250 likes | 410 Views
XƏSTƏLİYİN YAYILMA AREALI. Şəkər çuğundurunun kökyeyəni - Pythium debarianum R.Hesse., Fuzarium spp. Li: Fr., Phoma betae A . B . Frank . Təsnifatda yeri : Chromista aləmi , Oomycota şöbəsi , Oomycetes sinfi , Pythiales sırası , Pythiaceae fəsiləsi , Pythium cinsi Bioloji qrupu :
E N D
Şəkər çuğundurunun kökyeyəni -Pythium • debarianum R.Hesse.,Fuzarium spp. Li: Fr., • PhomabetaeA.B.Frank. Təsnifatdayeri: Chromistaaləmi, Oomycotaşöbəsi, Oomycetessinfi, Pythialessırası, Pythiaceaefəsiləsi, Pythiumcinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof, saprotrof
Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Çuğundurunkökyeyəni- kompleksxəstəlikolub, cücərtilərininkişafıüçünəlverişsizşəraitlə, vəsonralarbitkilərinmüxtəlifmikro-orqanizmlərləyoluxmasınınqarşılıqlıəlaqəsininməntiqiyekunudur. Xəstəliyinformalaş-masındavəəmələgəlməsindəənçoxuFusarium, Phoma, Pythiumvəbaşqacinslərədaxilolannümayəndələriştirakedirlər. LakinkökyeyənxəstəliyininənfəalxəstəliktörədiciləriarasındaPythiumdebarianumfəallığıiləseçilir. O, cücərtilərinyeraltıhissəsiniyoluxur, xəstəliyinilkinsimptomlarıonlarıninkişafınınilkinfazalarındaəmələgəlir. Buzamangövdəninaşağıhissəsiölüşgəyirvəqaralır. Kökbazasınazilirvəhəminyerçürüməyəbaşlayır. Bitkininyerüstühissəsiböyümədənqalır, saralır, soluxurvəadətənölür. Xəstəlikxüsusiləsoyuqvərütubətlidövrintensivinkişafedir, çünkibuzamanköksistemiyavaşformalaşır, kökünayrı-ayrıhissələrihavaçatışmazlığıvatorpağınhəddindənartıqrütubətliolmasınəticəsindəölürvəinfeksiyamənbəyiolur.
Şəkərçuğundurununpası –Uromycesbetae (Pers.) Lev. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Basidiomycotaşöbəsi, Urediniomycetessinfi, Uredinalessırası, Pucciniaceaefəsiləsi, Uromycescinsi Biolojiqrupu: Biotrof
Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlikləbirincivəikinciilbitkiləri (toxumluqlar) sirayətlənirlər. Parazitgöbələkolanxəstəliktörədicitəksahiblidirvəbütünspormərhələləri (etsi, uredo, teleyto) yalnızçuğundurbitkisininüzərindəinkişafedir. Qeydetməklazımdırki, digərgöbələknövlərindənfərqliolaraqpasxəstəliklərinitörədənpatogenlərinkişaftsiklinibaşaçatdırmaqüçün 3 mərhələ, 5 sportipiəmələgətirirlər. Pasadətənmayayınınsonuiyunayınınəvvəllərindəcavançuğunduryarpaqlarında meydana çıxır. Bu zaman xəstəliyə əsasən rozetin alt yarpaqları tutulur. Yarpaqların səthində əvvəlcə narıncı dəyirmi, bəzən düzgün olmayan formalı, 2-6 və daha iri millimetrli qabarıq ləkələr meydana çıxır. Nəticədə yarpağın üst səthində ləkələrdə adi gözlə çətin görünən şəffaf-qəhvəyi nöqtələr- spermaqonilər görünür. Ləkənin alt tərəfində etsi spor formalaşır. Etsilər yetişən zaman yarpağın epidermisi partlayır və oradan küllü miqdarda narıncı tozlar tökülür.
Ekologiyası. Xəstəlik törədici ekoloji amillərə qarşı yüksək tələb-karlığı ilə seçilir. 16-220C temperaturda çuğundurun uredinosporlarla sirayətlənməsi intensivləşir və bu şəraitdə inkubasiya müddəti 10-17 gün davam edir. İsti və rütubətli hava xəstəliyin güclü inkişafına təkan verir. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Çuğundur pas xəstəliyini törədən gö-bələklə yoluxan zaman bitkilərin normal maddələr mübadiləsi pozulur. Çoxlu miqdarda yastıcıqların əmələ gəlməsi fotosintez prosesinin pozulmasına səbəb olur, yoluxma yerində epidermisin partlaması yarpaqların tənəffüsünü və transpirasiyanı gücləndirir. Mübarizətədbirləri. Xəstəliklə mübarizədə aqrotexniki tədbirlər kompleksinə əməl edilməsi bitkilərin pasa qarşı davamlığını yük-səldən başlıca amillərdəndir. Növbəli əkin sisteminə əməl edilməsi, çuğundurun əvvəlki əkin yerinə 4-5 ildən sonra qaytarılması vacibdir. Toxumluq və əmtəə əhəmiyyətli plantasiyalar ən azı bir-birindən 1000 m məsafədə yerləşdirilməlidir. Fosfor-kalium gübrə-lərinin tələb olunan dozada verilməsi də adətən davamlılığı yüksəldir.
Şəkərçuğundurununalternariozu – Alternaria • alternata (Fr.) Keissi. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Dematiaceaefəsiləsi, Alternariacinsi Biolojiqrupu: Hemibitrof
Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Sonillərşəkərçuğun-duruplantasiyalarındayarpaqlarınalternariozxəstəliyidahatez-tezqeydəalınır. Xəstəlikuzunsürən yağışlardansonrayayınIIyarısındadiaqnostikaedilir. Patogenbitkirozetininyaşlıvəkənaryarpaqlarınıqaralmaşəklindəyoluxur. Alternariozlasirayətlənməyarpağınkənarındanbaşlayırvəortayadoğruyayılır. Bəzənxəstəlikiyulunsonuavqustunəvvəllərindəqonurləkələrformasındameydanaçıxır. Bu haladətənIIyarusyarpaqlarındaqeydəalınır. Güclüyoluxmazamanıləkələrbirləşirvəyarpaqsəthindəgenişnekrozluzonalarəmələgəlir. XəstəliyintörədicisiA.alternatagöbələyitündrənglənmiş (tünd-boz, tünd-zeytuni, qara) çoxbudaqlananmitselverir. Qısakonididaşıyanlardaəkssancaqformalıçoxhüceyrəlikonidiləruzunzəncirşəklindəformalaşırlar. Patogen – fakültətivparazitolmaqlatorpaqdayaşayırvəsaprotrofxüsusiyyətlərəmalikdir. İnfeksiyamitselvəkonidişəklindəxəstələnmişbitkiqalıqlarındavətoxumlardasaxlanılır.