Y Ö N E T İ M İ

1. Y Ö N E T İ M İ Öğr.Gör.Mahmut AÇIL mahmutacil@gmail.com

3. STRES YÖNETİMİ • BÖLÜM • STRESİN TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE BAŞLICA STRES ETKİLERİ • 2. BÖLÜM • ÖRGÜT VE STRES • 3. BÖLÜM • STRES YÖNETİMİ

4. Stres Nedir? • Stresin Belirtileri • Stresin Etkileri • Stresin Doğurduğu Rahatsızlıklar

5. STRES TANIMI VE TARİHİ

6. “STRES”kelime kökeni olarak Latince “estrictia”dan gelmektedir. • 17. yüzyılda stres: Felaket, bela, musibet, dert, keder, elem gibi anlamlarda kullanılmıştır. • 18. ve 19. yüzyıllarda: Kavramın anlamı değişmiş ve güç, baskı, zor gibi anlamlarda kullanılmıştır. • 19. yüzyıl- 20. yüzyıl: Stres, bedensel ve ruhsal hastalıkların sebebi olarak düşünülmüştür.

7. Stresle İlgili Yapılan Bazı Tanımlar : • Bireyin duygusal ya da fiziksel durumuna karşı olası bir tehdit sezdiğinde, vücudunda ya da beyninde oluşan bir tepkidir. • Bireyin fiziksel, psikolojik ve davranışsal sapmalarına neden olan dış şartlara karşı bir uyum tepkisidir. • Organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur.

8. Stres, kişilerin sosyal ve fiziksel çevresiyle etkileşimi sonucu ortaya çıkan fizyolojik ve psikolojik davranışsal tepkilerdir.

9. Stres Kavramının Özellikleri • Genellikle stresin hoş olmayan, zarar verici yönleri ele alınarak olumsuz stres’ten bahsedilir ve stresin en önemli özelliklerinden biri olan olumlu yanı göz ardı edilir. • Çince’de “stres” kelimesi tehlikeve fırsat kelimelerinin sembollerinin karışımıdır.Stres her iki kavramı da içerir.

10. Stres Kavramının Özellikleri • Stres kaçınılmazdır. • Stresin tamamen yok olması yaşamın bitmesiyle mümkündür. Stres yaşıyor ve çalışıyor olmanın tek ürünüdür. • Stres kişiseldir. • Stres cinsiyete göre de farklılık gösterir. • Stres meslek gruplarına göre de farklılık gösterir.

11. Olumlu ve Olumsuz Stres Olumlu Stres: Bireyi güdüleyici ve teşvik edici rol oynar. Ün kazanmak, İşte ilerleme gibi istenilen fırsatları yakalamadaki zorluklar iyi stres olarak adlandırılmıştır. • Zaman baskısı yaratıcılığı harekete geçirebilir. • Çoğu kez stres heyecan verici olabilir. • Stres bazı mesleklerin temelidir. Örn; Hava trafik kontrolörleri, insanların ölüm kalımından sorumlu işlerde çalışan insanlar işlerini yerine getirmede stres altındadırlar.

12. Olumsuz Stres: çok az veya çok fazla gerilim altında olunduğunda ortaya çıkar. Ölüm, işsizlik, mesleğind ilerleme gösterememe gibi durumlar, olumsuz yaşam deneyimleri kötü stres olarak adlandırılır.

13. STRESİN BELİRTİLERİ • Fiziksel Ve Bedensel Belirtiler • Psikolojik Belirtiler • Duygusal Ve Davranışsal Belirtiler

14. FİZİKSEL BELİRTİLER Vücudumuzdaki fiziksel değişmeler, bazen geçirmekte olduğumuz bir stresin sonucudur. Bu fiziksel değişmeler strese bağlı olmayan biyolojik bir problemin işareti olabilir fakat, genellikle vücudumuzun stresli bir olaya tepki vermesidir.

15. FİZİKSEL BELİRTİLER • Aşırı iştahsızlık • Kilo kaybı ve zayıflık • Sürekli yorgunluk ve halsizlik hali • Sıkça görülen baş ağrıları • Yüksek tansiyon • Nefes darlığı • Aşırı hassasiyet, duygulanma ve gözlerden yaş gelmesi

16. FİZİKSEL BELİRTİLER • Aşırı sigara veya içki içme • Normalden fazla fiziksel ağrı ve acı çekmek • Soğuk algınlığı ve nezleye yakalanmaya daha açık olmak • Enerji kaybı, yorgun ve sinirli hissetme.

17. PSİKOLOJİK BELİRTİLER Psikolojik belirtiler, fiziksel belirtiler kadar kolay anlaşılmazlar, genelde görünüş olarak oldukça zor fark edilirler. Bu tür belirtiler, daha çok düşünme süreci ve bir kişinin düşünceleri ve stresin bu işleyişi nasıl etkilediği ile ilgilidir. Psikolojik stres belirtileri, kişinin düşüncelerini başkalarına açıklaması ve davranışları ile kendini belli eder.

18. PSİKOLOJİK BELİRTİLER • Aşırı tedirginlik, korku ve endişe • Alınganlık, çabuk sinirlenme • Hayattan zevk almama, her şeyin boş olduğunu açıklama • Hasta olmaktan korkma veya hasta olduğunu zannetme • Olayları ve insanları hatırlayamama, yapılacak işleri unutma

19. PSİKOLOJİK BELİRTİLER • Bir işe sürekli olarak odaklanamama • Depresyon-özsaygı ve özdeğerde azalma • Diğer insanların fikirlerine çok fazla önem verme • Karar verme ve bir işi başlatabilme yetersizliği, genellikle kötümser olma • Artan bir şekilde hayal kurma

20. DUYGUSAL VE DAVRANIŞSAL BELİRTİLER Duygusal ve davranışsal belirtiler, genellikle dışarıdan gözlenebilen, kişilerin davranışlarına yansıyan belirtilerdir. Davranış biçimleri kişinin örgüt içindeki performansını doğrudan etkiler. Örneğin, iş performansını zayıflatan depresyon duygusu gibi.

21. DUYGUSAL VE DAVRANIŞSAL BELİRTİLER • Kararlar üzerinde emin olamama, bir karara çabuk varamama • İşleri zamanında yetiştirmede başarısızlık • Gözden kaçırma ve hataların artması • Nedensiz işe gelmeme, ağır hareket etme • Sık sık iş değiştirme- işle ilgili mutsuzluk • İlgi eksikliği ve cansızlık • İşle ilgili normalden fazla şikayet etme.

22. Duygu ya da heyecanlar DÜŞÜNCELER Stres

23. STRESİN DOĞURDUĞU RAHATSIZLIKLAR • Stres Ve Fiziksel Hastalıklar • Stres Ve Psikolojik Rahatsızlıklar

24. STRESİN DOĞURDUĞU RAHATSIZLIKLAR FİZİKSEL HASTALIKLAR • Gergin bir boğaz • Sırtta ve boyunda gerginlik • Güç soluma • Hızlı kalp atışı • Soğuk fakat terleyen eller ve ayaklar • Gergin bacak kasları

25. STRESİN DOĞURDUĞU RAHATSIZLIKLAR PSİKOLOJİK RAHATSIZLIKLAR • Duyguların sık sık değişmesi • Kızgınlık • Ümitsizlik duygusu • Aşırı ağlama • Kaygı • Depresyon

26. KAYGI:Yaklaşmakta olan tehlikeye karşı geliştirilmiş tepkilerdir. İnsanlar, aynı stresli olaya farklı tepkiler vereceğinden, bireysel farklılıklar gösterir. • Sürekli kaygı durumları kas gerginlikleri, baş ağrıları, uykusuzluk, nefes alıp vermede zorluk, panik ve kalbin düzensiz ve hızlı atması gibi fiziksel belirtileri vardır. • İnsanlarla ilişkileri kesme ve soyutlanma gibi sosyal etkileri de vardır.

27. DEPRESYON:Strese karşı gösterilen bir yanıttır. Depresyon, stres sonucu gelişen bir olgudur. Depresyon halindeki kişilerde; • Yavaş düşünme ve hareket etme • Konsantrasyon bozuklukları • Utanç duygusu • Yorgunluk hissi • İştahsızlık • Halusinasyonlar veya hayaller görme

28. TÜKENMİŞLİK (BURNOUT) • TÜKENMİŞLİK:Kişinin uzun süre işle ilgili stres yapıcılara maruz kalması sonucunda ortaya çıkan duygusal, zihinsel ve fiziksel tükeniş olarak tanımlanır. • Tükenmişliğin ilk belirtileri duygusal tükenmede, enerji eksikliği, sık sık baş ağrıları, az uyuma, yeme alışkanlıklarının değişmesi gibi fiziksel belirtiler daha sonra depresyon, çaresizlik duygularının gelişmesi görülür.

29. ÖRGÜT VE STRES

30. Örgütsel stres nedir? Örgütsel stres kaynakları nelerdir? Stresin örgütsel etkileri nelerdir? Örgütsel stresin azaltılmasında yöneticiye düşen görevler nelerdir? Neler öğreneceğiz?

31. ÖRGÜTSEL STRES Her örgüt yapılan işe, kullandığı teknolojiye, çevresel koşullara, üyelerinin eğitim ve deneyimlerine, örgüt içi gruplaşmalara, çatışmalara, örgütün yarattığı iklime ve öteki etmenlere göre stres kaynakları geliştirir. Örgütlerde ortak olan nedenlere bağlı stres kaynaklarının yanında yalnızca örgüte ya da yalnızca o işten kaynaklanan stresli durumlarda vardır.

32. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • Örgütsel Politikalar • Adaletsiz veya yetersiz performans değerlendirme • Adaletsiz ödeme • Keyfi ve belirsiz politikalar • İşin dönerli olarak verilmesi • İdealist iş tanımları

33. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • Örgütün Yapısal Özellikleri • Merkezilik • Karara katılmada yetersizlik • Gelişme veya ilerleme fırsatının azlığı • Aşırı biçimsellik • Emeğin bölünmesi ve aşırı uzmanlaşma • Örgütün, birimlerin birbirine bağımlılığı

34. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • Fiziksel Koşullar • Radyasyon • Kalabalık çalışma koşulları • Özel yaşam • Aşırı gürültü • Sıcak ya da soğuk ortam • Zehirli maddeler • Hava kirliliği • İş kazaları ve yetersiz aydınlatma

35. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • Örgütsel Süreçler • Zayıf iletişim • Performansa ilişkin dönüt • eksikliği veya zayıflığı • Amaçların belirsizliği veya çatışması • 4. Yetiştirme programları

36. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI İş gerekleri ve rol özelliklerine ilişkin stres kaynakları ise şöyledir: • Çalışma koşulları • Kalabalık • Gizliliğin korunamayışı • Mekan düzenlemesinin kötü oluşu • 4.Zehirli kimyasal maddelerin varlığı

37. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • İş koşulları • Güvenlik tehlikesi • Hava kirliliği • Radyasyon

38. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • Kişiler arası ilişkiler • Adaletsiz veya saygısız denetçiler • Kabul ve tanınma yoksulluğu • Güven yoksulluğu • Yarışma • Temsil sorumluluklarında güçlük • Gruplar arası ve grup içi çatışmalar

39. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • İş gerekleri • Tekrarlı çalışma • Zaman baskısı ve iş teslimatı • Beceri gereğinin azlığı • Başka kişilerden sorumlu olma • 5.Eksik veya fazla istihdam

40. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • Rol özellikleri • Rol çatışması • Rol belirsizliği • Rolün az veya fazla oluşu • Rol-statü uyumsuzluğu

41. ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI • Bireysel etmenli stres kaynakları • İşkolik olma • İyimserlik- kötümserlik • Gerilime tahammül düzeyi • Nevrotik kişilik • Endişe • Yetenek • Orta yaş bunalımı

42. STRESİN ÖRGÜTSEL ETKİLERİ • İşe geç gitme • Devamsızlık • Personel devri • İş performansı

43. Devamsızlık maddesinin detaylı nedenlerini görelim: • Yaş durumu • Aile durumu • İşyerinin uzaklığı • İşyerinde uzun süreden beri çalışma • Öğrenim derecesi ve monotonluğun etkisi: • Dönemsel faktörlerin etkisi: • Günlük çalışma sürelerinin etkisi • Ücret miktarlarının ve ödeme biçimlerinin etkisi • Hastalık sigortalarının etkileri: • İşgörenin içinde bulunduğu çalışma grubu

44. ÖRGÜTSEL STRESİN AZALTILMASINDA YÖNETİCİLERE DÜŞEN GÖREVLER • İşi zenginleştirerek düzenleme • Destekleyici bir örgüt iklimi yaratma • Rol çatışmalarını önleme • Örgütsel rolleri daha açık duruma getirme • Fiziksel düzenlemeler yapma • İş yükünde dengeyi kurma • İletişimi güçlendirme • Çalışanları teşvik etme • Çalışanların kararlara katılmasını sağlama

45. STRES YÖNETİMİ • Stres Yönetimi Nedir? • Stresle Başa Çıkma • Stres Ölçümü • Stres Testleri ve Anketi

46. Stres Yönetimi Nedir? STRES YÖNETİMİ :Aşırı stresle başa çıkmak ve yaşam kalitesini arttırmak amacıyla, durumu değiştirme ya da duruma verilen tepkileri değiştirmektir. Kısaca, STRESLE BAŞA ÇIKMAK’ tır.

47. - Stres Yönetiminin amacı, stresin bütününden kaçınmak değildir, zaten bu olanaksızdır. - Stresle başa çıkmanın kısa, orta ve uzun vadeli amaçları vardır. • Kısa Vadeli Amaçlar • Orta Vadeli Amaçlar • Uzun Vadeli Amaçlar

48. İnsanlar stresle başa çıkmada daha somut ve daha duruma uygun özel çabalar sarf etmektedirler. Stresle başa çıkma konusunda faydalı olduğu çeşitli yazarlar tarafından ifade edilen çeşitli teknikler bulunmaktadır.Bu tekniklerden bazıları bendene yönelik, bazıları zihne bazıları ise davranışlara yöneliktir. STRESLE BAŞA ÇIKMA TEKNİKLERİ

49. STRESLE BAŞA ÇIKMA TEKNİKLERİ a) Bedene Yönelik Teknikler:Bedene yönelik teknikler genel sağlığı ve vücut direncini artırıcı, vücut gerilimini azaltıcı etkiye sahiptir.Bunlar: 1) Fiziksel Egzersiz 2) Solunum Egzersizi 3) Gevşeme 4) Meditasyon 5) Biyolojik Geri Bildirim

50. STRESLE BAŞA ÇIKMA TEKNİKLERİ b) Zihne Yönelik Teknikler : Strese verilen anlam tamamen zihinsel bir süreçtir. Eğer zihinsel süreçler kontrol altında tutulabilirse stresten etkilenme de azaltılabilecektir. 1) Bilişsel Yeniden Yapılandırma 2)Problem Çözme 3) Zaman Yönetimi