S e m a n t i c W e b ( A n l a m s a l A ğ ) Y a p ı l a r ı v e Y a n s ı m a l a r ı

1. AB 2009 – XI. Akademik Bilişim Konferansı’09 Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü emiroglu@baskent.edu.tr

2. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Taslak : • Giriş • Anlamsal Ağ’ın Yapısı ve Bileşenleri • Anlamsal Ağ Çalışmaları • Anlamsal Ağ’ın Farklılıkları • Anlamsal Ağ Neleri Değiştirecek? • Sonuç ve Öneriler • Sorular ve Cevaplar Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

3. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Giriş : • Anlamsal ağ, web üzerindeki bilgileri tek bir platformda toplayarak, ilgili süreçlerin Web üzerinden otomatik olarak yönetilmesini amaçlar. • Web üzerindeki tüm bilgi ve verilerin açıklamalar ile ilişkilendirilmesi gerektirmektedir. • Verilerin yönetimi için meta data oluşturulmalı ve karmaşık sorgular ile ilgili bilgilere ulaşılmalıdır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

4. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Giriş : • Bilindiği üzere web üzerindeki dinamik siteler bir veritabanına bağlı çalışırlar. • Genel olarak web siteleri birebir eşlenik verileri göstermek üzere tasarlanmıştır, matematiksel sonuçlara bağlı kalarak sonuçlar döndürürler. • Bu da çoğu kez, site ziyaretçilerinin arama sonucu kaybolmasına neden olur. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

5. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Giriş : • Örnek olarak, bir e-ticaret sitesinde, kullanıcılar (müşteriler) tanımlanmış ürün reyonlarına bağlı kalarak aradıkları ürünü bulmak durumunda kalırlar ve çoğu kez de zaman kaybına uğrarlar. • Eğer aradıkları ürün hakkında sınıflandırma bilgisine sahip değillerse, site içerisinde bulmaları zor olabilir ve alışverişten vazgeçebilirler. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

6. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Yapısı ve Bileşenleri: • Anlamsal ağ, yapısal olarak felsefe, tasarım prensipleri, etkileşimli çalışma grupları ve yardımcı teknolojilerden oluşur. • Bu parçaların hepsinin, belirli bir problem uzayındaki kavramları, terimleri ve bağlantıları ifade etmesi beklenmektedir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

7. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Yapısı ve Bileşenleri : • W3C (World Wide Web Consortium), MIT (Massachusetts Institute of Technology), Hewlett-Packard ve bazı web topluluklarınca belirlenen standartlar üzerine kurulu olan Semantik Web; • sözdizimi için XML, • isimlendirme için URL, • kullanan pek çok uygulamayı birleştirmek amacıyla Resource Description Framework (RDF) den faydalanmaktadır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

8. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Yapısı ve Bileşenleri : • Anlamsal ağ çalışmalarına W3C çalışma grupları ve ortaya koydukları standartlar yön vermektedir. • Varolan ağı veriye dönüştürmeyi amaçlayan bu çalışmalar iki merkezde toplanmaktadır: • RDF (Resource Definition Language) • OWL (Web Ontology Language) • Bu diller ile anlam bilimsel cümleler kurulması ve uygulamalarin bu cümleler aracılığıyla geliştirilmesini amaçlamaktadır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

9. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Yapısı ve Bileşenleri : • Semantic Web – Katmanlar Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

10. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Yapısı ve Bileşenleri : • Bu bileşimin anahtarı, tanımlayıcı sözcüklerle birlikte bilgiyi birbirine bağlayan ortak veri biçimleri kullanmaktır. • Anlamsal ağ herkesin ortak bir ifade şekli veya dil kullanmasını gerektirmez. • Terimler bütününü diğerine çeviren araçlar sağlar. • Bu çeviriler ağ (web) çapında çok daha büyük bilgi toplamlarını birleştirecektir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

11. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ Çalışmaları : • Anlamsal ağ ile ilgili yayınlanan belge sayısı ve çalışan geliştirici toplulukları önemli miktarda artış göstermektedir. • Anlamsal ağlar yolunda şu ana kadar epey bir mesafe kaydedilmiş durumdadır. • Son 3 katmana kadar RDF, OWL, SPARQL ve GRDDL gibi somut çıktılarla devam edilmektedir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

12. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ Çalışmaları : • Geri kalan, "mantık", "kanıt" ve "güven" katmanlar için çalışmalar devam etmektedir. • Mantık: kurulmuş cümleleri okuyup anlayarak mantık kuralları çerçevesinde yeni cümlelerin kurulabilmesini sağlayan altyapı, • Kanıt: bir çıkarımı doğrulayan savların ne şekilde ortaya konulacağını belirleyen katman, • Güven:Bilgilerin güvenilirligi ve kişilerin mahremiyet haklarını koruma ile ilgili çözümler. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

13. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Farklılıkları : • Anlamsal Ağ mimarisinde sözlükler oluştuktan sonra, web sayfalarında kullanılan içerik-etiket eşleşmeleri, kurallar kullanılarak cümlelere dönüştürülebilir. • Kurulan ilişkiler ve cümleler ile bir web sayfası üzerinde tıpkı bir veritabanı sorgusuna benzer sorguların çalıştırılması mümkün kılınmaktadır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

14. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Farklılıkları : • Arama motorları, arama yapan kişinin kimliğine göre farklı sonuçlar getirebilmektedir. • Web sayfamızın arama motorları tarafından farkedilmesi için anahtar kelimelerkullanıyoruz. • Aramalarda gerçek anlamda bir kişiselleştirme için içerigi kişiyle ilişkilendirmekzorunlu hale gelmiştir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

15. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Farklılıkları : • Bir insanın basitçe cevap vereceği soruların cevaplarını bir arama motorundan almak ilişki bilgisinin eksikliği nedeniyle mümkün değildir. • Web üzerindeki içeriğin birbiriyle ilişkilendirilip cümlelerle ifade edilebildiği, Web’in dev bir veritabanına dönüştüğü, bilgisayarların birbirleriyle konuşabildiği, kullanıcı merkezli dağıtık yapı Anlamsal Ağ (Semantic Web) dır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

16. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Farklılıkları : • İlişkilendirilmiş içerik veya içerik hakkında içerik olarak da adlandırabilecek anahtar sözcükler (metadata) belirlenirken insanların web üzerinde arama tercihleri takip edilmektedir. • Anlamsal ağlarda içerik ile anahtar sözcüklerin iç içe değerlendirilmesi söz konusudur. • Anahtar sözcüklerler şu anda olduğu gibi sayfanın geneline dair değil, içerik bazında bir ilişkilendirme imkanı sunmaktadır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

17. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Farklılıkları : • Anlamsal Ağ’da tanımlamalar, çevrimiçi sözlükler olarak da adlandırabileceğimiz belirtimlerden (specs) gelmektedir. • Aynı belirtimleri kullanarak yazılan uygulamalar birbirlerinin dilini konuşabilmektedir (FOAF - Friend Of A Friend). Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

18. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ’ın Farklılıkları : • Anlamsal ağların doğasında bir takım nesneler ve bu nesneleri birbiriyle ilintilendiren ilişkiler vardır. • Anlamsal ağın bir bilgi tabanı olarak saklanması; nesneler, nesnelerin ilişkili oldukları diğer nesneler ve  ilişki türleri şeklinde saklanmasından ibarettir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

19. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ Yapısı: • Anlamsal Ağ Yapısı Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

20. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ Neleri Değiştirecek?: • Anlamsal ağ, veriye daha fazla tanım veya anlam katarak veriylekarşılıklı etkileşimi ve Internet üzerinde iş yapma biçimimizi değiştirecektir. • Anlamsal ağ, noktadan noktaya yapılan basit bağlantıların dışında;kişiler, yerler ve kavramlar üzerinden yönlendirmelere olanak sağlarken veriyi otomatikleştirme, bütünleştirme ve yeniden kullanma imkanı da verecektir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

21. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Web 1.0, 2.0 ve 3.0 (Semantic Web): Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

22. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Anlamsal Ağ – Örnek Arama: • “Fizik dersim için, sürtünme katsayısını anlatan bir video arıyorum” diye bir arama yaptığımızda arama motoru Internet’i tarayacak ve bize gerekli olan bilgileri toplayıp, düzenleyecek. • Bu yapı ile Web, “robotik” bir arama yerine “insansı” bir arama gerçekleştirerek sonuçları döndürecektir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

23. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Sonuç ve Öneriler : • Henüz emekleme aşamasında olan Anlamsal Ağ teknolojileri Internet dünyasında çarpıcı dönüşümlere yol açacak gibi görünmektedir. • Bunun en büyük göstergelerinden biri Nesne Yönelimli diller yerine Ontoloji Yönelimli dillerin ve buna bağlı yazılım geliştirme araçlarının kullanılması için yoğun çalışmaların bulunmasıdır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

24. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Sonuç ve Öneriler : • Yayınlayan için bulunabilirlik, arama yapan için ise doğru bilgiye hızlı erişime imkan tanıyan bir çözüm olarak ortaya çıkan anlamsal ağ, içerikler arası kurulan ilişkilendirmeler sayesinde her bir web sayfasının başka sayfalarla ve insanlarla konuşabilen bir yardımcıya dönüşmektedir. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

25. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Sonuç ve Öneriler : • Internet ve Web üzerinde şu anda varolan dar kapsamlı aramalar yerine, bir dedektif gibi ilişkilerle kurulan yolları izleyerek aradığımızı bulup önümüze getirebilecek gerçek zamanlı mimariler üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.

26. “ Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve Yansımaları ” • Sorular - Cevaplar: • İletişim: • Tel: 0 312 2341010 / 1306 • Fax: 0 312 2341051 • E-posta: emiroglu@baskent.edu.tr • Web: www.baskent.edu.tr/~emiroglu Dr. Bülent Gürsel Emiroğlu Başkent Üni. Bilgisayar Müh.