„Zaćmienie Słońca w dziejach ludzkości”.

1. „Zaćmienie Słońca w dziejach ludzkości”. Opracowane przez mgr Wiesławę Wiatrak

2. Słońce- w starożytności Para boskich bliźniąt: Apollo albo Feb i siostra jego Artemis uchodziły za dzieci Zeusa i bogini Latony. Wieszczbiarstwo było głównym przedmiotem boskiej opieki Apollona. On posiadał największą liczbę wyroczni i w nich przez usta kapłanów i kapłanek wygłaszał wolę ojca swego, Zeusa, od którego wszelka wróżba pochodzi. Był tez Apollo bogiem muzyki i poezji. Na złotej lirze wygrywał melodie i śpiewał hymny przy jej dźwiękach ku zachwytowi i rozkoszy bogów, kiedy się na Olimpie zebrali. Bóg wieszczbiarstwa, muzyki i poezji miał także wielkie znaczenie w sprawach życia i śmierci. Jeśli ktoś umierał śmiercią niebolesną, zwłaszcza w podeszłym wieku, mówiono o nim, że łagodna strzała Apollina śmierć nań zesłała. Atoli gdy ten sam bóg zawrzał gniewem i napiąwszy srebrny łuk, przykładał do niego strzałę po strzale, wtedy godząc w znienawidzonych zbrodniarzy, szerzył wśród nich zarazę morową i śmierć, połączoną z okropnymi męczarniami. Ulubieńcem Apollina był milutki chłopczyna. Chłopiec ten miał jelenia, z którym wszędzie chodził i nie rozstawał się nigdy. Pewnego dnia jednak, próbując włóczni, fatalnym przypadkiem przebił nią ukochane zwierzę. Od tej chwili czarny smutek ogarnął duszę mimowolnego zabójcy; tęskniąc i płacząc ukrywał się daleko od ludzi w najciemniejszym ustroniu leśnym, aż mu serce pękło ze zmartwienia i żalu. Zmarłego chłopca zmienił Apollo w drzewo, które dotąd jest godłem smutku i żałoby, mianowicie w cyprys.

3. Księżyc- w starożytności W świątyniach Apollina oddawano zawsze cześć także jego siostrze Artemidzie, która z nim razem na wyspie Delos ujrzała światło dzienne. Artemis { Rzymianie nazywali ją Dianą } była przede wszystkim boginią łowów. Wierzono jednak także, że opiekuje się zwierzyna dziką, że ją utrzymuje przy zdrowiu i żywi. Artemis uprosiła sobie od Zeusa, ażeby jej wolno było nigdy za mąż nie wychodzić; dlatego też widziano w niej szczególną opiekunkę dziewic. Jak mężatki do Hery, tak dziewczęta zwracały swe modły głównie do Artemidy i składały ofiary na jej ołtarzu. Największą przyjemność znajdowała Artemis w łowach po górach i lasach. Towarzyszyły jej nimfy, boginie piękna i dziewicze jak ona, opiekunki gór, drzew, źródeł i ruczajów. Pośród nich wszystkich ona wystrzelała wzrostem i górowała pięknością. Młodzieniec, imieniem Akteon, podczas polowania przypadkiem zaszedł w ustroń leśną, gdzie właśnie przebywała z towarzyszkami swoimi bogini łowów, która unikała wzroku mężczyzn. Zaledwie spostrzegła się Artemis, że zbliża się ku niej mężczyzna, pomściła się w okrutny sposób. W mgnieniu oka urosły rogi jelenie na głowie Akteona, ręce jego zmieniły się w nogi, a sierść pokryła całe jego ciało: Akteon stał się jeleniem. Własne ogary, z którymi wybrał się na polowanie, rzuciły się na zmienionego tak niespodziewanie młodzieńca i rozszarpały go w kawałki. W Sparcie był ołtarz Artemidy, przed którym corocznie w święto jej biczowano chłopców tak niemiłosiernie, że krew ich obryzgiwała ołtarz i posągi bogini. Była to pozostałość zamierzchłych czasów, kiedy naród Grecki, jak i inne narody starożytne, składał bogom krwawe ofiary z ludzi.

4. Budowa Słońca • Korona • Chromosfera • Fotosfera • strefa konwektywna • strefa promienista • Jądro • Protuberancja Słońce jest kulą gazową o promieniu prawie 700 000km złożoną z wodoru (92%) i helu (7,8%). Pozostałe 0,2% to m.in. węgiel, azot, tlen i żelazo. Na powierzchni Słońca panuje temperatura ok. 5500 stopni Celsjusza.

5. Co to jest? • Najprościej odpowiedzieć, że zaćmienie Słońca to zjawisko astronomiczne polegające na przesłonięciu tarczy słonecznej przez Księżyc. Efektem tego jest cień padający na fragment powierzchni Ziemi, widoczny w różnych miejscach globu w różnym czasie.

6. Jak do tego dochodzi? • W zasadzie bardzo prosto. Na drodze promieni słonecznych biegnących w kierunku Ziemi pojawia się Księżyc.

9. Dzieje się tak bardzo często, ale tylko czasem dochodzi do tak specyficznej sytuacji, że cień rzucony przez naszego naturalnego satelitę pada dokładnie na powierzchnię Ziemi i dodatkowo odległość pomiędzy Ziemią, Księżycem i Słońcem jest taka, że bryła Księżyca pokrywa dokładnie powierzchnię Słońca.

10. Rodzaje Zaćmień • zaćmienie częściowe - występuje, gdy obserwator nie znajduje się wystarczająco blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc, by znaleźć się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że znajduje się w półcieniu. • zaćmienie całkowite - występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca. W takim przypadku widoczna staje się korona słoneczna. Jest to możliwe dzięki temu, że obserwowane rozmiary kątowe Księżyca są tylko nieznacznie większe od rozmiarów kątowych Słońca i w przypadku zaćmienia całkowitego, Księżyc przysłania całkowicie powierzchnię Słońca, ale nie przysłania korony. • zaćmienie obrączkowe - zwane również zaćmieniem pierścieniowym występuje wtedy, gdy, podobnie jak w przypadku zaćmienia całkowitego, obserwator znajduje się bardzo blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc. W odróżnieniu jednak od zaćmienia całkowitego, w przypadku zaćmienia pierścieniowego rozmiary kątowe Księżyca są mniejsze niż rozmiary kątowe Słońca. Dzieje się tak, wtedy, gdy zaćmienie ma miejsce w czasie, gdy Księżyc znajduje się w pobliżu apogeum swojej orbity, czyli w pozycji najbardziej oddalonej od Ziemi. • zaćmienie hybrydowe - zachodzi wówczas, gdy w pewnych miejscach Ziemi to samo zaćmienie jest całkowite, a w innych obrączkowe. Tylko około 5 % wszystkich zaćmień jest hybrydowych.

11. Co możemy zobaczyć? • Podczas całkowitego zaćmienia Słońca jaskrawe światło tarczy słonecznej (fotosfera) zostaje zasłonięte przez Księżyc, dzięki czemu możemy obserwować chromosferę i koronę słoneczną.

12. Fotosfera • W uproszczeniu można powiedzieć, że fotosfera jest powierzchnią Słońca - jednak powierzchnią w tym samym znaczeniu co np. powierzchnia chmury. Słońce jest kulą gazową i to, co obserwujemy jako jego "powierzchnię", stanowią powierzchniowe warstwy gazu. Fotosferą nazywamy więc powierzchniowe warstwy kuli słonecznej o grubości kilkuset kilometrów. I właśnie z powodu fotosfery nie możemy zobaczyć tych elementów, które widzimy podczas zaćmienia.

14. Chromosfera • Kolejna po fotosferze warstwa gazów słonecznych, sięgająca swoimi wybuchami do 5000-10 000 km ponad fotosferę. Podczas zaćmienia będzie widoczna jako cienka czerwonawa obręcz.

16. Korona Słoneczna • Najwyższa warstwa gazów słonecznych znajdująca się ponad chromosferą i rozciągająca się do odległości bliżej nie określonych. Jej ogniste języki sięgają zapewne do orbity Merkurego, a i w pobliżu naszej orbity można napotkać cząstki pochodzenia koronalnego. Jednak gęstość korony jest bardzo mała, a w związku z tym najsłabiej widoczna. Podczas zaćmienia Słońca Księżyc zasłoni fotosferę słoneczną i nie pozwala przeniknąć jej promieniowaniu do naszej atmosfery. Gaśnie wtedy promieniowanie rozproszone i na tle ciemnego nieba zobaczymy na krótki czas piękną, perłowo świecącą koronę słoneczną. Na codzień jest słabo lub wcale niewidoczna, ponieważ jej światło pochłaniane jest przez atmosferę Ziemi.

18. Najbardziej efektowne zaćmienia w najbliższym czasie. • Najdłuższe całkowite zaćmienie Słońca w XXI wieku będzie miało miejsce 22 lipca 2009 a będzie trwało 6 m 39 s. Całkowite zaćmienie Słońca może trwać (teoretycznie) do 7 min 32 s. • Najdłuższe obrączkowe zaćmienie Słońca w XXI wieku będzie miało miejsce 15 stycznia 2010 a będzie trwało 11:08 min.

19. 29 marca 2006r • W środę będziemy świadkami częściowego zaćmienia Słońca. Życzę wszystkim miłych obserwacji i owocnych badań. Wykonamy badania wpływu zaćmienia na ciśnienie, temperaturę, ciśnienie oraz zbadanie odległości Ziemi od Słońca. • Proszę o zachowanie szczególnej ostrożności, patrzenie bez okularów ze specjalnym filtrem na Słońce grozi utratą wzroku.

20. Dziękuję za uwagę.