جلال الدین محمدبن محمد مولوی

1. ترجمه آثار جلال الدین محمدبن محمد مولوی

2. جمع آوری نسخ خطی مولوی نوشتن مقالات بسیار، مهمترین آنها پیرامون هجده بیت اول مثنوی تدوین مقالات مفصل پیرامون احوال و سرگذشت مولانا و پیرامونیان وی تدوین مدخلهایی در ”دایره المعارف اسلام“ و ”دایره المعارف ترکی اسلام“ هلموت ریتر (1971-1892)

3. در سال 1898 ترجمه و چاپ چند غزل از مولوی 47 سال صرف انشاء تصحیح انتقادی مثنوی مولوی نیکلسون (1945-1868)

4. اسلام پژوه، خاور شناس و مولوی شناس مشهور آلمانی آنه ماری شیمل (2003-1922)Annemarie Schimmel

5. کتاب شکوه شمس ترجمه استاد حسن لاهوتی: تحلیل تفکرات الهی مولوی و زدودن شبهات از شخصیت مولوی و ترسیم چهره پاک و صمیمی از او بررسی نفوذ مولانا در دوران رمانتیک بر نویسندگان و شاعران آلمانی ترجمه ”فیه مافیه“ مولوی به انگلیسی انشای مقالات متعدد از جمله ”مولانا رومی؛ دیروز، امروز، فردا“ تلخیص حکایات و داستانهای مثنوی مولوی راجع به زنان و چاپ آن در کتابی به نام ”روح من زن است“ تألیف کتابی با برداشتهای شخصی از انس و الفت با مولوی پیرامون صور خیال در مثنوی به آلمانی در 1948 سخنرانی در دسامبر 1954 در پارلمان ترکیه و محبوبیت نزد مردم این کشور ترجمه شعرهای مولوی به زبان آلمانی برای مردم عادی خدمات شیمل به مولوی

6. لویی ماسینیون: بدون ذکر نام مولوی پیرامون زبان و افکار صوفیه کتاب نوشت فرانسه

7. کلمان هوار: از اولین کسانی که مجذوب مراسم ”سماع درویشان“ در قونیه شد ترجمه”مناقب العارفین“ افلاکی که در آن از سماع درویشان و چرخ زدن آنها یاد کرد فرانسه

8. موریس بارس، سیاستمدار و رمان نویس متأثر از کتاب هوار، سفر به ترکیه در 1914 میلادی سفرنامه ”جستجو در سرزمین های خاور“ فرانسه

9. محققان و دوستداران شرق در فرانسه اطلاع دقیقی از مولوی نداشتند اطلاعات آنها پیرامون دراویش چرخ زن و کم و بیش اصطلاحات صوفیه دور می زد فرانسه تا اواخر قرن نوزدهم

10. اوا دو ویترای میروویچ، بانوی روسی، فارغ التحصیل از دانشگاه فرانسه فرانسه در سال 1970 میلادی

11. مرحوم محمد اقبال لاهوری آموزشهای صحیح و بجایی در باره تصوف به این بانوی متفکر و مترجم داد آثار مهم: ”جلال الدین رومی و طریقت مولویان چرخزن“ و ”رومی و تصوف“ ترجمه پاره ای از غزلیات مولوی از دیوان شمس به انگلیسی و چاپ توسط یونسکو ترجمه ”فیه مافیه“ و مقالات و نیز آثاری در زمینه آثار و احوال مولوی فرانسه و اوا دوویترای میروویچ

12. مولوی و بوسنی و هرزگوین

13. بوسنی و هرزگوین • لشگر کشی عثمانیان به بوسنی در قرن پانزدهم • آشنایی مردم با نام و آثار مولوی به دلیل ساخت خانقاه و برگزاری مراسم مربوط به آن

14. عیسی بیگ اسحاقوویچ: بنیان گذار شهر سارایوو و ساخت خانقاهی برای مسافران دو قرن بعد محمد البوسنوی درباره مثنوی: این نسخه دلپذیر و کتاب عدیم النظیر به مدد کاری فیض باری بدین طرز و اسلوب و طرح و طور مرغوب اهتمام یافت و به قلم شکسته رقم اضعف الفقرا و بنده مولانا درویش محمد ”المولوی البوسنوی“ در زاویه جدیده که برای درویشان مولویه در محروسه سرای ”المحمیه“ بنا و احیا شد و کان ذلک سته 1058. بوسنی و هرزگوین

15. شاعر نامور عثمانی که به مثنوی توجه نشان داد: پاشا بایزید اگیچ شرح ”فوزی موستاری“ مؤلف کتاب ”بلبلستان“: مورد توجه مردم بوسنی قرار گرفت فاضل پاشا شریفوویچ: وقف محلی برای آشنایی با تعالیم مولوی مثنوی خوان ها:”توکلی ده ده“ و ”مصطفی بوشتاک“ بوسنی و هرز گوین

16. ادامه مثنوی خوانی و رواج تعلیم زبان فارسی با فروپاشی حکومت عثمانیان و روی کار آمدن اتریش مثنوی خوان مشهور: جمال الدین چاوشویچ ترویج دوباره مولوی خوانی و شرح مثنوی در قرن بیستم: حاج محمد جمال الدین چاوشویچ ترویج تفکر مولوی: شیخ حاجی بایریچ بوسنی و هرزگوین

17. آناتولی

18. مولوی ابراهیم بیگ: شرح و تفسیر 2377 بیت از 25632 بیت مثنوی با دیدگاه عرفانی شیخ معین الدین مصطفی: شرح جلد اول مثنوی به نظم با نام ”معنوی مرادیه“ شیخ علی بن مجد الدین شاهرودی: سفر به قارامان و کتابت حکایات مثنوی به فارسی به همراه شرح آن شاهدی ابراهیم دده شاعر ”گلشن توحید“: شرح صد بیت برگزیده از مثنوی به نظم آناتولی

19. شرح ”عبدالباقی گولپینارلی“:کامل ترین و قابل اعتمادترین شرح مثنوی، در شش جلد در سال 1972 آیدین دده؛ شاعر و متفکر قرن پانزدهم: تألیف کتاب ”چوپان نامه“ با الهام از داستان ”موسی و شبان“ مولوی آناتولی