Κεφάλαιο 5

1. Κεφάλαιο 5 Επενδύσεις και Αποταμίευση

2. Ισορροπία Αποταμίευσης (S) και Επενδύσεων (I) • Μια από τις σχέσεις κλειδιά είναι ότι οι επενδύσεις πρέπει να είναι πάντοτε ίσες με τις αποταμιεύσεις (ex post), παρόλο που (ex ante) μπορεί να διαφέρουν λίγο. • Αυτή αποτελεί την καρδιά των οικονομικών λειτουργιών.

3. Μια ex ante άνοδος στις επενδύσεις • Υποθέστε ότι οι επιχειρήσεις αποφασίζουν να επενδύσουν περισσότερο, αλλά ο τρόπος που αποταμιεύουν οι καταναλωτές και τα κέρδη δεν αλλάζουν. Από πού βρίσκουν οι επιχειρήσεις τα επιπλέον λεφτά; • Τα δανείζονται προσφέροντας υψηλότερα επιτόκια. Όταν συμβεί αυτό, οι καταναλωτές αποταμιεύουν περισσότερο. Επίσης, αυτή η τακτική πιθανόν να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Η αύξηση στα επενδυτικά σχέδια ανυψώνει το real GDP και αυξάνει το government saving. Ακόμα, όταν αυξηθούν τα επιτόκια, μερικές επιχειρήσεις αποφασίζουν να αναβάλουν αγορές κεφαλαιουχικών αγαθών. • Σε ex post βάση, S και I ισορροπούν.

4. Μια ex ante άνοδος στις αποταμιεύσεις • Υποθέστε ότι οι καταναλωτές ανησυχούν για το μέλλον, έτσι ώστε ξοδεύουν λιγότερο και αποταμιεύουν περισσότερο. Εντούτοις, οι ίδιοι παράγοντες έχουν εφαρμογή και στις επιχειρήσεις, οι οποίες γίνονται πιο απαισιόδοξες και επενδύουν λιγότερο. Παρόλα αυτά σε ex post βάση, η αλλαγή στο I και S πρέπει να είναι ίση. • Τα επιτόκια πιθανόν πέφτουν στην απόφαση των καταναλωτών να αποταμιεύσουν περισσότερο. Αλλά σε περιβάλλον ύφεσης αυτό δεν οδηγεί σε καινούριες επενδύσεις. • Η ύφεση θα οδηγήσει σε λιγότερη κρατική αποταμίευση (government saving)και θα ελκύσει λιγότερη ξένη αποταμίευση. Αλλά μερικές φορές αυτές οι ρυθμίσεις δεν είναι ικανοποιητικές. • Όταν οι καταναλωτές μειώσουν τα έξοδα τους (κατανάλωση), το εισόδημα θα πέσει και η ανεργία θα αυξηθεί. Έτσι καθώς οι καταναλωτές σκοπεύουν να αποταμιεύσουν περισσότερο, στην πραγματικότητα καταλήγουν να αποταμιεύουν λιγότερο.

5. Αντιστρέφοντας την Ύφεση • Όταν αυτό συμβεί, η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική πιθανόν να εξομαλυνθούν, μειώνοντας τα επιτόκιο που θα οδηγήσουν στην τόνωση της κατανάλωσης και της επένδυσης. • Εάν αυτό δεν είναι αρκετό, η ύφεση μπορεί να συνεχιστεί για απεριόριστο χρόνο. • Τις περισσότερες φορές, οι διακυμάνσεις στους οικονομικούς κύκλους δημιουργούνται από ex ante μετατοπίσεις στις επενδύσεις παρά στις αποταμιεύσεις.

6. Παράγοντες του Capital Stock • Οι επιχείρηση θέλει να μεγιστοποιήσει το αναμενόμενο ποσοστό απόδοσης στις επενδύσεις. • Θα αυξήσει το capital stock της όταν πιστεύει ότι το ποσοστό απόδοσης της πάνω στις επενδύσεις θα είναι μεγαλύτερο από το ποσοστό απόδοσης που μπορεί να κερδηθεί από εναλλακτική χρήση αυτών των λεφτών. • Έτσι οι επενδύσεις θα συσχετίζονται αρνητικά με το κόστος των επενδυμένων κεφαλαίων (μέρος των οποίων είναι το επιτόκιο). Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν το ποσοστό απόσβεσης και διάφοροι φορολογικοί νόμοι.

7. Παράγοντες που επηρεάζουν το Αναμενόμενο Ποσοστό Απόδοσης • Οι εταιρείες αναμένουν το ποσοστό απόδοσης στις επενδύσεις να είναι μεγαλύτερο εάν το προϊόν είναι πιθανόν να αυξηθεί. • Είναι επίσης πιθανόν να επενδύσουν εάν το υπάρχον capital stock χρησιμοποιείται πλήρως, και λιγότερο πιθανόν εάν υπερβαίνει τη δυναμικότητά του. • Οι εταιρείες είναι πιο πιθανόν να αγοράσουν νέο εξοπλισμό εάν η τεχνολογία προοδεύει ραγδαία.

8. Διαθεσιμότητα Πιστώσεων • Μεγάλες εταιρείες μπορούν να δανείζονται στα capital markets. Αλλά μερικές επενδύσεις αναλαμβάνονται από εταιρείες που δεν μπορούν να δανειστούν τόσο πολύ όσο χρειάζεται. • Για αυτές τις εταιρείες, η διαθεσιμότητα πιστώσεων είναι σημαντικός παράγοντας. • Επίσης, μερικές επιχειρήσεις βασίζονται στο equity financing, έτσι ώστε το price/earnings ratio στο χρηματιστήριο είναι επίσης σημαντικό.

9. Προσδοκίες (Expectations) • Το προϊόν, επιτόκιο, διαθεσιμότητα πιστώσεων, χρηματιστήριο, φορολογία είναι σημαντικοί παράγοντες των επενδύσεων. Εντούτοις εξίσου σημαντικές είναι και οι προσδοκίες για το μέλλον. • Ενώ τα ασυνήθιστα χαμηλά επιτόκια και η μεγαλύτερη διαθεσιμότητα πιστώσεων, σχεδόν πάντοτε τονώνει την κατανάλωση, εντούτοις δεν θα ανυψώσει τις επενδύσεις αν οι εταιρείες θεωρούν ότι ο επιπλέον εξοπλισμός θα μείνει αδρανής.

10. Expectations (Slide 2) • Κανένας μέχρι τώρα δεν έχει καταφέρει να μετρήσει τις προσδοκίες ακριβώς και κανένας οικονομολόγος δεν κατάφερε να βρει πως θα τις προβλέψει. • Εντούτοις, το καλύτερο μέτρο που έχουμε για τις προσδοκίες στις επιχειρήσεις είναι το χρηματιστήριο. • Ως αποτέλεσμα, το χρηματιστήριο είναι σημαντικός παράγοντας των κεφαλαιουχικών δαπανών για μια σειρά από λόγους: cost of capital, διαθεσιμότητα κεφαλαίων για επιχειρήσεις που δεν μπορούν να δανειστούν πολύ και ως μέσο μέτρησης των προσδοκιών. • Το χρηματιστήριο έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στις επενδύσεις παρά στην κατανάλωση.

11. Καθυστερήσεις (Lags) στις Κεφαλαιουχικές Δαπάνες (Capital Spending) • Αντίθετα με τους καταναλωτές, οι οποίοι αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες χωρίς καθυστέρηση, ο σχεδιασμός κεφαλαιουχικών δαπανών συνήθως περιλαμβάνουν σημαντικές χρονικές καθυστερήσεις. • Ακόμα και όταν τα αγαθά παραγγελθούν, μπορεί να πάρει πολλούς μήνες ή χρόνια (large aircraft) ώσπου να παραδοθούν. • Ως αποτέλεσμα οι κεφαλαιουχικές δαπάνες να υστερούν του οικονομικού κύκλου.

12. Φορολογική Πολιτική • Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έγιναν πολλές προσπάθειες να διαμορφωθεί η δημοσιονομική πολιτική για να επηρεάσει το capital spending. • Μερικές σχεδιάστηκαν για να αυξήσουν το long-term ratio of capital spending to GDP • Άλλες σχεδιάστηκαν για να αυξήσουν τις επενδύσεις κατά τη διάρκεια των υφέσεων και να τις μειώσουν κατά τη διάρκεια της υπέρ-απασχόλησης.

13. Εφαρμογές της Φορολογικής Πολιτικής • Οι κυριότερες μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν: • Προσαρμογή του ποσοστού φορολόγησης των επενδύσεων. • Προσαρμογή αποσβέσεων για ταχύτερη (πιο αργή) απόσβεση. • Αλλαγή στο ποσοστό φορολόγησης των εταιρικών κερδών. • Μείωση του φόρου στα κεφαλαιουχικά κέρδη ή μερίσματα, αυξάνοντας τις επενδύσεις στο χρηματιστήριο.

14. Δουλεύουν αυτά τα μέτρα; • Αυτά τα μέτρα παραμένουν αμφισβητήσιμα! • Οι οικονομολόγοι γενικά συμφωνούν ότι οποιαδήποτε μείωση φορολογίας, τονώνει τις επενδύσεις οι οποίες εν μέρει θα μειωθούν από την αύξηση στο έλλειμμα, το οποίο μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια.

15. Άλλοι παράγοντες της Αποταμίευσης • Foreign saving • Government saving • Foreign saving: Είναι ουσιαστικά ίσο με το εμπορικό ισοζύγιο με αντίθετο πρόσημο. Όσο μεγαλύτερο το εμπορικό έλλειμμα τόσο μεγαλύτερη η ξένη αποταμίευση.

16. Οικονομικές επιπτώσεις του εμπορικού ελλείμματος • Σύμφωνα με την ταυτότητα C + I + G + F = GDP, μια πτώση στις καθαρές εξαγωγές θα μειώσει το GDP. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια!Αν το F μειωθεί, η αύξηση στο foreign saving μπορεί να αυξήσει τις I. • Επιπλέον, το ισοζύγιο των καθαρών εξαγωγών είναι εναλλάξιμο, πέφτει στις ανθήσεις (booms) και αυξάνεται στις υφέσεις (recessions). Αυτό μετριάζει τις υφέσεις και βοηθά την οικονομία από την υπερθέρμανση.

17. Παράγοντες Εξαγωγών • Ξένη ζήτηση • Εμπορεύσιμη σταθμισμένη αξία του εγχώριου νομίσματος, συνήθως με ένα χρόνο υστέρηση.

18. Παράγοντες Εισαγωγών • Εγχώρια ζήτηση • Η αξία του νομίσματος (όχι τόσο σημαντική όσο στις εξαγωγές) • Capacity utilization

19. Government Saving • Το ποσοστό του government saving συσχετίζεται με το growth rate. • Γενικά, για κάθε αλλαγή 1% στο growth rate αλλάζει το ποσοστόελλείμματος προς GDP περίπου ½%. • Για παράδειγμα αν το real growth πέσει από το +4% στο -2% (τυπική περίπτωση ύφεσης) και ο προϋπολογισμός είναι ισοσκελισμένος, το έλλειμμα θα αυξηθεί στο 3% του GDP ακόμα και αν δεν έγιναν οποιεσδήποτε αλλαγές στις δαπάνες και τα φορολογικά ποσοστά.

20. Έλλειμμα – Καλό ή Κακό • Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι ο προϋπολογισμός πρέπει να είναι ισοσκελισμένος κατά τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου. Θα πρέπει να είναι σε έλλειμμα κατά τη διάρκεια των υφέσεων και σε πλεόνασμα κατά τη διάρκεια των περιόδων πλήρης απασχόλησης. • Διατηρώντας το έλλειμμα καθ’ όλη τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου, γενικά συμπιέζει τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα και μειώνει το μακροχρόνιο growth rate.