1 / 56

ŠTA SU PESTICIDI ?

ŠTA SU PESTICIDI ?. Pestis , cedere EPA - definicija : “supstance ili smeše supstanci namenjene za prevenciju, uništavanje, suzbijanje ili smanjenje količine štetočina”. PESTICIDI. PESTICIDI SU MATERIJE HEMIJSKOG BIO LOŠKOG ILI PRIRODNOG POREKLA NAMENJENE SUZBIJANJU MAKRO I

kaleb
Download Presentation

ŠTA SU PESTICIDI ?

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ŠTA SU PESTICIDI ? • Pestis , cedere • EPA- definicija: “supstance ili smeše supstanci namenjene za prevenciju, uništavanje, suzbijanjeili smanjenje količine štetočina”.

  2. PESTICIDI PESTICIDI SU MATERIJE HEMIJSKOG BIOLOŠKOG ILI PRIRODNOG POREKLA NAMENJENE SUZBIJANJU MAKRO I MIKROORGANIZAMA I BILJNIH VRSTA KOJE DRUŠTVO SMATRA ŠTETNIM Federal Insecticide, Fungicide, and Rodenticide Act (FIFRA)

  3. PRO 80-100 000 vrsta biljnih bolesti 30 000 vrsta korova, 10000 vrsta št.insekata 1/3 hrane biljnog porekla biva uništena štetočinama SAD: šteta 20 milijardi $ godišnje Broj zaposlenih u poljoprivredi 3-4 puta manji sa pesticidima Ušteda energije 80% Vektori 24 infektivnih i tropskih bolesti CONTRA 540 000 tona se troši samo u SAD godišnje 20 000 smrtnih slučajeva trovanjem pesticidima godišnje Hronični efekti: neurotoksični imunološki reproduktivni ugrožavanje rasta i razvoja karcinogenost ZNAČAJ UPOTREBE PESTICIDA

  4. PODELA PESTICIDA • Prema nameni (insekticidi, herbicidi, fungicidi, rodenticidi, arboricidi, akaricidi, nematocidi, defolijanti, desikanti, hemosterilizanti, repelenti, algicidi, baktericidi, moluscidi) • Prema hemijskom sastavu (OFJ, karbamati, ditiokarbamati, OHJ, piretrini, dinitrofenoli, derivati fenoksisirć.kis., dipiridili, triazini, kumarinska jedinjenja, der.ureje, ftalimidi, jedinj. Sn, Hg, Cu,Ta, S, As, F) • Prema kategoriji toksičnosti (I, II, III ) LD50peroralni, dermalni, LC50 inhalacioni

  5. PODELA PESTICIDA prema nameni • INSEKTICIDI • HERBICIDI • RODENTICIDI • FUNGICIDI • AKARICIDI (suzbijanje grinja) • NEMATOCIDI (suzbijanje valjkastih crva) • MOLUSCIDI (suzbijanje mekušaca, puževa) • ALGICIDI • ANTIHELMINTICI (suzbijanje glista) • ARBORICIDI (uništavanje drvenastih korova) • ATRAKATNTI • DEFOLIJANTI (izazivanje prevremenog opadanja lišća) • DESIKANTI (izazivanje uvenuća i sušenja biljaka) • FUMIGANTI • HEMOSTERILIZANTI • REPELENTI • REGULATORI RASTA BILJAKA (fiziološko regulisanje rasta)

  6. PESTICIDI“Pesticidi u poljoprivredi i šumarstvu u Srbiji i Crnoj Gori”, 2004. REGISTROVANO JE 526 PREPARATA RAZLIČITIH PESTICIDA NA BAZI 235 AKTIVNIH MATERIJA, OD TOGA: • INSEKTICIDA, 76 aktivne materije • HERBICIDA, 126 aktivnih materija • RODENTICIDA, 6 aktivnih materija

  7. INSEKTICIDI Organohlorni insekticidi Organofosforni insekticidi Karbamati Insekticidi biljnog porekla i sintetski homolozi Fumiganti Repelenti Atraktanti Hemosterilizanti Neorganski insekticidi

  8. Organohlorni insekticidi • Derivati HLORBENZENA • Derivati CIKLOHEKSANA • Hlorovani derivati KAMFENA i TERPENTINA • Derivati INDANA • Drugi organohlorni insekticidi

  9. ORGANOHLORNI PESTICIDI U ŽIVOTNOJ SREDINI • Postojanost, hemijska stabilnost, liposolubilnost, nizak stepen biotransformacije i degradacije • DDT “preleteo” od Maroka do Barbadosa 6000 km • DDT, DDE, lindan, heptahlor, aldrin, nadjeni 1969. u masnom tkivu polarnih životinja • EFEKTI NA REPRODUKCIJU I RAZVOJ (smanjenje fertiliteta životinjskih vrsta) • KARCINOGENOST • IMUNOTOKSIČNI EFEKTI (imunosupresivni ili razvoj autoimunih bolesti)

  10. Deluju na nivou ćel.membrane: 1. Smanjivanje transporta K+ kroz membrane nervnih ćelija 2. Sprečavnje zatvaranje Na+ kanala 3. Inhibicija Na+ K+ATP- aze i Ca2+Mg2+ATP- aze 4. Smanjenje sposobnosti kalmodulina da veže i prenosi Ca2+ Smanjenje brzine repolarizacije nervnih ćelija, povećanje osetljivosti (reaktivnosti) prema stimulusima MEHANIZAM DEJSTVA OHI

  11. Akutno trovanje: Mučnina, povraćanje, dijareja Gubitak ravnoteže, vrtoglavica konfuzija Parestezija usana, jezika i lica Mišićna hiperekscitabilnost Konvulzije Depresija disanja i srčanog rada Hronično trovanje: Opšta slabost Encefalitisi Polineruritisi, pareza ekstremiteta, tremor Anemija Leukocitoza Dermatit Simptomatska terapija: Lavaža želuca, aktivni ugalj, salinska purgativa Uklanjanje vodom i sapunom sa kože Kupiranje konvulzija KLINIČKA SLIKA I TERAPIJA TROVANJA OHI

  12. D E R I V A T I H L O R B E N Z E N A C l C H D D T C l 2 , 2 - b i s - ( p - h l o r f e n i l ) - 1 , 1 , 1 - t r i h l o r e t a n C C l 3 C l C C l C H C l C l C C l C O O H 2 D D E D D A C H O C H H C O 3 3 C C l 3 M E T O K S I H L O R , D M D T , m e t o k s i - D D T 2 , 2 - b i s - ( p - m e t o k s i f e n i l ) - 1 , 1 , 1 - t r i h l o r e t a n

  13. D E R I V A T I C I K L O H E K S A N A C l C l C l H C H 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 - h e k s a h l o r - c i k l o h e k s a n C l C l C l C l C l C l L I N D A N C l g a m a i z o m e r h e k s a h l o r c i k l o h e k s a n a ( a , a , a , e , e , e ) Cl C l

  14. H L O R O V A N I D E R I V A T I K A M F E N A I T E R P E N T I N A C H 2 C H2C CH H3C-C-CH3 K A M F E N K A M F E H L O R i l i T O K S A F E N C H C l 1 0 1 0 8 H2C CH2 C H DERIVATI INDANA Cl Cl H H Cl Cl H H [O] Cl-C-Cl H-C-H H Cl-C-Cl H-C-H H O l Cl Cl H H Cl Cl H H H H D I E L D R I N A L D R I N

  15. ORGANOFOSFORNI INSEKTICIDI • 1854. sintetisano prvo OFJ (tetraetilpirofosfat) • 1934.-1944. sintetisano  2000 OFJ • 1936.-1952. sintetisani tabun, sarin, soman, VX • U R.Srbiji je u upotrebi 18 aktivnih materija OFI, (2008.) • Godišnje se u svetu registruje oko 100 000 slučajeva • akutnog trovanja OFJ (20-30 % letalni ishod) • 70 % akcidentalna trovanja • 20 % suicidna trovanja AChE CH3COOH + HO-CH2-CH2-N+(CH3)3 Holin CH3-CO-O-CH2-CH2-N+(CH3)3 ACh

  16. OFI U ŽIVOTNOJ SREDINI • 50% proizvedenih pesticida u SAD sadrže metilparation, paration, terbufos, fonofos i metilazinofos • Bazirano na LD50 spadaju medju najtoksičnije za ptice i sisare • Iako se preko 95% OFJ koristi van mesta guste naseljenosti, oni su najčešći uzrok trovanja ljudi pesticidima • Nemaju mogućnost biomagnifikacije, ali ulaze u lanac ishrane

  17. P A R A T I O N O , O - d i e t i l - O - p - n i t r o f e n i l - t i o n o f o s f a t S C H O 2 5 P O N O 2 C H O 2 5 M A L A T I O N O , O - d i m e t i l - d i k a r b e t o k s i e t i l - d i t i o f o s f a t S CH3O P S C H C O O C H 2 5 CH3O C H2 C O O C H 2 5 O R T O T R I K R E Z I L F O S F A T C H C H 3 6 4 P O C H C H 3 4 6 4 C H C H 3 6 4

  18. Mehanizam delovanja OFJ Acetilholinestaraza (AChE) Butirilholinestaraza (BuChE) OFJ Karboksilesteraze (CarbE) Akutna holinergična kriza Intermedijarni sindrom, 1.-4. dana tr. slabost proksimalnih skeletnih m.(interkostalni), paraliza kranijalnih n., oštećenje mišića Odložena periferna neuropatija, 7.-14. dana tr. Simetrična senzomotorna aksonopatija (dugih aksona) Specifične lezije organa

  19. AChE

  20. Acetylcholine System Acetylcholine System

  21. HIDROLIZA ACETILHOLINA • Formiranje Michaelisovog kompleksa • Acetiliranje OH grupe serina • Deacetilovanje • Acetilholinesteraza

  22. Hirloliza OF estra • Fosforilacija enzima AChE INHIBICIJA AChE

  23. R 2 O H H O R P O 2 AChE 1 X O H fosforilfosfataze R 2 X intermedijerni kompleks R P O 1 R P O 1 OH R 2 -HX neaktivni metabolit O R P O 1 inhibirani enzim R 2 MEHANIZAM INHIBICIJE I HIDROLIZE

  24. OFI - KLINIČKA SLIKA A. MUSKARINSKI: hipersalivacija, lakrimacija, muka, povraćanje, proliv, bronhoreja i bronhokonstrikcija, bradikardija, hipotenzija, mioza. B. NIKOTINSKI: fascikulacije mišića, malaksalost, arefleksija, paraliza muskulature, tahikardija, hipertenzija. C. CENTRALNI: nemir, tremor, konfuzija, pospanost, delirijum, konvulzije, koma, prestanak disanja.

  25. GIT – gastrointestinalni simptomi ARI – akutna respiratorna insuficijencija ACF – akutna cirkulatorna insuficijencija

  26. PROCENA TEŽINE TROVANJA OFI • KLINIČKA SLIKA TEŠKO TROVANJE: POREMEĆAJ SVESTI, FASCIKULACIJE, KONVULZIJE, DEPRESIJA DISANJA • AKTIVNOST HOLINESTERAZE 40-60% LAKO 20-40% SREDNJE <20% TEŠKO

  27. AKUTNA TROVANJA OFILEČENJE 1. ASPIRACIJA GORNJIH DISAJNIH PUTEVA 2. KARDIOPULMONALNA REANIMACIJA 3. ATROPIN SULFAT DO HIPERATROPINIZACIJE 4. LAVAŽA ŽELUCA 5. REAKTIVATOR HOLINESTERAZE (PRALIDOKSIM ILI HI-6) 6. DIAZEPAM ILI MIDAZOLAM 7. SIMPTOMATSKA TERAPIJA

  28. HON = CH H3C - +N + R2 R1 – P = O Oksim (PAM – 2) O R2 HC = NOH R1 – P = O N+ R2 OH CH3 O CH = NO– P = O R1 - - N+ - CH3 - AChE + AChE AChE Reaktivirani enzim Fosforilisani oksim Intermedijalni kompleks Inhibirani enzim DELOVANJE OKSIMA KOD TROVANJA OFJ

  29. ORTOTRIKREZILFOSFAT triortokrezilfosfat TOCP “ginger paralysis” CH3C6H4 Bezbojna, zejtinjava tečnost Bez mirisa, teža od vode Nerastvorljiv u vodi Dobro se rastvara u alkoholu, etru i dr. CH3C6H4 PO4 CH3C6H4 PRIMENA: omekšivač (ind. plastičnih masa), rastvarač (fenola) impregnator (železničkih pragova), antidetonator u gorivima Inhibitori NTE (neurotoksična esteraza): TOCP, mipafoks, DFP, ometoat, fention, hlorpirifos, trihlorfon, metamidofos, paration

  30. TOKSIČNOST OTCP: akutna trovanja 0,5 g (kumulativni efekat) hronično trovanje 0,02-0,03 g SIMPTOMI: GIT-muka, povraćanje, proliv PNS-polineuritis, paraliza ekstremiteta (oštećenje- degeneracija naročito dugih aksona perifernih nerava)

  31. KARBAMATI - kao insekticidi, 1950-ih O Fizostigmin (ezerin), Physostigma venenosum 1877. u terapiji glaukaoma, antidot (atropin) Piridostigmin - m.gravis Neostigmin - m.gravis R1 N-C-O-X R2 Mono (di) metil karbamati, tiokarbamati - insekticidi Ditiokarbamati - fungicidi (tiram, maneb, cineb, ciram) nadražaj kože, očiju, sluzokože disajnih puteva Maneb (ekspozicija 4-5 god.) - tremor ekstremiteta, nestabilnost pri hodu, teškoće u govoru

  32. O O O R1 R1 R1 AChE + X-O-C-N AChE... X-O-C-N AChE + H-O-C-N R2 R2 R2 O R1 R2 O-CO-NH-CH3 KARBARIL AChE-O-C-N Metil karbamati, tiokarbamati - insekticidi ALDIKARB, KARBOFURAN, karbaril CH3-S-C(CH3)2-CH=N-O-CO-NH-CH3, ALDIKARB

  33. INSEKTICIDI BILJNOG POREKLA I SINTETSKI HOMOLOZI NIKOTIN, VERATRIN, PIRETRINI (Chrysanthemum c.) Estri hrizantemne/piretrinske kis. (ciklopropankarbonske kis.) i ciklopentenolona Sintetski: cismetrin, permetrin, fenotrin (T sindrom) Deltametrin, cipermetrin, fenvalerat (CS sindrom) Simptomi: kontaktni dermatit, parestezije kože, crvenilo, svrab, epigastrični bol, muka povraćanje, vrtoglavica, anoreksija, stezanje u grudima, fascikulacije mišića, poremećaj svesti Simptomatska terapija i pomoćne mere lečenja

  34. Permetrin Bifentrin Deltametrin

  35. FUMIGANTI • SO2, HCN, CS2, PH3, metilbromid, etilendibromid, etilenoksid, • akrilonitril, formaldehid, hlorpikrin • REPELENTI • Etarska ulja citrus vrsta, karanfilića, cimeta, lavanda • Sintetski: indalon, dimetilftalat, etilheksandiol, dietiltoluamid • ATRAKTANTI • Bombikol (Svileni prelac, Bombyx mori) • HEMOSTERILIZANTI • Sredstva za alkilovanje (azidrin derivati) • Sterilizanti • Antimetaboliti (5-fluorouracil)

  36. Herbicidi • BISPIRIDINIJUM JEDINJENJA (PARAKVAT I DIKVAT) • DERIVATI HLORFENOKSI KARBONSKIH KISELINA • DINITROFENOLI • KARBAMATI I DITIOKARBAMATI • Ostali (derivati triazina, uree, amida, anilida, anilina …)

  37. B I S P I R I D I N I J U M J E D I N J E N J A N N 2 C l H C C H 3 3 1 , 1 ' - d i m e t i l - 4 , 4 ' - b i s p i r i d i n i j u m d i h l o r i d P A R A K V A T 1 , 1 ' - e t i l e n - 2 , 2 ' - b i s p i r i d i n i j u m d i b r o m i d 2 B r N N D I K V A T H C C H 2 2 D I N I T R O F E N O L I O H O N C H 2 3 N O 2 D N O C 4 , 6 - d i n i t r o - o - k r e z o l

  38. DINITROFENOLI Mehanizam: sprečavanje sinteze ATP-a kumulativan efekat Simptomi: Mučnina, povraćanje, dijareja, kolike, osećaj toplote, žeđ, crvenilo kože, znojenje, ubrzano disanje, tahikardija, poveć.temp. (42 0C), aritmija, kolaps, cijanoza, konvulzije, koma, edem pluća, insuficijencija jetre i bubrega Hronično trovanje: umor, uznemirenost, znojenje, žeđ, gubitak tel.mase, žuto obojenje konjuktiva i katarakta Terapija: Ispiranje kože vodom i sapunom, lavaža (5 % NaHCO3), laksativi, rashlađivanje, davanje kiseonika, infuzija glukoze i fiziološkog rastvora

  39. H L O R F E N O K S I J E D I N J E N J A O C H C O O H O C H C O O H 2 2 C l C l C l C l C l 2 , 4 , 5 - T 2 , 4 - D 2 , 4 , 5 - t r i h l o r f e n o k s i s i r ć e t n a k i s . 2 , 4 - d i h l o r f e n o k si sirćetna k i s . N A S T A J A N J E D I O K S I N A O N a C l C l C l 0 1 7 0 C C H O H 3 C l C l N a O H C l C l N a - 2 , 4 , 5 - t r i h l o r f e n o l a t 1 , 2 , 4 , 5 - t e t r a h l o r b e n z en O N a C l C l O C l - 2 N a C l T C D D 2 C l O C l C l C l 2 , 3 , 7,8 , - t e t r a h l o r - d i b e n z o - p - d i o k s i n

  40. HLORFENOKSI JEDINJENJA Simptomi: opšta slabost, glavobolja, gubitak apetita, gađenje, epigastrični bol (žarenje jezika, ždrela), bolovi u mišićima i parestezije, kontaktni dermatitis Lakša trovanja: Subnormalna ili povišena temp., poremećaj vida Teža trovanja: pad pritiska, poremećaj svesti, distalna pareza, fibrilacija mišića, konvulzije, poremećaj srč. ritma i cirkulacije, interkostalna paraliza, edem pluća, fibrilacija srč. Komora Terapija: lavaža, aktivni ugalj, alkalna diureza, antiaritmici (hinidin), diazepam, ispiranje kože vodom i sapunom

  41. BISPIRIDINIJUM JEDINJENJA • PARAKVAT (I grupa) I DIKVAT (II grupa) • LOKALNO DELUJU KAO KOROZIVI • SISTEMSKO DELOVANJE JE ORGAN SPECIFIČNO: PARAKVAT SE VEZUJE ZA PLUĆA, DIKVAT ZA BUBREGE • PARAKVAT: PEROKSIDACIJA LIPIDA I SLOBODNI KISEONIČNI RADIKALI

More Related