UYAP VE ULUSLARARASI E-ADALET U YGULAMALARI ALİ RIZA ÇAM HAKİM BİLGİ İŞLEM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ADALET BAKANLIĞI MAYIS 20

1. UYAP VE ULUSLARARASI E-ADALET UYGULAMALARI ALİ RIZA ÇAM HAKİM BİLGİ İŞLEM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ADALET BAKANLIĞI MAYIS 2009

2. İNGİLTERE • En önemli sorun değişik amaçlar için değişik kurumlar tarafından oluşturulan sistemler arasındaki uyum eksiğidir.

3. On LinePara Takip projesi

4. On line Mülk Takip Projesi (Possession Claim Online Project )

5. Video- konferans • Ceza mahkemelerinde video konferans sistemi cezaevleri ile bağlantı kurmak için yaygın olarak kullanılmaktadır. • Üç magistrate ve bir ceza mahkemesi ile başlayan uygulamanın başarılı olması sonucu 2002 yılında 170 magistrate mahkemesine 2006 yılında 28 ceza mahkemesine yaygınlaştırılmıştır.

6. COMPASS • COMPASS, savcılık makamına soruşturma aşamasını hazırlamasına ve davayı mahkemeye sunmasına olanak sağlamayı hedefleyen ulusal dava yönetim bilişim sistemidir.

7. LİBRA • Libra projesi ile magistrate (sulh) hâkimlerinin varolan bilişim sistemlerinin tek çatı altında toplanması, modern ve ulusal altyapı imkânlarına kavuşturulması düşünülmektedir

8. XHİBİT • XHİBİT duruşma salonundaki olayların kaydını yapan, görevliye bağlı web tabanlı bir sistemdir. Bu olaylar anında XHBIT ekranına gönderilerek güncellenmektedir.

9. “İngiltere Adalet Bakanı JackStraw’ın UYAP hakkındaki yorumları” • İstanbul Boğaziçi Üniversitesinde konuşan İngiltre Adalet Bakanı JackStraw kendilerinin de Türkiye’den öğrenecek çok şeyleri olduğunu söyleyerek, UYAP’tan Türk mahkemelerinde kullanılan mükemmel bir bilişim sistemi olarak bahsetmiş ve projeyi yakından inceleyen kendi bakanlık temsilcilerinin kıskançlık derecesinde UYAP’a hayran kaldıklarını söylemiştir. • http://www.justice.gov.uk/news/sp291107a.htm • 23 November 2007BosphorusUniversity, Istanbul

10. SİNGAPUR • Dünyada ülke çapında ilk kâğıtsız mahkeme sistemine sahip bulunan 4 milyonluk nüfusu ile bir kent ülkesi Singapur’da mahkeme yönetiminde elektronik dosyalama, elektronik arşiv, elektronik belge akışı ve bilgi sağlama kolaylığı ile devrim yaşandığı söylenmektedir. Bu sistemde fiziki kâğıt akışı azaltılmış, mahkeme ile hukuk şirketleri ve hukuk şirketlerinin kendi aralarında bilgi ve belge akışı elektronik ortamda güvenli ve gizli şekilde sağlanmaya başlanmıştır.

11. Elektronik dosyalama sistemi: • Web tabanlı bu sistem ile avukatlara internet (www.efs.com.sg) üzerinden mahkeme dokümanlarını elektronik ortamda dosyalama sağlanmaktadır. Mevcut durum itibariyle bu sistemde tüm mahkemelerdeki dokümanların %90’nı, 360 tan fazla hukuk firması tarafından elektronik ortamda ülke çapında dosyalanmaktadır. Mart 2000den itibaren bir milyon mahkeme dokümanı elektronik olarak kaydedilmiş olup, her gün 2000 belge işlem görmektedir. Mahkeme ücretlerinin tahsili de internet üzerinden inter-bank sistemi ile yapılmaktadır. • Günlük sisteme katılan evrak sayısı 1.000.000 civarındadır.

12. Elektronik belge çıkartma (Electronic Extract Services): • Sağlanan bu hizmet ile mahkeme hâkiminin onayı sistem üzerinden alınmak suretiyle bir belgenin elektronik kopyasının mahkemeden çıkartılması (üretilmesi) işlemlerinin internet üzerinden yapılabilmesi sağlanmaktadır. • Avukatlar sistemde kayıtlı taraf oldukları tüm dava dosyaları içerisinden istedikleri tüm evraklara erişip, kopyasını alabilirler.

13. Elektronik doküman sunma hizmeti: • Bu sistem ile hukuk firmaları mahkemeye elektronik ortamda belge sunabilmekte, kendi aralarındaki belge sunma ve yazışma işlemlerini de internet üzerinden elektronik ortamda yapılabilmektedirler. Bu hizmet için sertifika sistem tarafından otomatikman üretilmektedir. • Avukatlar e-imza kullanarak taraf oldukları dosyalara belge sunabilmekte ve mahkeme ile yazışma yapabilmekte.

14. Elektronik bilgilendirme hizmeti: • Bu sistem ile de avukat ve vatandaşlar mahkeme veritabanı üzerinden, işadamları, bankalar, kredi kurumları www.lawnet.com.sg üzerinden kendilerini ilgilendiren konularda bilgi almak için elektronik olarak sorgulama yapabilmektedirler. • SMS bilgi sistemi sayesinde sistemde taraf olunan dava bilgilerine ulaşılabilmekte, e-imzası olanlar ise vatandaş portal aracılığı ile tüm davalarını görüp inceleyebilecektir.

15. SİNGAPURSONUÇ VE DEĞERLENDİRME • Singapur yargı sistemi, gerek ülke nüfusu ve yüzölçümü, gerekse adli teşkilatlarının sayısı ve kapsamı dikkate alındığında bizim yargı sistemimize nazaran çok küçük bir model olarak durmaktadır. Aynı zamanda Singapur yargı sisteminde bilişim teknolojilerinin kullanımına baktığımızda da büyüklük, uygulama oranı, yetenekleri ve kapsamı itibariyle de UYAP’ın çok gerisinde olduğu görülecektir • Bizde işletimde olan bütün bu birimlerde adli personel tüm işlerini UYAP üzerinden yapmaktadır. Dünyada, Türkiye benzeri üniter herhangi bir devletin yargı sisteminde böyle bir bilişim projesi, uygulama genişliği, kullanıcı sayısı ve sağlanan yetenekleri itibariyle şimdiye kadar bu aşamayı yakalayamamıştır. Bu haliyle UYAP, Türk yargısı için bir gurur vesilesi olmaktadır.

16. ALMANYA • Almanya’da elektronik adalet konusunda federal düzeyde değişik projeler yürütülmekte ve uygulama yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır. Bu konuda özellikle Hessen ve Bremen Eyaletleri dikkati çekmekte ve diğer eyaletlere örnek birer eyalet olarak gösterilmektedir. • Ancak bu projeler genelde mahkeme ve savcılık bazında dağıtık tasarlanmakta ve bu meyanda uygulamaya sokulmaktadır. • Özellikle federal düzeyde savcılıklar günlük işlerini yerine getirirken bilişim sistemlerini kullanmakta ve yine federal düzeyde bilişim sistemlerine sahip bulunmaktadırlar. • Özellikle ülke genelinde mülteciler konusunda mahkemeler ve savcılıklar arasında ortak kullanılan bir bilişim sistemi kurulmuş ve fakat bu sistem daha çok idari işlerin yapılmasına yönelik olup mahkeme aşamalarının hepsini içermemektedir.

17. ALMANYA

18. ALMANYA’DAN YORUMLAR • Akademinin eski başkanı Sayın Dr. KITSCHENBERG, projeden çok etkilendiğini, Türkiye’de bu tür bir uygulamayla karşılaşmayı beklemediklerini, çok şaşırdığını, kendilerinin henüz bu seviyeye ulaşamadıklarını, hatta bu konuda yeterli bir çalışmayı yapamadıklarını, özellikle yaş ortalamasının yüksek olması, Almanya’nın federal yapısının uygulamaların ülke geneline yaygınlaştırılmasında engel teşkil ettiğini, ancak UYAP projesinden Federal Alman Adalet Bakanlığı’nın mutlaka haberdar olması gerektiğini belirtti. Ayrıca hâkim ve savcılara, eğitim programlarını tamamlayarak eğitim sertifikası ibrazı karşılığında dizüstü bilgisayar dağıtma fikrini çok orijinal bulduklarını ifade etmişlerdir. • Federal Alman Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürü, “Projeden çok etkilendiğini, Avrupa Birliğine girmede kıstasın bilişim projeleri olsması durumunda Türkiye’nin derhal Avrupa Birliğine girebileceği, Türkiye’de e-devlet alanında büyük mesafeler almış olduğunu gördüğünü, seminerin devamında UYAP konusunda iş bilirliği yapmaktan büyük bir memnuniyet duyacaklarını, kendilerinin de bu tarz bir projeyi hayata geçirmek istediklerini, ancak başarılı olamadıklarını ifade etmişlerdir.

19. ABD • Amerika’da her mahkemenin dava bilgilerini yayınladığı ayrı bir web sayfaları yanında kendi dava bilgileri mevcuttur. • PACER her mahkemenin ara yüzüne ulaşmayı ve bu web sitelerinden faydalanmayı sağlayan bir ağ sağlar. Kullanıcılar isterlerse doğrudan mahkemenin web sitelerine ulaşabilecekleri gibi PACER üzerinden de bu bilgilere ulaşabilirler. Her mahkeme burada elektronik dosyalama için kendi yöntemlerini uygular. Fakat PACER üzerinden kamunun dosya ile dokümanlara ulaşması mümkündür. • Bu sistemde dava dokümanlarını, duruşma listelerini, dava ile ilgili raporları, davada gerçekleşen olayları ve davanın güncel durumuna ulaşılabilir. Bu sistemde kullanıcılar seçtikleri hizmet için bir kullanıcı hesabı alırlar ve üç ayda bir kendilerine aldıkları hizmet için fatura gönderilir. Bu sisteme internet üzerinden kayıt olmak mümkündür.

20. AMERİKAELEKTRONİK DOSYA SİSTEMİ • CM/ECF : Dava yönetim ve elektronik dosyalama sistemidir. Bu sistemde mahkemelerin elektronik ortamda dosyalarını kaydedebilme yeteneği sağlamaktadır. Ayrıca internet üzerinden dava ile ilgili dokümanların doldurulmasına ve dosyalanmasına imkan vermektedir. • İflas mahkemelerinde 2001 yılından itibaren, bölge mahkemelerinde ise 2002 yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Temyiz mahkemesinde ise 2004 yılının sonlarına doğru uygulanmaya başlanmıştır. • Amerika Birleşik Devletlerinde bu sistemin finanse edilebilmesi için internet üzerinden ulaşılan her sayfa için 8 cent’lik ücret alınmaktadır. Fakat her halükarda herhangi bir doküman, rapor vs için toplam ücretlendirme 30 sayfalık ücretten fazla olamaz. 10 dolardan daha az yıllık kullanım yapanlardan ücret alınmamaktadır.

21. NORVEÇ • Norveç te de yargı alanındaki değişik birimlerin ayrı ayrı altyapıları ve sistemleri bulunmakta • Adalet bakanlığı 1990 lı yıllardan bu yana bu sistemlerin entegrasyonu ve standartlaşması yönündeki çabalarına rağmen değişik sistemlerin arasında bilgi alışverişini sağlayacak bir yetenek henüz yoktur. • Savcılık, mahkeme ve sair her birimin verileri elektronik ortamda işlenmesine ve arşivlenmesine rağmen, bu değişik birimler arasındaki haberleşme kağıt bazlıdır. • E-imza ile ilgili düzenlemeler yasalaşmasına rağmen toplum ve devlet kurumları arasında etkin olarak kullanılmamaktadır. Norveç’te mahkemeler arası elektronik haberleşmeyi sağlayacak merkezi bir veri tabanı kurulması çalışmaları başlamıştır. Mahkemelerin elektronik ortamda haberleşmesini sağlayacak yasal altyapı da tamamlanmıştır. Yine avukatların mahkemelerle elektronik ortamda haberleşmesine imkan veren bir yasa teklifi de mevcuttur.

22. İTALYA • İtalya’da da yargının elektronik ortama taşınması programında planlanan ile gerçekleşen arasında çok geniş bir uçurum bulunmaktadır. Proje enflasyonu olmasına rağmen çalışan sistem sayısı gerçekten azdır. E-adalet konusunda uzman Marko Fabri’ye göre “İtalyan yargısında her şey mümkündür fakat gerçekleşen çok azdır”. Bu da yargıda kaliteyi artırmaya yönelik IT kullanımına güvensizlik sonucunu doğurmuştur. • Yerel bazda değişik mahkemelerde uygulanan elektronik dava yönetim sistemleri mevcuttur. Örneğin Milan mahkemesi otomasyon projesinde avukatlara internetten dava açma imkanı sağlanmış ve mahkeme kayıtları elektronik ortama geçirilmiştir. Fakat İtalyan yargısına oranlandığında bu %10 luk bir kısma tekabül etmektedir.her birim için (savcılık, adli sicil, cezaevleri) ayrı ayrı projeler yürütülmektedir. Tabiri caizse proje enflasyonu mevcuttur. Fakat bu dağınık projelerin başarıyla uygulamaya geçirilmesi istenilen seviyede değildir. Bu dağınıklığı önlemek üzere son yıllarda adalet bakanlığı bünyesinde Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı kurulmuştur.

23. HOLLANDA • Hollanda da e-adalet ile ilgili fenix projesi ortaya atılmıştır. Bu proje yargı yönetiminde iç birimlerin kendi aralarında elektronik haberleşmesini, davanın taraflarının da haricen birbirleri ve mahkeme ile bilgi-belge alışverişi sağlamak üzere kurulmuştur. • Hollanda sisteminin özelliği; her dosya bu proje ile elektronik ortamda oluşturulur ve ülke çapında tek bir numara alır. • Mahkeme kararları tüm yargı üyelerine açıktır. Kamuya ise kısmen açıktır. Sistem elektronik ödemeye de imkan vermektedir.

24. CEZA ADALET SİSTEMİNİN MODERNİZASYONU SEMİNERİ17.05.2007 LONDRA • İngiltere Mahkeme hizmetleri değişim programı direktörü Karen Wheeler (HMCS Change Programme Director & Libra Project Director) ise sunumunda Türk sistemine bakıldığında mükemmel bir sisteme ulaşılabileceğini görmüş oluyoruz yorumunda bulunmuştur. • İngiltere Ceza Yargısı Bilişim teknoloji birimi şefi Tunde Coker tarafından da UYAP bütünleşik, merkezi ve entegre bir sistem olması nedeniyle övgüler almış, kendilerinin İngiltere’de birbirinden bağımsız ve dağınık sistemleri birleştirmek için on yıldır uğraştıklarını ve bunun için 2 milyar pound harcandığını, halen istenilen yapıya ulaşılamadığını belirtmiştir. • Kullanıcı sayısı, kapsam, büyüklük ve yetenekleri itibari ile İngiltere’de hedeflenen tüm amaçları şimdiden başarı ile gerçekleştirmiş hatta aşmış olan, tamamen ülkemizin öz kaynakları ile başarılan UYAP, İngiltere ve diğer AB ülkelerinin takdir ve övgülerine ne derece layık olduğunu gün geçtikçe daha iyi göstermektedir.

25. MEDA projesi (AB ve Akdeniz ülkeleri işbirliği) kapsamında 12-15 şubat 2007 • MEDA projesi (AB ve Akdeniz ülkeleri işbirliği) kapsamında 12-15 şubat 2007 tarihleri arasında Atina’da gerçekleştirilen, Türkiye’nin de bir heyetle katıldığı, tüm Akdeniz ülkeleri ile Avrupa Birliği devletlerinden Adalet Bakanlıkları düzeyinde üst düzeyde üyelerin de bulunduğu “Yargı sistemleri , yargı yönetimi ve yargının modernizasyon”  konulu seminerde, Avrupa Komisyonu özel danışmanlarından Pim Albers in ‘Yasal sistemlerin değerlendirilmesinde yaklaşımlar ve başarılı bir yasal sistem yaratmak’ konulu sunumunda Türkiye’den UYAP projesiyle övgü ile bahsetmesi ve yargının başarısını ölçmeye yönelik verileri elektronik ortamda hızlı şekilde toplama ve değerlendirme konusunda UYAP’ı diğer tüm Akdeniz ve Avrupa devletlerine örnek göstermesini gurur verici bir olay olarak sizlerle paylaşmak isterim. Hiçbir Avrupa ülkesi yargıda teknolojinin kullanılması açısından bizim seviyemizde değildir ve aradaki fark da kısa zamanda yakalanacak gibi değildir.

26. UYAP’ın ARTILARI • Türkiye genelindeki yargı faaliyetleri kapsamında, birimler arasında oluşturulan tam entegrasyon ve elektronik arşiv sayesinde, bilgi, belge ve veriler, eksiksiz ve tutarlı olarak, istenen zamanda ve yerde, yargı sisteminde yer alan ilgili hâkim, savcı veya personelin kullanımına sunulmaktadır.

27. KARAR DESTEK SİSTEMİ;Sistemde, mevzuatagörebelirlenmişişkurallarındausulhatalarıvemaddihataları en azaindirerek, kullanıcılarınhatayapmasınıönleyenveyargılamanınuzamasınıengelleyen1.350’ü aşansayıda pop-up uyarıdanoluşan, KARAR DESTEK SİSTEMİ (KDS) bulunmaktadır.

28. Vekaletnamesi bulunan dosyalara erişilebilir. • Dosya incelenebilir, örnek alınabilir, kopyalanılabilir. • Vekaletnamesi olmayan dosyalar için ilgili hakime talep gereklidir. • Açılmış veya açılacak davalarla ilgili her türlü yargılama harcı, masraf ve ücretler avukatın bürosundan yatırılabilir. • e-imza kullanılarak yeni bir dosya açılabilir, mevcut dosyaya evrak gönderilebilir

30. SMS PROJECT • GSM şirketleri ile yapılan antlaşma sonrasında vatandaşlar SMS sistemine abone olduklarında haklarında açılan dava ve takipler hakkında kendilerine sistem tarafından otomatik mesaj gönderilmektedir. 4060 SMS atarak haklarında açılmış bir dava olup olmadığını sorgulayabilmektedirler. • Avukatlar ise taraf oldukları tüm dosyalarla alakalı olarak geniş tercih seçeneklerine göre dosya bazlı işlemlerle ilgili SMS alabilmektedirler.

31. ENTEGRASYONLAR • Adli sistemdeki prosedürler, belge ve evraklar standart hale getirilmiştir. Hazır ve standart şablonlar sayesinde sistemde bulunan bilgiler müzekkere, iddianame, tensip zaptı, duruşma zaptı, karar ve benzeri dokümanlar otomatik olarak oluşturulmaktadır. • Adli Sicil ve İstatistik Genel müdürlüğü, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ve Emniyet Genel Müdürlüğü (POLNET) ile UYAP entegrasyonu sağlanmış olup, mahkemeler tarafından sabıka, nüfus ve ehliyet kayıtları sistemden alınabilmektedir.

32. ELEKTRONİK İMZA • Eelektronik imza alt yapısına uygun olarak UYAP kapsamındaki yargı birimleri ile idari birimlerin tüm bilgi ve belgeleri doğru ve tutarlı, değişmez ve güvenli bir şekilde merkezi bir yerde güvenli elektronik ortamda saklanmakta ve yetkisiz erişimlere izin verilmemektedir. • Şu ana kadar 41.669 personel elektronik imza için başvurmuş olup, 35.435 ine teslimi yapılmıştır. 24098 yargı çalışanı aktif kullanmaktadır. • Sistem içinde tüm evrakların elektronik imza ile imzalandıktan sonra sirkülasyonu istenmektedir.

33. SAYILARLA UYAP • 4.500.000 KOD • 3.000 ARAYÜZ • 4.000 RAPOR VE ŞABLON

34. ÖDÜLLERİMİZ • UYAP 2004 2005 ve 2008 yıllarında Türk yargısında gerçekleştirdiği önemli gelişmelerden ötürü e-tr ödüllerine layık görülmüştür. • 2008 yılında ise Avrupa Konseyi ve Avrupa Komisyonu tarafından düzenlenen Kristal Terazi yarışmasında özel ödüle layık görülmüştür. • 2009 yılında Amerika’da düzenlenen bilgisayar dünyası şeref ödüllerinde seçkin proje seçilmiştir.

35. TEŞEKKÜR EDERİM www.adalet.gov.tr www.bidb.adalet.gov.tr www.uyap.gov.tr arcam@adalet.gov.tr