Στρατηγική στην αντιμετώπιση των κουνουπιών

1. Στρατηγική στην αντιμετώπιση των κουνουπιών Εργαστήριο Ιατρικής Εντομολογίας ΕΣΔΥ

2. Ιστορία καταπολέμησης εντόμων • Στυμφαλίδες όρνιθες – άθλος του Ηρακλή • 1000 π.Χ.: Όμηρος • Καπνισμοί κατοικιών με ατμούς θείου • 70 μ.Χ. «Φυσική Ιστορία» Πλίνιος • Πρακτικές συμβουλές για αντιμετώπιση εντόμων • 1800-1825 Φυσικές ουσίες • Πύρεθρο, θείο, αρσενικό, χλωριούχος υδράργυρος, σάπωνες • 1825-1850 φωσφόρος και εκχυλίσματα φυτών • Rotenon φύλλα Quassia

3. Νεώτερη ιστορία • 1867 σύνθεση Paris green. 1ος σταθμός στην επιστήμη των εντομοκτόνων • Διπλό άλας αρσενικώδους θείου και οξεικού χαλκού • 1868 γαλάκτωμα κηροζίνης • 1939 ανακάλυψη εντομοκτόνων ιδιοτήτων DDT • 1946 σύνθεση οργανοφωσφορικών • 1976 ανακάλυψη του Bti

4. Ιατρικές ανακαλύψειςΡόλος των κουνουπιών • 1878: Patrick Manson • Wuchereria bancroftiστο σώμα του Culexpipiensδιάμεσος ξενιστής της φιλαρίασης • 1880: Laveran  • Plasmodium malariaeσε ερυθρά αιμοσφαίρια • 1897: Ronald Ross  • μορφές του παρασίτου σε κουνούπια • 1899: Grassi et al • Μετάδοση ελονοσίας με Anopheles sp. • 1880: C. Finley, 1900 W. Reed  • Ο κίτρινος πυρετός μεταδίδεται με το Aedes aegypti

5. Αντιμετώπιση • Α. Περίοδος • Αρχές 20ου αιώνα-Τέλος 10ετίας ’30 • Β. Περίοδος • Σύνθεση και αποκλειστική εφαρμογή χημικών μέχρι τέλος ’60 • Γ. Περίοδος • Αναθεώρηση αντιλήψεων, έρευνα για νέες μεθόδους

6. Α. περίοδος • Αποξηράνσεις ελωδών εκτάσεων • Ψεκασμοί με Paris Green • Πετρελαιώσεις ελών • Εισαγωγή και διασπορά Gambusia sp.

7. Β. περίοδος • Ανακάλυψη και αποκλειστική χρησιμοποίηση του DDT σε όλα τα είδη των επιβλαβών εντόμων!! • Σύνθεση και εφαρμογή νέων κατηγοριών εντομοκτόνων • Οργανοφωσφορικά • Καρβαμυδικά • Πυρεθροειδή

8. Παρενέργειες εντομοκτόνων • Ρύπανση περιβάλλοντος • Είσοδος στην τροφική αλυσίδα • Κίνδυνοι δηλητηρίασης • Καταστροφή φυσικών εχθρών • Οικολογικές επιπτώσεις • Διαταραχή ισορροπίας οικοσυστήματος • Ανάπτυξη ανθεκτικών κλώνων

9. Γ. περίοδος • Προστασία περιβάλλοντος • Εφαρμογή μεθόδων ολοκληρωμένης αντιμετώπισης • Συνδυασμός διαφορετικών μεθόδων, όπου καθεμιά συνεισφέρει στο τελικό αποτέλεσμα

10. Μέθοδοι συνδυασμένης διαχείρισης • Χρησιμοποίηση φυσικών εχθρών • Χρησιμοποίηση μικροοργανισμών • Χρησιμοποίηση ουσιών αναλόγων ορμονών ανάπτυξης • Εφαρμογή τεχνικής στείρου εντόμου • Εντομοαπωθητικά βοτανικής προέλευσης • Βελτίωση περιβάλλοντος (περιορισμός εστιών) • Έγκαιρη εφαρμογή καταλλήλων εντομοκτόνων

11. Βιολογική καταπολέμησηΧρησιμοποίηση φυσικών εχθρών • Παθογόνα • Βακτήρια:Bacillus thurigiensis, B. sphaericus • Μύκητες: Lagenidium giganteum, Metarhizium anisopliae • Νηματώδεις: Romanomermis culicivorax • Αρπακτικά • Έντομα: Toxorhynchites sp. • Πλατυέλμινθες: Dugesia sp. (Planaria) • Ψάρια: Gambusia sp.

12. Εντομοκτόνα τρίτης γενιάς • Μικροβιακά • Bacillus thurigiensis israelensis (Bti) • Bacillussphaericus (Bs) • IGR • Ανάλογα ορμονών νεότητος (methoprene) • Αναστολείς σύνθεσης χιτίνης (diflubenzuron)

13. Σύγχρονα ελληνικά δεδομένα • Σύγχρονες έρευνες: 58 είδη κουνουπιών (Samanidou and Harbach 2001) • Τελευταία ευρήματα:Aedes albopictus, Culex tritaeniorhynchus (2005)

14. Υγειονομικά προβλήματα • Άμεσες επιπτώσεις • Όχληση • Δερματίτιδες • Αλλεργίες • Υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και της οικονομίας

15. Δυνητικοί κίνδυνοι • Έμμεσες επιπτώσεις (ξενιστές) • Πλασμώδια ελονοσίας του ανθρώπου (ορισμένα είδη ανωφελών κουνουπιών) • Φιλάριες του σκύλου (Culex sp., Aedes sp., Coquillettidia sp.) • Αρμποϊοί: Δυτικού Νείλου, δάγκειου πυρετού, κλπ. (Aedes aegypti, Ae. albopictus), εγκεφαλίτιδες(Anopheles sp., Culex sp., Aedes sp.)

16. Πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης κουνουπιών • Προσδιορισμός ειδών • Συλλήψεις ακμαίων • Αντιμετώπιση προνυμφών • Χαρτογράφηση εστιών • Έργα βελτίωσης ή καταστροφή • Ψεκασμοί κατά κρίση • Αντιμετώπιση ακμαίων (μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις!!) • Εντόπιση σημείων ανάπαυσης και ψεκασμοί • Μέτρα ατομικής προφύλαξης

17. Προϋποθέσεις επιτυχίας • Πολιτική βούληση • Μόνιμο εκπαιδευμένο προσωπικό • Αποδοχή από το κοινωνικό σύνολο