Εξαρτήσεις και εφηβεία

1. Εξαρτήσεις και εφηβεία Ερευνητική εργασία 3ο ΓΕΛ Νέας Φιλαδέλφειας 2ο τετράμηνο 2011-2012 Υπεύθ.καθηγήτρια: Σταυρ.Σούμπαση

2. Αντικειμενικοί στόχοι • Να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στην εφηβεία • Να ορίσουμε τις έννοιες "εθισμός" και "εξάρτηση" • Να συνειδητοποιήσουμε το πλήθος των εξαρτησιογόνων ουσιών και δραστηριοτήτων • Να αναγνωρίσουμε την σχέση ανάμεσα στην εφηβεία και τις εξαρτήσεις • Να διερευνήσουμε τους παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη εξαρτήσεων • Να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα του εθισμού και της εξάρτησης • Να συνειδητοποιήσουμε τις επιπτώσεις της κάθε εξάρτησης • Να πληροφορηθούμε σχετικά με διάφορους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου • Να ανιχνεύσουμε τις αρχικές γνώσεις και στάσεις των μαθητών του σχολείου μας σχετικά με το θέμα μας • Να ευαισθητοποιήσουμε τη σχολική κοινότητα σχετικά με τους κινδύνους της εξάρτησης και να τους ενημερώσουμε σχετικά την πρόληψη και θεραπεία της

3. Συμμετέχοντες • Αλεξανδρόπουλος Βαλάντης • Αρώνη Μαρία • Γαβριήλογλου Βαρβάρα • Γιαβρούτα Αλεξάνδρα • Γκουρτζαλής Νικηφόρος • Δεληγιαννίδης Σπύρος • Κοτμοτού Εμμανουέλλα • Κυβρικοσαίου Δήμητρα • Ματάι Αθηνά-Ειρήνη • Μουζάκη Φωτεινή • Πανοπούλου Χαρά • Ρίζος Παναγιώτης • Ρούμι Γιώργος • Σκλάβαινα Σοφία • Σολδάτος Τάσος

4. Δραστηριότητες • Καταιγισμός ιδεών – νοητικοί χάρτες «Εφηβεία» αλλαγές, ανάγκη για ανεξαρτησία, άγχος, διαρκής αυτοεξέταση, σύγχυση, κυκλοθυμία, εμμονές, παράνοια, ρίσκο, αναποφασιστικότητα, επιπολαιότητα, πλήξη, πίεση από παρέα, επαναστατικότητα, συγκρούσεις, κατάθλιψη «Εφηβεία» «Εξαρτήσεις» Ουσίες Δραστηριότητες Πρόσωπα-σχέσεις

5. Ερευνητικά ερωτήματα • Πότε αρχίζει και πότε τελειώνει η περίοδος της εφηβείας; • Τι διαφοροποιεί την εφηβεία από τις άλλες ηλικιακές περιόδους; • Ποια είναι η σχέση της εφηβείας με την εξάρτηση; • Τι σημαίνει εξάρτηση και τι σημαίνει εθισμός; Ποια είναι η διαφορά τους; • Ποιοι παράγοντες οδηγούν στην εξάρτηση; • Ποια συμπτώματα παρουσιάζει ένα εξαρτημένο άτομο; • Ποιες είναι οι συνέπειες της εξάρτησης για έναν έφηβο; • Πώς μπορεί να αποφευχθεί η εξάρτηση; • Πώς αντιμετωπίζονται οι εξαρτήσεις;

6. Πτυχές του θέματος (ομάδες μελέτης ) • Βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές στην εφηβεία (Δήμητρα, Αλεξάνδρα, Εμμανουέλα, Μαίρη) • Εξαρτησιογόνες ουσίες και δραστηριότητες (Σπύρος, Παναγιώτης, Νικηφόρος) • Η ψυχολογική βάση της εξάρτησης (Βαρβάρα, Χαρά) • Η βιολογική βάση της εξάρτησης (Σοφία, Αθηνά, Φωτεινή, Τάσος) • Πρόληψη και αντιμετώπιση της εξάρτησης (Βαλάντης, Γιώργος)

7. Ορισμοί Εφηβεία: είναι η περίοδος που αρχίζει περίπου στο 10ο και τελειώνει περίπου στο 20ο έτος της ζωής ενός ανθρώπου! Κατά την διαρκεί αυτή παρατηρούνται αλλαγές: • Στο βιολογικό τομέα (ορμόνες) • Στο γνωστικό τομέα (αφηρημένη σκέψη) • Στον συναισθηματικό τομέα (συγκρούσεις) Επιπλέον, πρωταρχική ανάγκη του έφηβου γίνεται η ανάγκη του για ανεξαρτησία. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, είναι η δημιουργία προβλημάτων στον ψυχικό του τομέα!

8. ΕΘΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΣΗ Εθισμός : δυνατή επιθυμία να ξανακάνεις κάτι που σου άρεσε πολύ. Εξάρτηση: ανάγκη της χρήσης μια ουσίας ή μιας δραστηριότητας, ώστε ο οργανισμός να μπορεί αν λειτουργήσει φυσιολογικά στην καθημερινότητα! Η εξάρτηση προϋποθέτει τον εθισμό.

9. Παράγοντες που οδηγούν στην εξάρτηση • οικογένεια (διαλυμένη, βία, πένθος, κατάθλιψη) • Ενδιαφέροντα • Κοινωνικά πρότυπα • γενετική προδιάθεση (εξαρτήσεις γονέων) • ηλικία : εφηβικό άγχος αρνητικές σκέψεις αυτοκατάκριση, ενοχές πίεση από γονείς, συνομηλίκους και σχολείο πλαστικότητα εγκεφάλου ανάγκη για ανεξαρτησία – ρίσκο

10. Μοναδικότητα εφηβείας • Τι είναι μοναδικό στον εγκέφαλο του εφήβου; Έχει το μεγαλύτερο μέγεθος από ποτέ, είναι εύπλαστος • Γιατί είναι η εφηβεία μια κρίσιμη περίοδος της ζωής μας; Ό,τι μαθαίνουμε στην εφηβεία μας ακολουθεί για πάντα • Τι κάνει την εφηβική ζωή τόσο δύσκολη; Το δύσκολο πέρασμα από την προστατευμένη παιδική ηλικία στην ενηλικίωση • Γιατί είναι οι έφηβοι τόσο διαφορετικοί; Οι έφηβοι είναι ενεργητικοί και ευαίσθητοι άνθρωποι των οποίων τα μυαλά λειτουργούν με έναν διαφορετικό τρόπο από το μυαλό των ενηλίκων και των παιδιών. • Πώς σκέφτονται οι έφηβοι; Μερικές φορές είναι πολύ σκεπτικοί, άλλες φορές ασυλλόγιστοι ή σκέφτονται με έναν παρανοϊκό τρόπο. Κρίνουν διαρκώς τον εαυτό τους. • Πώς συμπεριφέρονται; Συμπεριφέρονται με αντιφατικό τρόπο: άλλοτε με πείσμα και ενθουσιασμό και άλλοτε με απογοήτευση και απόσυρση, άλλοτε ανεύθυνα και άλλοτε υπεύθυνα. • Πώς αισθάνονται; Είναι συνήθως ευσυγκίνητοι, πιεσμένοι και μπερδεμένοι.

11. Συσχετισμός εφηβείας και εξάρτησης Εφηβεία εξαρτησιογόνες ουσίες και δραστηριότητες • Άγχος χαλάρωση • Αρνητικά συναισθήματα ευφορία (θυμός, ενοχές, φόβος) • Τάση για αίσθηση απαγορευμένου ανεξαρτησία • Χαμηλή αίσθηση αυτοεκτίμηση παντοδυναμίας

12. Εξαρτησιογόνες ουσίες και δραστηριότητες • Ουσίεςδραστηριότητες • Καφεΐνη * ηλεκτρονικά παιχνίδια • Νικοτίνη * διαδικτυακά παιχνίδια • Κακάο* κινητό τηλέφωνο • Τανίνη * σερφάρισμα στο διαδίκτυο • Παυσίπονα * τηλεόραση • Ναρκωτικά * φαγητό • Αλκοόλ * τυχερά παιχνίδια * εργασία * ψώνια Εξάρτηση από πρόσωπα (γονείς, φίλους)

13. Συμπτώματα • Αλλάζει η συμπεριφορά του στο σπίτι • Κοιμάται και τρώει άστατα • Αλλάζει η επίδοση στο σχολείο προς το χειρότερο • Δε μπορεί να συγκεντρωθεί • Βγαίνει συνεχώς από το μάθημα • Αλλάζει διάθεση πολύ απότομα • Αλλάζει παρέες • Ξεχνάει τα όνειρα και τις φιλοδοξίες του/της • Αλλάζει η στάση του προς τον αθλητισμό • Μειώνεται το ενδιαφέρον για το άλλο φύλο • Μοιάζει να έχει κατάθλιψη • Συμπεριφέρεται επιπόλαια – δε μπορείς να τον /την εμπιστευτείς • Παραμελεί την εμφάνιση και την υγιεινή του/της • Κατηγορεί συνεχώς τους άλλους για τα πάντα • Κατηγορεί συνεχώς τον εαυτό του/της για τα πάντα • Φοβάται τη μοναξιά ή επιζητεί τη μοναξιά • Αφήνει συνεχώς εκκρεμότητες στις δουλειές του/της

14. Δράση των ουσιών • Το αλκοόλ σε μικρές ποσότητες προκαλεί ευφορία, αγχόλυση • Ηρεμιστικά φάρμακα : Σε μικρές δόσεις έχουν ηρεμιστική δράση. • Μορφίνη, ηρωίνη: Ισχυρά κατασταλτικά, με αποτέλεσμα να προκαλείται ζάλη, καταστολή των αισθήσεων και των συναισθημάτων, ναυτία, άμβλυνση πόνου, μείωση ερωτικής διάθεσης, ευφορία. • Καφεΐνη : Σε υψηλές δόσεις άγχος, επίμονη αϋπνία, ταχυκαρδίες, πονοκέφαλο, πόνους εντέρου. • Κοκαΐνη : Ισχυρό διεγερτικό, που προκαλεί άμεσα έντονη διέγερση με έξαψη, ευφορία, αυξημένη ενέργεια. • Αντικαταθλιπτικά φάρμακα: Διέγερση και ευφορία σε μικρές δόσεις. Σε ευαίσθητους οργανισμούς ή σε περίπτωση μεγάλων δόσεων, καρδιαγγειακή βλάβη, σεξουαλική δυσλειτουργία, γαστρεντερικές ανωμαλίες, διέγερση, αϋπνία, υπέρταση, ενίοτε θάνατος. • LSD: Ισχυρό παραισθησιογόνο. Προκαλεί διαταραχή της αντίληψης με απελευθέρωση συναισθηματικών εκδηλώσεων, όπως κλάματος ή γέλιου και ανάπτυξη παραισθήσεων και ψευδαισθήσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε απρόβλεπτη συμπεριφορά (π.χ. αυτοκτονία). • Χασίς, μαριχουάνα: Σε μικρές δόσεις προκαλούν ευφορία, ταχυκαρδία, υπνηλία, διαφοροποιημένη αντίληψη χρόνου,, ψυχοκινητικά προβλήματα.

15. Συνέπειες χρήσης ουσιών • Ορμονικές διαταραχές (ντοπαμίνη, σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη, ακετυλοχολίνη, γάμμα-αμινοβουτορικό οξύ) Με τις ουσίες κορυφώνεται και τελικά καταστρέφεται η φυσική ενεργητικότητα ευφορία του οργανισμού • Ψυχικές διαταραχές προσωρινή ανακούφιση από αρνητικά συναισθήματα (πόνος, φόβος, λύπη) και έντονη επιστροφή τους μετά την επίδραση, ψυχοπάθειες, παράνοιες, απάθεια, • Νοητικές διαταραχές Αδυναμία συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης • Φυσικές διαταραχές Ναυτία, ζάλη, μολύνσεις, θρομβώσεις των φλεβών, διαταραχές ύπνου και φαγητού, χρόνια νοσήματα AIDS , ηπατίτιδες, αφροδίσια νοσήματα • Κοινωνικός αποκλεισμός, αντικοινωνική συμπεριφορά, παραβατικότητα

16. Πρόληψη και αντιμετώπιση ΠΡΟΛΗΨΗ • Εκπαιδευτικά προγράμματα, πριν την έναρξη της εφηβείας Σκοπός: ενδυνάμωση και τη στήριξη των παιδιών ώστε να έχουν ισχυρή αντίσταση απέναντι στο άγχος και την πίεση από τους συνομηλίκους. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ • Προγράμματα απεξάρτησης Σκοπός: • απόκτηση δεξιοτήτων, όπως η επικοινωνία και η ομαδική εργασία. • ενθάρρυνση της κοινωνικότητας και όχι της αντικοινωνικής συμπεριφοράς - εγκληματικότητα • καλλιέργεια της εμπιστοσύνης στον εαυτό τους και στον Θεό Ομάδες για συζήτηση και αλληλοϋποστήριξη

17. Έρευνα στο σχολείο • Σκοπός: να ανιχνεύσουμε τι γνωρίζουν και πώς αντιμετωπίζουν το θέμα οι μαθητές του σχολείου μας • Διαδικασία: τυχαίο δείγμα 100 μαθητών Ερωτηματολόγιο με κλειστού τύπου ερωτήσεις επιλογής • Ποιο πρόβλημα θεωρείς σημαντικότερο; (εθισμό ή εξάρτηση) • Ποιοι παράγοντες κατά τη γνώμη σου συνδέονται με τον εθισμό και την εξάρτηση; • Από τι μπορεί κάποιος να εξαρτηθεί; • Εσύ, προσωπικά, είσαι επιρρεπής σε κάποιο από τα παραπάνω ή σε άλλο εθισμό; Σε ποιο βαθμό; • Σε ποιο βαθμό θεωρείς ότι οι εξαρτήσεις μπορεί να επηρεάσουν έναν έφηβο; • Αν ένιωθες ότι απειλείσαι από εθισμό, τι θα έκανες;

18. Αποτελέσματα έρευνας 1) Ποιο είναι το ποιο επικίνδυνο;

19. 2)Ποιοι παράγοντες ευθύνονται για τις εξαρτήσεις;

20. Εθιστικές ουσίες – δραστηριότητες

21. 4)Πώς αντιμετωπίζεις την εξάρτηση σου;

22. 5)Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα εξάρτησης;

23. 5)Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα εξάρτησης;

24. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Διαμορφωτική: στη μέση του project για να προτείνουμε βελτιώσεις Τελική: από αυτήν καταγράψαμε Τι μας άρεσε; τι δεν μας άρεσε; • Ότι συσχετίζαμε το υλικό η πίεση του χρόνου με τα ερωτήματά μας • Ό,τι μάθαμε για την εφηβεία το ότι δεν είδαμε ταινίες μας βοήθησε να καταλάβουμε τον εαυτό μας καλύτερα και δεν επισκεφτήκαμε • Η ομαδική εργασία για την ένα κέντρο απεξάρτησης ‘ερευνα και την παρουσίαση

25. Συμπεράσματα • Η εφηβεία είναι μια ξεχωριστή περίοδος που συνδέεται με την έναρξη των εξαρτήσεων επειδή υπάρχει υπερβολικό άγχος, ανασφάλεια και άλλα αρνητικά συναισθήματα που οι εθιστικές ουσίες καταπραΰνουν. • Οι εφηβικές συνήθειες δεν ΄κόβονται΄εύκολα. • Ο οργανισμός μας παράγει φυσικά ‘ναρκωτικά’, δηλαδή ορμόνες που φτιάχνουν τη διάθεση και τις οποίες τα ναρκωτικά απλώς μιμούνται.

26. Ευχαριστίες • Ευχαριστούμε τον κ. Σταματόπουλο (χημικό) που μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες για τις εθιστικές ουσίες • Ευχαριστούμε την κα. Πατσιλίβα (φιλόλογο-ψυχολόγο) που μας βοήθησε να καταλάβουμε τη σχέση ανάμεσα στην εθιστική συμπεριφορά και στις διατροφικές διαταραχές.