Program Aktywności Lokalnej

Program Aktywności Lokalnej Program warsztatów PLAN WARSZTATÓW: • Wprowadzenie (autoprezentacja, cel warsztatów) – ćwiczenia. • Program aktywności lokalnej w świetle przepisów. • Program aktywności lokalnej narzędziem aktywnej integracji (historia metody pracy CAL) – ćwiczenia. • Kierunki działań. • Zasoby lokalne (określenie zasobów lokalnych) - ćwiczenia. • Analiza mocnych i słabych stron - ćwiczenia. • Zasady dobrego programu aktywności lokalnej (zasady funkcjonowania zespołu partnerskiego trakcie tworzenia i realizacji PAL) - ćwiczenia. • Cele programu oraz analiza jak cele osiągnąć - ćwiczenia. • Harmonogram działań – ćwiczenia. • Wyłonienie zespołów wspierających - ćwiczenia.

Perspektywa działań w pomocy społecznej - Rozdawanie zasiłków - Brak wymagań w stosunku do klientów TWORZENIE POSTAW BIERNYCH I ROSZCZENIOWYCH -Tworzenie lokalnych programów aktywizujących do wyjścia z bezradności i bezrobocia – systemy kontraktów - Wspieranie rodzin w wychodzeniu z kryzysu, tworzenie lokalnego systemu wsparcia - Aktywizacja do samopomocy, tworzenia grup obywatelskich, samopomocowych i rozwój wolontariatu - Tworzenie lokalnego partnerstwa na rzecz rozwiązywania lokalnych problemów TWORZENIE POSTAW ODPOWIEDZIALNOŚCI, SOLIDARNOŚCI I SAMOPOMOCY

Nowa strategia działań – Integracja poprzez aktywizację - narzędzia • Kontrakt socjalny • - zastosowanie wsparcia finansowego • - pracy socjalnej • - prace społecznie użyteczne • - instrumentów aktywnej integracji • Program aktywności lokalnej • - środowiskowa praca socjalna • - instrumenty aktywnej integracji • - prace społecznie użyteczne • - działania o charakterze środowiskowym • Program integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych • - środowiskowa praca socjalna • - instrumenty aktywnej integracji • - działania o charakterze środowiskowym

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ (PAL) Cel: ukończenie udziału w PAL ma przyczynić się do wzrostu kompetencji życiowych i umiejętności społeczno -zawodowych grupy osób umożliwiając im powrót do życia społecznego, w tym docelowo na rynek pracy i aktywizację zawodową

Podstawą prawną programu aktywności lokalnej jest art. 110 ust. 10 lub art. 112 ust. 12 ustawy o pomocy społecznej zgodnie z którym, Rada gminy lub Rada powiatu, biorąc pod uwagę potrzeby w zakresie pomocy społecznej, opracowuje i kieruje do wdrożenia lokalne programy pomocy społecznej. Podstawą prawną może być również art. 41 ust.2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, który przewiduje, że gmina przyjmuje gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Program aktywności lokalnej może być częścią lub rozwinięciem przyjętych już programów lokalnych. Na etapie przygotowywania i składania wniosku program nie musi być już przyjęty przez radę gminy lub powiatu

Program aktywności lokalnej Program aktywności lokalnej realizowany jest w partnerstwie !!! W ramach programu przewiduje się zastosowanie: • środowiskowej pracy socjalnej • instrumentów aktywnej integracji • prac społecznie użytecznych • działań o charakterze środowiskowym

Programy aktywności lokalnej przewidujące wyłącznie środowiskową pracę socjalną i działania o charakterze środowiskowym lub wyłącznie środowiskową pracę socjalną nie mogą otrzymać dofinansowania w ramach PO KL • środowiskowa praca socjalna w ramach programu aktywności lokalnej jest działaniem realizowanym przez pracownika socjalnego lub inną osobę, mającym na celu pomoc, osobom i rodzinom w środowisku we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi

instrumenty aktywnej integracji w ramach programu aktywności lokalnej to zespół, instrumentów o charakterze aktywizacyjnym • prace społecznie użyteczne w ramach programu aktywności lokalnej – oznaczają to, prace wykonywane przez bezrobotnych bez prawa do zasiłku na skutek skierowania przez starostę, organizowane przez gminę w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej zgodnie z przepisami o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;

działania o charakterze środowiskowym w programie aktywności lokalnej – to inicjatywy integracyjne obejmujące: • przygotowanie i wsparcie działań indywidualnych oraz programów środowiskowych, np. spotkania z grupami docelowymi; • edukację społeczną i obywatelską, w tym organizowanie spotkań, konsultacji, działań edukacyjnych i debat społecznych dla mieszkańców; • organizowanie i inspirowanie udziału mieszkańców w imprezach i spotkaniach w szczególności o charakterze integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym, sportowym, ekologicznym czy turystycznym; • inne instrumenty działania o charakterze integracyjnym wynikające np. z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (rozdział 85154), o przeciwdziałaniu narkomanii (rozdział 85153), rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (rozdział 85311, 85324);

Nie musi być przyjęty przez radę gminy na etapie składania wniosku • Może być częścią lub rozwinięciem przyjętych już programów, np. PP i RPA, Gminna Strategia… • Potrzebne zainicjowanie partnerstwa lokalnego, by tworzyć programy- współpraca !!! • Do grupy ludzi, np. z dzielnicy, sołectwa, wsi, grupa niepełnosprawnych, kilka rodzin z bloku, otoczenia osób wykluczonych

Program aktywizacji lokalnej • Wzorowany na metodzie Centrum Aktywności Lokalnej, która jest realizowana w wielu ośrodkach pomocy społecznej. • Program ten skierowany jest do grupy osób w ramach konkretnego środowiska lokalnego (terytorium: nie większym niż gmina). • Program ten przewiduje: aktywizację społeczno-zawodową konkretnej grupy osób w powiązaniu z innymi grupami funkcjonującymi w danym środowisku lokalnym. • Uruchomienie aktywności społeczno-edukacyjnej w oparciu o partnerstwo lokalne formalne lub nieformalne: instytucji publicznych (np. ośrodek kultury, biblioteka, ośrodek sportu i rekreacji, szkoła) lub partnerstwo publiczno-społeczne.

CERTYFIKATU JAKOŚCI CENTRUM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ Stowarzyszenie Centrum Wspierania Aktywności lokalnej Cal promuje metodę Centrów Aktywności Lokalnej. Instytucja wdrażająca model CAL służy budowaniu dobra publicznego i zaufania społecznego - opierając się na zasadach tolerancji, poszanowania praw człowieka, solidarności społecznej inicjuje działania służące aktywizacji, edukacji i rozwojowi środowiska lokalnego. • odpowiada na rozpoznane potrzeby społeczności lokalnej, • angażuje mieszkańców w proces ich rozwiązywania w myśl zasady "Pomóżmy ludziom aby pomogli sobie sami„ - tworzy płaszczyznę porozumienia i współpracy, dąży do kształtowania społeczeństwa obywatelskiego.

PAL • Przyjęty sposób pracy (dialog edukacyjny) od początku zakłada postrzeganie uczestników jako partnerów i współtwórców wypracowywanej wspólnie metody pracy w środowisku lokalnym. • Należy zmienić sposób zarządzania placówką, zasobami ludzkimi i materialnymi poprzez umiejętne tworzenie zespołów problemowych nastawionych na rozwiązanie problemu w oparciu o tworzenie lokalnego partnerstwa. • Standardy pracy metodą CAL - Polecam: Program Aktywności Lokalnej – Paweł Jordan – prezentacja • - projekt powinien być uchwalony prze Gminę i wpisany w Strategię Gminy • - społeczność współpracująca • - praca z grupą • - zespół interdyscyplinarny • - grupa samopomocowa • - lokalne partnerstwo

Nowa rola Ośrodka Pomocy Społecznej • Ośrodek Pomocy Społecznej jako Centrum Aktywności Lokalnej to zmodyfikowana instytucja wyposażona w najnowszą wiedzę dotyczącą sposobów organizowania środowiska lokalnego, wykorzystywania zasobów oraz tworząca strategię rozwoju lokalnego w oparciu rozpoznane problemy i potrzeby środowiska. • inicjator konkretnych działań, skupiający siły lokalne wokół określonego problemu i koordynujący ich pracę w tym zakresie. • już nie zaspokajanie jedynie materialnych potrzeb indywidualnych klientów, lecz w pełni elastyczna instytucja nastawiona na zaspokojenie wszelkich potrzeb środowiska lokalnego przy wykorzystaniu jego sił i zasobów • Pracownik socjalny staje się animatorem środowiska lokalnego, który w oparciu o rozpoznane potrzeby lokalne stworzy strategię jego rozwoju, adekwatną do problemów środowiska, dla którego pracuje.

PAL musi określać: • Cel główny, szczegółowe oraz przewidywane rezultaty • Ocena zasobów niezbędnych do uzyskania założonych celów • Szczegółowy opis planowanych działań • Czas trwania programu i harmonogram realizacji poszczególnych działań • Budżet przewidziany na realizację programu z podziałem na poszczególne kategorie wydatków • Podział odpowiedzialności za realizację poszczególnych części składowych programu • Uzasadnienie realizacji – przykładowe programy: Radom, Węgorzewo

KORZYŚCI z PAL • usprawnienie przepływu i dostępu do informacji o formach pomocy i o lokalnym rynku pracy, • planowanie i realizowanie zadań w odpowiedzi na realne potrzeby mieszkańców, • skuteczniejsze i efektywniejsze wykorzystywanie istniejących zasobów, • zmniejszenie kosztów finansowych realizowanych zadań, • podwyższenie jakości realizowanych zadań, • stworzenie płaszczyzny zaangażowania mieszkańców, • wzrost poczucia przynależności do danej społeczności i odpowiedzialności za procesy w niej zachodzące, • wzrost zaangażowania organizacji pozarządowych w zakresie podejmowania działań środowiskowych, • realizacja projektów inicjowanych i współorganizowanych przez lokalne społeczności, • stały monitoring potrzeb środowiska, • aktywizacja osób wykluczonych, • przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.

Realizatorami zadań programu PAL mogą być: • Urząd Miejski • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej • GOPS • PCPR • organizacje pozarządowe • Szkoły podstawowe i Gimnazja • Szkoły ponadgimnazjalne • Starostwo Powiatowe • Straż Miejska • Komenda Powiatowa Policji • Ośrodek Kuratorski • Miejski Ośrodek Kultury • Spółdzielnia Mieszkaniowa, w tym m.in.: • Spółdzielcze domy kultury • Towarzystwo Budownictwa Społecznego • Placówki Służby Zdrowia • Media Lokalne • Ośrodki sportu działające na terenie miasta • Organizacje pozarządowe

Kontrakt, PAL, Program os. niepełnosprawnych INSTRUMENTY AKTYWNEJ INTEGRACJI– nowa jakość działań 1) Zawodowe 2) Społeczne 3) Edukacyjne 4) Zdrowotne

AKTYWIZACJA POPRZEZ INSTRUMENTY ZAWODOWE • KIS (skierowanie w ramach Kontr. socj. lub PAL i sfinansowanie koszty pobytu) • CIS (skierowanie w ramach Kontraktu Socjalnego przez prac. socjalnego, sfinansowanie kosztów pobytu) • Dofinansowanie usamodzielnienia ekonomicznego lub zmiany miejsca zamieszkania (w ramach kontraktu socj. osoba chce podjąć działalność gospod. , działalność w ramach spółdzielni socjalnej lub zmienić miejsce zamieszkania – jednorazowe wsparcie w postaci pieniężnej lub rzeczowej) • Usługi wspierające aktywizację zawodową – organizacja i finansowanie trenera pracy, doradcy zawodowego- PORADNICTWO ZAWODOWE, DIAGNOZA PREDYSPOZYCJI ZAWODOWYCH, INDYWIDUALNY PLAN DZIAŁANIA

INSTRUMENTY SPOŁECZNE • Organizacja i koszty WOLONTARIATU • GRUPY SAMOPOMOCOWE i osoby prowadzące grupy • Treningi kompetencji i umiejętności społecznych (w tym osoby prowadzące) • Poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa • Poradnictwo i wsparcie indywidualne i grupowe w zakresie podniesienia kompetencji życiowych i umiejętności zawodowych, np. zarządzanie budżetem domowym, autoprezentacja, wizaż • Uczestnictwo w ośrodkach dziennego wsparcia, świetlicach i klubach • Usługi wspierające osoby niepełnosprawne, np. tłumacz, jęz. migowego, asystent os. niepełnosprawnej, przewodnik os. Niewidomej • Animacja lokalna – sfinansowanie animatora, lidera KIS, streetworkera • Usługi wspierające i aktywizujące rodziny zmarginalizowane, np. asystent rodzinny

INSTRUMENTY SPOŁECZNE – cd. • Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych, osób opuszczających plac. opiekuńczo-wychowawcze i rodziny z-cze Działania towarzyszące - sfinansowaniu może także podlegać: • koszt opieki nad dzieckiem lub osobą zależną (na czas realizacji zajęć) poniesiony przez beneficjenta • koszt pobytu dziecka w świetlicach, klubach oraz zorganizowanych formach wypoczynku dla dzieci i młodzieży • Koszty ubezpieczenia zdrowotnego • Koszty dojazdów uczestników projektu, a w przypadku niepełnosprawnych uczestników ich opiekunów • Koszt wyżywienia uczestników a w przypadku niepełnosprawnych uczestników ich opiekunów

INSTRUMENTY EDUKACYJNE • Skierowanie i sfinansowanie zajęć szkolnych (poziom podstawowy, gimnazjalny, ponadgimnazjalny lub policealnym) • Kształcenie ustawiczne w celu uzyskania zawodu lub przygotowania zawodowego – po konsultacji z właściwym PUP • Kluczowe kompetencje o charakterze zawodowym lub zdobywania nowych kompetencji i umiejętności zawodowych umożliwiających aktywizację zawodową– po konsultacji z właściwym PUP • Organizacja i sfinansowanie usług wspierających aktywizację edukacyjną (np. brokera edukacyjnego) • Sfinansowanie kosztów czesnego, w przypadku podjęcia nauki na poziomie wyższym przez osoby opuszczające placówki opiekuńczo – wychowańcze lub inne formy opieki zastępczej

INSTRUMENTY AKTYWIZACJI ZDROWOTNEJ • Badania profilaktyczne lub specjalistyczne w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia • Terapia psychologiczna, rodzinna • Treningi psychospołeczne • Program korekcyjno-edukacyjne dla sprawców przemocy • Psychoterapia w zakładzie lecznictwa odwykowego i terapeutycznego (uzależnieni) • Sfinansowanie części kosztów turnusów rehabilitacyjnych (część PFRON), zajęć rehabilitacyjnych, zgodnie z potrzebami osób niepełnosprawnych

Przygotowanie projektu Etapy przygotowania projektu • - potrzeby • - cele • - zadania/działania • - koszty • - oczekiwane rezultaty Projekt ≠ wniosek o dofinansowanie

Przygotowanie projektu Krok pierwszy: identyfikacja problemów: • charakterystyka, uzasadnienie potrzeb w zakresie aktywnej integracji: • jakie problemy są nie rozwiązywane w związku z brakiem aktywnej integracji; • jakie problemy są źle i/lub niewystarczająco rozwiązywane; • jakie pojawiły się nowe zadania/wyzwania; • czy dany problem jest możliwy do rozwiązania przy wykorzystaniu środków EFS

Przygotowanie projektu Krok drugi: zdefiniowanie celów • szczegółowych projektu – na ile rzeczywistość • zmieni się w wyniku jego realizacji; • cele powinny ściśle wynikać ze zidentyfikowanych problemów i do nich się odnosić • cele muszą być osiągalne w założonym czasie (SMART) • realne, mierzalne, weryfikowalne • celów nie może być wiele (od 1 do 3)

Przygotowanie projektu Krok trzeci: kim są uczestnicy projektu? Jak duża jest to grupa? Jaką jej część jesteśmy w stanie objąć działaniami projektu? • Jak więc wybierzemy tę część, jakimi kryteriami będziemy się posługiwać? • Jakie inne specyficzne problemy charakteryzują tę grupę? • Na ile jesteśmy w stanie je uwzględnić w naszym projekcie? • Jak dotrzemy do potencjalnych uczestników? Co musimy zrobić, by zapewnić udział zaplanowanej liczby uczestników?

Przygotowanie projektu Krok czwarty: jakie rezultaty – zarówno twarde i miękkie - przyniesie realizacja projektu? • Rezultat twardy – ilościowy, łatwo weryfikowalny, np. liczba osób, liczba świadectw itp. • Rezultat miękki – jakościowy; też weryfikowalny ale przy zastosowaniu bardziej złożonych metod (np. zmiana postaw, zwiększenie wiary we własne możliwości).

Przygotowanie projektu Krok piąty: co kolejno musimy wykonać, aby zrealizować zamierzenia projektu (osiągnąć cele)? • Opisać czynności i pogrupować je w zadania a następnie podzadania • Zastanowić się nad kosztami poszczególnych zadań i personelem odpowiedzialnym za ich wykonanie • Budżetowanie zadań - opisać koszty zadań i niezbędnych inwestycji w projekcie

„DRZEWKO PROBLEMÓW” 1. PROBLEM GŁÓWNY 2. PROBLEMY SZCZEGÓŁOWE 3. PRZYCZYNY PROBLEMÓW SZCZEGÓŁOWYCH 4. SKUTKI PROBLEMU GŁÓWNEGO

PROBLEM GŁÓWNY: Zagrożenie wykluczeniem społecznym Problemy szczegółowe; 1.Długotrwałe bezrobocie – przyczyna: ograniczona liczba miejsc pracy, bierna i roszczeniowa postawa, brak kwalifikacji zawodowych, niskie umiejętności psychospołeczne, mała mobilność, ograniczona dostępność do opieki nad dziećmi, niska samoocena 2. Uzależnienie od alkoholu – przyczyna: słaba działania profilaktyczne, niska świadomość zagrożeń, duża dostępność, brak alternatywnych sposobów spędzania czasu, brak umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, brak grupy wsparcia SKUTKI: wzrost przestępczości, dziedziczenie postaw, rozpad rodziny, zubożenie, utrata mieszkań, choroby, uzależnienie od świadczeń

„DRZEWKO CELÓW” 1. CEL GŁÓWNY 2. CELE SZCZEGÓŁOWE 3. DZIAŁANIA 4. REZULTATY

CEL GŁÓWNY: PRZECIWDZIAŁANIE ZAGROŻENIU WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM CELE SZCZEGÓŁOWE • 1. zwiększenie aktywności osób długotrwale bezrobotnych (doradztwo zawodowe, poradnictwo prawne, socjalne, psychologiczne, treningi umiejętności psychospołecznych, grupy samopomocowe, integracja, zajęcia rekreacyjno-sportowe, pokrycie kosztów opieki nad osobami zależnymi) • 2. ograniczenie zjawiska uzależnienia od alkoholu ( lecznictwo odwykowe, psychoterapia indywidualna i grupowa, grupy wsparcia i samopomocowe, zajęcia psychoedukacyjne, profilaktyczne, organizacja czasu wolnego)

CEL GŁÓWNY: PRZECIWDZIAŁANIE ZAGROŻENIU WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM – ćd. • 3. Zwiększenie mobilności osób bezrobotnych (opieka nad dziećmi, refundacja dojazdów na szkolenia, do pracy, zakup biletów, zapewnienie transportu, wyjazdy na wizyty do innych miejscowości) • 4. Zwiększenie wiedzy i umiejętności zawodowych (udział w szkoleniach zawodowych, nauka jęz. obcego, obsługa komputera) • 5. Wzrost zatrudnienia osób długotrwale bezrobotnych (staże, przygotowanie zawodowe, prace społecznie użyteczne, roboty publiczne, tworzenie spółdzielni socjalnych, zakładanie firmy)

CEL GŁÓWNY: PRZECIWDZIAŁANIE ZAGROŻENIU WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM – ćd. 6. Zapobieganie dziedziczeniu postaw i zachowań biernych (warsztaty aktywizująco - motywujące do zmiany, zajęcia z przedsiębiorczości, zarządzania budżetem domowym, warsztaty umiejętności wychowawczych, trening umiejętności psychospołecznych, profilaktyka medyczna)

REZULTATY MIĘKKIE - ZWIĘKSZENIE UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOSPOŁECZNYCH • ZWIĘKSZENIE UMIEJĘTNOŚCI WYCHOWAWCZYCH • ZWIĘKSZENIE UMIEJĘTNOŚCI PORUSZANIA SIĘ PO RYNKU PRACY, POSZUKIWANIA PRACY, UMIEJĘTNOŚCI RADZENIA SOBIE Z PROBLEMAMI • PODWYŻSZENIE SAMOŚWIADOMOŚCI, SAMOOCENY I WIĘKSZA ZNAJOMOŚĆ WŁASNYCH PREDYSPOZYCJI ZAWODOWYCH • WZROST MOTYWACJI DO ZMIANY, PODJĘCIA AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ

REZULTATY TWARDE • LICZBA OSÓB, KTÓRE UTRZYMAŁY ABSTYNENCJĘ • LICZBA OSÓB, KTÓRE UKOŃCZYŁY TERAPIE, TRENINGI, WARSZTATY, SZKOLENIA ZAWODOWE • LICZBA OSÓB, KTÓRE SKORZYSTAŁY Z PORAD… • LICZBA OSÓB, KTÓRE PODJĘŁY PRACĘ…. • LICZBA SKONSTRUOWANYCH IPD • LICZBA OSÓB, KTÓRE SKORZYSTAŁY Z OPIEKI NAD DZIEĆMI • LICZBA OSÓB, KTÓRE UKOŃCZYŁY KIS, CIS, KLUB PRACY

Dziękujemy za uwagę Siedziba Projektu Systemowego “Efektywnie, Fachowo, Skuteczniena Warmii i Mazurach” ul. Głowackiego 28 10-448 Olsztyn Tel. (0-89) 535-31-50 (0-89) 535-26-27 e-mail: systemrops@warmia.mazury.pl g.kulka@warmia.mazury.pl a.andrzejewska@warmia.mazury.pl

Program Aktywności Lokalnej