حسابداري وحسابرسی دولتي براساس کتاب درسی دانشگاه پيام نور تاليف: جعفر باباجانی

1. حسابداري وحسابرسی دولتيبراساس کتاب درسی دانشگاه پيام نورتاليف: جعفر باباجانی تهيه کننده : علی اصغرعيوضي حشمت عضو هيات علمی مرکزقم

2. فصل اول: • کلیات حسابداری دولتي

3. تعاريف: • حسابداري : دانشي است كه با به كارگيري آن رويدادهاي اثر مالي ,تجزيه تحليل وثبت مي گردد و به منظور تصميم گيري آگاهانه به استفاده كنندگان ارائه ميگردد. • حسابداري دولتي نظامي است كه اطلاعات مالي مربوط به فعاليتهاي وزارتخانه ها و موسسات دولتی را به منظور تصميم گيري صحيح مالي و كنترل برنامه هاي مصوب بودجه سالانه و منابع مالی مورد استفاده دولت را به نحوي جمع آوري،طبقه بندي،تلخيص و گزارش مي نماید.

4. انواع فعاليت هاي دولت: • 1- فعاليت از نوع بازرگاني(انتفاعي) :هدف كسب سود است،همانند شركتهاي برق، مخابرات، پتروشيمي. حسابداري اين نوع فعاليتها به صورت بازرگاني است. • 2- فعاليت از نوع غير بازرگاني (غير انتفاعي):هدف كسب سود نيست،همانند وزارت كشور، شهرداري.حسابداري اين نوع فعاليتها به صورت دولتي است.

5. سازمانهاي مجري فعاليتهاي از نوع غير انتفاعي دولت: • 1- وزارت خانه ها:واحد سازماني مشخصي است كه به موجب قانون به اين عنوان شناخته شده است. همانند وزارت كشور،وزارت دفاع و... • 2- مؤسسات دولتي: واحد سازماني مشخصي است كه به موجب قانون ايجاد و زير نظر يكي از قواي سه گانه است و عنوان وزارت خانه ندارد،همانند معاونت راهنمايي ورانندگي، ديوان محاسبات كه زير نظر قوه مقننه است.

6. سازمانهاي مجري فعاليتهاي از نوع انتفاعي دولت: • شركت سيمان، شركت دخانيات، شركت آب وبرق و گاز و...از جمله اين سازمانها ميباشند.

7. مقايسه سازمانهاي دولتي و بازرگاني از نوع خصوصي: • 1- هدف وانگيزه تاسيس سازمانهاي دولتي بنا به ضرورتهاي اجتماعي و قانوني است وليكن درسازمانهاي از نوع بازرگاني انگيزه و هدف از تاسيس صرفا كسب سود است. • 2- مالكيت در سازمانهاي دولتي عمومي است و قابل خريد و فروش و انتقال نمي باشد در حالي كه در بخش خصوصي مالكيت به افراد خاصي تعلق ميگيرد. • 3- تامين كنندگان منابع مالي دولت (‌ از طريق ماليات، انحصارات ، ذخاير زيرزميني ) سهم متناسبي در مقايسه با پرداختهاي خود به طور مستقيم دريافت نمي كنند،در حالي كه در موسسات و سازمانهاي بازرگاني اشخاصي كه سرمايه گذاري مي كنند، متناسب با ميزان سرمايه گذاري انتظار دريافت بازده (سود) را دارند.

8. ادامه: • 4- در سازمانهاي دولتي هزينه ها مطابق با بودجه مصوب بدون در نظر گرفتن درآمد كسب شده انجام ميشود در حالي كه در سازمانهاي بازرگاني هزينه ها بر اساس درآمدها انجام ميشود0 • 5-دولت قدرت قانوني براي وصول ماليات ( بر اساس مصوبه مجلس) را دارد و دليل آن براي توزيع عادلانه ثروت جهت ارائه خدمات مي باشد وليكن سازمانهاي بازرگاني اين قدرت را دارا نيستند0

9. تشابهات سازمانهاي دولتي و بازرگاني از نوع خصوصي: • 1- هم سازمانهاي دولتي وهم سازمانهاي بازرگاني در برخي موارد محصولات و خدمات مشابه ويكساني ارائه مي دهند. • 2- سازمانهاي دولتي و بازرگاني مكمل نظام اقتصادي كشور هستند. • 3- هر دو سازمان ها منابع كمياب جهت ارائه كالا و خدمات را دارند. • 4- در هر دو سازمان با توجه به كمبود منابع ، مديريت مالي اجرا مي شود.

10. مقايسه حسابداري سازمانهاي دولتي و بازرگاني • 1- صورتهاي مالي در سازمانهاي بازرگاني بر گرفته از هدف و انگيزه آنها بوده بنابراين صورتهاي سود و زيان ، ترازنامه ، صورت سود و زيان انباشته ، صورت گردش وجوه نقد ، مطابق با استانداردهاي پذيرفته شده حسابداري مالي تهيه مي شود و در حالي كه در سازمانهاي دولتي به دليل اينكه هدف كسب سود نمي باشد، صورت حساب سود و زيان ، ترازنامه به شكل بازرگاني ، صورت گردش وجوه نقد و صورت سود وزيان انباشته وجود ندارد.

11. ادامه : • 2- لزوم رعايت كنترل بودجه اي :در حسابداري دولتي براي اداي مسئوليت پاسخگويي كليه سازمانهاي دولتي بايد سيستم دولتي را طراحي نمايد كه در آن مقايسه اي بين ارقام بودجه شده ( از طرف قوه مقننه) با ارقام هزينه شده صورت پذيرد. در صورتي كه در سازمانهاي بازرگاني نيازي به اين موضوع نمي باشد و در اين سازمانها كنترل به منظور سياستهاي مربوط به سودآ وري شركت مي باشد.

12. ادامه : • 3- لزوم نگه داري حسابهاي مستقل: در حسابداري دولتي به جاي آنكه مؤسسات دولتي يك شخصيت حسابداري باشد، هر يك از منابع مالي كه براي هدف هاي مصوب تعيين و تخصيص مي يابد ،يك شخصيت حسابداري است0بنابراين هر منبع مالي به تنهايي يك حساب مستقل محسوب ميشود و خلاصه اين كه حساب مستقل حاوي منابع مالي و حسابداري جداگانه است.

13. ادامه: • 4- تفاوت در ثبت دارايي هاي سرمايه اي (دارايي هاي ثابت): درحسابداري سازمانهاي دولتي داراييهاي سرمايه اي به محض خريد به حساب هزينه ثبت مي شود در حالي كه در سازمانهاي بازرگاني داراييهاي سرمايه اي يا ثابت به محض خريد به بهاي تمام شده در يك حساب دارايي ثبت شده و متناسب با ميزان استفاده دارايي در هزينه دوره ثبت مي گردد كه دليل آن به اين علت است كه در مؤسسات بازرگاني به منظور تهيه صورت حساب سود و زيان بايستي اصل تطابق هزينه ها و درآمد رعايت گردد.

14. ادامه: • 5- تفاوت در مباني حسابداري : در سازمانهاي بازرگاني فقط از مبناي تعهدي كامل جهت شناسايي درآمدها و هزينه ها به منظور رعايت اصل تطابق هزينه ها و درآمدها و اصل تحقق درآمد، استفاده مي شود در صورتي كه در سازمانهاي دولتي بنا به شرايط محيط دولتي آن كشور از مباني متعددي شامل : نقدي كامل ، نقدي تعديل شده ، نيمه تعهدي ،تعهدي تعديل شده و تعهدي كامل استفاده ميشود.

15. مباني حسابداري دولتي : • 1- نقدي كامل • 2- نقدي تعديل شده • 3- نيمه تعهدي • 4- تعهدي كامل • 5- تعهدي تعديل شده

16. 1- نقدي كامل : • در اين مبنا درآمدها در زمان وصول شناسايي ميشود. • هزينه ها در زمان پرداخت شناسايي ميشود. • اين مبنا در سيستم بازرگاني به كار نمي رود چون اصل تطابق و اصل تحقق درآمدها انجام نميگيرد. • اين مبنا جزء ساده ترين مبناها است و از ديد حسابداري بدترين مبنا است.

17. نقدي تعديل شده : • درآمد در زمان وصول شناسايي ميشود. • هزينه ها در زماني كه دو شرط تواماً:1- انجام تعهد و 2- پرداخت وجه انجام شده باشد، شناسايي مي گردد.

18. نيمه تعهدي: • درآمد در زمان وصول شناسايي مي شود. • هزينه ها در زمان تحمل يا وقوع شناسايي مي شود.

19. تعهدي كامل : • درآمد در زمان تحقق شناسايي مي شود( بدون در نظر گرفتن زمان وصول) • هزينه در زمان تحمل( وقوع) شناسايي مي شود( بدون در نظر گرفتن زمان پرداخت وجه) • كامل ترين و بهترين مبنا است.

20. تعهدي تعديل شده : درآمد در زماني كه دو شرط باهم : ل 1- قابل اندازه گيري باشد و2- در دسترس باشد.وجود دارد، شناسايي مي شود. در دسترس بودن يعني در كوتاه مدت قابل وصول باشد. هزينه در زمان تحمل(وقوع) شناسايي مي گردد.

21. ثبت هاي حسابداري مربوط به مباني حسابداري دولتي : • درآمد • هزينه

22. ثبت حسابداري: بخش درآمدها

23. 1- ارائه خدمات و وصول وجه آن : نقدي كامل نقدي تعديل شده نيمه تعهدي بانك xx درآمد xx بانك xxا درآمد xx بانك xx ا درآمد xx

24. 1-ارائه خدمات و وصول وجه آن : تعهدي تعديل شده تعهدي كامل بانك xxا درآمد xx بانك xxد درآمدxx

25. 2- پيش دريافت درآمد :(دريافت وجه كه خدمات آن درسال بعد ارائه خواهدگرديد) نقدي كامل نقدي تعديل شده نيمه تعهدي بانك xxذ درآمد xx بانك xxا درآمد xx بانك xx ا درآمد xx

26. 2- پيش دريافت درآمد :(دريافت وجه كه خدمات آن درسال بعد ارائه خواهدگرديد) تعهدي تعديل شده تعهدي كامل بانكxx ت پيش دريافت xx بانك xxد پيش دريافت xx

27. 3- ارائه خدمات به طور نسيه (وصول وجه آن در كوتاه مدت ، بعيد به نظرميرسد) نقدي كامل نقدي تعديل شده نيمه تعهدي ثبت ندارد ثبت ندارد ثبت ندارد

28. 3- ارائه خدمات به طور نسيه (وجه آن در كوتاه مدت ، وصول آن بعيد به نظرميرسد) تعهدي تعديل شده تعهدي كامل ثبت ندارد( شرط در دسترس بودن را ندارد ) مالياتهاي دريافتنيxx ذ درآمد xx

29. 4- ارائه خدمات به طور نسيه كه وجه آن در كوتاه مدت ، قابل وصول است • نقدي كامل • نقدي تعديل شده • نيمه تعهدي • ثبت ندارد • ثبت ندارد • ثبت ندارد

30. 4- ارائه خدمات به طور نسيه كه وجه آن در كوتاه مدت ، قابل وصول است • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل مالياتهاي دريافتني xxذ درآمد xx مالياتهاي دريافتني xxذ درآمد xx

31. 5- وصول مطالبات سال قبل ( دوشرط مبناي تعهدي تعديل شده را دارا باشد) : نقدي كامل نقدي تعديل شده نيمه تعهدي بانك xxذ درآمد xx بانك xxا درآمد xx بانك xx ا درآمد xx

32. 5- وصول مطالبات سال قبل ( دوشرط مبناي تعهدي تعديل شده را دارا باشد) : • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل بانك xxد مالياتهاي دريافتنيxx بانك xxت مالياتهاي دريافتنيxx

33. 6- وصول مطالبات سال قبل (شرط در دسترس بودن وجود ندارد) : نقدي كامل نقدي تعديل شده نيمه تعهدي بانك xxذ درآمد xx بانك xxا درآمد xx بانك xx ا درآمد xx

34. 6- وصول مطالبات سال قبل (شرط در دسترس بودن وجود ندارد) : تعهدي تعديل شده تعهدي كامل بانك xxا درآمدxx بانك xxا مالياتهاي دريافتني xx

35. 7- دريافتي ا ز محل اضافه پرداختي سال گذشته : نقدي كامل نقدي تعديل شده نيمه تعهدي بانك xxذ درآمد xx بانك xxا درآمد xx بانك xx ا درآمد xx

36. 7- دريافتي ا ز محل اضافه پرداختي سال گذشته : تعهدي تعديل شده تعهدي كامل بانك xx ا مازاد xx بانك xx م مازاد xx

37. ثبت حسابداري : بخش هزينه

38. 1- دريافت خدمات وپرداخت وجه آن : نقدي كامل نقدي تعديل شده نيمه تعهدي هزينه هاي سال جاري xxل بانك xx هزينه هاي سال جاريxxك بانك xx هزينه هاي سال جاري xxن بانك xx

39. 1- دريافت خدمات وپرداخت وجه آن : • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل هزينه هاي سال جاري xxل بانك xx هزينه هاي سال جاريxxك بانك xx

40. 2- پيش پرداخت هزينه : • نقدي كامل • نقدي تعديل شده • نيمه تعهدي هزينه سال جاري xxل بانك xx پيش پرداخت سال جاري xxب بانك xx پيش پرداخت سال جاري xxا بانك xx

41. 2- پيش پرداخت هزينه : • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل پيش پرداخت سال جاري xxل بانك xx پيش پرداخت سال جاري xxل بانك xx

42. 3- علي الحساب پرداختي : • نقدي كامل • نقدي تعديل شده • نيمه تعهدي هزينه هاي سال جاري xxت بانكxx علي الحساب سال جاري xxل بانكxx علي الحساب سال جاري xxل بانكxx

43. 3- علي الحساب پرداختي : • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل علي الحساب سال جاري xx ل بانكxx علي الحساب سال جاري xx بانك xx

44. 4-تنخواه گردان پرداخت : • نقدي كامل • نقدي تعديل شده • نيمه تعهدي هزينه هاي سال جاريxxت بانك xx تنخواه گردان پرداخت xxل بانكxx تنخواه گردان پرداخت xxا بانك xx

45. 4-تنخواه گردان پرداخت : • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل تنخواه گردان پرداخت xxل بانك xx تنخواه گردان پرداخت xxذ بانك xx

46. 5- دريافت كالا و خدمات به طور نسيه : • نقدي كامل • نقدي تعديل شده • نيمه تعهدي ثبت ندارد ثبت ندارد هزينه سال جاري xxا اسناد هزينه پرداختني xx

47. 5- دريافت كالا و خدمات به طور نسيه : • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل هزينه سال جاري xxا اسناد هزينه پرداختني xx هزينه سال جاري xxا اسناد هزينه پرداختني xx

48. 6- پرداخت بدهي : • نقدي كامل • نقدي تعديل شده • نيمه تعهدي هزينه هاي سال جاريxxت بانك xx هزينه هاي سال جاريxx ت بانكxx اسناد هزينه پرداختنيxxل بانك xx

49. 6- پرداخت بدهي : • تعهدي تعديل شده • تعهدي كامل اسناد هزينه پرداختنيxxا بانك xx اسناد هزينه پرداختنيxxذ بانك xx