه نزدیک به 22000 بار تنفس می کند و تقریبا به 15 کیلوگرم هوا در روز نیاز دارد.معمولا انسان می تواند به مدت 5 هفته بدون غذا و مدت 5 روز بدون آب زنده بماند . اما نمی تواند بدون هوا حتی 5 دقیقه زنده بماند. اگر چه هوا در سطح زمین به فراوانی موجود و قابل دسترس است. اما حاوی مقادیر زیادی ناخالصی است. تمام ناخالصی هائی که در هوای استنشاق شده وجود دارد به سلامت انسان آسیب نمی رساند و این بستگی به چند عامل دارد از جمله نوع ناخالصی و درصد آن در هوا و.......

3. نقش هوا • تنفس • شركت در به چرخش درآوردن آب • جلوگيري از ورود تابش هاي مضر خورشيدي • محيط واسطه براي تبادل مواد وانرژي توسط جانداران • محيط واسطه براي تخليه وتزريق آلاينده ها • تامينco2براي فتوسنتز گياهان • ماده اوليه صنعت،خنك كننده موتورها درصنايع

4. انواع متعددی از آلاینده ها در اثر فعالیت های طبیعی و مصنوعی (ناشی از فعالیتهای بشر) که در زمین انجام می گیرد وارد اتمسفر می گردند. بنابراین به طور کلی آلودگی هوا به معنی حضور یک ماده خارجی در هواست. مولفین و موسسات متعددی آلودگی هوا را تعریف نموده اند که بعضی از آنها به قرار زیر است: انجمن پزشکی آمریکا AMA و انجمن بهداشت صنعتی COH آلودگی هوا را به عنوان افزایش غلظت مواد خارجی در هوا که اثرات مضر بر زندگی راحت افراد دارد یا سبب آسیب به اموال می گردد، تعریف نموده اند.

5. اداره استاندارد هند(The Bureau Of Indian Standards) اداره استاندارد هند آلودگی هوا را به صورت زیر تعریف می کند: آلودگی هوا عبارت است از حضور مواد در هوای آزاد ، عموما ناشی از فعالیتهای انسان، در غلظت و زمان ماند کافی و تحت شرایطی که عمدتا مانع سلامت عمومی یا رفاه اشخاص یا استفاده کامل ولذت بخش اموال می گردد. از تعاریف بالا آلودگی هوا چنین تعریف می شود که عبارت است از حضور آلاینده ها در هوا به مقدار و زمان ماند کافی که بر سلامت و استفاده درست و مطلوب از اموال زندگی انسان، حیوانات و گیاهان اثر زیان آور دارد.

6. حوادث ناگوار آلودگی هوا: لندن(انگلستان) از 5 تا 9 دسامبر سال 1952 یک توده هوای پرفشار موجب بروز وارونگی دما و مه بر فراز شهر لندن گردید. بعلت وارونگی حرارتی در سطح پائین ، سکون هوا ،دود و دی اکسید گوگرد 4000 نفر از مردم مردند و چندین نفر بعلت ابتلا به بیماریهای تنفسی بستری شدند.به طور مشابه در ژانویه سال 1956 و دسامبر سال 1962 پیشامد های ناگوار آلودگی هوا در لندن اتفاق افتاد و صدها نفر از مردم مردند.

7. لوس آنجلس(U.S.A) شهر لوس انجلس بر روی یک دشت در ساحل رودخانه در قسمت جنوبی ایالت کالیفرنیا قرار گرفته است. ارتفاع زمین به تدریج از خط ساحلی به طرف کوههای شرقی افزایش می یابد به طوریکه در فاصله 50 کیلومتری دارای ارتفاع 600 متر می باشد. گازهای زیان آور که از هزاران دستگاه اتومبیل آزاد شده اند بعلت هوای پایدار در اتمسفر محبوس شدند. پدیده وارونگی حرارتی غلطت گازهای خروجی اتومبیل را در هوا افزایش داد که در نهایت منجربه تشکیل مه دود فتوشیمیائی و پراکسی استیل نیترات(PAN) گردید که باعث کاهش میزان دید ، تحریک و سوزش چشمها و صدمه به گیاهان گردید.

8. توکیو(ژاپن) در بامداد هجدهم ژوئن سال 1970 مه غلیظی که بر فراز شهر توکیو تشکیل شده بود منجر به افزایش مقدار اکسیدان های اتمسفر شد.در اثر این پدیده 6000 نفر از مردم دچار سوزش چشم ،زخم گلو و مشکلات تنفسی شدند. اکسیدان فتو شیمیائی با دی اکسید گوگرد واکنش داده که باعث تشکیل مه اسیدی شده که سبب تحریک و سوزش چشم شد.

9. باتوجه به موارد ذکر شده، برای جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار یا به حداقل رساندن وقوع آنها مراقبت ویژه مسئولین با در نظر گرفتن توپوگرافی ، اوضاع جوی ،انسان و محیط زیست و حفظ جوانب ایمنی مکانهائی که صنایع واقع می شوند ضروری است. در این خصوص بهتر است که شعار: ” همیشه پیشگیری بهتر از درمان است ” را به خاطرداشته باشیم.

11. منابع طبیعی: 1.طوفانهای گردوغبار: طوفان های گرد و غبار به علت حرکت باد در اطراف زمین تشکیل می شود و در بعضی از مناطق فرآیندهای جوی جهانی سبب آلودگی محیط به گردوغبار می گردد. 2. آتش سوزی جنگلها: مقادیر عظیمی از دود(ذرات کربن) در هنگام آتش سوزی جنگلها به هوا منتشر می شود. 3.اسپری دریا(Sea Spary): اسپری دریا، یک پدیده دائمی است که منبع اصلی انتشار ذرات معلق (قطرات مایع) در اتمسفر می باشد.

12. 3.آتشفشان ها: آتشفشان ها(فوران گدازه از هسته زمین)مقادیر زیادی ذرات جامد و گازهائی مانند دی اکسید گوگرد و اشعه به بیرون پرتاب می نمایند.انرژی گرمائی ممکن است به چند کیلومتر دورتر پخش شود. مناطق اطراف بشدت تحت تاثیر آلودگی گرمائی و گردوغبار زیاد قرار گیرند. 4.گرده گیاهان: در فصل بهار مقادیر زیادی از گرده گیاهان تولید می شود که در اثر حرکت باد بطور خیلی سریع در هوا پخش می گردند و سبب افزایش میزان گردوغبار و آلودگی اتمسفر می شوند.

13. منابع مصنوعی: 1.آلودگی خانگی: آلودگی خانگی در اثر فعالیت های خانگی یا نظافت منازل یا استفاده از حشره کشها جهت نظافت و نگهداری منازل ایجاد می شود. اگرچه مقدار این آلودگی در مقایسه با منابع دیگر زیاد نیست اما همین مقدار به تغییر کیفیت محیط شهری کمک می کنند. روش های صحیح نگهداری منازل به کاهش آلودگی کمک خواهد نمود. 2.آلودگی صنعتی: آلودگی ناشی از صنایع منبع اصلی آلودگی است که د ر اثر فعالیت های مصنوعی ایجاد می شود. نیروگاه های حرارتی، کارخانه های مواد شیمیائی،سیمان سازی، کاغذ سازی، نساجی و........ منابع اصلی آلودگی هوا هستند.

14. 3.آلودگی ترافیک(حمل ونقل): آلودگی ناشی ازحمل ونقل بعلت شهرسازی بی رویه و سریع به اندازه آلودگی صنعتی مهم و از اهمیت برخوردار است . آلودگی ناشی از حمل و نقل وسایل نقلیه به شکل گازهای خروجی از اگزوز ، ذرات معلق ، صدا وغیره می باشد. این آلودگی با اتخاذ روش های برنامه ریزی کشوری،منطقه ای، شهری و استفاده از اتومبیلها و سوختهای مناسب همراه با اعمال تکنولوژی کنترل آلودگی به حداقل می رسد.

15. عوامل موثر بر آلودگی هوا: عواملی که برآلودگی هوا تاثیر میگذارند به شرح ذیل می باشند. 1.خصوصیات هواشناسی(Meterological Characteristics): پارامترهای جوی مانند اندازه وجهت باد،میزانهای افت اتمسفری (Lapse Rates) ، رطوبت نسبی و... یک منطقه آلودگی هوا را تحت تاثیر قرار می دهند. باد با حرکت افقی آلاینده ها را حمل و جابه جا خواهد کرد. غلظت آلاینده ها در سطح زمین اساسا به اندازه وجهت باد و میزان افت بستگی دارد. تغییر درجه حرارت هوا با افزایش ارتفاع سبب حرکت نسبتا سریع آلاینده ها می گردد.

16. 2.شکل توپوگرافی: ناهمواری موجود در زمین و موانعی مانند کوه ها وغیره بر انتشار آلاینده ها اثر می گذارد.بسته به شرایط محلی ومکانی توپوگرافی ممکن است مفید یا زیان آور باشد. 3. خصوصیات آلاینده ها: اهمیت مسائل آلودگی هوا به نوع و اندازه آلاینده به جامد یا مایع یا گاز بودن ان بستگی دارد.هم چنین بستگی به انرژی یا صدا یا گرما یا رادیواکتیویته یا ترکیبی از این عوامل دارد. واکنش بین آلاینده ها در اتمسفر بسته به خصوصیات آلاینده ها ممکن است مقدار آلاینده در اتمسفر را افزایش یا کاهش دهد.

17. طبقه بندی آلاینده های هوا براساس منشا آلاینده ها: 1 .آلاینده های اولیه: آلاینده های اولیه ،آن دسته از آلاینده هائی می باشند که مستقیما از منابع وارد اتمسفر می شوند مثل آزاد شدن دی اکسید گوگرد توسط احتراق ذغال. 2 .آلاینده های ثانویه: آلاینده هائی هستند که در اثر واکنش دو یا چند آلاینده با یکدیگر یا در اثر واکنش آلاینده های اولیه با اجزاء طبیعی اتمسفر همراه با واکنش یا بدون واکنش های نوری تشکیل می شوند، مثل ازن: (اکسید نیتروژن+ O2O3 )

18. آلاینده های اولیه اصلی شامل: ذرات ریز، دی اکسید سولفور ، دی اکسید نیتروژن ، ترکیبات آلی فرار وسبک(vocs) ،دی اکسید کربن وسرب می باشند. اسید سولفوریک اتمسفر یکی از نمونه های آلاینده های ثانویه می باشد. مه دود فتوشیمیائی: ترکیب مهلک و مضر گازها در اثر تابش های زیاد خورشید در اتمسفر را گویند.

19. بر اساس حالت ماده: 1 .آلاینده های ذره ای معلق: آلاینده هائی می باشند که به دو دسته ذرات مایع یا جامدریز تقسیم می شوند.ذرات می توانند موادی بشدت فعال یا خنثی دارای اندازه از 0.0002 تا 500 میکرون باشند مثل گردو غبار ،دود، دود غلیظ 2 .آلاینده های گازی: آن دسته از آلاینده هائی می باشند که به شکل گاز در اتمسفر موجودند مثل H2S و SO2

20. ذرات را می توان بر حسب اندازه شان به صورت زیر طبقه بندی کرد: آئروسل ها : ذراتی کم وزن ودر هوا به حالت معلق می باشند. ذرات معلق ممکن است به صورت غبار ، دود ، میست (پراکندگی ذرات بزرگ مایع در هوا ) و دود غلیظ ( فیوم ها ) باشند. آئروسل یک اصطلاح کلی است که به تمام ذرات ریز اعم از مایعات و جامدات که دراتمسفر پخش و پراکنده اند اطلاق می شود.

21. غبار(Dust) غبار به مواد معدنی دارای اشکال نامنظم معلق در هوا یا به ذراتی که دارای 1 تا 200 میکرون قطر می باشند اطلاق می گردد. غبار تحت تاثیر نیروی ثقل رسوب می نمایند. غبار در اثر فرآیندهائی نظیر خرد کردن ،آسیاب کردن ، سائیدن و هم چنین توسط خردشدن و متلاشی شدن طبیعی سنگ ها و خاک ایجاد می گردد. غبار از چند ثانیه تا چندین ماه به حال معلق در اتمسفر باقی خواهند ماند.

22. دود (Smoke ): دود ، آئروسلی از ذرات خیلی ریز کربن با اندازه 0.5 تا 1 میکرون اطلاف می شود که در اثر احتراق ناقص ذرات آلی ذغال سنگ ، چوب و غیره تولید می شود. دوده(Soot): دوده به اجتماع ذرات کربن دارای اندازه 1 تا 10 میکرون که با مواد قیری آغشته شده اند و به علت احتراق ناقص مواد کربن دار تشکیل شده اند ،اطلاق می گردد.

23. دود غلیظ(Fume ): دود غلیظ به ذرات ریز جامد که در اثر تراکم یا کنداکسیون حالت گازی بعد از تبخیر مواد تشکیل شده اند ، اطلاق می گردد. اندازه ذرات دود غلیظ از 0.03 تا 1 میکرون متغیر می باشد. میست(Mist): آئروسلی از قطرات مایع است که در اثر مایع شدن بخارات حاصل می شود.اندازه میست های طبیعی بخار آب از 40 تا 500 میکرون متغیر می باشد. معمولا اندازه میست کمتر از 10 میکرون می باشد.

24. مه(Fog): مه میستی است که حالت مایع آن آب می باشد (به اندازه کافی متراکم گردیده تا میزان دید را کاهش دهند ) مه آئروسلی است که قابل رویت می باشد. مه دود(Smog): دود که به مه افزوده شود ، مه دود نامیده می شود. تاری(Haze): تاری یک حالت آلودگی هوا است ( میزان دید در اتمسفر کاهش می یابد) که بعلت حضور میست در غبارهای خیلی ریز و غیره در اتمسفر به وجود می آید.

25. اگرچه پیشرفت های قابل ملاحظه ای در کنترل آلودگی هوا صورت گرفته است ، اما کیفیت هوائی که ما استنشاق می کنیم همچنان به عنوان یک مساله جدی بهداشت همگانی مطرح است. فعالیتهای اقتصادی ،رشد جمعیت ،شرایط جوی و آب و هوائی تلاشهای منظم در جهت کنترل تشعشع امواج مضر و .... همگی در فرایند آلودگی موثر هستند. پیمان هوای پاک در سال 1970 بیانیه ها و استاندارد هائی را برای ذرات آلاینده های اولیه ،دی اکسید سولفور ،مونو اکسید کربن و نیتروژن صادر کرد که بعدها آلاینده های ثانویه اوزن نیز به این مجموعه افزوده گردید.

26. پيمان كيوتودر سال 1997، سازمان ملل متحد اجلاسي را در شهر كيوتوي ژاپن برگزار كرد. نتيجه اين اجلاس تنظيم معاهده‌اي در مورد كاهش گازهاي گلخانه بود. پيمان‌نامه‌‌اي كه به پيمان كيوتو معروف شد.بر اساس اين پيمان‌نامه، كشورهاي توسعه يافته از جمله ژاپن ملزم شدند كه ميزان خروج گازهاي گلخانه‌اي خود را تا سال 2012 ميلادي تا 5.2 درصد كاهش دهند. مبناي اين كاهش ميزان توليد گاز گلخانه‌اي در سال 1990 در آن كشورها بود.براساس برنامه‌هاى سازمان بين‌المللى محيط زيست UNEPتا سال ۲۰۱۲ بايد ۳۶ كشور صنعتى اين پيمان‌نامه را امضا كنند و با اجراى اين برنامه دى اكسيد كربن يكى از مهمترين گازهاى سازنده گازهاى گلخانه‌اى ۴۰ بار در سطح جو كمتر خواهد شد.تاكنون 140 كشور اين پيمان را امضا كرده‌اند اما هنوز آمريكا و استراليا به آن نپيوسته‌اند..

27. فاکتورهای مهم و بارز در آلودگی هوا کیفیت آلاینده هائی است که به اتمسفر وارد می شوند ، هرچند دو وضعیت بسیار مهم هوا که باعث پراکندگی آلاینده ها می شود عبارتند از: 1.شدت باد 2.پایداری هوا تاثیر مستقیم سرعت باد در افزایش شدت آلاینده ها می باشد. پایداری هوا سبب می شود که حرکت های عمودی هوا آلاینده ها را با هوای سالم لایه های سطحی مخلوط کند. فاصله عمودی بین سطح زمین و ارتفاعی که حرکت های انتقالی تا آنجا توسعه می یابند عمق اختلاط نامیده می شود.

28. به طور کلی هرچه قدر عمق اختلاط بیشتر باشد هوا بهتر خواهد بود. وارونگی دما نشان دهنده حالتی در اتمسفر است که بسیار پایدار و عمق اختلاط محدود است . وقتی حالت وارونگی وجود داردو بادی نمی وزد از نفوذ هوا جلوگیری می کند ، در نتیجه انتظار می رود که بالاترین مقدار آلودگی در مرکز و منبع آلودگی موجود می باشد. شکل گیری وارونگی دما در سطح زمین به این خاطر است که زمین نسبت به هوای بالای خود گرماتاب(بیرون دهنده گرما) موثرتری است.

29. در بیشتر مناطقی که چند صد کیلومتر از مراکز شهری و صنعتی دور هستند مقدارPH خیلی کمتر از مقدار معمول آن در مناطق شهری و صنعتی است. برف و باران اسیدی وقتی شکل می گیرد که اکسید نیتروژن و سولفور که توسط فعالیت های صنعتی تولید می شود در فعل و انفعالات پیچیده اتمسفری تبدیل به باران اسیدی می شود. علاوه بر اثر شدید باران های اسیدی بر سلامتی انسان، بر روی محیط زیست نیز تاثیر مخربی دارد به طوری که PH نزدیک به یک صد دریاچه در اسکاندیناوی و در شرق آمریکای شمالی کاهش داشته است. گذشته از این آب را تبدیل به محیطی سمی برای ماهی ها می کند.

30. اثرات بارش اسیدی: 1. بارش اسیدی باعث کاهش PH آب رودخانه و دریاچه ها می شود که این امر نیز نابودی موجودات آبزی را در پی دارد و منجربه کاهش رشد پلانکتون ها وتکثیر ماهی ها می شود. تغییر در PH مانع از بیرون آمدن ماهی ها از تخم می شود.جلبکهای سبزوچندین نوع باکتری که برای ادامه حیات موجودات آبزی ضروری هستند در محیط اسیدی قادر به ادامه بقاء و حیات نیستند. 2.اسیدیته برروی خاک تاثیر می گذارد.یک عنصر مغذی برای گیاه نظیر پتاسیم به تدریج از خاک شسته شده و خارج می شود.تحت شرایط اسیدی فلزات سمی برای گیاه در خاک انباشته می شوند.

31. 3.بارش اسیدی برای جنگلها و مراتع مضر هستند. بارش اسیدی به برگ های درختان صدمه زده و فرسایش سطح برگ را تسریع می کنند. رشد برگ ها به علت اسیدیته بالا کاهش می یابد. زمانی که رشد برگ ها تحت تاثیر بارش اسیدی قرار می گیرد ، نابودی گیاهان سبز نیز حاصل می شود. 4. بارش اسیدی فعالیت میکروب هائی را که مواد آلی موجود در خاک را به عناصر مغذی مورد نیاز گیاه تبدیل می کنند ،مختل می نماید . زمانی که جمعیت میکروبی کاهش پیدا می کند، میکروب ها قادر به تحمل محیط اسیدی خاک به علت بارش اسیدی نیستند.

33. تأثير آلودگي هوا • آلودگی هوا روی بافت ‌های بدن، دستگاه تنفسی و قلب و عروق تأثير فراوانیدارد. همچنين مطالعه اخير محققان علوم پزشکی نشان می ‌دهد افراد جوانی که در مناطق آلوده به دود زندگی می‌ کنند، بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماری های گوارشی قرار دارند. • از سوی ديگر در زمان آلودگی هوا، جذب "ويتامين D " از طريق پوست به شدت کاهش می ‌يابد. به همين دليل در شهرهای بزرگ که معمولا هوای آلوده دارند، کمبود ويتامين D از شيوع بالايی برخوردار است.

34. اثرات آلودگي هوا بر انسان بستگي به غلظت آلوده كننده ها و حساسيت مردم دارد و عوارض آن به صورتهای زير ظاهر می شود: 1- بيماريهاي حاد 2- بيماريهاي مزمن 3- دگرگوني اعمال فيزيولوژيك 4- عوارضي چون احساس تحريك 5- احساس ناراحتي در مواقع كاهش ديد 6- عوارضي چون كند ذهني و اختلال رشد و نمو • به طور كلي عوارض آلودگي هوا از خستگي مزمن و بي حالي گرفته تا سردرد، تهوع، كاهش كارايي، اضطراب و استرس و مسموميت با آلاينده هاي موجود در هوا مي باشد.

35. منابع آنتي اكسيدان • هواي آلوده، تركيباتي اكسيد كننده و سمي دارد و به همين دليل، مواد غذايي و غذاهايي كه تركيبات آنتي اكسيدان دارند، مي توانند مفيد باشند. • ميوه ها و سبزي ها بهترين منابع تركيبات آنتي اكسيداني هستند و ويتامين هايي مانند C، E و انواع فلاونوييد دارند. • مصرف لبنيات نيز بسيار توصيه مي شود چون پروتئين لبنيات مي تواند با برخي عناصر فلزي ناشي از اين آلودگي ها كه از طريق استنشاق وارد بدن مي شوند، تركيب شود و به دفع آنها از بدن كمك كند. • برخي نوشيدني ها مانند چاي و قهوه نيز به دليل داشتن تركيبات فلاونوييدي مي تواند پتانسيل توانايي دفاع آنتي اكسيداني بدن را در برابر عوامل اكسيد كننده اي كه از طريق آلودگي وارد بدن مي شوند، بيشتر كنند.

36. آلرژي • آلرژي نيز واكنشي است كه سيستم ايمني را تحريك مي كند و سركوب كننده سيستم دفاعي است و دراين شرايط، تغذيه نمي تواند نقش چندان مهمي داشته باشد ولي به هرحال، داشتن يك الگوي غذايي مناسب، از اين جهت كه مي تواند از عملكرد سيستم ايمني پشتيباني كند، اهميت دارد. • بنابراين، اگر كسي هم مبتلا به اين بيماري ها باشد و هم از سوء تغذيه رنج ببرد، مشكلات شديدتر مي شود. • بنابراين مصرف غذاهاي تازه، طبيعي و سالم، به ويژه ميوه ها و سبزي هاي تازه بهترين روش تغذيه اي در زمان آلودگي هوا مي باشد، به اين ترتيب مي توانيم پتانسيل آنتي اكسيداني بدن را تقويت و تا حدودي كمك كنيم كه بدن در برابر آلودگي هوا مقاوم شود. • البته بهترين كار براي كاهش آسيب هاي ناشي از آلودگي هوا اين است كه تماسمان را با آن محدودتر كنيم و حتي المقدور كمتر از خانه خارج شويم.

37. اثرات بهداشتي مونوكسيد كربن By: Dr K Mirzaei

38. اثرات افزايش كربوكسي هموگلوبين خون By: Dr K Mirzaei

39. اكسيد‌هاي ازت NOx • از بين 7 اكسيد مختلف ازت، آنچه در آلودگي هوا اهميت دارد NO و NO2  از نظر سلامت انسان و N2O به عنوان گاز گلخانه در گرمايش زمين مي‌باشند. • NO  گازيست بي رنگ و بي بو در حاليكه NO2  گازيست قرمز متمايل به نارنجي نزديك به قهوه اي داراي نقطه جوش 2/21 درجه سلسيوس و فشار جزئي كم كه آن را در حالت گازي نگه مي‌دارد. • اين گاز خورنده اكسيدان قوي و از نظر فيزيولوژيكي محرك مجاري تنفسي و سمي است، سميت آن چندين برابر NO  مي‌باشد. • NOx ابتدا به صورت NO در جريان احتراق از تركيب ازت و اكسيژن هوا در درجه حرارت بالا و بخصوص در موتور‌هاي احتراق داخلي تشكيل مي‌گردد و پس از ورود به هوا به سرعت تبديل به NO2 مي‌شود.

40. چرخه اوزن و اسماگ فوتو شيميايي • اثر غير مستقيم اكسيد‌هاي ازت را مي‌توان توليد تركيبات فوتوشيميايي اوزن و اسماگ دانست : NO+Oاشعه ماوراء بنفشNO2  و  O + O2 ---------- O3 • اوزن علاوه بر اثرات بهداشتي كه دارد در حضور راديكال‌هاي OH و هيدروكربور‌ها وارد يك سري واكنش‌هاي زنجيره اي مي‌شود كه حاصل آن توليد آلاينده جديدي بنام پراكسي استيل نيترات (PAN) مي‌باشد.

41. منبع • منبع توليد NOx عمدتا با تركيب ازت و اكسيژن هوا در شرايط دماي بالا (حدود 1700 درجه فارنهايت) انجام مي‌گيرد. • در شهر‌ها مهمترين منبع انتشار آن حمل و نقل شهري است و در صنايع عمدتا نيروگاه ها، اعم از نفت سوز يا گازسوز و صنايعي كه به نحوي با تركيبات ازت سروكار دارند مثل توليد اسيد نيتريك مي‌باشد. • علاوه بر منابع انسان ساخت اكسيدهاي ازت توسط باكتريها، آتش فشان‌ها، رعد و برق نيز توليد مي‌گردد.

42. اوزن و ساير اكسيدان‌هاي فوتوشيميايي • اوزن يك اكسيدان بسيار قوي است كه به عنوان آلودگي ثانويه تحت تاثير اشعه خورشيد بر دي اكسيد ازت و توليد اكسيژن اتمي راديكال در هوا بوجود مي‌آيد. • اين اوزن كه آنرا اوزن ترپوسفر مي‌نامند حداكثر غلظت 24 ساعته آن بطور طبيعي 06/0 پي پي ام است كه در فراز اقيانوس اطلس و در ارتفاع 3000 متري اندازه گيري شده است.

43. دي اكسيد گوگرد • دي اكسيد گوگرد كه عمدتا از مصرف سوخت‌هاي فسيلي وارد جوّ مي‌شود در بسياري از شهرهاي بزرگ عمده ترين آلاينده به حساب مي‌آيد. • دي اكسيد گوگرد، گازي است بي‌رنگ كه بر روي سطوح بسياري از مواد جامد و ذرات هوا واكنش انجام مي‌دهد. در آب و نيز قطرات باران حل مي‌شود و به تري اكسيد گوگرد و نهايتا اسيد سولفوريك تبديل مي‌گردد.

44. آلودگي هوا و سرطان • اين مواد حاصل احتراق سوخت‌هاي فسيلي هستند كه از طريق مصرف بنزين يا گازوئيل در خودروها وارد هوا مي‌شوند البته هزاران تركيب پيچيده وجود دارد كه سرطان زاهاي شناخته شده هستند و يا سلامت انسان را با ابتلا به بيماري‌هاي مزمن مثل آسم و يا حساسيت‌ها به خطرمي‌اندازند. • تحقيقات اپيدميولوژي خطر بروزسرطان را در افرادي كه در معرض آلودگي هوا بوده اند نشان داده است • بيشترين بروز سرطان در ريه بوده است ولي ساير اعضاء مثل مثانه، معده و كبد نيز موردحمله سرطان ناشي از آلودگي هوا بوده اند .

46. PSI چیست؟(Pollutant Standard Index) • شاخص آلودگی هوا (PSI) معیاریست که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر منوکسید کربن - دی اکسید گوگرد - ترکیبات نیتروژن - ازن و ذرات معلق را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف میباشند را تبدیل به یک عدد بدون واحد کرده و وضعیت آلودگی هوا را بصورت کیفی در پنج سطح خوب - نسبتا مناسب - آلوده - بسیار آلوده و بحرانی نمایش میدهد .

47. 29 دي، روز هواي پاك هواي پاك، مصرف بهينه و انسان سالم

48. بحران آلودگي هوا در تهران و شش شهر ديگر آلوده ايران شامل تبريز، مشهد، اراك، اصفهان، شيراز و اهواز، مسؤلين ستاد اجرايي كاهش آلودگي هوا را بر اين داشت تا به منظور ايجاد حساسيت در بين اقشار مختلف جامعه،  از سال 1374 روز 29 دي‌ماه را به عنوان روز ملي هوايپاك اعلام نمايند. هدف از اعلام روز ملي هواي پاك ايجاد حساسيت در بين اقشار مختلف جامعه بوده است و از آنجايي كه كليد اصلي كاهش آلودگي هوا، مشاركت مردمي و افزايش هماهنگي بين‌بخشي است اين روز مي‌تواند عامل مهمي در ايجاد اين مشاركت و هماهنگي بين‌بخشي باشد.

49. براساس تعاريف سازمان جهاني بهداشت دو درصد از كل مرگ وميرهاي ناشي از عوارض قلبي در شهرهاي آلوده به طور مستقيم و غيرمستقيم مربوط به آلاينده‌هاي هوا است. در شهرهاي آلوده متوسط سالانه بستري بيماران قلبي به علت آلودگي مونوكسيد كربن 68درصد افزايش مي‌يابد.

50. بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت بیش از5 درصد از موارد سرطان‌هاي برونش و ريه در شهرهاي آلوده به علت آلودگي هوا است.