Download
1 / 325
3.57k likes | 4.15k Views
فيزيولوژي اعصاب و غدد مولف : دكتر محمدعلي ابراهيمي تهيه كننده اسلايدها : دكتر محمدعلي ابراهيمي. بسم الله الرحمن الرحيم. اين منبع درسي شامل 16 فصل و 355 صفحه ميباشدكه درجلسه توسط استاد مربوط بصورت گروهي در كلاس تدريس مي شود.
E N D
فيزيولوژي اعصاب و غدد مولف : دكتر محمدعلي ابراهيمي تهيه كننده اسلايدها : دكتر محمدعلي ابراهيمي بسم الله الرحمن الرحيم
اين منبع درسي شامل 16 فصل و 355 صفحه ميباشدكه درجلسه توسط استاد مربوط بصورت گروهي در كلاس تدريس مي شود .
فيزيولوژي : علمي است كه درباره طرز عمل اعضاي مختلف بدن انسان و رابطه آنها با يكديگر بحث ميكند . ( علم وظايف الاعضا )
گرچه عنوان كتاب فيزيولوژي اعصاب و غدد است براي فهم بهتر مطالب مولف ناگزير شده است قسمت هايي از متن كتاب را به شرح ساختار ( آناتومي ) اين دو دستگاه اختصاص دهد زيرا ارتباط نزديكي بين فيزيولوژي و آناتومي وجود دارد .
با برنامه منظم و در محيطي آرام مطالعه را آغاز كنيد . مطالعه را در طول ترم، بطور مداوم و همزمان با ارائه درس توسط مدرس ادامه دهيد . در مطالعه متن كتاب از شكل هاي ارائه شده استفاده كنيد تا به يادگيري شما در درك مطالب پيچيده كمك كند . اگر در يادگيري برخي مطالب اشكال داريد از منابع معرفي شده در كتابخانه استفاده نماييد . در جلسات رفع اشكال گروهي از وجود اساتيد براي رفع اشكال كمك بگيريد . به منظور يادگيري مستقل و درك بهتر مفاهيم كتاب به موارد زير دقيقا توجه نماييد : راهنماي مطالعه :
فصل اول- مطالعه ساختار بدن هدف كلي اين فصل :آشنايي دانشجويان با ياخته، بافت، عضو و دستگاههاي بدن انسان است .
هدف هاي رفتاري شامل :1- تعريف واحدهاي ساختاري بدنياخته :ياخته يا سلول كوچكترين واحد ساختماني بدن جانداران است . بدن انسان از ميلياردها ياخته تشكيل شده است .بافت :به مجموعه اي از ياخته ها كه ساختمان يكسان دارند و كار يكساني انجام مي دهند بافت مي گويند ( مانند بافت هاي عضلاني،استخواني و غضروفي )
عضو : چند بافت مختلف كه بصورت سازمان يافته به هم پيوسته اند و كار معيني براي تمامي بدن انجام ميدهند عضو گفته مي شود ، مانند : كبد ، قلب .دستگاه : بزرگترين واحد سازماني بدن است ، مجموعه اي سازمان يافته از چند عضو مختلف كه هر يك از آنها كار معيني را در دستگاه عهده دار هستند ، مانند : دستگاه تنفس ، دستگاه گردش خون ، دستگاه گوارش .
هماهنگي بين دستگاههاي مختلف چگونه انجام ميشود ؟
پاسخ :هماهنگي كامل براي ايجاد سلامت كامل جسمي و رواني در انسان توسط دو دستگاه ويژه به نام اعصاب و غدد درون ريز انجام مي شود .
دستگاه اعصاب و غدد درون ريز به عنوان دو دستگاه ارتباطي داراي وجوه مشتركي هستند كه وظيفه كنترل دستگاههاي مختلف و محيط داخلي بدن را عهده دار هستند .
محيط داخلي چيست ؟ محيط داخلي شامل خون و آب ميان بافتي است ياخته ها انرژي و مواد غذايي خود را از محيط داخلي كسب ميكنند و مواد زايد حاصل از سوخت و ساز را به محيط داخلي مي ريزند .
دستگاه گردش خون ، تنفس مواد لازم را به محيط داخلي مي رسانند و دستگاه ادراري ، كبد و غده هاي عرق مواد زايد را از بدن دفع مي كنند .
براي حفظ حيات موجود زنده بايد تركيب مواد و شرايط محيط داخلي ثابت نگهداشته شود ، ثبات شرايط و تركيب مواد در محيط داخلي را هومتوستازيس (Heamostasis ) مي گويند.
آميب كه يك موجود زنده تك سلولي است براي انجام فعاليت هاي حياتي خود و حفظ حالت پايدار چگونه عمل مي كند ؟ يك موجود زنده پر سلولي بر حفظ حالت پايدار و جبران آسيب هاي سلولي چگونه عمل مي كند ؟
دستگاه اعصاب و غدد درون ريز به منزله يك سيستم ارتباطي هستند .اما هر كدام داراي يك سري اختصاصات ويژه هستند . مثلا ويژگيهاي ارتباطي دستگاه عصبي شباهت زيادي به انتقال پيام از طريق تلفن دارد و ارتباط از طريق غدد درون ريز شباهت زيادي به انتقال پيام از طريق پست دارد.
ساختار بافت عصبي :دستگاه عصبي را دو دسته سلول كه از نظر ساختاري كاملا متمايز هستند تشكيل ميدهند اين دودسته سلول عبارتند از : • سلول هاي تحريك پذير ( نورون ها ) • سلول هاي غير تحريك پذير ( نوروگلي ها )
اختصاصات سلول هاي تحريك پذير( نورون ها ) : • از نظر شكل و اندازه متفاوت هستند « عليرغم مشتركات زيادي كه دارند» • از ديواره لوله عصبي اوليه جنيني بوجود مي آيند . • تكثير اغلب نورون ها پس از تولد متوقف مي شود ( نورون ها قابليت تقسيم شدن ندارند )
ساختمان سلول عصبي (نورون) شامل قسمت هاي زير است : • تنه يا جسم سلولي كه هسته در آن جاي دارد . • دندريت ها كه زايده اي سيتوپلاسمي هستند و از جسم سلولي جدا مي شوند . • آكسون زايده اي سيتو پلاسمي است كه ضخيم تر از دندريت هاست و هر سلول عصبي فقط يك آكسون دارد .
تقسيم بندي زوايد سيتوپلاسميك به دو دسته تقسيم ميشوند : • زوايد آوران يا گيرنده : كه همان دندريت ها هستند و تعداد آنها در هر نورون بين 7-5 عدد است . • زوايد وابران يا فرستنده : كه همان آكسون ها هستند و تعداد آنها در هر نورون فقط يك عدد است .
اختصاصات دندريت ها و آكسون ها : • دندريت ها : ضخامت و طول دندريت ها متفاوت است و پيام عصبي را از محيط بطرف جسم سلولي هدايت مي كنند . • آكسون ها : ضخامت در تمام طول آكسون يكسان است و پيام عصبي را از جسم سلولي به خارج از جسم سلولي هدايت مي كند .
تقسيم بندي نورون ها از نظر شكل ظاهري :نورون ها از نظر چگونگي خارج شدن زايده هاي سيتوپلاسمي از جسم سلولي به سه دسته تقسيم مي كنند : دسته اول نورون هاي يك قطبي دسته دوم نورون هاي دو قطبي دسته سوم نورون هاي چند قطبي
نورون هاي يك قطبي (Unipolar ) : • آكسون و دندريت از يك نقطه جسم سلولي خارج مي شوند . • به اين نورون ها نورون هاي T هم گفته مي شود . • نورون هايي كه در گره نخاعي قرار دارند از نوع يك قطبي هستند .
نورون هاي دوقطبي (Bipolar ) : • در نورون هاي دوقطبي زايده آكسون و دندريت به طور جداگانه از دونقطه مقابل هم از جسم سلولي خارج مي شوند . • نورون هايي كه در شبكيه چشم و مخاط بويايي هستند از اين نوعند .
نورون هاي چند قطبي (Multipolar ) : • نورون هاي چند قطبي كه اشكال مختلف ستاره اي، هرمي و ... دارند ، چند دندريت و يك آكسون كه به خوبي از يكديگرغيرداده مي شوند از جسم سلولي خارج ميشوند . • نورون هاي قشر مغز از اين نوع هستند .
نماي شماتيك انواع مختلف نورون هاي دستگاه عصبي
نورون ها را از نظر نوع فعاليتي كه در دستگاه عصبي انجام مي دهند به سه گروه زير تقسيم مي كنند : • نورون هاي حسي ( آوران ) • نورون هاي حركتي ( وابران ) • نورون هاي واسطه اي ( رابط )
نورون هاي رابط ، آوران و وابران در چه قسمتي از دستگاه عصبي قرار دارند ؟ سوال :
تعريف سيناپس : محل اتصال يا انتقال يك پيام عصبي از يك نورون به نورون ديگر يا به اندام عمل كننده را سيناپس گويند .
دسته دوم : سلول هاي غيرتحريك پذير يا نوروگلي (Neroglia) : اختصاصات ساختاري سلول هاي غير تحريك پذير • نيمي از وزن مغز و نخاع را سلول نوروگلي تشكيل مي دهند . • سلولهاي نوروگلي دستگاه اعصاب مركزي با دستگاه اعصاب پيراموني از نظر شكل ظاهري متفاوت هستند . • سلولهاي نوروگلي به عنوان بافت نگهدارنده بافت عصبي عمل مي كنند . • سلولهاي نوروگلي به اشكال هرمي ، مكعبي يا ستاره اي هستند و قطري حدود 40-4 ميكرون دارند .
عملكرد انواع مختلف نوروگلي : • نوروگلي به عنوان عايق در دستگاه عصبي عمل مي كنند . • با عمل ريزه خواري ميكروب ها و مواد مضر درسلامت بافت عصبي كمك ميكنند . • غلاف ميلين اطراف بافت هاي عصبي توسط نوع مخصوصي از سلولهاي نوروگلي ساخته مي شود . • سلولهاي نوروگلي در ترشح ، جذب و انتقال مايع مغزي نخاعي نقش اساسي دارند . • ماكروگلياها درتغذيه انتشاري بين دستگاه گردش خون و مايع مغزي نخاعي موثر هستند .
شكل ظاهري دستگاه عصبي مركزي و محيطي : دستگاه عصبي مركزي از نظر شكل ظاهري از دو ماده سفيد و خاكستري ساخته شده اند .
ماده سفيد بافت عصبي : تارهاي عصبي را بافت سفيدرنگي بنام ميلين پوشانده است قسمتي از تارهاي عصبي كه خارج از دستگاه عصبي مركزي قرار دارند داراي غلاف ميلين هستند .
ماده خاكستري بافت عصبي : آن قسمت از بافت عصبي كه شامل تنه سلولي نورون هاو تارهاي عصبي بدون ميلين است و منظره اي خاكستري رنگ دارند بنام ماده خاكستري دستگاه عصبي معروفند .
ماده خاكستري در كدام قسمت دستگاه عصبي ديده مي شود ؟ • در قسمت مركزي نخاع به صورت يك توده پيوسته ديده مي شود كه اطراف آنرا ماده سفيد احاطه كرده است . • در مغز كه ماده خاكستري هم در قسمت مركزي و هم در قسمت محيطي ديده مي شود .
مهمترين اعمالي كه غلاف ميلين انجام ميدهد عبارتند از : • محافظت تارهاي عصبي در مقابل صدمات و فشارهايي كه به تار عصبي وارد مي شود . • تغذيه آكسون ها . • عايق كاري تارهاي عصبي .
پيام عصبي چگونه انتقال مي يابد ؟ • انتقال پيام عصبي توسط تارعصبي انجام مي شود . • تار عصبي مي تواند داراي غلاف يا بدون غلاف باشد . • ابتدا و انتهاي تار عصبيفاقد هرگونه غلاف است .
تعريف عصب : دسته اي از تارهاي عصبي كه در بيرون مغز و نخاع قرار دارند و با مغز و نخاع در ارتباط هستند ، عصب گفته مي شوند . هر عصب از تعداد زيادي تار عصبي تشكيل شده است .
تحليل تار عصبي : • جداشدن سيتوپلاسم سلول عصبي يا تار عصبي از هسته موجب مرگ تار عصبي مي شود . • زيرا تار عصبي از جنس سيتوپلاسم است و فاقد هسته است . • نورون ها قابليت تقسيم ندارند و اگر بميرند ياخته عصبي ديگري جايگزين آن نخواهد شد .
زمان شروع ترميم تارهاي عصبي يا اعصاب محيطي : 24 ساعت پس از آسيب تارعصبي پديده ترميم يا اصلاح تار عصبي شروع مي شود .
موارد زير در ترميم تار عصبي كمك مي كند : • نزديك بودن دو سر قطع شده تار عصبي به يكديگر • در مسير سابق گرفتن دو سر قطع شده . • كمك از طريق جراحي و بهم نزديك كردن دو سر عصب قطع شده و پيوند عصب .
سير ترميم تارهاي عصبي در اعصاب مختلف است : • تارهاي اعصاب سمپاتيك سريعترين سرعت در ترميم را دارند . • تارهاي حسي سرعت نسبتا خوبي براي ترميم دارند . • كمترين سرعت براي ترميم را در تارهاي حركتي مشاهده مي كنيم .
نتيجه كلي : در هر صورت ترميم كلي يك عصب يا عصب دار شدن يك عضو به زمان نياز دارد و شايد ماهها و سالها به درازا بكشد قابل ذكر است كه پديده ترميم تار عصبي در دستگاه عصبي مركزي ( CNS ) به دليل پيچيدگي ساختماني و سيناپس هاي زياد عملا به نتيجه نمي رسد .
ويژگي هاي مهم سلول عصبي : • تحريك پذيري • هدايت • انتقال
انرژي مورد نياز سلول عصبي از چه منبعي تامين مي شود ؟ گلوكز
انرژي سلول عصبي براي انجام چه اعمالي مصرف مي شود ؟ • شكل گيري پيام عصبي • هدايت پيام عصبي • انتقال پيام عصبي
