3. JOSTAILUA

1. 3. JOSTAILUA Gauza ez oso seriotzat hartzen zen Jolasteko erabiltzen zen objektua XX. Mendean hasi zire ikerketak Egun, psikologia, pedagogia, soziologia eta industria dira jostailuen izeraz, ezaugarriez arduratzen direnak Haur gehienek jolasetan erabiltzen dituzten objektu asko ez ziren horretarako asmatua izan Haurrak biziki maite dituzte elementu naturalak, aukera amaigabeak ematen dituzte, haurraren sormena eta irudimenaren arabera Edozein objektu jostailu preziatu bihur daiteke Horretarako haurraren irudimenak jostailu bihur dezake eskura duen edozein objektu

2. JOLASA ETA JOSTAILUA Jolasa eta jostailua bata bestea gabe ezin izateraino ote daude elkarri lotuta? Haurrek orduak eman ditzakete inolako euskarri materialik gabe jolasten. Haurtxo txikiek sortzetiko joera dute gorputzarekin jolasteko. Beren eskuak eta oinak lehen jolasen objektuak dira

3. Jostailuak jolasteko oinarrizko objektuak dira? Jolasa lehenagokoa da, jostailuak jarraitu egiten dio. Jostailua ez da ezinbestekoa Nahiz eta ezinbestekoak ez izan gehienetan erabiltzen dituzte Jostailuak jolasean lagundu edo determinatu dezake baina ez ordezkatu Objektu baten erabilgarritasuna aldatu egiten da. Objektu bat jostailu bihur daiteke nahiz eta horretarako ez sortu Jostailu bezala sortu dena ez da erabili jostailu lez: pelutxe handiak, porzelanazko panpinak… Jolasa jostailua erabiltzeko motorra izango da eta ez alderantziz Jostailua jolasaren lagungarri izango da, baliogarriak baina ez beharrezkoak Jostailuak askotan jolasera gonbidatzen gaitu eta batzutan determinatzen du baina inoiz ez ordezkatu

4. ZER DA JOSTAILUA? Helduek aurrez finkatutako helburu eta funtzio batzuetarako fabrikatutako eta aztertutako objektua da, haurraren garapenean eraginkortasunez lagunduko duena, horrertarako diseinatua baita. Jolasteko objektua Helduak fabrikatua nahiz haurrak berak landua edo naturalki lortua nahierara jolaseko aukera bultzatzen duena. Gaitasunak garatzen dituena eta sormena eta irudimena sustatzen dituena. Jolasa aberasten duena eta ez du jolasa murrizten Haurrari ez dio oztoporik jarri behar, bere burua askatasunez adierazteko eta irudimena erabiltzeko. Objektu bat jostailu bihurtzen da jolaserako erabiltzen denean

5. Ez da beharrezko gastu handiegirik egitea Ez da beharrezkoa jostailu gehiegi ematea Zenbat eta jostailu gehiago eduki orduan eta elkarreragin sozial gutxiago Zenbat eta egituratuagoa eta sotisfikatuagoa izan jostailua orduan eta aukera gutxiago garapen intelektual, sozial, motor eta afektiborako eta baita sormenerako ere. Jostailu asko izatean interesa galtzen da

6. Jolasean bitartekari bezala erabiltzen den edozein objektu da jostailua: Jostailu espezifikoak Artesanalki edota industrialki sortutakoak helburu zehatz baterako Eguneroko bizitzako objektuak Beste zerbaitetarako sortuak izan direnak: koilarak, pinzak,… Objektu naturalak Harriak, area, belarra… Material zehaztugabeak edota Haur sorkuntzak Material ludiko bezala zehaztuak izan direnak non jolaserako aukera desberdinak ematen dituzten: zapiak, sokak,… Jostailu espezifikoen imitazioak: kartoi bidez egindako etxolak.

7. Laburtuz Jolasera bultzatzen duen edozein objektu jostailua da Jostailuak berez sortu ditzakete haurrak ez dago jostailu jakin bat onena dena Benetan garrantzitsua dena ez da jostailua bera, haurrak ematen dion balioa baizik.

8. JOLAS DIDAKTIKOA Irakaskuntza instrumentu bezala erabiltzen da Helburu eta eduki zehatz baterako sortua izan da Abakoa, erloju didaktikoak… Jolaserako aukera gutxi ematen dute

9. JOLAS HEZITZAILEA Garapenean lagundu eta gaitasunen hobekuntza ekartzen dutenak Domino, puzzleak, boloak, diana…

10. MATERIAL ESTRUKTURATUA Erabilera aurreikusita dutenak Badakigu puzzle batekin jolasten gaudenean puzzlearen hasiera, garapena eta bukaera zein izango den

11. MATERIAL EZ ESTRUKTURATUA Jostailuaren erabilera umearen eta bere sormenaren menpe dago Panpinak, kotxeak…

12. JOSTAILUA DENPORAN ZEHAR Lehen material naturalez egiten ziren eta orain produktuak fabrikatuz eta salduz kontsumoa dustatzen duen industria , jostailu sotisfikatuak

13. Betiko jostailuak Jostailu sonikoak: txintxirrina dutenak Jostailu figuratiboak: panpinak, animaliak, sukaldeko tresnak… Jostailu dinamikoak: pilota, kanikak, zibak,… Armak: arku, gezi,… Sokak

14. Jostailuei lotutako aldaketa afektiboak Haurrak kostailu bakarra zuen haurtzaro guztian iraun behar ziona, harreman berezia sortzen zen, egun nekez izango dute hain harreman sendoa

15. JOSTAILUEN HISTORIA Lehen aldia Jostailuak etxean eta eskuz eginak Gai soil eta naturalez Ingurunetik jasotako objektuak Harrizko animalitxoak Egipton zapizko lehen panpinak, ihiz eginiko pilota leunak Erromatarrak, armak, miniaturazko soldaduak… Grekoak, buztinezko panpinak, kanikak, mahai jokoak… Arabiarrak espainiara iritsi zirenean ekialdeko jokoak ekarri zituzten, dama jokoak, xakea… erdialdean mahai joko asko desagertu ziren elizak debekatuta

16. Bigarren aldia Jostailuak saltzeko egiten den garaia Jostailuen artisautza gerora manufaktura produkzioa bilakatuko da Jolaserako objektuak ezi dira aldatzen baina bai elaboratzeko erabiltzen diren materialak eta kopurua Gehiago eta gehiago garatu kuantitatiboa eta kualitatiboa Egurrezko panpinak, portzelanazkoak, beirazko begiak, pintatutako ilea dutenak Lehen jostailu hezitzaileak. XVIII-XIX industria iraultza: artisautzaren ordez serieko produkzioa, material berriak eta errealismo handiagoa

17. Hirugarren aldia Gaur egungoa Eskala handiko fabrikazio industriala Aldaketa kuantitatibo eta kualitatibo izugarria Adituak (psikologo, pedagogo, mediku…) jostailuen kontsumoa eta ondorioak ikertzen Sektore industriala ere ikertzen, negozio aukera ikusi dute. Noiz, non saldu, haurrek eskatzeko beharra senti dezaten Jostailu tradizionalek protagonismoa galdu teknologikoen aurrean

18. JOSTAILUAK BETE BEHARREKO IRIZPIDEAK Adina Materiala Kalitate hezitzailea Jostailu kantitatea Beste batzuk Olgeta Sendotasuna Praktikoa Estetikoa Etikoa

19. ADINA • 0-2 urte • Esperientzia multisentsorialak bultzatu • Material ezberdinen esploratzioa erraztu. Progresiboki manipulazio zailtasuna igoz. • Desplazamendu eta sentsazio zinestezikora motibatu (oreka, mugimendua, orientazioa…) • 2-6 • Sinbolizazioa gaitasuna jolasean praktikatu • Eraikuntza, mozorro txokoa, liburuak, material plastikoak

23. http://www.guiadeljuguete.com/2010/ver-videos.php MATERIALA Espezialki 0-3 urtera garrantzitsua Zatien tamaina: irantzi ezin diren zatiak. Zatien loturen sendotasuna: jostailuak ezin dira desmontatu. Pintura: kontuan hartu behar da pintura ez dela altxatu oso toxikoa izan daitekeelako Ehundura: ondo zaindua, punta arriskutsurik gabe Erraz garbi daitezkeenak

24. Kalitate hezitzailea Jostailu gehienak, egoki erabiliz gero, hezitzaileak dira Beraiek egindakoak, naturalak, … Jostailu hezitzailea ikaskuntza bultzatzen duena da. Ikaskuntza ez da bakarrik irakurketa, matematika… baita ere sormena, irudimena, afektibitatea…

25. Jostailuen kantitatea Jostailu asko izateak ez du esan nahi, denak egon behar direla erabiltzeko moduan momentu oro. Hezitzaileak jakin behar du zer eta noiz atera Gelan jostailu asko edukitzeak kontzentrazio falta, erabkaitzeko zailtasunak, jarduera aldaketa azkarrak, amaierarik gabeko jarduerak… Jostailu askokin lehiakortasun gutxiago ematen direla ikusi da Jostailuak gordeta eduki al dira eta noiz behinka aldatu Berrikuntzarekin haurrak motibatzeko Garapen maila bakoitzean jostailu egokiak ateraz

26. BESTE KRITERIO BATZUK • Olgetarako • Jostailua ezin da aspergarria izan, jostailua aspergarri abt ez da jostailua izango • Laketgarria den jostailuak sentsazioa arrakastatsuak ekarriko gaitu • Sendoa • Huar askok erabiliko duen jostailua gogorra eta erresistentea izan behar da • Praktikoa • Ordenatzeko, kontrolatzekom, garbitzeko eta mantentzeko errazak izan behar dira • Praktikotasun gutxi: garbitzeko zailak direnak, pilak dituztenak, behin bakarrik erabili daitezkenanak(globoak)

27. Estetikoa • Kolore eta forma armoniatsuak izatea • Material prima desberdinekoak: kotoia, egurra, kortxoa,… • Haur estereotipoak apurtu. • Etikoa • Haurrei sormena eta irudimena lantzeko aukera ematen dieten jostailuak eskaini • Kooperazioa bultzatzen duten jostailuak eskaini • Biolentzia eta diskriminazioa bultzatzen dutenak ekidin • Ingurunea erresoetatzen duten jostailauak eskaini • Jostailu belikoak, sexistak eta beldurra ematen dutenak ekindin

28. JOSTAILU BAT EROSTEKO GIDA Zein jolasera gustatzen zaie jolastea? Ze aurrekontu daukagu Sormena landuz, erabilpen desberdinak ematen ditu? Zeintzuk dire jolasteko ematen dituen aukera desberdinak, bere funtziotik aparte? Jostailuak umearekin batera hazi daiteke? Jolasaren helburua nahikoa da erabiltze periodo osoan interesa mantentzeko? Dibertigarria da? Zatiak solidoak dira? Garbitzeko erraza da? Eskolarako praktikoa da? Argibideak argi daude? Jostaileun zati bat galduz gero jostailaurekin jolas daiteke? Europear araudia betetzen du? Fabrikazioaren datuak argi daude? Oinarrizko balore etiko hezitzaileei erantzuten dio? (kooperazioa, errespetua, …)

29. LEGERIA IRAKURRI 82 ORRIA

30. JOSTAILUAK SAILKATZEKO IRIZPIDEAK

31. JOSTAILUAK KONTSUMO ITURRI GISA Jostailu gutxiegi izatea Herrialde industrializatuen eta hirugarren munduko herrien arteko aldea Laugarren mundukoak: herrialde garatuetan bizi direnak jostailurik ez izateaz gain kontsumo gizartean bizi direnak Desberdintasun sozial handia Superjostailua eskuratu ezin duenak pobrea da lagunenetzat Kultura eta heziketa desberdinatasun handia Jostailurik ez dituzten haurrek besteek baino garapen kondizio kaskarragoak izango dituzte Desberdinatasun afektibo handia Jostailu asko eta modakoak oparitzen dizkioten haurra maiteagoa dela ustearen ideia eta alderantzizkoa

32. Jostailu gehiegi izatea Jostailuen kontsumismoa Ez da beharrezkoa jostailuak neurri gabe edukitzea, kaltegarria da. Haurrak ordu asko ematen ditu guraso gabe eta afktu gabezi hori produktu materialek betetzen dute. Helduek bere buruarengan pentsatzen dute haurrengan baino Beraiek inoiz izan ez duten jostailua nahi dute haurrentzako Beraientzat tramankulu polita den hori behar bezala erabiltzeko eskatuko dute, edo bestela gorde egingo dute, hain garestia den mekanismoa honda daitel¡keela ikusten badute

33. JOSTAILUEN PUBLIZITATEA Iragarkietan aurkeztutako jostailuek ez dute errealismorik Efektu bereziak, objektuen animazioak, tamainak… Jostailuen iragarkiek betetzen dituzte haurrek gehien ikusten dituzten programen ordu ia guztiak Publizitateak balio sozialak ezagutu eta indartu egiten ditu Bi mezu mota: bata desio eta eskaria sorrarazteko (haurrei zuzendua) eta bestea erosten eta azken hitza duen publikoari zuzendua (helduei zuzendua) Gizartean nagusi diren balioetako batzuk indartzen dira, nahiz eta egokienak ez izan: sexistak, belikoak, klasistak,… Publizista jakin batzuek badute etorkizunera begirako beste arrazoi bat ere iragarkiak lantzeko garaian

34. PUBLIZITATEAREN LEGERIA IRAKURRI 96-98 ORRIALDEA

35. BIRZIKLATUTAKO JOSTAILUA Gurasoak eta seme alabak afektiboki inplikatzea, elkarrekin lan egiteko garaian. Hasieran erabilgaitzak ziruditen materialak manipulatu ondoren jolas objektu bat lortzea, eta emaitzarekin gustura gelditzea. Aurreztearen beharra erakustea, bai ekonomikoki bai eta ondasun naturalari dagokionez Ingurmena eta natura errespetatzen erakustea. TXIKITAN ONDO IKASITAKOA EZ DA AHAZTEN!!

36. Jostailuak berrerabiltzea Segurtasun eta higiene arauak zorrotz betez Hainbeste jostailu izanda ez dira gogoratzen zer daukaten ere Merkatutxoak sortzea Trukeak egitea Haurrek ez dute beste jostailu berri gehiago eskatuko Konpartitzeko ohitura hartuko dute Hezitzailearen zeregina Birziklapenaren onuretan sinestea eta praktikan jartzea Gurasoak eta haurrak ohartarazi lurreko ondasunak ez direla amaigabeak eta garapen jasangarria beharrezkoa dela

37. JOSTAILUA ETA BALIOEN TRANSMISIOA BELIKOAK, SEXISTAK, KONTSUMISTA ETA KULTURALA Jostailu belikoak Ez: haurrengan oldarkotasuna e¡sortzen eta bultzatzen duelako Bai: oldarkotasun hori positiboki eta ondoriorik gabe bideratzen duelako

38. Arauak Europako legebiltzarrak hainbat gomendio jostailu belikoen fabrikaz¡o amaitzeko Aitortzen du: haurrak sortzetik duela jolasaren bitartez agresibitate modu batzuk askatzeko beharra Ezin da debekatu (interes ekonomiko handiak) enpresak birmoldatzeko laguntza ekonomikoak ematea gomendatzen du Debekatuta dago adingabeei benetako armen oso antzeko objektuak saltzea Gurasoei eta hezitzaileei erantzunkizunak hartzeko dei egiten die haurrei prestakuntza egokia emateko Indarkeria, lehia edo edozein borroka mota sortzen duten jostailuak eta objektuak ezabatzearen alde. Haurraren nortasuna bakearen asimilazioan eta ikaskuntzan garatzea da helburua

39. Jostailu belikoa agresibitatea bideratzeko tresna gisa Haurren agresibitatea ezabatu Jostailu belikoen bidez agresibitatea askatzen bada, arriskua dago haurrek estrategia bakarra ikastea agresibitatea askatzeko eta heldutan ere arma horietara jotzea gatazkak konpontzeko edo areagotu UTAko unibertsitateko Charles tuner Jostailu bortitzekin jolasteak haurrek ondoren benetako bizitzan indarkeria erabiltzeko arriskua areagotu egiten du. Jostailu bortitzek telebistan ikusitako jokabide bortitza entseatzeko balio dute eta areagotu egiten dute serie batzuen efektuak eguneroko jolastokietara iristeko arriskua

40. Jostailu belikorik ezean Haurrak hatza bilakatuko du pistola, edo eraikuntza materialak erabiliko ditu gerra tramankulu bat osatzeko Ez da gauza bera baina heldua legitimatu egiten da Arku, geziak, soldaduak errifleak, tankeak, bonbak, metrailetak,… Indarkeria fisikoa erabiliko dute, baina horrez gain, jokabide bortitz arriskutsua hartuko du Pertsonaiak oso modu sinplean banatuko ditu: oank eta txarrak Estereotipo desitxuratuak aplikatuko dizkie Txarrak desberdinak eta onak heroi garaiezinak Ikasten dutena da: desberdinatasuna gauza txarra dela (harreman bat finkatuko dute herri desberdinekin indioak, estralurtarrak… herri desberdina herri etsaia) Irakurri 104 orria

41. Bideo joko belikoak Etsaia hiltzea eta suntsitzea helburu duten joko bortitzetan ibilitzen dira Hausnarketa sakonak egin behar dira milaka milio euro mugitzen dituzten joko horiek fabrikatu eta banatzearen egokitasunari buruz Gurasoek ez dute jokoen edukia ezagutzen

42. Haur hezitzaileen kontsiderazioa batzuk Debeku zorrotzek kapritxoak eta jakin min gaiztoa eragin ditzakete Aditu batzuek, haurrak eskatzen badu eskaintzean gomendatzen dute eta haurraren portaera eredu baketsuen bitartez bideratzea, eskatutako jostailua alde abtera utzi arte Hezkuntzan sisteman denen integrazioaren, berdintasunaren eta desberdintasunen konpentsazioaren aldeko ideologia da nagusi Profesionalen laguntza eta inplikazioa behar da

43. Egin ezazu hausnarketa bat jostailu belikoen inguruan Egokiak dira? Alde positiboak et aalde negatiboak Heziketan laguntzen al dute? Ze iritzi duzu hauen inguruan? Jolastu al duzu inoiz? Nola ikusten duzu jostailu hauen erabilpena gizartean? Jostailu belikoak biultzatu edo ekidin behar dira?zergatik? Hezitzaileak nola jardun behar du jostailu belikoen aurrean?

44. JOSTAILU SEXISTAK Lehen urteetan neskek eta mutilek bereizketarik gabe hautatzen dituzte jostailuak Jolas sinbolikoarekin sexu bakoitzarekin etorkizunean betetzea espero den rol horretarako joera garbia Oraindik ere, txikitan nahiz eta mota guztietako jostailuekin utzi jolasten, adin batera iritsita badirudi sozialki ez dela onargarria mutikoak sukaldetxoan jolastea, beraz mutikoak uko egiten dio jolasteari. Nesken kasuan permisiboagoa da gizartea

45. “Zer gertatuko zen Mari Errauskinen oinetakoa kristalezkoa izango ez balitz? Gaur egungo emakumeak kristalezko oinetakoaren menpe gaude”

46. GENEROAREN ERAIKUNTZA Eraikuntza soziala: ez da kode biologikoa Barneratzea prozesu inkontzientea: Gizarteratze prozesua Hizkuntza eta diskurtsoa (ipuinak) Harremantzako, izateko eta pentsatzeko modu bat Neska edo mutil izateko hezten gaituzte Prtaera baldintzatu eta segurtasuna ematen gaitu

47. Eta gure gizartean… Dualismoa: bi generotan banatutako mundua Ugaltze aparatuari lotua Haurrek behar dute ni-a eraikitzeko Gizartean kokatu Genero bakoitzaren ezaugarriak barneratu

48. PERTSONAIEN EZAUGARRIAK Amaren irudiak: etxeko lanak, bizkarra emanez, sukaldean, zaintza, kulturarik ez… Ama ez diren emakumeak: 2. mailan, isila, arreba, neskalaguna, amona. Onak: politak Txarrak: itsusiak, sorgina, ahizpa ordea… Aitaren irudia: etxetik kanpo, maletina,intelektuala … Alaba: ama bezalakoa, txintxoa… Semea: bihurria, ausarta…

49. SINBOLOAK AMANTALA BETAURREKOAK EGUNKARIAK ZORROA LEIHOA NEGARRA

50. Jostailu sexisten ondorio batzuk Jostailuak egoki tratatzen bada, lagundu diezaieke gurasoei eta hezitzaileei sexismoaren aurkako borroka Mutil bati eta neska bati jostailu desberdina eskaintzeak desberdintasun diferentziala eragin dezake maila kognitiboan.ikaskuntza horrek desberdintasunak ekar ditzake etorkizunean ikasketa jakin batzuk aukeratzea adibidez Jostailu sexisten ondorio sozialetako bat da rolak betkotzen eta hierarkizatzen direla. Maskulinoan botereari eta indarrari lotutakoak, femeninoak edertasuna eta ahultasunari lotutakoak Mutilek gehiago erabiltzen dituzte beren sexuari dagozikon jostailu tradizionak, zigor soziala jasan baitezakete bestela