Etykieta tłumacza

1. Etykieta tłumacza Ewa Barycka WSJO, Poznań 2012

2. Karta tłumacza polskiego Karta Tłumacza Polskiego: • uchwalona 9.X.1993 r., zmieniona 18.VI.2005 r. • przez Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich

3. Karta tłumacza polskiego – Rozdział I – obowiązki tłumacza (1) 1. Tłumacz powinien podejmować się tłumaczenia jeśli posiada odpowiednie kwalifikacje do wykonywania pracy w sposób profesjonalny. 2. Tłumacz ponosi pełną odpowiedzialność za wykonane tłumaczenie. 3. Tłumacz powinien dążyć do zachowania wierności wobec oryginału zgodnie z zasadami sztuki przekładu. 4. Tłumacza obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej. 5. Tłumacz powinien zachować bezstronność i rzetelnie służyć swymi umiejętnościami idei porozumiewania się między ludźmi.

4. Karta tłumacza polskiego – Rozdział I – obowiązki tłumacza (2) 6. Tłumacz nie powinien podejmować podejmować zleceń, które mogłyby przynieść ujmę jego godności zawodowej. 7. Tłumacz ma obowiązek stałego doskonalenia swych umiejętności zawodowych poprzez rozwijanie sprawności językowych i tłumaczeniowych oraz pogłębianie wiedzy ogólnej. 8. Tłumacz jest moralnie zobowiązany do przekazywania swej wiedzy młodszym i mniej doświadczonym kolegom. 9. Tłumacz nie powinien przyjmować wynagrodzenia poniżej stawek ustalonych przez prawo lub zwyczaje zawodowe. 10. Tłumacz ma moralny obowiązek okazywania lojalności wobec organizacji zawodowych, broniących jego interesów.

5. Karta tłumacza polskiego – Rozdział I – prawa tłumacza (1) • Tłumacz ma prawo domagać się godziwego wynagrodzenia za dobrze wykonaną pracę. • Tłumacz ma prawo żądać zapewnienia mu godziwych warunków pracy, umożliwiających sprawne tłumaczenie pisemne i ustne. • Tłumacz ma prawo żądać udostępnienia mu materiałów umożliwiających poprawne wykonanie tłumaczenia pisemnego lub ustnego. • Tłumacz ma prawo domagać się przestrzegania prawa autorskiego, w tym prawa do umieszczenia nazwiska na publikowanym tłumaczeniu, zachowania integralności tłumaczenia i uzyskania przewidzianych przez prawo korzyści majątkowej.

6. Karta tłumacza polskiego – Rozdział I – prawa tłumacza (2) 5. Tłumacz ma prawo odmówić wykonania tłumaczenia, jeżeli przekracza ono zakres jego wiedzy albo sprawności językowych czy tłumaczeniowych. 6. Tłumacz ma prawo odmówić wykonania tłumaczenia, jeżeli proponowany termin uniemożliwia mu jego rzetelne wykonanie. 7. Tłumacz ma prawo odmówić wykonania tłumaczenia, jeżeli nie pozwalają mu na to uprzednio podjęte zobowiązania. 8. Tłumacz ma prawo odmówić wykonania tłumaczenia, jeśli narzuca mu się interpretację tekstu oryginału sprzeczną z jego przekonaniem, zasadami sztuki przekładu lub uznanymi normami.

7. Karta tłumacza polskiego – Rozdział I – prawa tłumacza (3) 9. Tłumacz ma prawo odmówić wykonania tłumaczenia na język nie będący jego językiem ojczystym bez zapewnienia niezbędnej konsultacji z kompetentnym rodzimym użytkownikiem języka. 10. Tłumacz ma prawo oczekiwać ochrony swych praw zawodowych, moralnych i materialnych przez zawodowe organizacje tłumaczy.

8. Kodeks Tłumacza Przysięgłego Przyjęty uchwałą Rady Naczelnej Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS w dniu 30 czerwca 2011 r.

9. Zasady etyki zawodowej tłumacza przysięgłego (1) 1. Godność osoby zaufania publicznego. Tłumacz przysięgły czyni wszystko, aby swą postawą etyczną spełniać wymagania, jakie społeczeństwo stawia przed osobą zaufania publicznego. 2. Obowiązek zachowania staranności i wierności. Tłumacz przysięgły jest zobowiązany do wykonywania powierzonego mu tłumaczenia ze szczególną starannością, zachowując wierność wobec tekstu źródłowego zgodnie z zasadami sztuki tłumaczenia specjalistycznego i formalnoprawnymi zasadami tłumaczenia sądowego i prawniczego.

10. Zasady etyki zawodowej tłumacza przysięgłego (2) 3. Obowiązek szczególnej bezstronności. Tłumacz przysięgły czyni wykonuje powierzone mu zadania ze szczególną bezzstronnością, nie wyraża w żaden sposób swoich osobistych poglądów i nie reprezentuje ani stanowiska zleceniodawcy, ani osób, których wypowiedzi tłumaczy. 4. Uzasadniona odmowa tłumaczenia. Tłumacz przysięgły może odmówić przyjęcia tłumaczenia w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie dysponuje wystarczającą wiedzą fachową, nie zna terminologii specjalistycznej w danej dziedzinie, nie ma możliwości przygotowania się do specjalistycznego tłumaczenia w zbyt krótkim czasie, podjął wcześniej zobowiązanie wykonania innego tłumaczenia lub jeżeli pozostaje w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub innych bliskich powiązań z uczestnikami postępowania prowadzonego na podstawie ustawy.

11. Zasady etyki zawodowej tłumacza przysięgłego (3) 5. Niemożność wykonania tłumaczenia. Tłumacz przysięgły ma obowiązek w razie nieoczekiwanych okoliczności, takich jak choroba tłumacza, wypadek losowy oraz wyjątkowa sytuacja osobista uniemożliwiająca mu wykonanie zlecenia, bezzwłocznie powiadomić zleceniodawcę o niemożności wykonania tłumaczenia. 6. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. Tłumacz przysięgły jest zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej, która objęte są wszelkie informacje uzyskane w związku z tłumaczeniem.

12. Zasady etyki zawodowej tłumacza przysięgłego (4) 7. Obowiązek doskonalenia kwalifikacji zawodowych. Tłumacz przysięgły jest zobowiązany do stałego doskonalenia swoich kwalifikacji translatorskich, językowych i merytorycznych. 8. Obowiązek korzystania z pomocy warsztatowych. Tłumacz przysięgły ma obowiązek wykorzystania wszelkich dostępnych mu pomocy warsztatowych: słowników, encyklopedii, podręczników i innych źródeł wiedzy oraz korzystania z konsultacji znawcy przedmiotu w celu zapewnienia najwyższej jakości tłumaczenia. 9. Prawo dostępu do materiałów pomocniczych. Tłumacz przysięgły powinien zwrócić się do zleceniodawcy o udostępnienie mu materiałów umożliwiających uzupełnienie niezbędnych do ewentualnego wykonania tłumaczenia.

13. Zasady etyki zawodowej tłumacza przysięgłego (5) 10. Obowiązek pomocy w wypadku losowym. Tłumacz przysięgły nie odmawia wykonania tłumaczenia w sytuacjach nagłych, w szczególności związanych z wypadkiem losowym, nagłą chorobą, ratowaniem zdrowia i życia lub mienia. 11. Prawo do konsultacji z rodowitym znawcą języka. Tłumacz przysięgły powinien skonsultować z rodowitym znawcą języka trudności związane z tłumaczeniem na język inny niż ojczysty. 12. Wynagrodzenie tłumacza przysięgłego. Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia tłumacz przysięgły powinien uwzględnić stopień trudności, zakres tłumaczenia oraz własne kwalifikacje i pozycję zawodową.

14. Zasady etyki zawodowej tłumacza przysięgłego (6) 13. Obowiązek dzielenia się wiedzą. Tłumacz przysięgły ma obowiązek uczestniczenia w procesie przekazywania własnych doświadczeń i wiedzy zawodowej kolegom i adeptom zawodu. 14. Solidarność koleżeńska. Tłumacz przysięgły powinien pomagać kolegom w potrzebie i w miarę możliwości nie odmawiać takiej pomocy, zwłaszcza gdy chodzi o zastępstwo w wykonaniu pilnego tłumaczenia w razie nieprzewidywanej niemożności wykonania go w terminie oraz pomoc w wykonaniu szczególnie trudnego tłumaczenia. 15. Solidarność międzynarodowa. Tłumacz przysięgły ceni doświadczenie i poglądy swoich kolegów z innych krajów, solidaryzuje się z nimi i okazuje im pomoc podczas pobytu w Polsce.

15. Tłumacz przysięgły • Podstawowe akty prawne regulujące funkcjonowanie tłumacza przysięgłego • Nabywanie uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego • Zakres wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego • Odpowiedzialność tłumacza przysięgłego • Uwaga: ‘Tłumacz przysięgły’, ale ‘tłumaczenie poświadczone’

16. 1. • Podstawowe akty prawne regulujące funkcjonowanie tłumacza przysięgłego Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. z dnia 27 grudnia 2004 r.) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie wynagrodzenia za czynności tłumacza przysięgłego (Dz. U. z dnia 26 stycznia 2005 r.)

17. 2. Uchwała Rady Naczelnej Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS z 30 czerwca 2011 r. Kodeks Tłumacza Przysięgłego • nie uchwała - nie jest aktem normatywnym • ma charakteru wiążącego, lecz tworzy jedynie zbiór zaleceń

18. 3. Nabywanie uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego Przed wejściem ustawy z 2005 r. Tłumaczem przysięgłym mogła być osoba fizyczna, która: • ukończyła magisterskie studia wyższe na kierunku filologia • ukończyła 25 lat • posiadała obywatelstwo polskie Za prowadzenie listy tłumaczy przysięgłych i ich kontrolę odpowiedzialny był prezes sądu okręgowego, w którego okręgu mieszkał tłumacz. Prezes danego sądu okręgowego decydował według swojego uznania także o warunkach, jakie powinien spełniać tłumacz ubiegający się o wpis na listę: • egzamin przeprowadzany w sądzie • ocena na dyplomie ukończenia studiów • inne kryteria

19. 4. Nabywanie uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego Na podstawie ustawy z 2004 r. Art. 2. 1: Tłumaczem przysięgłym może być osoba fizyczna, która: • ma obywatelstwo polskie albo obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub, na zasadach wzajemności, obywatelstwo innego państwa; • zna język polski; • ma pełną zdolność do czynności prawnych; • nie była karana za przestępstwo umyślne, przestępstwo skarbowe lub za nieumyślne przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu obrotu gospodarczego; • ukończyła magisterskie studia wyższe na kierunku filologia lub ukończyła magisterskie studia wyższe na innym kierunku i studia podyplomowe w zakresie tłumaczenia, odpowiednie dla danego języka; • złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin z umiejętności tłumaczenia z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski, zwany dalej "egzaminem na tłumacza przysięgłego”. 2. Znajomość języka polskiego potwierdza zdanie egzaminu na tłumacza przysięgłego.

20. 5. Zakres egzaminu na tłumacza przysięgłego ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia 24 stycznia 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzenia egzaminu na tłumacza przysięgłego (Dz. U. z dnia 26 stycznia 2005 r.)

21. 6. Zakres egzaminu na tłumacza przysięgłego Art. 4. 1. Egzamin na tłumacza przysięgłego składa się z dwóch części: • tłumaczenia pisemnego, z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski; • tłumaczenia ustnego, z języka polskiego na język obcy oraz z języka obcego na język polski. 2. Egzamin na tłumacza przysięgłego uważa się za zdany w przypadku uzyskania pozytywnych ocen z obu części egzaminu wskazanych w ust. 1.

22. 7. Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzenia egzaminu na tłumacza przysięgłego § 7. 1. Część pisemną egzaminu wszyscy kandydaci zdają tego samego dnia w tych samych godzinach. 2. Część pisemna egzaminu polega na tłumaczeniu czterech tekstów: • dwóch z języka polskiego na język obcy, w tym jednego, który jest pismem sądowym, urzędowym albo tekstem prawniczym; • dwóch z języka obcego na język polski, w tym jednego, który jest pismem sądowym, urzędowym albo tekstem prawniczym. 3. Część pisemna egzaminu trwa 4 godziny zegarowe.

23. 8. Zakres egzaminu na tłumacza przysięgłego Podczas egzaminu pisemnego kandydat może korzystać jedynie z przyniesionych przez siebie słowników. Pisemna praca egzaminacyjna jest kodowana i dopiero po dokonaniu oceny pisemnych prac egzaminacyjnych zostaje odkodowana.

24. 9. Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzenia egzaminu na tłumacza przysięgłego Każdy z czterech tekstów jest oceniany osobno, a wynik części pisemnej stanowi sumę punktów, na które składają się następujące elementy oceny: • Max 10 pkt. – za zgodność treści przekazanej w tłumaczeniu z treścią oryginału • Max 15 pkt. – za terminologię i frazeologię subjęzyka specjalistycznego • Max 10 pkt. - za poprawność gramatyczną, ortograficzną i leksykalną (leksyka niespecjalistyczna) • Max 10 pkt. – za zastosowanie rejestru (stylu funkcjonalnego) języka właściwego dla danego rodzaju tekstu • Max 5 pkt. – za znajomość formalnych zasad wykonywania tłumaczeń poświadczonych Maksymalnie można otrzymać z części pisemnej 200 pkt, a minimalna ocena pozytywna = dopuszczająca do części ustnej – 150 pkt. (75%)

25. 10. Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzenia egzaminu na tłumacza przysięgłego § 10. 1. Część ustna egzaminu polega na tłumaczeniu: • konsekutywnym (egzaminator odczytuje lub odtwarza tekst z przerwami na tłumaczenie) z języka polskiego na język obcy dwóch tekstów, w tym jednego, który jest pismem sądowym, urzędowym albo tekstem prawniczym; • a vista(kandydat otrzymuje do tłumaczenia tekst w formie pisemnej) z języka obcego na język polski dwóch tekstów, w tym jednego, który jest pismem sądowym, urzędowym albo tekstem prawniczym. 2. Teksty do tłumaczenia a vista wręczane są kandydatowi bezpośrednio przed tłumaczeniem. 3. Część ustna egzaminu jest utrwalana za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk.

26. 11. egzamin na tłumacza przysięgłego Zdawalność egzaminu wynosi ok. 25 % *lata 2005-2009 – do egzaminu przystąpiło 1205 osób, z czego 554 osób zdało część pisemną, a 311 – obie części * red. Z. Rybińska „Testy egzaminacyjne dla kandydatów na tłumacza przysięgłego”, Translegis, Warszawa 2011

27. Słowniki • ONLINE DICTIONARIES AND TRANSLATORS’ FORUMS: • www.proz.com • www.translatica.pl • www.eur-lex.europa.eu • www.ling.pl • www.translate.pl • http://translate.google.pl • http://translator.telewizor.eu • PAPER DICTIONARIES: • Wielki słownik angielsko-polski. PWN – Oxford, Warszawa 2002. • Wielki słownik polsko-angielski. PWN - Oxford, Warszawa 2002. • Ożga, E.: Angielsko-Polski Słownik Terminologii Prawniczej i Gospodarczej. Wyd. C.H. Beck, 2006. • Ożga, E.: Polsko-Angielski Słownik Terminologii Prawniczej i Gospodarczej. Wyd. C.H. Beck, 2009. • The New Kościuszko Foundation Dictionary Polish – English. The Kościuszko Foundation, New York 2003. • Nowy Słownik Fundacji Kościuszkowskiej Angielsko – Polski. The Kościuszko Foundation, New York 2003. • Słownik Naukowo-Techniczny Angielsko-Polski. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004. • Słownik Naukowo-Techniczny Polsko-Angielski. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2004.

28. Literatura (1) • Andrzej Voellnagel „Jak nie tłumaczyć tekstów technicznych” Wyd. Tepis, W-wa 1998 • Krzysztof Lipiński „Vademecum tłumacza” Idea, Kraków, 2000 • Arkadiusz Belczyk „Poradnik tłumacza” Idea, Kraków 2007 • Christian Douglas Kozłowska „Difficult Words in Polish-English Translation” PWN, W-wa 1998 • Aniela Korzeniowska, Piotr Kuhiwczak „Successful Polish-English Translation”, PWN, W-wa 1994 • Robin Macpherson „English for Writers and Translations” PWN W-wa, 1996 • Małgorzata Tryuk „Przekład ustny konferencyjny” PWN, W-wa 2007 • Małgorzata Tryuk „Przekład ustny środowiskowy” PWN, W-wa 2006

29. Literatura (2) • Łukasz Bogucki „Tłumaczenie wspomagane komputerowo” PWN, W-wa 2009 • Anna Jopek-Bosiacka „Przekład prawny i sądowy” PWN, W-wa 2008 • Mirosław Oczkoś „Paszczodźwięki. Mały poradnik dla wielkich mówców” Wyd. RM, W-wa 2010 • (red. Cieślik) „Egzamin na tłumacza przysięgłego” C.H.Beck, W-wa, 2010 • (red. Rybińska) „Testy egzaminacyjne dla kandydatów na tłumacza przysięgłego” Translegis, W-wa, 2011 • Lingua Legis – czasopismo nieperiodyczne pod auspicjami PT Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS

30. go raibh maith agatThankyouVielendankGRAZIE MILLEdziękuję