รูปแบบการอ้างร่วม ( Syllogism )

รูปแบบการอ้างร่วม (Syllogism) ผศ.สมประสงค์ น่วมบุญลือ

Syllogism มาจากภาษากรีกว่า syllogismos = syl+logos syl = together, with หมายถึง ร่วมกัน ด้วยกัน logos= คำ (words) การอ้างเหตุผล (reasoning)

รวมความแล้ว หมายถึง การอ้างเหตุผลร่วมกัน (ของญัติ) ซึ่งเป็นรูปแบบหนึ่งของการอ้าง เหตุผล ซึ่งประกอบด้วย ๓ ญัติ (propositions)

๒ ญัติแรกเราเรียกว่าประโยคอ้าง หรือ ญัติอ้าง (premises) ประกอบด้วย

ญัติอ้างหลัก หรือ ญัติอ้างเอก หรือ ประโยคอ้างหลัก (major premise)

ญัติรอง หรือประโยคอ้างรอง (minor premise)

ญัติสุดท้ายเรียกว่าญัติสรุป หรือประโยคสรุป หรือข้อสรุป (conclusion)

ซึ่งประโยคสรุปต้อง คล้อยตามประโยคอ้าง

Syllogism นี้ อาจเรียกทับศัพท์ว่า ซิลโลจิซึมบ้าง รูปนิรนัยบ้าง ปรัตถานุมานบ้าง • ในที่นี้จะขอใช้คำว่า “การอ้างร่วม” เนื่องจากเป็นรูปแบบที่ใช้ในการ อ้างเหตุผลร่วมกันของญัติเป็นหลัก

โครงสร้าง รูปแบบการอ้างร่วม

รูปแบบการอ้างร่วมมี ๓ ญัติ ๒ ญัติแรกเป็นสิ่งที่กำหนดมาให้และ ญัติที่ ๓ เป็นผลจากการอ้างของ ญัติแรก

ญัติที่กำหนดมาให้เรียกว่า ญัติอ้าง หรือ ประโยคอ้าง ญัติที่เป็นผลจากการอ้างเรียกว่า ญัติสรุป หรือ ประโยคสรุป

เมื่อวิเคราะห์ญัติเหล่านี้ จับหลักจากเทอมที่ปรากฎ อยู่ในญัติ จะได้หลัก ดังนี้

เทอมประธานของญัติสรุป ที่ปรากฏอยู่ในญัติอ้างด้วย เรียกว่า เทอมรอง (minor term)

มนุษย์เป็น สัตว์โลก อาข่าเป็น มนุษย์ ดังนั้น อาข่า เป็น สัตว์โลก

เทอมส่วนขยายของญัติสรุป ที่ปรากฏอยู่ในญัติอ้างด้วย เรียกว่า เทอมหลัก (major term)

ส่วนเทอมที่ปรากฎอยู่ทั้งในประโยคอ้าง ทั้งสอง สามารถทำให้เทอมหลักกับ เทอมรองโยงเชื่อมต่อกัน จนสามารถ ให้เทอมประธานและเทอมส่วนขยายในประโยคสรุปอยู่ในรูป ประโยคตรรกได้ เรียกว่า เทอมกลาง (middle term)

ดังนั้น ในรูปแบบการอ้างพิสูจน์ จึงมี ๓ เทอม ตัวอย่าง คือ สัตว์โลกมนุษย์อาข่า

มนุษย์เป็น สัตว์โลก ๑ อาข่าเป็น มนุษย์๒ ดังนั้น อาข่า เป็น สัตว์โลก ๓

แต่ละเทอมใช้ ๒ ครั้ง  เทอมหลัก และเทอมรองจะปรากฎ อยู่ในญัติอ้าง ๑ ครั้ง ญัติสรุป ๑ ครั้ง  มีเทอมกลางเท่านั้นที่ปรากฎอยู่ในญัติอ้าง ๒ ครั้ง

มีเทอมกลางเท่านั้นที่ปรากฎอยู่ในญัติอ้าง ๒ ครั้ง

สรุป • มี ๓ ญัติ เท่านั้น • มี ๓ เทอม เท่านั้น • แต่ละเทอมใช้ ๒ ครั้ง เท่านั้น

อาข่าเป็น มนุษย์ ๑ มนุษย์เป็น สัตว์โลก ๒ ดังนั้น อาข่า เป็น สัตว์โลก ๓

หมอกเป็นไอน้ำในอากาศ ไอน้ำในอากาศเป็นน้ำฟ้า ดังนั้นหมอกเป็นน้ำฟ้า

กฎความสมเหตุสมผล

การอ้างพิสูจน์(argument) มาจาก รากศัพท์ภาษาละตินว่า arg=ขาว กระจ่างซึ่งมาจากภาษาอินโด-ยูโรเปียนว่า อรก ซึ่งมีความหมายเดียว กัน (เป็นที่มาของคำว่า อริยก อารย อารยัน อิหร่าน ซึ่งหมายถึงคนชาว)

ดังนั้น การอ้างพิสูจน์จึงมีความหมาย ว่า การทำให้กระจ่าง การอ้างพิสูจน์ ก็คือ การทำให้เกิดความกระจ่างนั่นเอง

ในการพิสูจน์เราพิจารณา ความสมเหตุสมผล (validity) หรือ มีความเที่ยง หรือ มีความคงค่า

ในการพิสูจน์ความสมเหตุสมผล เราพิจารณาจาก • โครงสร้างของการอ้างร่วม และ • กฎการอ้างพิสูจน์

โครงสร้างการอ้างร่วม ๑.รูปแบบการอ้างร่วมต้องมี ๓ ญัติ เท่านั้น ๒.รูปแบบการอ้างร่วมต้องมี ๓ เทอม เท่านั้น ๓. แต่ละเทอมใช้ได้ ๒ ครั้งเท่านั้น

กระบี่เป็นอาวุธ หนุมาน เป็นกระบี่ ดังนั้น หนุมานเป็นอาวุธ

กฎการอ้างพิสูจน์ กฎของปริมาณ กฎที่ ๑ เทอมกลางต้องกระจายอย่างน้อย ๑ ครั้ง กฎที่ ๒ เทอมกลางที่ไม่กระจายในญัติ อ้างเทอมนั้นจะกระจายในญัติสรุปไม่ได้

กฎของคุณภาพ กฎที่ ๓ญัติอ้างทั้งสองญัติเป็นปฏิเสธ ญัติสรุปจะยังสรุปไม่ได้ กฎที่ ๔ ถ้าญัติอ้างใดเป็นปฏิเสธ ญัติสรุป ต้องเป็นปฏิเสธด้วย

กฎที่ ๕ ถ้าญัติอ้างทั้ง ๒ ญัติ ยืนยัน ญัติสรุปจะเป็นปฏิเสธไม่ได้

นิรนัยเน้นรูปแบบ (FORMAT) ถ้า๑เป็นสิ่งที่มากกว่า ๒ และ๒เป็นสิ่งที่มากกว่า ๓ ดังนั้น๑เป็นสิ่งที่มากกว่า ๓

ชาวไทย เป็นมนุษย์ ชาวนครปฐม เป็นมนุษย์ ดังนั้น ชาวนครปฐม เป็น คนไทย

นิรนัยเน้นหลักใหญ่สู่ส่วนย่อยนิรนัยเน้นหลักใหญ่สู่ส่วนย่อย (general to particular) พืชสีเขียวเป็นพืชมีโคโรฟิลด์ มณฑาเป็นพืชสีเขียว ดังนั้น มณฑาเป็นพืชมีโคโรฟิลด์

นครปฐม เป็น จังหวัดของไทย ราชบุรีเป็นจังหวัดของไทย ดังนั้น ราชบุรีเป็นนครปฐม

มนุษย์ ชาวไทย ชาวนครปฐม ชาว นครปฐม ชาว นครปฐม ชาวไทย ชาวไทย

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม สุนัข แมว สุนัข สุนัข

รูปแบบการอ้างร่วม ( Syllogism )