Akoestiekmetingen & DSP’s:

1. Akoestiekmetingen & DSP’s: 1. Wat is het? 2. Hoe doe je dat?

2. Wat gaan we vanavond doen? • Uitleg akoestiekmetingenUitleg Digitale Signaal Processor (DSP)Uitleg versterker Jos: wat doet de DSP daarin?Uitleg instelmogelijkheden DSP Stappen: metingen / instellingen / luisteren=> Vragen <= • 2e Pauze • Live demo akoestiekmeting? • Live demo instelling DSP? • Laten horen muziek met/zonder correcties

3. Uitleg akoestiekmetingen • Benodigdheden voor akoestiekmetingen • Ruis • Weergaveniveau • Meet-duur • Resultaat: wat zegt de grafiek ons? • Smoothing: nut en resultaat • Equalisatiemethoden • Correctie-afwegingen • Correctiemethoden • Dataexport

4. Uitleg akoestiekmetingen • Benodigdheden voor akoestiekmetingen - Meetruimte (met de onbekende akoestiek) - Meetgeluid (voor hoorbaar maken van de akoestiek) - Meetmicrofoon (voor meting van het geluid) - Laptop / meet-software (voor omzetting van “luidheid per frequentie” in een leesbare grafiek)

5. Uitleg akoestiekmetingen • Ruis ??? Waarom meten we met ruis ??? - Elke frequentie apart meten? Nee, duurt te lang! - Dus: alle frequenties tegelijk meten! - Alle frequenties tegelijk en even hard: = ruis ! - Witte ruis: een signaal waarvoor geldt dat de gemiddelde luidheid voor iedere frequentie gelijk is. - Witte ruis komt onder andere voor als thermische ruis in weerstanden. - Het klinkt als een (oude) televisie die geen signaal ontvangt - Rose ruis: een bijzonder geval van ruis, waarbij de gemiddelde luidheid voor ieder octaaf, decade (of ander interval) gelijk is. - rose ruis is “enigszins voor onze gehoor gecorrigeerde witte ruis”- Dit soort ruis nemen wij dus gehoormatig als 'recht' waar, i.t.t. witte ruis- voor de metingen gebruiken we daarom rose ruis

6. Uitleg akoestiekmetingen • Weergaveniveau meetsignaal hoe hard zet je de ruis? - Hoe? CD met rose ruis afspelen! - Achtergrondgeluid : werkt verstorend! het geroezemoes verstoort de metingen! - Remedie: 1. stilte: “en nou allemaal even de kop dicht!”  2. luidheid: “overstemmen” 

7. Uitleg akoestiekmetingen • Meet-duur hoe lang zet ik de microfoon aan? - Continu meting: Duurt te lang 5 minuten allemaal stilhouden? Risico’s …. kans op mee-meten van treinen en zo! - Korte meting (0,1 sec) meet alleen het directe geluid! - Gedefinieerde duur (software: 4 sec) Meet de akoestiek meet het directe én indirecte geluid! Met beperkte risico’s treinen e.d.

8. Uitleg akoestiekmetingen • Resultaat: wat zegt de grafiek ons? - De grafiek staat te laag grafiek optillen! - “Onleesbare hanepoten” ? smoothing aanzetten!

9. Uitleg akoestiekmetingen • Smoothing: capture important patterns in the data, while leaving out noise or other fine-scale structures/rapid phenomena - Smoothing: nut en resultaat (in dezelfde grafiek als net … )

10. Uitleg akoestiekmetingen • Correctiemethoden (equalisatie): Analoge hardware:- Graphic equalizer- Parametrische equalizer Digitaal:- in hardware- in software

11. Uitleg akoestiekmetingen • Correctie afwegingen: gelden voor analoog én digitaal - Elke correctie veroorzaakt “tijd fouten”! - Elke correctie veroorzaakt “neveneffecten”! - Te heftige correcties (over)belasten de DSPen gaan onnatuurlijk klinken Dus: 1. optimaliseer het bronsignaal = minder correcties achteraf!2. optimaliseer dan de akoestiek = minder neg. beïnvloeding3. en werk zo weinig mogelijk weg m.b.v. de DSP = “het restje” …

12. Uitleg akoestiekmetingen • De volgende stap: data export => DSP’s …. 1. We hebben gemeten met rose ruis & een microfoon 2. We hebben een grafiek die laat zien wat we horen 3. We kunnen dat 2 x doen apart voor links en rechts 4. En dat als grafische leidraad gaan gebruiken bij correcties, tijdens instelling van de DSP’s mits we de grafieken exporteren naar dat programma - En dat gaan we nu doen .. apart voor links en rechts

13. Uitleg instellen Digitale Signaal Processor (DSP)

14. Uitleg instellen Digitale Signaal Processor (DSP) Wikipedia: Een digitale signaalprocessor (vaak afgekort tot DSP), is een microprocessor die speciaal ontworpen is voor het bewerken van (continue) digitale signalen • Het bronsignaal moet dus wel digitaal zijn! • Correcties in het amplitudedomein (hard/zacht) • Correcties in het fasedomein (bv. tijdvertraging voor/achter kanalen in een surroundsysteem)

15. Uitleg instelmogelijkheden DSP Instelling DSP’s via software “dspModul”: import grafiek linkerkanaal import grafiek rechterkanaal Filter- instellingen links Filter- instellingen rechts Links: hoog-af (subwoofer) Rechts: laag-af (luidspreker)

16. Uitleg versterker Jos: wat doet de DSP daarin? Voorbeeld: de instellingen bij Jos thuis: Links: hoog-af (subwoofer) Rechts: laag-af (luidspreker)

17. Uitleg instelmogelijkheden DSP Filters: welke instellingen heb je per type filter? • Hoog-af filter:- kantelpunt (in Hertz)- helling (in dB/oktaaf) • Laag-af filter:- kantelpunt (in Hertz)- helling (in dB/oktaaf) • Parametrisch filter (“een zuigkring”):- centerfrequentie (= “waar ergens in de grafiek”)- Q-factor (= “de breedte van de correctie”)- level (= “de versterking/verzwakking”)

18. Hoe pakten we dit thuis bij Jos aan? • 1. Stel de meetapparatuur op en ga meten(Hein heeft een stappenplan gemaakt voor de software) • 2. Fatsoeneer de grafieken en exporteer ze • 3. Ga (met mate) experimenteren met de DSP-filters • 4. upload de DSP-instellingen naar de DSP’s • 5. luister of het goed klinkt • 6. luister naar negatieve bij-effecten • Herhaal alle stappen totdat het “goed” is ….