610 likes | 883 Views
Nüfus: 128.000.000 35.220 $. Nüfus: 5.560.000 750 $. Aiko bugün 80 yaşında. Yaklaşık 5 yıl daha yaşayacak. Mariam’da 80 yaşına kadar yaşatılabilirdi. Sağlıkta Eşitsizlikler. Alpaslan TÜRKKAN UÜTF Halk Sağlığı AD. aturkkan@uludag.edu.tr. Neden önemli?. Ülkelerarası Ülke içi
E N D
Nüfus: 128.000.000 35.220 $
Aiko bugün 80 yaşında. • Yaklaşık 5 yıl daha yaşayacak...
Sağlıkta Eşitsizlikler Alpaslan TÜRKKAN UÜTF Halk Sağlığı AD. aturkkan@uludag.edu.tr
Neden önemli? • Ülkelerarası • Ülke içi • Farklı sosyal gruplar • Coğrafi bölgeler belirgin
dezavantajlı gruplar ya da altta kalanlar… • Yaşam şansı düşük • Erken yaşta kronik hastalık ve sakatlık • Hastalıkları ağır • Yaşam kalitesi düşük • Hızlı yaşlanma • Hizmetlerden az yararlanma • Başarısız tedavi/yetersiz sonuç • Daha fazla acı • İyi algıladıkları sağlık - yaşam dilimi daha az
Yaşam boyu oluşur ve birikir • Çocukluk dönemi sosyo-ekonomik koşulları ile erişkin mortalitesi • Doğumdaki toplumsal sınıf ile 23 yaşındaki çalışma durumu • Doğumdaki toplumsal sınıf ile erişkin sağlığı risk faktörleri
Yaşam boyu oluşur ve birikir • Baba sosyal sınıfı- çocuk 43 y. İşgöremezlik • Baba bedensel iş- çocuk kardiyovasküler risk Aile sosyal sınıf düşük doğum ağırlığı İleri yaş sağlık soruları
Yedi Yaşındaki Boya Göre İşsizlika Görece İşsizlik Olasılığı 7. Yaşta boy (cm.) a 22-32 arasında bir yıldan fazla işsiz kalma
Sosyoekonomik Durum/Sınıf • Gelir • Eğitim • Meslek
Katı gerçekler • Düşük SED ile iskemik felç nedeniyle ölüm ilişkilidir. • Yaşam şekli ve çalışma koşulları sağlığı etkiler. • Kötü sosyoekonomik koşullar sağlığı yaşam boyu etkiler. • İşsizler ve aileleri erken ölüm riski taşır.
Anne ölümü İsveç’te 1 anne Sierra Leone’de 700 anne
Ölümler (100.000’de) World Health Statistics 2010
Hastalıklar 5 yaş altı anemi prevalansı : Sierra Leone=%83, İsveç=%9 World Health Statistics 2010
Dünya’da SED (2010) • Kentte yaşam: Dünya %50 WHO Amerika bölgesi: %80 South-East Asia: :%32 • Okur-yazarlık : Dünyada % 81 WHO Amerika bölgesi: %91 Afrika bölgesi:%63 • Günlük 1 dolar altı gelir: Dünya :%25,6 Avrupa :% 4,2 Afrika : %52,8 World Health Statistics 2010
Varsıl Ülkelerde Yaşam Ümidi ve Gelir Eşitsizliği Source: De Vogli R, Mistry R, Gnesotto R, Cornia GA, Income inequality and life expectancy: Evidence from Italy and top industrialised countries. Journal of Epidemiology and Community Health 2005; 59: 158-162. Doğumda yaşam ümidi ( 2001 ) Gini katsayısı ( 1990 – 1998 )
ABD’de yoksul siyahi erkekler, zengin beyazlarda 20 yıl kısa yaşar.
Sağlık insan gücü World Health Statistics 2010
Avrupa: 33 Sierra Leone: <0,05
Eşitlik (TDK) • İki yada daha çok şeyin eşit olması durumu, denklik. • Yasalar önünde insanlar arasında ayrım bulunmaması durumu. • Bedensel, ruhsal başkalıkları ne olursa olsun, insanlar arasında toplumsal ve siyasal haklar yönünden ayrım bulunmaması durumu.
Sağlıkta Eşitsizlik, Ahlaki-vicdani • Önlenebilir, • önlenebilir olması nedeniyle gereksiz • adil olmayan farklılıklar
Farklılık ≠ Eşitsizlik • Cinsiyet • Yaş
Eşitsizlik olması için… • Toplumun geri kalanı? • Neden haksız mı? • Kendi mi seçti? • Kontrolü altında mı?