Sądownictwo międzynarodowe zagadnienia wstępne

1. Sądownictwo międzynarodowezagadnienia wstępne Michał Małaszkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uwr.

2. Rola i znaczenie sądów międzynarodowych • Po co nam sądy międzynarodowe? • sądownictwo międzynarodowe jako sposób rozstrzygania sporów międzynarodowych • rozwój wyjaśnianie (tworzenie?) prawa międzynarodowego • sądy międzynarodowe a prawo krajowe – kształtowanie relacji

3. Sądownictwo międzynarodowe i inne sposoby rozstrzygania sporów • Co to jest spór międzynarodowy? • „różnica odnośnie prawa lub faktów, konflikt poglądów prawnych i interesów między stronami” • pomiędzy państwami/ kwestia tożsamości stron • twierdzenia stron wyraźnie przeciwstawione • spór polityczny a spór prawny- non liquet

4. Cele ONZ Karta Narodów Zjednoczonych Artykuł 1 Cele Organizacji Narodów Zjednoczonych są następujące: Utrzymać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, stosując w tym celu skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienia wszelkich aktów agresji i innych naruszeń pokoju, łagodzić lub załatwiać pokojowymi sposobami, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego, spory albo sytuacje międzynarodowe, które mogą prowadzić do naruszenia pokoju.

5. Obowiązek pokojowego rozstrzygania sporów • Artykuł 33 KNZ Strony w sporze, którego dalsze trwanie może zagrażać utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, będą przede wszystkim dążyć do jego załatwienia w drodze rokowań, badań, pośrednictwa, koncyliacji, rozjemstwa, rozstrzygnięcia sądowego, odwołania się do organów lub układów regionalnych, albo w drodze innych środków pokojowych według własnego wyboru.

6. Sądownictwo międzynarodowe a inne metody PRS • Karta NZ + Konwencja haska o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych z dnia 18 października 1907 roku. • negocjacje (rokowania) • mediacje (pośrednictwo) • dobre usługi • koncyliacja • arbitraż (rozjemstwo) • rozstrzyganie sporów przez organizacje międzynarodowe • badania, komisje śledcze (factfindingcomissions)

7. Sądy międzynarodowe- wyjaśnianie czy tworzenie prawa międzynarodowego? • Art. 38. źródła prawa stosowane przez MTS przy orzekaniu • 1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać na podstawie prawa międzynarodowego w sporach, które będą mu przekazane, będzie stosował:a) konwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź specjalne, ustalające reguły, wyraźnie uznane przez państwa spór wiodące;b) zwyczaj międzynarodowy, jako dowód istnienia powszechnej praktyki, przyjętej jako prawo;c) zasady ogólne prawa, uznane przez narody cywilizowane;d) z zastrzeżeniem postanowień art. 59związanie wyrokiem, wyroki sądowe tudzież zdania najznakomitszych znawców prawa publicznego różnych narodów, jako środek pomocniczy do stwierdzania przepisów prawnych.

8. Znaczenie orzeczeń • wpływ na rozwój ogólnego prawa międzynarodowego (w tym jego zakres podmiotowy) • milestones(sprawa statku Lotus, sprawa jurysdykcji sądów gdańskich, odszkodowań za szkody poniesione w służbie ONZ, Van Gend & Loos, Kadi al. Barakaat, Loizidou, sprawa Tadića) • konstatowanie istnienia zwyczaju • tworzenie i rozwijanie specyficznych zasad wykładni (ETPC, TSUE)

9. Sądy międzynarodowe a prawo krajowe • skuteczność orzeczeń sądów w prawie krajowym kwestia środków tymczasowych • zasada pierwszeństwa prawa międzynarodowego • prawo międzynarodowe i prawo unijne a prawo polskie v. Konstytucja RP • autonomia prawa unijnego?

10. Kluczowe problemy sądownictwa międzynarodowego • proliferacja/ multiplikacja sądownictwa/ specjalizacja • = fragmentacja prawa międzynarodowego • dialog pomiędzy sądami międzynarodowymi • dialog między sądami międzynarodowymi a sądami krajowymi • pytanie o granice kompetencji sądów- problem działań ultra vires

11. O czym będziemy mówić? • podstawa funkcjonowania/ sposób powstania • struktura organizacyjna • jurysdykcja sądu i jej zakres (przedmiotowy/podmiotowy/terytorialny/temporalny) • podstawa orzekania i funkcjonowania • rodzaje postępowań i procedura • charakter i znaczenie rozstrzygnięć • usytuowanie w stosunku do prawa krajowego

12. Case law- co będzie nas interesowało? • tło sprawy- stan faktyczny (w zakresie istotnym) • kwestie proceduralne (tryb postępowania/jurysdykcja/stosowane przepisy itd.) • istota sporu – najważniejsze wątki merytoryczne • znaczenie orzeczenia