160 likes | 352 Views
Wykład III. Materiały w internecie: http://www.if.uj.edu.pl/pl/ZF/wykladyWG/fizatom_wyk.htm IF UJ www.if.uj.edu.pl Zakład Fotoniki. Wykorzystano i zmodyfikowano (za zgodą W. Gawlika) w/w materiały +dodano co nieco . gdzie. ale można lepiej.
E N D
Wykład III • Materiały w internecie: http://www.if.uj.edu.pl/pl/ZF/wykladyWG/fizatom_wyk.htm • IF UJ www.if.uj.edu.pl Zakład Fotoniki Wykorzystano i zmodyfikowano (za zgodą W. Gawlika) w/w materiały +dodano co nieco . gdzie ale można lepiej Pokazaliśmy,że ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
Poprawka do T Zatem poprawka do energii uwzględniając Chętni pokażą dostajemy ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
elektron w polu el.-statycznym o potencjale {R’}- związ. z porusz. się elektronem {R}- lab. Oddziaływanie spin-orbita: • pola w układach: • z każdym krętem związany moment magnetyczny w szczególności: ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
{R} {R’} s Oddziaływanie spin-orbita – c.d. • oddz. z polem: ale przy przejściu {R} {R’}precesja Thomasa: (np. J.D. Jackson) ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
ostatecznie Struktura subtelna – rzędy wielkości (str. subtelna) Str. Subtelna dokładniej (dla wodoru ): ostatecznie ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
Wodór: n=3 3 2D5/2 3 2P3/2, 3 2D3/2 3 2S1/2, 3 2P1/2 n=2 2 2P3/2 2 2S1/2, 2 2P1/2 n=1 1 2S1/2 poprawka(Darwina) • 0 tylko tam, gdzie są ładunki (r=0) l0, E= E’+ E”; l=0, E= E’+ E”’ pozostaje degeneracja przypadkowa 2S+1LJ ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
• Kręt (operator ) charakteryzowany przez 2 obserwable: kręt wypadkowy j zmienia się co 1 j=ls • cząstki naładowane mają momenty magnetyczne związane z krętem Kręt a poziomy energetyczne • stan atomu/ poz. energetyczne określone nie tylko przez oddz. El-stat, ale też przez oddz. magnetyczne związane z momentem pędu częściowe zniesienie degeneracji pozostałej po oddz. El-stat. • Jakie kręty? W atomie wiele momentów pędu podlegających regułom składania krętów • Np. dla pojedynczego elektronu: kręt orbitalny l( z rozwiązania części kątowej r. Schr. (l=0, 1, ... n-1)) spin s=½(efekt relatywistyczny – konsekwencja r. Diraca) ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
wodoru seria Balmera n=2 H = 656,3 nm Widmo kwestia zdolności rozdzielczej !!! ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
Poprawki radiacyjne (QED) Elektron we fluktuującym polu kwantowej prożni elektromagnetycznej Efekty: Zmiana czynnika giromagnetycznego elektronu: Przesuniecie poziomów – efekt Lamba ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
1955 poprawki radiacyjne QED zniesienie deg. przypadkowej – rozszczep. 2S i 2P (przesunięcie Lamba): trudności pomiaru – poszerz. Dopplera pomiar w zakresie mikrofal (109 Hz) zamiast w zakresie optycznym (1015 Hz) Doświadczenie Lamba-Retherforda – pomiar przesunięcia Lamba • istotne własności wodoru: • stan wzbudz. 2P emituje 121,5 nm ( 10-8s) • stan wzbudz. 2S metatrwały (ta sama parzystość) • en. 10 eV • przejścia 2S–2P E1 (el.dipol) • – można indukować elektr. polem o częstości radiowej (rf – radiofrequency, np.mikrofale – microwaves) ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
p p p e e e p e E / ħ = + 1058 MHz Tylko dla ... mechanizm przesunięcia Lamba: e + + + e+ polaryzacja próżni renorm. masy anomalny mom. mgt. (g=2.0023193..) oddz. e - p najsilniejsze efekty dla stanów s + 1017 MHz – 27 MHz + 68 MHz przesunięcie Lamba stanu 2s ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
Ly (121,5 nm) S H N 2700 K w A wzbudz. do n=2 2S, 2P (10 eV) 2P 2S 1S Idet 121,5 nm w realizacja doświadczenia H2 zasada pomiaru – przejście rezonansowe indukowane przez pole w zmiana prądu detektora: • stała częstość pola rf • zmiana rozszczep. zeeman. ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
wyniki E=1057,77 0,10 MHz ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
Pomiar przesuniecia Lamba 1S • Dwufotonowy rezonans 1S-2S • Podwojenie czestosci 2S-4D To przesunięcie około 8GHz ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
Struktura nadsubtelna Jądro (proton dla H) ma spin (1/2) i moment magnetyczny Oddziaływanie Mom.Mag. protonu z polem B od krążącego elektronu (lub Mom. Mag. Orbitalnego elektronu z polem B od jadra) dipol- dipol Wyraz kontaktowy Fermiego ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05
Struktura nadsubtelna 2 Ważne rozszczepienie stanu podstawowego 1s: Linia 21cm w radioastronomii F=1 a F=0 Typowo 2000 razy mniejsza niż struktura subtelna Typowe skala dla n=2 to 100 MHz ﴀOparte o: Prof.W. Gawlik – Wstęp do Fizyki Atomowej, 2004/05