350 likes | 674 Views
ХБӨ-нөөс сэргийлэх, Умард Карелийн төсөл, Ф инлянд. МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ. 60-с дээш насныханд тохиолдох Зүрхний архаг өвчний нас баралтаар тэргүүлэх 25 улс орон. Source: Thom et al. 1992. 5. Умард Карелийн төслийн дунд хугацааны зорилтын зарчмууд.
E N D
ХБӨ-нөөс сэргийлэх, Умард Карелийнтөсөл, Финлянд МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
60-с дээш насныханд тохиолдох Зүрхний архаг өвчний нас баралтаар тэргүүлэх 25 улс орон Source: Thom et al. 1992
Умард Карелийн төслийндунд хугацааны зорилтын зарчмууд • Зүрх судасны архаг өвчнийг үр дүнтэй хянахаданхдагч урьдчилан сэргийлэлт чухал ачхолбогдолтой • Олонулсынсудалгаанууд • Олон улсын байгууллагуудын саналзөвлөмжүүд • Умард Карелийнтархвар зүйн судалгаандтулгуурлан ХБӨ-ний эрсдэлт хүчин зүйлсийгтодорхойлсон • ХБӨ-ний эрсдэлт хүчин зүйлс: • тамхи таталт • сийвэнгийн холестролын түвшин өндөр байх (хоол) • цусны даралт ихсэлт
Гол ба дунд хугацааны зорилт • Гол зорилт • Зүрх судасны эмгэгийн шалтгаант өвчлөл нас баралтыг бууруулах • Бусад халдварын бус архаг өвнийг бууруулах • Дунд хугацааны зорилт • Хүн амын дунд нийтлэг тохиолдох гурван эрсдэлт хүчин зүйлсийг бууруулах: тамхи, цусны холестеролын өндөр түвшин, даралт ихсэлт • Идэвхитэй хөдөлгөөн нэмэгдэж, таргалалт буурах • Асуулт: • Эрсдэлт хүчин зүйлсийг өөрчилж чадсан уу? • Нас баралт, өвчлөл буурсан уу? • Эрсдэлт хүчин зүйлсийг өөрчилснөөр өвчлөл, нас баралтын байдалд өөрчлөлт орсон уу
Сийвэнгийн холестролын түвшинФинлянд болон Япон, 1970 он Тархалт % Ммоль/л
Умард Карелийнтөслийн тулгуур зарчмууд • Урьдчилан сэргийлэлт бол нийгмийн эрүүл мэндийн тогтвортой, үр дүнтэй арга юм • Хүн амд суурилсан зан үйл, эрсдэлт хүчин зүйлсийн судалгааг проспектив аргаар судàëж тогтоосон. • Хүн амд суурилсан урьдчилан сэргийлэлтийн хөтөлбөр • Хөтөлбөрт оршин суугчдыг хамруулсан (хувь хүн биш) • Хөтөлбөрийг орон нутгийн бүтэц, зохион байгуулалтанд түшиглэж хийсэн • Оршин суучдын дунд нийтлэг гарсан эерэг өөрчлөлтийг үр дүн болгосон
- Хувь хүний зан үйл - Клиник ¿éë àæèëëàãàà Эрсдэлт хүчин зүйлс • - • Нийгмийн эрүүл • мэндийн бодлого • Засгийн газрын • бусад нэгжүүд (HiAP)
North Karelia Project Үйл ажиллагааны туршлага • Нийгэм орчны дэмжлэгтэйгээр өөрчлөлтийг хийх, практик ур чадвар эзэмшүүлэхэд анхаарсан • Судалгааны баг болон орон нутгийн төслийн багийнхан ард иргэдийн оролцоог дэмжих замаар төслийг хэрэгжүүлсэн • Үндсэн үйл ажиллагаа: • хэвлэл мэдээлэл (сурталчилгааны материал, компанит ажил, олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл) • урьдчилан сэргийлэх үйлчилгээ (анханшатны тусламж үйлчèлгээ) • мэргэжилтнүүдийн сургалт • эрүүлорчин (тамхигүй байгууллага, супермаркет, үйлдвэр) • хяналт үнэлгээ
Зүрх судасны өвчин Финляндчуудын эрүүл зүрхийг дэмжих үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
Финляндын үндэсний хөтөлбөрийн үндсэн үйл ажиллагаа • Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ (анхан ба хоёрдугаар шатлал) • North Karelia Project бол загвар хөтөлбөр юм • Эрүүл мэндийг дэмжих хөтөлбөрүүд (төрийн бус байгууллага, хэвлэл мэдээллийн салбаруудтай хамтран ажилласан) • Сургууль, бусад боловсролын байгууллагуудтай хамтран ажиллах • Үйлдвэр, худалдааны маркетинг: бизнåсийн болон хувийн салбарын хамтын ажиллагаа • Шийдвэр гаргаãчид болон бодлого тодорхойлогчдын хамтын ажиллагаа • Хяналт, бүртгэлийн тогтолцоо: эрүүл зан үйл, хооллолт, • Олон улсын судалгаа • Хамтын ажиллагаа
Эрсдэлт хүн амд сууриласан стратеги 5 % 70 % 25 % Бага эрсдэлтэй хүн ам Дунд зэргийн эрсдэлтэй хүн ам Өндөр эрсдэлтэй хүн ам Зүрх судасны өвчинд өртөмтгий бүлэг Эрсдэлт хүчин зүйлийн түвшингийн тархалт
Тамхи таталт эрчүүдийн дунд (30–59 нас) % North Karelia project evaluation and FINMONICA and the National FINRISK Studies 1972 - 2007
Тамхины эсрэг хууль 1977: тамхины сурталчилгааны бүх хэлбэрийг хориглосон олон нийтийн газар тамхи татахыг хориглосон эрүүл мэндийн анхааруулга г.м тамхины татварын 1/2-ийг тамхины эсрэг сурталчилгаанд ашигласан 16 доош насны хүүхдүүдэд тамхи худалäахыг хориглосон
Тамхины эсрэг хууль 1995, 2000, 2007: Ажлын байранд баримтлах тамхины бодлого 18-с доош насны хүмүүст тамхи худалдаалахыг хориглосон бар, ресторанд баримтлах тамхины бодлого
Сийвэнгийн холестролын түвшин эрэгтэйчүүдэд 30-59 насныхан mmol/L
% Талханд түрхэх цөцгийн тосны хэрэглээ (30-59 насны эрэгтэйчүүд)
% Хоолондоо хэрэглэх цөцгийн тосны хэрэглээ
% Хоолонд хэрэглэх ургамлын тосны хэрэглээ (30-59 насны эрэгтэйчүүд)
Өөх тосны хэрэглээ Зөвлөмж EN% жил • The FINDIET Study
Систолын даралт (30–59 насны эрэгтэйчүүд) mmHg North Karelia project evaluation and FINMONICA and the National FINRISK Studies 1972 - 2007
Давсны хэрэглээ1977-2007, Финлянд g/day The FINDIET Study
69 72 75 78 81 84 87 90 93 96 99 2002 Зүрхний шигдээсээр нас баралт Умард Карелийн 35-64 насны эрэгтэйчүүдийн дундах нас баралт 1969-2002 700 start of the North Karelia Project 600 extension of the Project nationally 500 North Karelia 400 300 - 82 % All Finland 100000 хүнд тохиолдох нас баралт 200 - 75% 100 Year
Тооцоолсон болон ажиглагдсан зүрх судасны эмгэгийн нас баралт 35-64 насны эрэгтэйчүүд
Нийтлэг эрсдэлт хүчин зүйлс Зүрх судасны эмгэг Чихрийн шижин Хавдар Уушгины архаг бөглөрөлт өвчин Яс булчингийн эмгэг Амны хөндийн эмгэг • Тамхи • Зохисгүй хооллолт • Хөдөлгөөний хомсдол • Архи
35-64 насны эрэгтэйчүүдийн дундах уушгины хавдараар нас баралтыг насны бүлэгт харьцуулсан нь North Karelia, Finland,1969-1995
Эрүүл мэндийн үнэлгээний өөрчлөлт (өөрийн үнэлгээ сайн/маш сайн)
Дундаж наслалт, Finland1941–2004 Source: Statistics Finland. Koskinen S, Aromaa A, Huttunen J, Teperi J. Health in Finland. Helsinki 2006. www.ktl.fi/hif
Төрөлтөөр тооцсон дундаж наслалт Финланд, 1941–2004 Source: Statistics Finland. Koskinen S, Aromaa A, Huttunen J, Teperi J. Health in Finland. Helsinki 2006. www.ktl.fi/hif
Финляндын жишээ • Архаг өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх нь үр дүнтэй, ашигтай арга болохыг нотолсон • Хүн амд суурилсан урьдчилан сэргийлэлт нь тогтвортой, үр ашигтай, нийгмийн эрүүл мэндийн арга хэмжээ • Урьдчилан сэргийлэлт нь амьдралын хэв маягийн энгийн өөрчлөлтөөс эхэлнэ. (хувь хүн, гэр бүл, хамт олон, улс, үндэстэн, дэлхий нийтээр) • Амьдралын хэв маягийг өөрчлөх нь гол түлхүүр • Урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллàгааны үр дүн олон чиглэлээр маш богино хугацаанд илэрсэн (Зүрх судасны эмгэг, чихрийн шижин) • Цогц үйл ажиллагаа, засгийн газрын хүчтэй бодлого, дэмжлэг