Biogazownie rolnicze

1. Biogazownie rolnicze Andrzej Bobrowski Dyrektor Agencji Rynku Rolnego OT w Poznaniu

2. Energia – istniejące obecnie problemy i możliwość ich rozwiązania Odnawialne i nieodnawialne źródła energii W obecnej chwili w sektorze energetycznym zazębiają się dwa istotne aspekty: • Zmniejszanie się konwencjonalnych (nieodnawialnych) zasobów energii • Coraz większy nacisk na stosowanie odnawialnych źródeł energii

3. Odnawialne źródła energii w rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich Do nieodnawialnych źródeł energii zaliczamy przede wszystkim tzw. paliwa kopalne czyli: *węgiel kamienny, *węgiel brunatny, *ropa naftowa, *gaz ziemny oraz *torf. Konwencjonalne źródła energii: - łatwo pozyskiwać - są ograniczone (ropa, węgiel)

4. Do odnawialnych źródeł energii zaliczamy przede wszystkim: elektrownie wodne, elektrownie wiatrowe, kolektory słoneczne, spalanie biomasy oraz biogazownie. Odnawialne Źródła Energii (OZE) -największą zaletą jest to, że nie ulegają wyczerpaniu tak jak konwencjonalne źródła energii. Mała emisja lub bez emisji gazów cieplarnianych (CO2 , CH4 , H2O , N2O , freonów ), minimalne przekształcenia środowiska np. w stosunku do kopalń.

5. OZE znaczący wzrost udziału w Europie i na świecie • Globalna świadomość problemu • Możliwość zysku • Regulacje prawne • Systemy dopłat

6. Biogazownia jako odnawialne źródło energii Jednym z Odnawialnych źródeł energii jest jej wytwarzanie z odpadów w instalacji zwanej biogazownią. Biogaz uzyskany na drodze procesów biologicznych może zostać uszlachetniony do jakości gazu ziemnego i przekształcony na energie elektryczną.

7. Skład biogazu • Metan - 50 - 75 % • Dwutlenek węgla - 25 - 50 % • Woda - 2- 7 % • Siarkowodór - 0 - 2 % • Amoniak - 0 - 2 % • Wodór - 0 - 1 % • Tlen - 0 - 1 % - Składniki śladowe - 0 - 1 % Źródło: http://pgee.pl/pgee/oze/biogazownie

8. Zastosowanie biogazu • Produkcja energii elektrycznej • Produkcja energii cieplnej • Bezpośredni przesył do sieci gazowej

9. Zmiany prawne Rozwiązania mające usprawnić procesy rozwoju OZE, w tym biogazowni rolniczych zawarte zostały w znowelizowanej ustawie z dnia 8 stycznia 2010 r.– Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 21, poz. 104). Agencja Rynku Rolnego – organem odpowiedzialnym za prowadzenie rejestru, monitoring i kontrole przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się wytwarzaniem biogazu rolniczego jest Prezes Agencji Rynku Rolnego. 30 października 2011 r. weszły w życie przepisy kolejnej nowelizacji ustawy, które rozszerzyły min.definicje biogazu rolniczego.

10. Definicja biogazu Paliwo gazowe otrzymane w procesie fermentacji metanowej z surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej, z wyłączeniem gazu pozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów.

11. Warunki uzyskania wpisu do rejestru Przedsiębiorca składa do centrali Agencji Rynku Rolnego wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorstwenergetycznych, spełniając jednocześnie następujące warunki: • posiada tytuł prawny do obiektów budowlanych, w których będzie wykonywana działalność gospodarcza • dysponuje odpowiednimi urządzeniami i obiektami budowlanymi- spełniającymi wymagania określone w przepisach o ochronie przeciwpożarowej, sanitarnych i o ochronie środowiska

12. Po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorstwo energetyczne zobowiązane jest do: • wykorzystywania do produkcji wyłącznie surowców wymienionych w definicji biogazu rolniczego, • prowadzenia dokumentacji dotyczącej wykonywanej działalności, • przekazywania do ARR sprawozdań kwartalnych (w terminie 45 dni po zakończeniu kwartału), • informowania ARR o każdej zmianie danych zawartych w rejestrze.

13. Kontrole prowadzone przez ARR Prezes Agencji Rynku Rolnego jest uprawniony do przeprowadzania kontroli działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biogazu rolniczego lub wytwarzania energii elektrycznej z biogazu rolniczego. Konsekwencje po stwierdzeniu nieprawidłowości: • wykreślenie wpisu w rejestrze • zakaz wykonywania działalności gospodarczej • kary pieniężne

14. Aktualny stan rejestru Zgodnie z art. 9p ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059), organem odpowiedzialnym za prowadzenie rejestru jest Prezes Agencji Rynku Rolnego. Według stanu na dzień 11.06.2013 r. do rejestru zostało wpisanych 32 biogazownie z czego 8 należy do jednego podmiotu. Najwięcej biogazowni rolniczych zlokalizowanych jest na terenie województwa pomorskiego (6 instalacji) oraz zachodnio-pomorskim (4 instalacje) i lubelskim (4 instalacje).

15. cd… Pozostałe biogazownie rolnicze znajdują się w województwach: lubuskim (3 instalacje), wielkopolskim (3 instalacje), dolnośląskim (3 instalacje), kujawsko-pomorskim (3 instalacje), śląskim (2 instalacje), łódzkim (1 instalacja), warmińsko-mazurskim (1 instalacja), świętokrzyskim (1 instalacja) oraz opolskim (1 instalacja). Wszystkie zarejestrowane biogazownie rolnicze posiadają układy kogeneracyjne, których łączna moc elektryczna wynosi 36,131 MWe, natomiast moc cieplna 36,877 MWt.

16. Tabela 1: Wykaz przedsiębiorstw energetycznych wpisanych do rejestru biogazowni rolniczych wraz z zadeklarowaną wydajnością instalacji oraz mocą układów (stan na dzień 11 czerwca 2013 r.)

17. Tabela 2: Wykaz przedsiębiorstw energetycznych wpisanych do rejestru biogazowni rolniczych wraz z zadeklarowaną wydajnością instalacji oraz mocą układów (stan na dzień 11 czerwca 2013 r.) cd…

18. Analiza stosowanych substratów Substraty można podzielić na 3 grupy: • odpady z produkcji zwierzęcej (np. gnojowica, obornik) • uprawy energetyczne (np. kiszonka z kukurydzy, sianokiszonka, zboże), • odpady z przemysłu rolno-spożywczego (np. wywar gorzelniany, serwatka, wysłodki, pulpa ziemniaczana). W 2011 roku gnojowica i obornik stanowiły masowo ponad 58%, a uprawy energetyczne (głównie kiszonka z kukurydzy) ponad 25%. Odpady odzwierzęce stanowiły prawie 60% wszystkich substratów. W 2012 roku nastąpiła wyraźna zmiana w całym roku zużyto ponad 932 tys. ton biomasy na potrzeby produkcji biogazu rolniczego, a więc dwukrotnie więcej niż w 2011 r. Masa zastosowanych odpadów odzwierzęcych wzrosła o 34%, upraw energetycznych o 100%, a substratów z przemysłu rolno-spożywczego aż o 360%.

19. Substraty stosowane w polskich biogazowniach w latach 2011 2012 (tony)

20. Dane ze sprawozdań kwartalnych Wg danych za 2011 oraz 2012 rok wynika, że do wytworzenia biogazu rolniczego zużyto łącznie 1 386 530,23 ton surowców. Tabela 3: Wykaz surowców zużytych do produkcji biogazu rolniczego w latach 2011-2012 (w tonach).

21. Potencjał polskiego rolnictwa produkcji biogazu(wg Prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktora Szmulewicza) Z 1 m3 płynnych odchodów można uzyskać średnio 20 m3 a z 1 m3 obornika 30 m3 biogazu o wartości energetycznej ok.23 MJ/ m3. Potencjał teoretyczny wynosi ok. 3,3 mld m3 Potencjał techniczny wynosi ok. 0,677 mld m3(tj.21% potencjału teoretycznego) Wykorzystanie odchodów zwierząt w gospodarstwach rolnych o obsadzie zwierząt powyżej 100 DJP : ok. 1300 gospodarstw – bydło (najwięcej Wielkopolska, Warmia i Mazury) ok. 3000 gospodarstw – trzoda chlewna (Mazowsze, Wielkopolska) ok. 3500 gospodarstw – drób (Wielkopolska, Dolny Śląsk).

22. Biogazownie w Wielkoplsce(wg dr Jacka Dacha Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu) Potencjał rynkowy małych biogazowni: • produkcja zwierzęca (GUS za 2011 r.):bydło 0,85 mln sztuk, trzoda - 4,3 mln, drób – ponad 25,8 mln. • produkcja roślinna: prawie 1,5 mln ha zasiewów • przetwórstwo żywności(resztki warzywne, wywary, podłoże popieczarkowe, rzeźnie, itp.) Małe biogazownie na własne potrzeby NIE opłaca się -w świetle obowiązującego prawa, ale w świetle przygotowywanych zmian przepisów TAK. • przy produkcji na własne potrzeby nie potrzeba żadnych zezwoleń (zbiornik powyżej 25 m3) • od stycznia 2011 r. wystarczy wpis w ARR, nie potrzeba koncesji URE • biogazownie poniżej 0,4 MW - karta informacyjna przedsięwzięcia (zamiast skomplikowanej procedury wykonania raportu oddziaływania na środowisko

23. Ograniczenia prawne lub technologiczne: łatwiejsza sytuacja prawna (przy produkcji na własne potrzeby nie potrzeba żadnych zezwoleń – zbiornik powyżej 25 m3) większe koszty (np. koszty ogrzewania zbiorników wzrastają z ich zmniejszaniem się ) mała moc (100-300 kW) łatwiejsze podłączenie do sieci energetycznej.

24. Produkcja energii (prądu i ciepła) z biogazowni o mocy 0,25 MW • Praca w roku: 8000h • Wyprodukowana energia elektryczna: 2000 MWh • Przychód roczny z tytułu sprzedaży energii: 2000 MWh * .... zł /MWh = ……………. rocznie Możliwy przychód z tytułu sprzedaży energii cieplnej (żółte certyfikaty ok.130 zł/MWh) – biogazownia poniżej 1 MW

25. Modelowanie wielkości gospodarstwa(dla instalacji o mocy 100 kW)

26. WNIOSKI: • Rozwój produkcji biogazu rolniczego w Polsce stwarza okazję do włączenia rolników w aktywne uczestnictwo w innych sektorach krajowej gospodarki • Wysokie koszty inwestycji w produkcję biogazu rolniczego wymagają zaangażowania dodatkowych działań wspierających indywidualnych producentów rolnych; • Należy dążyć do rozwoju dwóch modeli tworzenia biogazowni rolniczych w Polsce: • biogazownie scentralizowane oparte na partnerstwie publiczno-prywatnym: wielu zainteresowanych inwestycjami w Biogazownie rolnicze: rolnicy, grupy producenckie, gminy, zakłady przemysłu spożywczego, dostawcy technologii i inne • biogazownie indywidualne: wykorzystujące własny surowiec i produkujące głównie na potrzeby własne

27. Dziękuje za uwagę