Download
1 / 23
320 likes | 861 Views
CITOLOGIJA. CITOLOGIJA. Hemijski sastav ćelije. Ćelija. udžbenik, strana 7,8,9. Ćelija je osnovna jedinica građe i funkcije svih živih bića. Sva živa bića su izgrađena od ćelija. Ćelije mogu imati različitu veličinu, oblik i funkciju. Postoje jednoćelijski i višećelijski organizmi.
E N D
CITOLOGIJA CITOLOGIJA Hemijski sastav ćelije
Ćelija udžbenik, strana 7,8,9. • Ćelija je osnovna jedinica građe i funkcije svih živih bića. • Sva živa bića su izgrađena od ćelija. • Ćelije mogu imati različitu veličinu, oblik i funkciju. • Postoje jednoćelijski i višećelijski organizmi. • Citologija je nauka koja se bavi proučavanjem ćelija. • Ćelije iste građe i funkcije se grupišu i formiraju tkiva. Od tkiva su izgrađeni organi. • Više organa se grupiše i čine sistem organa, svaki sistem organa ima određenu funkciju u organizmu. • Histologija je nauka koja proučava tkiva. Organizam Sistem organa Organ Tkivo Ćelija
Neke ćelije su veoma krupne i mogu se videti golim okom, npr.kokošje jaje. Većina ćelija je sitna i vide se samo pomoću mikroskopa, postoji svetlosni i električni mikroskop-pomoću njega se mogu videti i strukture manje od 1nm (nanometar).
Hemijski elementi Makroelementi – ima ih u većoj količini u živim bićima. C - ugljenik H - vodonik O -kiseonik N - azot S P Ca K Na Mg Fe Pošto ulaze u sastav živih bića ovi elementi se zovu biogeni elementi. Mikroelementi – ima ih manje ali su takođe važni za odvijanje različitih procesa u ćelijama. J Cu Mn Co Zn C - carbon H - hydrogen O - oxygen N - nitrogen udžbenik, strana 9,10.
NEORGANSKA JEDINJENJA udžbenik, strana 10. VodaH2O Ćelije imaju 70% do 95% vode. Voda je univerzalni rastvarač za većinu jedinjenja. U vodi se ne rastvaraju lipidi. U vodi se odvijaju razne reakcije, transport materija,značajna je i za održavanje telesne temperature, održavanje oblikaćelije itd. ORGANSKA JEDINJENJA udžbenik, strana 10 -14 1. Ugljeni hidrati 2. Lipidi 3. Proteini 4. Nukleinske kiseline
1. Ugljeni hidrati Ugljeni hidrati su sastavljeni od ugljenika, vodonika i kiseonika, koji su u odnosu 1: 2:1 Opšta formula je (CH2O)n n=3 C3H6O3 n=5 C5H10O5 n=6 C6H12O6 udžbenik, strana 10,11. PODELA UGLJENIH HIDRATA a) Monosaharidi b) Disaharidi c) Polisaharidi
a) Monosaharidi Prema broju ugljenikovih atoma dele se na: Trioze, tetroze, pentoze, heksoze, heptoze. Pentoze – imaju 5 ugljenikovih atoma riboza, dezoksiriboza Heksoze – imaju 6 ugljenikovih atoma glukoza, fruktoza, galaktoza riboza dezoksiriboza
GLUKOZA FRUKTOZA C6H12O6 C6H12O6 Glukoza Fruktoza Na času sam rekla da ovo ne učite, stavila sam slike samo da vidite kako izgledaju glukoza i fruktoza. U I razredu dovoljno je da znate šematske prikaze (dole).
+ SAHAROZA b) Disaharidi Saharoza, maltoza, laktoza Saharoza, u biljkama (šećerna repa, šećerna trska) Saharoza = glukoza + fruktoza Maltoza, u biljkama Maltoza = glukoza + glukoza Laktoza, u mleku Laktoza = glukoza + galaktoza
Dehidratacija (izdvajanje vode) prilikom nastanka disaharida. Naravno, ovo nije potrebno za test
c) Polisaharidi Biljni polisaharidi Gradivni: celuloza Rezervni: skrob Životinjski polisaharidi Gradivni: hitin Rezervni: glikogen Polisaharidi su igrađeni od dugačkih nizova glukoze. SKROB
2. Lipidi udžbenik, strana 11 + sveska Sastavljeni su od C H O. Prosti lipidi su izgrađeni su od alkohola glicerola i viših masnih kiselina. Masne kiseline: stearinska, palmitinska, oleinska. Složeni lipidi pored glicerola i masnih kiselina u sastavu sadrže još neko jedinjenje. fosfolipid = glicerol + više masne kiseline + fosforna kiselina CH2OH H C OH CH2OH Glicerol - trohidroksilni alkohol (ima tri OH grupe)
H H2N C COOH CH3 3. Proteini Proteini su složena organska jedinjenja izgrađena od C H O N, neki proteini imaju i S, Fe. Proteini su izgrađeni od amino kiselina koje su međusobno povezane peptidnim vezama. U sastav živih bića ulazi 20 amino kiselina. udžbenik, strana 11,12 amino kiselina Alanin (Ala) R= CH3 Structure of Proteins Proteins are made up of long chains ofamino acids. There are 20 different amino acids.Amino acids are joined together by peptide bonds. They join together to form polypeptide chains.
Peptidna veza nastaje spajanjem amino grupe jedne aminokiseline sa karboksilnom grupom druge aminokiseline pri čemu se izdvaja molekul vode.
Struktura proteina: - primarna - sekundarna - tercijerna - kvaternerna udžbenik, strana 12
4. Nukleinske kiseline udžbenik, strana 13,14 DNK - dezoksiribonukleinska kiselina RNK- ribonukleinska kiselina Nukleinske kiseline su izgrađene od nukleotida. U sastav nukleotida ulaze tri vrste molekula: 1. Azotna baza Purinska (adenin, guanin) Pirimidinska (timin, citozin, uracil) 2. Šećer (dezoksiriboza, riboza) 3. Fosfatna grupa Purinska baza Pirimidinska baza
Molekul DNK je izgrađen od dva spiralno uvijena lanca nukleotida. (polinukleotidni lanci) Lanci su međusobno povezani vodoničnim vezama koje se formiraju između azotnih baza. Uvek se povezuju jedna purinska i jedna pirimidinska baza i to tako što se adenin uvek povezuje sa timinom a guanin sa citozinom. Komplementarne baze: A – T G – C Dupli heliks Nukleotid u DNK - dezoksiribonukleotid
RNK - jedan lanac nukleotida - šećer riboza - umesto timina ima uracil Nukleotid u RNK - ribonukleotid Postoje tri tipa RNK: a) Informaciona RNK iRNK b) Transportna RNK tRNK c) Ribozomska RNK rRNK
Otkriće ćelije 1665-te godine Robert Hooke je pomoću jednostavnog mikroskopa posmatrao tanke isečke plute. Video je prazne komorice i nazvao ih ćelijama (cells). Pošto je pluta mrtvo tkivo, on je ustvari video samo ćelijske zidove biljnih ćelija. Robert Hooke (1635 -1703) was an English natural philosopher and polymath who played an important role in the scientific revolution, through both experimental and theoretical work.
Anton van Levenhuk(1632-1723) Prvi je posmatrao i opisao žive ćelije. Lived in the Netherlands between 1632 and 1723, was an amateur in science and lacked any type of formal university training. His experiments with microscopy design and function led him to become an international authority on microscopy and he was granted the honor of Fellowship in the Royal Society in 1680.
