Różne oblicza patriotyzmu

1. Różne oblicza patriotyzmu

2. W historii Polski, zwłaszcza w dziejach walk o wolność i niepodległość wyrosło wiele pokoleń patriotów. Różne to były postawy i czyny, czasem nieporównywalne, lecz łączyło je jedno – miłość do Ojczyzny. Wiele postaci przeszło do historii jako symbole bohaterstwa, jako ucieleśnienie tych wielu bezimiennych, o których pamiętamy, lecz nie znamy ich imienia. Pokolenie żyjące podczas rozbiorów Polski było jednym z pierwszych przykładów postaw patriotycznych, bezkompromisowej troski o dobro ojczyzny. Jego symbolem może być Tadeusz Rejtan. Człowiek, Który chciał poświęcić własne życie, aby nie dopuścić do rozbioru. Później przyszły wali o odzyskanie utraconej w rozbiorach wolności. Wielu walczyło w powstaniach, także kobiety. Przykładem patriotyzmu polskich kobiet jest Emilia Plater, bohaterka powstania listopadowego. Kiedy po I wojnie światowej odzyskaliśmy niepodległość zmieniło się oblicze polskiego patriotyzmu. W czasach wolności postawą patriotyczną była troska o dobro obywateli i pomyślność Rzeczpospolitej.Symbolem patriotyzmu pokolenia pierwszych lat niepodległości jest Ignacy Jan Paderewski – pianista, kompozytor, polityk i mąż stanu. Przyczynił się do wzmocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej, sławił ją również swoim talentem. Inny polityk, Wojciech Korfanty, stał się symbolem patriotyzmu lokalnego. Był orędownikiem powrotu Górnego Śląska do Polski. Najpełniej pokazali swój patriotyzm bohaterowie II wojny światowej. Symbolem pokolenia Polaków, którzy oddali życie w walce o wolność Ojczyzny stał się Krzysztof Kamil Baczyński – poeta i żołnierz. Miłość do Ojczyzny była motorem do działania wielu Polaków w bardziej i mniej odległych czasach, oby była i dziś.

3. Tadeusz Rejtan

4. „(...) w polskiej szacie Siedzi Rejtan żałosny po wolności stracie, W ręku trzyma nóż, ostrzem zwrócony do łona, A przed nim leży Fedon i żywot Katona.” Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”

5. Tadeusz Rejtan urodził się 20 sierpnia 1742 roku w Hruszówce na Nowogródczyźnie. Był absolwentem Collegium Nobilium. Służył również w wojsku w chorągwi Buławy Wielkiej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Rosjanie budzili w nim wstręt, dlatego kiedy jego narzeczona powiesiła na ścianie portret cara Piotra I natychmiast zerwał zaręczyny. Uczestniczył w konfederacji barskiej. W 1773 roku wziął udział w sejmie jako poseł z Nowogrodu. 19 kwietnia Rejtan zaprotestował po raz pierwszy kiedy laskę marszałkowską chciał przejąć Adam Poniński. Zgodziło się jeszcze z nim sześciu posłów i widzowie znajdujący się na sali obrad. Formalnie Poniński nie został wybrany, jednak przejął laskę ogłaszając jednocześnie przerwę w rozprawach. 20 kwietnia począł oczerniać Rejtana publicznie oraz skazał go na banicję i pozbawił go dóbr ziemskich. 21 kwietnia 1773 Tadeusz Rejtan stał się na zawsze symbolem żarliwej miłości do ojczyzny, rzucając się na ziemię. Przysłonił własnym ciałem drzwi tak, aby posłowie nie mogli wyjść z sali Zamku Królewskiego (opuszczenie jej oznaczało zgodę na I rozbiór Polski). Nikt jednak go nie posłuchał, a na sali zostało wraz z nim dwóch posłów. Sprawa została przesądzona, gdyż na sejmie skonfederowanym nie obowiązywało liberum veto. Trzy dni później, kiedy Rejtan opuszczał Salę Poselską był wyczerpany fizycznie oraz psychicznie. Po zakończeniu sejmu rozbiorowego popadł w depresję i obłęd, co przyczyniło się do jego śmierci. Przez siedem lat podróżował, często zmieniając miejsca zamieszkania. Przed śmiercią jego rodzina umieściła go w oficynie niedaleko domu, opiekując się nim. Zginąłśmiercią samobójczą 8 sierpnia 1780 roku. Połknął potłuczone szkło, pod wpływem przywidzenia, że idą po niego rosyjscy żołdacy. Rejtan gorliwie wierzył w Boga, jednak jako samobójca nie mógł zostać pochowany na cmentarzu katolickim. Rodzina złożyła go w grobie pod jednym z drzew w pobliżu domu. Dopiero w 1910 roku Kościół pozwolił pochować posła w neogotyckiej kaplicy, która w tym celu została zbudowana. Wandale i rabusie jednak nie oddali honoru zmarłemu patriocie wielokrotnie bezczeszcząc i okradając jego grób.

6. Emilia Plater

7. Śmierć pułkownika – Adam Mickiewicz W głuchej puszczy, przed chatką leśnika, Rota strzelców stanęła zielona; A u wrót stoi straż Pułkownika, Tam w izdebce Pułkownik ich kona. Z wiosek zbiegły się tłumy wieśniacze, Wódz to był wielkiej mocy i sławy, Kiedy po nim lud prosty tak płacze I o zdrowie tak pyta ciekawy. Kazał konia Pułkownik kulbaczyć, Konia w każdej sławnego potrzebie; Chce go jeszcze przed śmiercią obaczyć, Kazał przywieść do izby - do siebie. Kazał przynieść swój mundur strzelecki, Swój kordelas i pas, i ładunki; Stary żołnierz - on chce jak Czarniecki. Umierając, swe żegnać rynsztunki. A gdy konia już z izby wywiedli, Potem do niej wszedł ksiądz z Panem Bogiem; I żołnierze od żalu pobledli. A lud modlił się klęcząc przed progiem. Nawet starzy Kościuszki żołnierze, Tyle krwi swej i cudzej wylali, Łzy ni jednej - a teraz płakali I mówili z księżami pacierze. Z rannym świtem dzwoniono w kaplicy; Już przed chatą nie było żołnierza, Bo już Moskal był w tej okolicy. Przyszedł lud widzieć zwłoki rycerza, Na pastuszym tapczanie on leży - W ręku krzyż, w głowach siodło i burka, A u boku kordelas, dwururka. Lecz ten wódz, choć w żołnierskiej odzieży, Jakie piękne dziewicze ma lica? Jaką pierś? - Ach, to była dziewica, To Litwinka, dziewica - bohater, Wódz Powstańców - Emilia Plater!

8. Emilia Plater, córka Anny von Mohl i hrabiego Franciszka Ksawerego Platera, bohaterka Powstania Listopadowego urodziła się 13 listopada 1806 roku w Wilnie. Pierwsze lata swojego życia Emilia spędziła w domu rodziców w Wilnie. Jednak z powodu ojca, który był hulaką nigdy nie była szczęśliwa. Emilia opuściła Wilno wraz z mamą w 1815 roku, po rozwodzie rodziców. Wyjechały do majątku w Liksnie (Inflanty Polskie) należącym do ich krewnych Żybertów. Ponieważ ród Platerów osiedlił sięw Inflantach przed wieloma wiekami stopniowo zaczęli przejmować polskie tradycje, kulturę zostając zagorzałymi patriotami. Dlatego już od maleńkości Emilia słuchała gawęd i opowiadań o Polakach-bohaterach i ich czynach. Od 10 roku życia uczyła się i spędzała wolny czas w towarzystwie chłopców, być może to ukierunkowało jej późniejsze zainteresowania. Była wszechstronnie uzdolniona: rysowała, śpiewała, pisała wiersze, była świetnym jeźdźcą, myśliwym oraz uprawiała fechtunek. Emilia popierała ówczesny ruch młodzieży i patriotów, zachwycała się dziełami romantyków, zwłaszcza Goethego i Schillera. Od 1824 roku Platerówna niemal przez cały czas była w podróży. Podróżowała po Inflantach, odwiedziła również Litwę i Białoruś. W 1829 roku zawitała do Polski zwiedzając Warszawę, Częstochowę oraz Kraków. W 1830 roku Emilia Plater straciła matkę, jej śmierć była dla niej strasznym ciosem. W tym samym roku, 29 listopada wybuchło powstanie. Na wieść o tym młoda dziewczyna obcięła długie włosy oraz razem ze swoją przyjaciółką Marią Prószyńską kazały uszyć sobie stroje męskie. Uzbrojona i gotowa do walki, z własnym oddziałem 30 marca 1831 roku zajęła stację Danagiele. Zwyciężyła i tam, i również pod Ucinami, 2 kwietnia. Dwa dni później Platerówna jako przywódca oddziału powstańczego zajęła mieścinę Jeziorowy. 20 kwietnia oddziały Emilii Plater zaczęły się rozpadać. Ona sama dostała się do oddziału dowodzonego przez Karola Załuskiego i brała udział w bitwie pod Prestowianami, brała również udział w bitwie pod Mejszagołą. Po dniu 5–ego czerwca została mianowana przez generała Chłapowskiego honorowym dowódcą 1 kompanii 25 pułku piechoty liniowej. Po klęsce generała Giełguda, Plater zdecydowała się na podróż ku Warszawie. Nie dotarła jednak do celu, gdyż przeszkodziła jej choroba. Ukrywał ją wtedy Ignacy Abłanowicz w swoim dworze w Justianowie pod nazwiskiem Korawińskiej. Zmarła w Justianowie 23 grudnia 1831 roku. Osoba Emilii Plater stała się symbolem odwagi kobiet polskich walczących o niepodległość, była tematem twórczości wielu poetów i malarzy ( między innymi Adama Mickiewicza ).

9. Ignacy Jan Paderewski

10. „Paderewski kochany i czczony w Polsce, popularny i podziwiany w Ameryce i Europie, stanowi żywy symbol (...). Paderewski nie należy do żadnego obozu i nie stanowi nawet własności całego żyjącego pokolenia Polaków. Paderewski należy do Polski wiecznej, do tej wiecznej idei i wiecznej rzeczywistości, która nazywa się Polska.” Profesor J.Kucharzewski 1941 rok

11. Ignacy Jan Paderewski urodził się 6 lub 18 listopada 1860 roku w Kuryłówce na Podolu. Był synem Polikseny z domu Nowickiej, która zmarła niedługo po porodzie, natomiast jego ojciec był uczestnikiem powstania styczniowego i jedynym opiekunem Paderewskiego i jego siostry Antoniny. Był wielkim politykiem, kompozytorem, artystą. Od 12 do 18 roku życia uczęszczał do Instytutu Muzycznego w Warszawie. Po zakończeniu nauki zarabiał dorywczo grając na przyjęciach, komponując i dając korepetycje z gry na fortepianie. W 1880 roku mając 20 lat wziął ślub z Antoniną Korsakówną. Ich małżeństwo nie trwało jednak długo, gdyż młoda żona zmarła w 1881, zostawiając Paderewskiemu pod opieką ich kilkumiesięcznego synka Alfreda. Paderewski postanowił wtedy wyjechać do Berlina, aby szkolić swój warsztat. W Berlinie ponownie poszedł na studia, tym razem kompozytorskie pod okiem F. Kiela i H. Urbana. Po raz pierwszy zadebiutował jako pianista mając 27 lat w Wiedniu. Natomiast jego pierwszy duży koncert odbył się w 1888 roku w Paryżu, zawdzięczał to Helenie Modrzejewskiej, która wyłożyła pieniądze na kontynuację jego nauki w latach wcześniejszych w Wiedniu. Po koncertach w stolicy Francji udał się do Londynu. Udało mu się zagrać nawet przed samą królową Wiktorią. W latach 1891 do 1892 odbył tournee po Stanach Zjednoczonych, zaowocowało to osiedleniem się w USA na stałe. Ponownie ożenił się, z Heleną Górską w 1899 roku, Paderewscy jednak nie powrócili do kraju, lecz osiedlili się koło Lozanny w Morges. Paderewski ufundował pomnik upamiętniający bitwę pod Grunwaldem, został on odsłonięty w 1910 w Krakowie. Ignacy wygłosił wtedy przemówienie o tematyce niepodległościowej.

12. Wybuch I wojny Światowej spowodował zwiększenie zainteresowania Paderewskiego działalnością dyplomatyczną. Był założycielem i współautorem wielu komitetów pomocy dla Polaków, zajmował się zbieraniem pieniędzy za granicą. W 1915 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych i tam kontynuował swoją działalność. W sierpniu 1917 został przedstawicielem Komitetu Narodowego Polskiego w USA. Kompozytor powrócił do Polski 25 grudnia 1918 roku. Natomiast 22 dni później został desygnowany na premiera oraz ministra spraw zagranicznych. Jego osiągnięcia na tych stanowiskach to wprowadzenie demokratycznych wyborów do Parlamentu i rządu, wyciszenie wewnętrznych politycznych konfliktów, zyskanie międzynarodowego szacunku dla Polski. Podjął się ekonomicznej odbudowy kraju, utworzył system państwowy, rozwinął system szkolnictwa na wszystkich poziomach nauczania. Brał udział wraz z Romanem Dmowskim w konferencji w Paryżu, która zakończyła się podpisaniem traktatu wersalskiego. Był wówczas jeszcze premierem, lecz z powodu krytyki partii rządzących w Polsce podał się do dymisji w listopadzie 1919 roku. Udał się do Szwajcarii, by odpocząć od spraw związanych z polityką. Wrócił jednak do kraju wkrótce po rozpoczęciu wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, został mianowany na wysłannika rządu polskiego do Ligi Narodów. Po blisko roku z pełnionej przez siebie funkcji zrezygnował. Chciał powrócić do koncertowania i swojej kariery muzycznej. Większość dochodów ze swoich koncertów przekazywał jednak na cele dobroczynne, a przed każdym występem nie omieszkał wygłosić przemówienia na temat sprawy polskiej. W 1936 roku założył wraz z Władysławem Sikorskim Front Morges. Przewodniczył Radzie Narodowej Rzeczpospolitej Polskiej od stycznia 1940 roku aż do śmierci. Był wielokrotnie odznaczony m.in. Wielkim Orderem Oficerskim Legii Honorowej, Orderem Virtuti Militari. Posiadał doktoraty honoris causa uniwersytetów we Lwowie, Krakowie, Poznaniu oraz wielu uczelni w Stanach Zjednoczonych. Otrzymał również Order Of British Empire. Ignacy Jan Paderewski zmarł 29 czerwca 1941 roku w Nowym Jorku mając 81 lat. Obecnie jego zwłoki spoczywająod 1992 w podziemiach archikatedry świętego Jana w Warszawie.

13. Wojciech Korfanty

14. "Zasługę mojego uświadomienia narodowego przypisać muszę moim hakatystycznym profesorom w gimnazjum w Katowicach, którzy zohydzaniem wszystkiego co polskie i co katolickie wzbudzili we mnie ciekawość do książki polskiej, z której pragnąłem się dowiedzieć, czym jest ten lżony i poniżany naród , którego językiem w mojej rodzinie mówiłem. I pokochałem naród mój, przeszłość i dolę jego i poczułem się synem jego.” Wojciech Korfanty

15. Wojciech Korfanty urodził się 20 kwietnia 1873 roku w osadzie Sadzawka (dzisiejsze Siemianowice). Był synem Józefa, górnika i Karoliny z domu Klecha. Naukę rozpoczął w 1879 roku w szkole ludowej w Siemianowicach. Jak sam mówił książką polską zainteresowali go antypolscy nauczyciele z gimnazjum, do którego chodził od 1885 roku. Został z niego wydalony za zorganizowanie kółka polskiego oraz za zainteresowanie narodem Polaków. Studiował na politechnice w Charlottenburgu. W 1896 roku przeniósł się na Wydział Prawny i Ekonomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym czasie związany był z organizacją „Związek Młodzieży Polskiej Zet” i należał do Towarzystwa Akademików Górnoślązaków. Pięć lat później w 1901 roku wstąpił do Ligi Narodowej, gdzie był autorem porywających broszur i tekstów ukazujących złą passę narodu Ślązaków. Wynikiem jego starań politycznych było uzyskanie mandatu poselskiego do parlamentu Rzeszy w 1903 i 1905 roku. Na początku I wojny światowej poparł politykę proniemiecką, sądząc, że pomoże to sprawie polskiej, jednak w niedługim czasie przekonał się, iż nie przynosi to pożądanych skutków i wycofał się z wcześniejszych poglądów. Wygłosił wtedy dwa przemówienia potępiające strategię Niemiec. Był również jednym z uczestników Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej, która swoją siedzibę miała w Poznaniu. Był kandydatem na premiera, lecz wycofał się z tej propozycji. Do 1920 roku pełnił rolę komisarza plebiscytowego na Górnym Śląsku. W lipcu tego roku przedstawił Białą Księgę o terrorze skierowanym przeciwko Śląsku.

16. Do sierpnia 1920 roku opowiadał się za pokojowym załatwieniem sprawy związanej z przywróceniem Śląska do Polski. Jednak już w maju 1921 roku, po klęsce II powstania śląskiego, jako dyktator w Manifeście do ludu górnośląskiego wezwał do zbrojnej walki w III powstaniu śląskim, co poskutkowało przywróceniem do granic Polski 29 % obszarów objętych plebiscytem. W 1922 roku został wybrany posłemdo Sejmu RP i do Sejmu Śląskiego. W tymże roku był ponownie desygnowany na premiera Rządu RP, z czego jednak znów rezygnował. W maju 1926 roku sprzeciwił się Józefowi Piłsudzkiemu i poparł rząd Wincentego Witosa. Naraził się przez to na ostre ataki. Został nawet postawiony przed Sądem Marszałkowskim, który wydał dla niego niekorzystny wyrok. Został uwięziony w twierdzy brzeskiej wraz z posłami Centrolewu dnia 26 września 1930 roku. Na Śląsk zaś wrócił 20 grudnia tegoż roku jako senator Rzeczpospolitej Polskiej. W 1935 roku udał się na emigrację do Czechosłowacji, skąd jednak udawało mu się kierować swoją partią i pismem -"Polonia". W 1936 roku współtworzył tzw. Front Morges. Do kraju wrócił potajemnie dopiero w kwietniu 1939 roku, jednak wkrótce ponownie został uwięziony. Z więzienia w Warszawie zwolniono go w lipcu 1939 roku wbardzo złym stanie zdrowia. Zmarł 17 sierpnia 1939 roku, zaś jego pogrzeb odbył się 20 sierpnia i stał się wielką manifestacją ludności Górnego Śląska, która tłumnie oddała hołd człowiekowi, który całe swoje życie poświęcił dla dobra tego regionu. Jego zwłoki spoczywają na cmentarzu w Katowicach przy ulicy Francuskiej, zwanym Śląskimi Powązkami. W 1997 roku został odznaczony pośmiertnie Orderem Orła Białego.

17. Krzysztof Kamil Baczyński

18. Z głową na karabinie Nocą słyszę, jak coraz bliżej Drżąc i grając krąg się zaciska. A mnie przecież zdrój rzeźbił chyży, Wyhuśtała mnie chmur kołyska. A mnie przecież wody szerokie Na dźwigarach swych niosły ptaki Bzu dzikiego; bujne obłoki Były dla mnie jak uśmiech matki. Krąg powolny dzień czy nic krąży, Ostrzem świszcząc tnie już przy ustach, A dla mnie przecież tak jak innym Ziemia rosła tęga – nie pusta. I mnie przecież jak dymu laska Wytryskała gołębia młodość; Teraz na dnie śmierci wyrastam Ja – syn dziki mego narodu. Krąg jak nożem z wolna rozcina, przetnie światło, zanim dzień minie, A ja prześpię czas wielkiej rzeźby Z głową ciężką na karabinie. Obskoczony przez zdarzeń zamęt, kręgiem ostrym rozdarty na pół, Głowę rzucę pod wiatr jak granat, Piersi zgniecie czas czarną łapą; Bo to była życia nieśmiałość, A odwaga – gdy śmiercią niosło. Umrzeć przyjdzie, gdy się kochało Wielkie sprawy głupią miłością. 4 XII 1943 r.

19. Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 roku, lecz znana jest jeszcze data 3 marca 1921 roku. Był synem Stanisława Baczyńskiego cenionego i znanego krytyka literackiego i Stefanii Zieleńczyk nauczycielki (to ona zadbała o to, aby poezja Krzysztofa ujrzała światło dzienne, potwierdziła również jego udział w powstaniu warszawskim). Był poetą (tworzył pod pseudonimem Jan Bługaj, Emil, Jan Krzyski, Krzysztof, Piotr Smugosz, Krzysztof Zieliński, Krzyś), podchorążym, żołnierzem Armii Krajowej. Należał do pierwszego pokolenia żyjącego w wolnym i niepodległym państwie. Jego poezja została doceniona już za jego życia, zwłaszcza przez artystów starszej daty. Wśród własnego pokolenia początkowo jego twórczość budziła niechęć, jednak po śmierci został okrzykniętym jednym z najwybitniejszych poetów okresu wojennego. Baczyński naukę rozpoczął mając lat 12 w Państwowym Gimnazjum imienia Stefana Batorego, ukończywszy je otrzymaniem świadectwa dojrzałości w 1939 roku. W szkole bywał rzadko, z tego powodu miał słabe oceny. W 1937 roku został członkiem Komitetu Wykonawczego „Spartakus”, natomiast po raz pierwszy jako poeta zadebiutował będąc współredaktorem „Strzały”. Zamierzał wybrać się na Akademię Sztuk Pięknych aby studiować grafikę, uniemożliwił mu to jednak wybuch wojny. Przez rok studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, który był w tych czasach tajnym. Imał się wielu zajęć, jak na przykład szklenie okien czy malowanie szyldów. W tym czasie uczył się również w Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. W lipcu 1943 roku wstąpił do wojska, zostając starszym strzelcem batalionu „Zośka AK” w kompanii „Rudy”. 25 maja 1944 roku otrzymał awans do stopnia starszego strzelca podchorążego rezerwy piechoty, w tym czasie zajmował się również kierowaniem jednym z działów poezji w miesięczniku „Droga”. W lipcu 1944 roku zaciągnął się do harcerskiego batalionu „Parasol” przyjmując pseudonim „Krzyś”. Wybuch powstania warszawskiego zaskoczył Baczyńskiego w okolicy placu teatralnego, przyłączył się wtedy do oddziału złożonego z ochotników. Poległ 4 sierpnia 1944 roku zastrzelony przez strzelca wyborowego, który znajdował się na szczycie gmachu Teatru Wielkiego.

20. Źródła Encyklopedia PWN http://pl.wikipedia.org/wiki/Emilia_Plater http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Korfanty http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_paderewski_ignacy_jan http://polonialife.ca/polacy_paderewski.htm http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3695/ http://www.polonica.net/Tadeusz_Rejtan.htm http://www.najmici.net/hruszowka.htm http://portalwiedzy.onet.pl/65901,,,,rejtan_tadeusz,haslo.html http://www.poland.gov.pl/Slask,33.html http://www.baczynski.art.pl/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Krzysztof_Kamil_Baczy%C5%84ski http://portalwiedzy.onet.pl/9612,,,,baczynski_krzysztof_kamil,haslo.html http://wpk.p.lodz.pl/~sebekmez/b/index.html http://images.google.com/images?q=flaga+polski&hl=pl&rls=RNWE,RNWE:2006-04,RNWE:en&um=1&sa=X&oi=images&ct=title http://images.google.com/images?svnum=10&hl=pl&rls=RNWE%2CRNWE%3A2006-04%2CRNWE%3Aen&q=tadeusz+Rejtan http://images.google.com/images?svnum=10&hl=pl&rls=RNWE%2CRNWE%3A2006-04%2CRNWE%3Aen&q=emilia+plater http://images.google.com/images?svnum=10&hl=pl&rls=RNWE%2CRNWE%3A2006-04%2CRNWE%3Aen&q=paderewski

21. Temat opracowała Agnieszka