ΑΙΓΙΑΛΟΣ - ΠΑΡΑΛΙΑ

1. ΑΙΓΙΑΛΟΣ - ΠΑΡΑΛΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΜΕΛΙΣΣΑΣ

2. Η χώρα μας με μήκος ακτών 15.000 χλμ παρουσιάζει την μεγαλύτερη παγκοσμίως, μετά τη Νορβηγία, αναλογία μήκους ακτών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο γης. Βασικός νόμος για τον αιγιαλό και παραλία είναι ο Ν. 2971/2001.

3. ΟΡΙΣΜΟΙ • Αιγιαλός:είναι η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της. • Παραλία:Η ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό, καθορίζεται δε σε πλάτος μέχρι 50μ. από την οριογραμμή του αιγιαλού, προς εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς με τη θάλασσα και αντίστροφα. • Παλαιός αιγιαλός:Η ζώνη της ξηράς που προέκυψε από την μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα και προσδιορίζεται από τη νέα γραμμή αιγιαλού και το όριο του παλαιότερα υφιστάμενου αιγιαλού.

5. Όχθη: των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών είναι η χερσαία ζώνη, που περιστοιχίζει αυτούς και βρέχεται από τις μεγαλύτερες αλλά συνήθεις αναβάσεις των υδάτων τους. Παρόχθια ζώνη: των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών είναι η (με τις προϋποθέσεις της παραλίας) προστιθέμενη στην όχθη ζώνη ξηράς, που καθορίζεται σε πλάτος μέχρι και πενήντα (50) μέτρα από το προς την ξηρά όριο της όχθης. Παλαιά όχθη: των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών είναι η ζώνη της ξηράς που προέκυψε από τη μετακίνηση της οριογραμμής της όχθης των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών.

6. Λιμενικά έργα:είναι εκείνα, που εκτελούνται ολικώς ή μερικώς στον αιγιαλό, την όχθη, την παραλία ή την παρόχθια ζώνη, μέσα στη θάλασσα, στον πυθμένα της θάλασσας και στο υπέδαφος του βυθού, καθώς και εκείνα που επιφέρουν διαμόρφωση ή αλλοίωση των χώρων αυτών ή που προβλέπονται από τις διατάξεις των λιμενικών Ταμείων. Λιμένας: είναι ζώνη ξηράς και θάλασσας μαζί με έργα και εξοπλισμό, που επιτρέπουν κυρίως την υποδοχή κάθε είδους πλωτών μέσων και σκαφών αναψυχής, τη φορτοεκφόρτωση, αποθήκευση, παραλαβή και προώθηση των φορτίων τους, την εξυπηρέτηση επιβατών και οχημάτων και την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τις θαλάσσιες μεταφορές.

7. Κυριότητα αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης και χρησιμότητα αυτών. • Ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη είναι πράγματα κοινόχρηστα (αρ. 967 Α.Κ., 2 Ν. 2971/2001) τα οποία προορίζονται για την άμεση εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο τα προστατεύει και τα διαχειρίζεται. Η διαχείριση τους αντιδιαστέλλεται από τη διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου. • Η προστασία του οικοσυστήματος των ζωνών αυτών είναι ευθύνη του Κράτους. • Ο κύριος προορισμός των ζωνών αυτών είναι η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση προς αυτές. Κατ΄ εξαίρεση ο αιγιαλός,η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κοινωφελείς περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς σκοπούς και για απλή χρήση (δηλαδή κάθε χρήση, εφόσον από αυτήν δεν παραβιάζεται ο προορισμός τους ως κοινόχρηστων πραγμάτων και δεν επέρχεται αλλοίωση στη φυσική μορφολογία τους και τα βιοτικά στοιχεία τους), καθώς επίσης και για την εξυπηρέτηση υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος.

8. Στον αιγιαλό, την παραλία, την όχθη και την παρόχθια ζώνη, δεν επιτρέπεται η κατασκευή κτισμάτων και εν γένει κατασκευασμάτων, παρά μόνο για την επιδίωξη των προβλεπόμενων σκοπών. Ο παλαιός αιγιαλός και η παλαιά όχθη ανήκουν στην ιδιωτική περιούσια του Δημοσίου και καταγράφονται ως δημόσια κτήματα. Η παραχώρηση από την οικεία διοικητική αρχή ιδιαίτερων δικαιωμάτων επί κοινοχρήστων πραγμάτων, σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα είναι νόμιμη μόνον εάν εξακολουθεί και μετά από αυτήν να εξυπηρετείται ή τουλάχιστον δεν αναιρείται ο σκοπός του πράγματος, ήτοι η κοινή χρήση αυτού (Α.Κ. 970 = κανόνας δημοσίου δικαίου – ΣτΕ 2685/2010)

9. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΟΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ Α) Κοινή χρήση δεν σημαίνει κοινή κυριότητα (πχ κανένας δεν δικαιούται σε αφαίρεση άμμου από τον αιγιαλό παρά μόνο κατόπιν ειδικής άδειας). Β) Κοινή χρήση είναι η χρήση που προϋποθέτει τη χωρίς εμπόδια πρόσβαση κάθε ατόμου στον αιγιαλό. Δηλαδή δεν αρκεί η κήρυξη του αιγιαλού ως κοινόχρηστου πράγματος, αν συνεχής σειρά περιφραγμάτων παραθαλάσσιων ακινήτων αφήνει μεν ελεύθερη την παραλία, αλλά εμποδίζει την πρόσβαση σε αυτή. Γ) Η κοινή χρήση είναι άμεση, δεν εξαρτάται δηλαδή από ιδιαίτερη άδεια ή έγκριση ή σύναψη σύμβασης

10. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΑΙΓΙΑΛΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΙΑΣ • Ο καθορισμός των ορίων αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού γίνεται από Επιτροπή, η οποία συγκροτείται σε επίπεδο νομού με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και αποτελείται από:

11. (α) τον προϊστάμενο της Κτηματικής Υπηρεσίας ως πρόεδρο, (β)έναν μηχανικό της Κτηματικής Υπηρεσίας με ειδικότητα τοπογράφου ή πολιτικού μηχανικού και αν δεν υπάρχει έναν τεχνολόγο τοπογράφο μηχανικό, ενώ σε περίπτωση που η Κτηματική Υπηρεσία δεν διαθέτει μηχανικό των ανωτέρω ειδικοτήτων, συμμετέχει στην Επιτροπή μηχανικός της Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Υ.Δ.Κ) ή άλλης υπηρεσίας του Δημοσίου, (γ) τον αρμόδιο Λιμενάρχη,(δ) τον διευθυντή της Διεύθυνσης Πολεοδομίας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (πλέον του αρμοδίου Δήμου), (ε) τον διευθυντή Χωροταξίας και Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας της περιφέρειας.

12. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΙΓΙΑΛΟ Μόνος ο καθορισμός του ορίου του αιγιαλού από την διοικητική επιτροπή δεν είναι ικανός να προσδώσει την ιδιότητα του αιγιαλού σε τμήμα της γης, το οποίο στερείται τα χαρακτηριστικά του αιγιαλού δηλαδή δεν πρόκειται για έδαφος που βρέχεται από τα θαλάσσια ύδατα κλπ. Εάν δεν συνέβαινε αυτό ο κύριος του εδάφους, που κατά πλάνη περιλήφθηκε στα όρια του αιγιαλού θα έχανε την ιδιοκτησία του με απλή πράξη της διοίκησης. Έτσι η ιδιότητα του αιγιαλού προκύπτει από φυσικά και μόνο φαινόμενα και δεν δημιουργείται με πράξη της πολιτείας και σε κάθε τοπική περίπτωση ο καθορισμός της έκτασης ως αιγιαλού ανήκει στην εκτίμηση του Τακτικού Δικαστή και όχι της Διοίκησης. Εξάλλου ο αιγιαλός ανήκει κατά νομική επιταγή στο Ελληνικό Δημόσιο (αρθ. 968 ΑΚ και 1 Α.Ν. 2344/1940 κλπ). Η κυριότητα στην οποία ο Αστικός Κώδικας υπάγει τα δημόσια κτήματα , είναι η κυριότητα του αστικού δικαίου, η οποία εξακολουθεί να υπάρχει και όταν τα δημόσια κτήματα παύσουν να υπηρετούν την κοινή χρήση. Ο αιγιαλός μόνο με πρόσχωση από φυσικά ή τεχνητά αίτια μπορεί να απωλέσει το χαρακτήρα του ως τέτοιου, αφού η ιδιότητα λωρίδας γης ή αιγιαλού αποτελεί συνάρτηση καθαρά φυσικών φαινομένων.

13. Διαδικασία καθορισμού οριογραμμών αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού. • ‘Oποιος ενδιαφέρεται για τον καθορισμό αιγιαλού και παραλίας, απευθύνεται στην αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία, η οποία μέσα σε πέντε (5) ημέρες από την υποβολή σχετικής αίτησης ενημερώνει τον ενδιαφερόμενο αν έχει ήδη γίνει καθορισμός.

14. Σε περίπτωση, που δεν έχει γίνει ο καθορισμός αιγιαλού και παραλίας: Η Κτηματική Υπηρεσία αποστέλλει στο ΓΕΕΘΑ αντίγραφο φωτογραμμετρικού διαγράμματος ΓΥΣ κλίμακας 1: 5.000, με σημειωμένο επ' αυτού τη θέση της προς καθορισμό περιοχής, αιτώντας την σύμφωνη γνώμη του αποκλειστικά και μόνο, σε θέματα αρμοδιοτήτων του, για τη συνέχιση της διαδικασίας καθορισμού. Στην περίπτωση που στην περιοχή καθορισμού δεν υφίσταται, φωτογραμμετρικό διάγραμμα ΓΥΣ, η προς καθορισμό περιοχή σημειώνεται επί χαρτογραφικού υποβάθρου της μεγαλύτερης δυνατής κλίμακας.

15. Το ΓΕΕΘΑ εκφράζει την σύμφωνη ή μη γνώμη του εντός ενός μηνός από λήψεως του σχετικού εγγράφου της Κτηματικής Υπηρεσίας. Εφόσον η ανωτέρω προθεσμία παρέλθει άπρακτη, η γνώμη του ΓΕΕΘΑ λογίζεται θετική. Στη συνέχεια, ο ενδιαφερόμενος δύναται να υποβάλει στην Κτηματική Υπηρεσία αίτηση καθορισμού και τοπογραφικό διάγραμμα. Αν το διάγραμμα έχει συνταχθεί από ιδιώτη μηχανικό, η Κτηματική Υπηρεσία μεριμνά για τον έλεγχο και τη θεώρησή του εντός μηνός από την υποβολή του και μετά το θέμα εισάγεται ενώπιον της Επιτροπής καθορισμού αιγιαλού και παραλίας στην πρώτη τακτική συνεδρίασή της.

16. Η Επιτροπή καθορισμού αιγιαλού και παραλίας καθορίζει: τις οριογραμμές του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού εντός μηνός από την εισαγωγή της υπόθεσης σε αυτήν και συντάσσει σχετική έκθεση. την παλαιά θέση του αιγιαλού, που υπήρχε μέχρι το έτος 1884 αν υφίστανται κατοχές ιδιωτών, αλλά και προγενέστερα εάν δεν υφίστανται τέτοιες κατοχές, εφόσον η θέση του παλαιού αιγιαλού προκύπτει από ενδείξεις επί το εδάφους ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία εξαιρουμένων των μαρτυρικών καταθέσεων.

17. Δεν μπορούν να περιληφθούν οικίες ή κτίσματα εντός της ζώνης του αιγιαλού,του οποίου για πρώτη φορά χαράσσεται η οριογραμμή, εφόσον έχει γίνει διάβρωση της ακτής πριν από τη χάραξη και τα κτίσματα είχαν ανεγερθεί πριν από τη διάβρωση και εκτός του τμήματος μέχρι του οποίου έφθανε άλλοτε η θάλασσα κατά τις μεγαλύτερες αλλά συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της. Τα κτίσματα αυτά δύνανται να απαλλοτριώνονται. Η έκθεση και το διάγραμμα επικυρώνονται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης και δημοσιεύονται μαζί με την επικυρωτική αυτή απόφαση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η έκθεση και το διάγραμμα αναρτώνται στο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα του αρμοδίου κατά τόπο δήμου ή κοινότητας για τρεις (3) τουλάχιστον μήνες. «Σε περίπτωση επανακαθορισμού της οριογραμμής αιγιαλού που έχει χαρακτηρισθεί Τουριστικό Δημόσιο Κτήμα σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις, εφόσον η νέα οριογραμμή μετατοπισθεί προς την ξηρά, ο επανακαθοριζόμενος αιγιαλός χαρακτηρίζεται αυτοδικαίως Τουριστικό Δημόσιο Κτήμα και η διοίκηση και διαχείρισή του ανατίθεται στην εταιρεία με την επωνυμία «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.»

18. Μετά την δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, η επικυρωτική απόφαση μεταγράφεται μαζί με την έκθεση και το διάγραμμα με φροντίδα της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας στη μερίδα του Δημοσίου στα βιβλία μεταγραφών του αρμόδιου Υποθηκοφυλακείου ή Υποθηκοφυλακείων, αν η περιοχή εμπίπτει στην περιφέρεια περισσοτέρων Υποθηκοφυλακείων. Σε περίπτωση εσφαλμένου καθορισμού της οριογραμμής το αιγιαλού ή του παλαιού αιγιαλού ή της παραλίας επιτρέπεται ο επανακαθορισμός κατά τη διαδικασία του παρόντος άρθρου. Η διαδικασία για τον επανακαθορισμό κινείται είτε αυτεπαγγέλτως από την Κτηματική Υπηρεσία είτε ύστερα από αίτηση κάθε ενδιαφερόμενου και προσκομιδή στοιχείων που να αποδεικνύουν το σφάλμα του πρώτου καθορισμού. Ο επανακαθορισμός της παραλίας, εφόσον συνεπάγεται μείωση της ζώνης της παραλίας που είχε αρχικώς καθορισθεί επιτρέπεται μόνο αν δεν έχει συντελεσθεί η σχετική αναγκαστική απαλλοτρίωση.

19. Στοιχεία για τον καθορισμό του παλαιού αιγιαλού • Η Επιτροπή αναζητά και συνεκτιμά όλα τα απαιτούμενα για την ακριβή οριοθέτηση του παλαιού αιγιαλού στοιχεία, τα οποία και παραθέτει στην έκθεση της, ιδίως φυσικές ενδείξεις (όπως το αμμώδες, το ελώδες ή βαλτώδες εκτάσεων συνεχομένων του αιγιαλού), αεροφωτογραφίες, χάρτες, διαγράμματα διαφόρων ετών, γεωλογικές μελέτες.

20. Δημιουργία παραλίας, συνέπειες, περιορισμοί • Εμπράγματα δικαιώματα ιδιωτών, επί ακινήτων της παραλίας, απαλλοτριώνονται λόγω δημόσιας ωφέλειαςμε απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με την οποία επικυρώνονται η έκθεση και το διάγραμμα του αιγιαλού και της παραλίας. • Όπου υφίσταται σχέδιο πόλεως, η οριογραμμή της παραλίας δεν μπορεί να υπερβεί την εγκεκριμένη γραμμή δόμησης. • Σε παραδοσιακούς οικισμούς η οριογραμμή της παραλίας δεν μπορεί να υπερβεί τη γραμμή δόμησης, όπως αυτή νομίμως έχει διαμορφωθεί.

21. Σε πόλεις και οικισμούς που δημιουργήθηκαν πριν από το έτος 1923 ή έχουν πληθυσμό κάτω από 2.000 κατοίκους και στους οποίους δεν υπάρχει εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, η οριογραμμή της παραλίας δεν μπορεί να υπερβεί τη διαμορφωμένη γραμμή δόμησης, όπως αυτή νομίμως έχει διαμορφωθεί. Σε περιοχές που είναι ήδη χαρακτηρισμένες ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, η άδεια και ο έλεγχος πάσης φύσεως εργασίας (οικοδομή, τεχνικά έργα κ.λ.π.) εντός της καθορισμένης ζώνης αιγιαλού και παραλίας γίνεται από τις κατά τόπους αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Αιγαίου, εφόσον πρόκειται για περιοχές της αρμοδιότητάς του.

22. Περιπτώσεις υποχρεωτικής χάραξης αιγιαλού – παραλίας. • Πριν από την έγκριση ή επέκταση του σχεδίου πόλης ή από οποιαδήποτε άλλη εκποίηση ή παραχώρηση δημοσίου κτήματος ή από την εκτέλεση λιμενικών, βιομηχανικών, τουριστικών και συγκοινωνιακών έργων ή από την έκδοση άδειας για οικοδομικές εργασίες, εφόσον οι πράξεις αυτές αναφέρονται σε ακίνητα, που απέχουν μέχρι εκατό (100) μέτρα από την ακτογραμμή, απαιτείται να γίνει, με ποινή ακυρότητας των πράξεων αυτών, ο καθορισμός του αιγιαλού και της παραλίας στην περιοχή αυτή. • Ο καθορισμός του αιγιαλού και της παραλίας δεν επιβάλλεται για εκμισθώσεις ή παραχωρήσεις δημόσιων λιμνών και θαλασσών με σκοπό την αλιευτική εκμετάλλευση, εφόσον δεν κατασκευάζονται μόνιμα κτίσματα, ούτε σε περιπτώσεις τοποθέτησης υπογείων αγωγών ηλεκτρικού ρεύματος ή γενικά καλωδίων.

23. Στοιχεία καθορισμού αιγιαλού και παραλίας • Η Επιτροπή για τη χάραξη της οριογραμμής του αιγιαλού και της παραλίας λαμβάνει υπόψη της ύστερα από αυτοψία τις φυσικές και λοιπές ενδείξεις, που επηρεάζουν το πλάτος του αιγιαλού και της παραλίας και ενδεικτικά: α)Τη γεωμορφολογία του εδάφους, αναφορικά με κατηγορίες υψηλών και χαμηλών ακτών, τη σύστασή του, καθώς και του φυσικό όριο βλάστησης, β) την ύπαρξη, τα όρια και το είδος των παράκτιων φυσικών πόρων, γ) Τα πορίσματα από την εκτίμηση των μετεωρολογικών στοιχείων της περιοχής, δ) τη μορφολογία του πυθμένα, ε) τον τομέα ανάπτυξης κυματισμού σε σχέση με το μέτωπο της ακτής, στ) την ύπαρξη τεχνικών έργων στην περιοχή, που νομίμως υφίστανται, ζ) Τις τυχόν εγκεκριμένες χωροταξικές κατευθύνσεις και χρήσεις γης που επηρεάζουν την παράκτια περιοχή, η) Την ύπαρξη δημοσίων κτημάτων κάθε κατηγορίας που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με την παράκτια ζώνη, θ) τυχόν υφιστάμενο Κτηματολόγιο και ι) την ύπαρξη ευπαθών οικοσυστημάτων και προστατευόμενων περιοχών.

24. Απαλλοτρίωση ιδιωτικών κτημάτων • Σε περίπτωση που ιδιώτες προβάλλουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα επί χώρων που χαρακτηρίστηκαν από την Επιτροπή για τη χάραξη της οριογραμμής του αιγιαλού και της παραλίας, ότι ανήκουν στον αιγιαλό, τα δικαιώματα αυτά θεωρούνται αναγκαστικώς απαλλοτριωθέντα υπέρ του Δημοσίου (για να περιληφθούν στον αιγιαλό) και επιβάλλονται απαγορεύσεις και περιορισμοί στη χρήση και εκμετάλλευση τους, ακόμη και πριν συντελεστεί η απαλλοτρίωση με την καταβολή της προσήκουσας αποζημίωσης στους θιγόμενους ιδιοκτήτες (ΣτΕ 3951/2010, 2859/2007)

25. Παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας (αρ. 13 ν.2971/2001) • Απλή χρήσητου αιγιαλού και της παραλίας είναι κάθε χρήση, εφόσον από αυτή δεν παραβιάζεται ο προορισμός τους ως κοινόχρηστων πραγμάτων και δεν επέρχεται αλλοίωση στη φυσική μορφολογία τους και τα βιοτικά στοιχεία τους. • Η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού είναι δυνατή μόνο για την άσκηση δραστηριοτήτων, που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού (όπως εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, καθισμάτων, ομπρελών, λειτουργία τροχηλάτου αναψυκτηρίου κ.λ.π.)

26. ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΜΕ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ, ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΙΓΙΑΛΟΥ ΠΑΡΑΛΙΑΣ, ΟΧΘΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΘΙΑΣ ΖΩΝΗΣ, ΜΕΓΑΛΩΝ ΛΙΜΝΩΝ ΚΑΙ ΠΛΕΥΣΙΜΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΣΤΟΥΣ ΟΤΑ Α’ ΒΑΘΜΟΥ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ. (ΚΥΑ Δ10Β1053970/1672ΕΞ2013 - Φ.Ε.Κ. 801/ Β’ /05.04.2013)

27. ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ Οι χώροι που η διαχείρισή τους ανήκει σε άλλους φορείς πλην του Υπουργείου Οικονομικών (Λιμενικά Ταμεία, Οργανισμούς Λιμένων, Ε.Τ.Α.Δ. Α.Ε. κλπ) Όταν υφίστανται νόμιμες παραχωρήσεις σε εμπορικές επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται χύδην φορτία, σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές, ξενοδοχειακές, μεταλλευτικές, λατομικές, αλιευτικές επιχειρήσεις και υδατοκαλλιέργειες, είτε βάσει ενοχικής σχέσης αυτών με το Δημόσιο είτε βάσει μονομερούς πράξεως του Δημοσίου. Όταν επ’ αυτών υπάρχουν εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν σκοπούς Εθνικής Άμυνας και Ασφάλειας ή έχει ανασταλεί ο κοινόχρηστος χαρακτήρας τους.

28. ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ Όταν έχουν εκτελεστεί σε αυτούς έργα άνευ αδείας ή καθ’ υπέρβαση αυτής και έχουν ληφθεί ή πρόκειται να ληφθούν σχετικά μέτρα προστασίας. Όταν οι γεωμορφολογικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν (πχ βραχώδεις – απόκρημνες ακτές) ή τίθεται θέμα ασφαλείας και υγείας των λουομένων. Όταν το εύρος του αιγιαλού ή της όχθης είναι μικρότερο των έξι (6) μέτρων.

29. ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ, ΑΙΓΙΑΛΟΥ ΠΑΡΑΛΙΑΣ, ΟΧΘΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΘΙΑΣ ΖΩΝΗΣ, ΠΟΥ ΤΕΛΟΥΝ ΥΠΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. Για την παραχώρηση του δικαιώματος απλής χρήσης χώρων αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης, που τελούν υπό καθεστώς ειδικής προστασίας (κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, προστατευμένες περιοχές, ευπαθή οικοσυστήματα, ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και πολιτιστικού ενδιαφέροντος κλπ) εφαρμόζονται οι ειδικές διατάξεις που διέπουν το καθεστώς αυτών και παραχωρούνται κατόπιν σύμφωνης γνώμης των αρμοδίων κατά περίπτωση Υπουργών.

30. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΤΑ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ Στους έχοντες δικαίωμα να αιτηθούν την παραχώρηση άνευ δημοπρασίας το δικαίωμα απλής χρήσης παραχωρείται κατά προτεραιότητα έναντι οποιουδήποτε άλλου για τον έμπροσθεν της άσκησης της δραστηριότητάς τους κοινόχρηστο χώρο. Έμπροσθεν χώρος είναι ο χώρος που ορίζεται από τις δύο νοητές παράλληλες γραμμές που εκκινούν από τις πλάγιες πλευρές της επιχείρησης και καταλήγουν στην ακτή.

31. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΤΑ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ Δεν υποβαθμίζεται το περιβάλλον από την άσκηση της δραστηριότητας. Η μέγιστη κάλυψη χρήσης δεν υπερβαίνει το 50% του μεταβιβαζόμενου χώρου, ώστε να υπάρχουν οριζόντιοι και κάθετοι διάδρομοι τουλάχιστον ενός (1) μέτρου και ελεύθερη λωρίδα κατά μήκους της ακτής, πλάτους τουλάχιστον πέντε (5) μέτρων, για την ελεύθερη κίνηση των λουόμενων και την αποφυγή ατυχημάτων

32. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΤΑ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ Εάν πρόκειται να παραχωρηθεί αιγιαλός για να εκμισθωθούν καθίσματα και ομπρέλες από εκείνους που έχουν γειτονικά καταστήματα και μόνο για το χώρο εμπρός από τα καταστήματά τους δεν εφαρμόζεται η σχετική διάταξη του Ν. 2971/2001 που προβλέπει ότι η έκταση αιγιαλού κάθε παραχώρησης δεν δύναται να υπερβαίνει τα πεντακόσια (500) τετραγωνικά μέτρα και αν στον ίδιο αιγιαλό υπάρχουν περισσότερες παραχωρήσεις για την εκμίσθωση ομπρελών και καθισμάτων, πρέπει μεταξύ των διάφορων χώρων του αιγιαλού που έχουν παραχωρηθεί να υφίσταται ενδιάμεση απόσταση ελεύθερης ζώνης τουλάχιστον εκατό (100) μέτρων μήκους.

33. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΟΤΑ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ Στους μη δικαιούχους απευθείας παραχώρησης εκ των διατάξεων του νόμου η μεταβίβαση του δικαιώματος της απλής χρήσης γίνεται αποκλειστικά και μόνον κατόπιν δημοπρασίας. Απαγορεύεται η καθοιονδήποτε τρόπο περαιτέρω υπεκμίσθωση των κοινόχρηστων χώρων από τους μισθωτές. Απαγορεύεται η παραμονή του μισθωτή στους κοινόχρηστους χώρους μετά τη λήξη, με οποιονδήποτε τρόπο , της μισθωτικής σχέσης.

34. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ Η μεταβίβαση διενεργείται με σύναψη έγγραφης σύμβασης μίσθωσης. Το μισθωτικό αντάλλαγμα προσδιορίζεται με βάσει τις μισθωτικές συνθήκες της περιοχής (εξαιρούνται από τη ρύθμιση τα Τουριστικά Δημόσια Κτήματα, για τα οποία υπάρχει ειδική πρόβλεψη) Απαγορεύεται ο καθορισμός του ανταλλάγματος με βάση τα τεμάχια των ομπρελών και των καθισμάτων καθώς και ο συμψηφισμός του ανταλλάγματος με την οποιαδήποτε παροχή υπηρεσιών από το μισθωτή προς τους Ο.Τ.Α.

35. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΡΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΑΠΛΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΕ ΤΡΙΤΟΥΣ Στις περιπτώσεις μεταβίβασης απλής χρήσης χωρίς δημοπρασία το μισθωτήριο συμβόλαιο συνυπογράφεται επί ποινή ακυρότητας από εκπρόσωπο της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας. Ενώ ο μισθωτής παραδίδει στον εκπρόσωπο της Κτηματικής Υπηρεσίας εγγυητική επιστολή υπέρ του Δημοσίου, από νομίμως λειτουργούν στην επικράτεια πιστωτικό ίδρυμα, που αντιστοιχεί στο 20% του συμφωνηθέντος μισθώματος. Στις περιπτώσεις μεταβίβασης απλής χρήσης με δημοπρασία παρίσταται σε αυτή, επί ποινή ακυρότητας της διαδικασίας εκπρόσωπος της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας., ο οποίος ορίζεται με πράξη του Προϊσταμένου της.

36. Παραχώρηση αιγιαλού, παραλίας για την εκτέλεση έργων • Η παραχώρηση δικαιώματος χρήσης αιγιαλού, παραλίας, συνεχόμενου ή παρακείμενου θαλάσσιου χώρου, ή του πυθμένα, για την εκτέλεση έργων που εξυπηρετούν εμπορικούς, βιομηχανικούς, συγκοινωνιακούς, λιμενικούς ή άλλου είδους σκοπούς, γίνεται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Η παραχώρηση μπορεί να περιλαμβάνει και απλή χρήση αιγιαλού και παραλίας για την εξυπηρέτηση λειτουργικών αναγκών των έργων αυτών.

37. Γενικές ρυθμίσεις για τις παραχωρήσεις (αρ. 15 ν. 2971/2001) • Οι παραχωρήσεις αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης υπόκεινται πάντοτε σε μονομερή ανάκληση από το Δημόσιο για λόγους δημοσίου συμφέροντος, εθνικής άμυνας, συγκοινωνιακούς, δημόσιας τάξης και ασφάλειας ή δημόσιας υγείας και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. • Απαγορεύεται η παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης του αιγιαλού και της παραλίας, εκτός αν τούτο επιβάλλεται για λόγους εθνικής άμυνας, δημόσιας τάξης ή ασφάλειας ή προστασίας αρχαίων.

38. Αιγιαλός σε περιοχές εθνικής άμυνας και ασφάλειας • Σε παραλιακές περιοχές στις οποίες υπάρχουν εγκαταστάσεις, που εξυπηρετούν σκοπούς εθνικής άμυνας και ασφάλειας, αναστέλλεται για όσο διαρκεί η εξυπηρέτηση αυτή ο κοινόχρηστος χαρακτήρας του αιγιαλού και της παραλίας.

39. Ζώνη Λιμένα • Σε κάθε παράκτια περιοχή, όπου συντρέχει λόγος δημιουργίας ή επέκτασης λιμένα, καθορίζεται έκταση ξηράς και θάλασσας, συνεχής η διακεκομμένη στην οποία ο αρμόδιος φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα μπορεί να εκτελέσει, σύμφωνα με τις διατάξεις περί εκτελέσεως δημοσίων έργων, τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας περί λιμενικών ταμείων και στα πλαίσια της ανάπτυξης του λιμενικού δυναμικού της χώρας, έργα που απαιτούνται για την εξυπηρέτηση της εμπορικής, επιβατικής, ναυτιλιακής, τουριστικής και αλιευτικής κίνησης και γενικότερα της εύρυθμης λειτουργίας του λιμένα. Η έκταση αυτή καλείται ζώνη λιμένα και διακρίνεται σε χερσαία και θαλάσσια.

40. Καθορισμός χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης λιμένα • Το όριο, οι χρήσεις γης και το εν γένει σχέδιο ανάπτυξης της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης λιμένα καθορίζεται με απόφαση του οικείου φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα κατόπιν σύμφωνης γνώμης του Υπουργείου Ανάπτυξης – Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, του Γ.Ε.Ν., των Υπουργείων Οικονομικών, Π.Ε.Κ.Α., Πολιτισμού και της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. • Ο καθορισμός του ανωτέρου ορίου γίνεται με πράσινη γραμμή σε αντίγραφο του διαγράμματος καθορισμού του αιγιαλού ή σε άλλο διάγραμμα μικρότερης κλίμακας, που έχει συνταχθεί με τις ίδιες προδιαγραφές, ενημερωμένου βυθομετρικά μέχρι την ισοβαθή γραμμή των είκοσι (20) μέτρων.

41. Καθεστώς χερσαίων χώρων ζώνης λιμένα • Οι χώροι και όλα εν γένει τα κτήματα, που περιλαμβάνονται στη ζώνη λιμένα είναι κοινόχρηστα δημόσια κτήματα και ανήκουν στο Δημόσιο κατά κυριότητα, η χρήση όμως και η εκμετάλλευση τους ανήκει στον οικείο φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα.

42. Παραχωρήσεις χώρων ζώνης λιμένα • Επιτρέπεται ο φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα με απόφαση της διοίκησής του, που εγκρίνεται, μετά από σύμφωνη γνώμη του Γ.Ε.Ν. και του Υπουργείου Ανάπτυξης , από τον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας, να παραχωρεί, με αντάλλαγμα και για ορισμένο χρονικό διάστημα, τη χρήση χώρων που βρίσκονται μέσα στη ζώνη λιμένα. • Οι χώροι που περιλαμβάνονται σε χερσαία ζώνη λιμένος (αιγιαλός και συνεχόμενοι παραλιακοί) αποτελούν κοινόχρηστους χώρους, που προορίζονται μόνο για έργα και εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν την εμπορική, επιβατική, ναυτιλιακή, τουριστική και αλιευτική κίνηση και γενικότερα, τις λειτουργικές ανάγκες του λιμένα. Η παραχώρηση χώρου εντός της χερσαίας ζώνης λιμένα είναι επιτρεπτή μόνο για την εξυπηρέτηση των ανωτέρω αναγκών.

43. Προστασία αιγιαλού, παραλίας και άλλων χώρων • Τα πάσης φύσεως κτίσματα και εν γένει κατασκευάσματα, τα οποία έχουν αναγερθεί ή θα αναγερθούν χωρίς άδεια στον αιγιαλό ή την παραλία, μετά τον καθορισμό και τη συντέλεση των απαλλοτριώσεων (που αναφέρθηκαν παραπάνω) κατεδαφίζονται, ανεξάρτητα από το χρόνο ανέγερσής τους ή αν κατοικούνται ή αν χρησιμοποιούνται διαφορετικά. • Αν δεν καταστεί δυνατή η εξακρίβωση της ταυτότητας αυτού που ανήγειρε το παράνομο κτίσμα ή κατασκευή, η Κτηματική Υπηρεσία δημοσιεύει τη σχετική πρόσκληση σε μία τοπική εφημερίδα, αν εκδίδεται στην περιοχή της αυθαίρετης κατασκευής, και σε μία ημερήσια εφημερίδα της Πρωτεύουσας του Κράτους, προς οποιονδήποτε γνωρίζει εκείνο που έχει ανεγείρει για να γνωστοποιήσει στην υπηρεσία την ταυτότητά του. Μετά την άπρακτη πάροδο 30 ημερών από την τελευταία δημοσίευση εκδίδεται το πρωτόκολλο κατεδάφισης κατά αγνώστου.

44. Η κατεδάφιση ενεργείται με ευθύνη του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και σε περίπτωση αδυναμίας με τεχνική υποστήριξη που διατίθεται από την Τεχνική Υπηρεσία του αρμοδίου Δήμου, ύστερα από αίτημα του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Ούτε ο χρόνος κατασκευής ούτε ο μόνιμος ή μη χαρακτήρας των εγκαταστάσεων ούτε η υπαιτιότητα του κατασκευαστή δύνανται να επηρεάσουν τη νομιμότητα του εκδιδόμενου πρωτοκόλλου κατεδαφίσεως. Το ζήτημα αν ο χώρος αιγιαλού ή παραλίας, που καταλαμβάνουν οι αυθαίρετες κατασκευές, φέρεται ως ανήκων σε ιδιώτες κι όχι στο Δημόσιο, λόγω μη συντελέσεως αναγκαστικής απαλλοτριώσεώς του, δεν ασκεί επιρροή επί του χαρακτηρισμού των ανωτέρω κατασκευών ως αυθαιρέτων και κατεδαφιστέων (ΣτΕ 2274/2011).

45. Η μεταβίβαση αυτοτελούς ιδιοκτησίας ή η σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο στο οποίο έχει εκτελεστεί αυθαίρετη κατασκευή ή έχει εγκατασταθεί αυθαίρετη χρήση, είναι απολύτως άκυρη και δεν δύναται η αυθαίρετη κατασκευή ή η αυθαίρετη χρήση να υπαχθεί στην προβλεπόμενη διαδικασία τακτοποίησης αυθαιρέτων του νόμου 4014/2011 εφόσονβρίσκεται στον αιγιαλό ή τη ζώνη παραλίας(Άρθρο 23 § 3 Ν. 4014/2011)

46. Διοικητικές και Ποινικές Κυρώσεις • Όποιος χωρίς άδεια ή με υπέρβασηαυτής ή με άδεια που εκδίδεται κατά παράβαση του παρόντος νόμου επιφέρει στον αιγιαλό, την παραλία, τη θάλασσα, τον πυθμένα, τη ζώνη λιμένα, τη μεγάλη λίμνη, πλεύσιμο ποταμό, όχθη ή παρόχθια ζώνη μεγάλης λίμνης ή πλεύσιμου ποταμού οποιαδήποτε μεταβολή με την κατασκευή, τροποποίηση ή καταστροφή έργων ή του εδάφους ή του πυθμένα με τη λήψη χώματος, λίθων ή άμμου ή με οποιοδήποτε άλλον τρόπο, ανεξάρτητα αν με τον τρόπο αυτό επήλθε ζημία σε οποιονδήποτε, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και με τα πρόστιμα που επιβάλλονται διοικητικά σύμφωνα με την παράγραφο 23 του άρθρου του Ν. 2242/1994, που εφαρμόζεται κατά τα λοιπά.

47. ΠΕΡΙΦΡΑΞΕΙΣ (περιορισμοί) • Από την έναρξη της ισχύος του νόμου 1337/1983 σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών, προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μ. από την ακτή ή την όχθη δημοσίων λιμνών (εκτός αν έχει οριστεί μεγαλύτερο πλάτος Ζ.Ο.Ε. κατά το άρθρ. 29 του νόμου αυτού) δεν επιτρέπονται οι περιφράξεις. • Κατ΄ εξαίρεση περιφράξεις επιτρέπονται σε περίπτωση που είναι αναγκαίες για την προστασία καλλιεργειών ή άλλων ειδικών χρήσεων. • Στις παραπάνω περιοχές είναι δυνατό με απόφαση της αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας να επιβληθεί η διακοπή των εργασιών κάθε είδους περίφραξης καθώς και η κατεδάφιση περιφράξεων που έχουν τελειώσει, εφόσον αυτές οι περιφράξεις παρεμποδίζουν την πρόσβαση προς την ακτή ή την όχθη δημόσιας λίμνης και στο μέτρο που η διακοπή ή η κατεδάφιση εξυπηρετεί την πρόσβαση αυτή ή συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος.

48. Επανακαθορισμός ορίων αιγιαλού • Πλην της περιπτώσεως μεταβολής του αιγιαλού συνεπεία φυσικών φαινομένων, περίπτωση επανακαθορισμού της οριογραμμής του αιγιαλού, και, κατά συνεκδοχή, των οριογραμμών της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού, ανακύπτει όταν αποδεδειγμένως, συνεπεία πλάνης περί τα πράγματα, εχώρησε εσφαλμένος καθορισμός της οριογραμμής αυτής. • Αν κατά τον επανακαθορισμό, η οριογραμμή του αιγιαλού μετατεθεί προς την πλευρά της θαλάσσης, ανακύπτει, κατ’ αρχήν, υποχρέωση καθορισμού ζώνης παλαιού αιγιαλού στην περιοχή μεταξύ της προηγούμενης και της νέας οριογραμμής, εκτός εάν, λόγω πλάνης περί τα πράγματα που είχε τυχόν, εμφιλοχωρήσει, προκύπτει ότι η περιοχή αυτή δεν υπήρξε αιγιαλός κατά το χρόνο του αρχικού καθορισμού.