ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ

1. ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ Μητράκας Π. Λάμπρος MD, MSc, PhD Ουρολόγος, FEBU Ακαδ. Υπότροφος Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων ΤΕΙ Θεσσαλίας Ακαδ. Έτος 2018-2019, Χειμερινό Εξάμηνο

2. ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ • Τα αισθητήρια όργανα είναι εξειδικευμένα περιφερικά νευρικά όργανα, που κατάγονται από το εξώδερμα και τα οποία υποδέχονται τα εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα, από τα οποία διεγείρονται. Την νευρική αυτήν διέγερση τη μεταβιβάζουν με κεντρομόλα νεύρα στο φλοιό των ημισφαιρίων, όπου παράγονται τα αισθήματα. Η συνείδηση των αισθημάτων προβάλλεται στο αισθητήριο όργανο ή στο περιβάλλον. • Κάθε αισθητήριο όργανο αποτελείται από: i) το υποδεκτικό όργανο, που δέχεται το ερέθισμα και το μετατρέπει σε νευρική διέγερση των αισθητικών νευρικών απολήξεων, που βρίσκονται εντός αυτού, ii) το αισθητήριο νεύρο που μεταβιβάζει την νευρική διέγερση στο ΚΝΣ,iii) το φλοιώδες εγκεφαλικό (ψυχοαισθητικό) κέντρο, μέσα στο οποίο η νευρική διέγερση μετατρέπεται σε ειδικό αίσθημα. Τα φλοιώδη αισθητικά κέντρα μπορεί να διεγείρονται και δίχως εξωτερικά ερεθίσματα. • Στα αισθητήρια όργανα ανήκουν: i) το δέρμα,ii) ο οσφρητικός βλεννογόνος, iii) οι γευστικές κάλυκες, iv) οι οφθαλμοί και v) τα ώτα.

3. ΔΕΡΜΑ • Καλύπτει την εξωτερική επιφάνεια του σώματος, αντίστοιχα δε προς τα εξωτερικά στόμια του εντεροαναπνευστικού και του ουροποιογεννητικού συστήματος συνέχεται με τους βλεννογόνους αυτών. • Χρησιμεύει επίσης ως:i) προασπιστικό όργανο (με την ελαστικότητα και το άφθονο υποδόριο λίπος προασπίζει τα υποκείμενα όργανα από εξωτερικές μηχανικές επιδράσεις, με την κερατίνη στιβάδα εμποδίζει την εξάτμιση του ύδατος των ιστών και την είσδυση μικροβίων ή βλαβερών ουσιών, με την χρωστική/μελανίνη προφυλάσσει από τις βλαβερές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας), ii) αποταμιευτικό/ αποθηκευτικό όργανο (λίπος, νερό),iii)διαρρυθμιστικό όργανο της σωματικής θερμοκρασίας ,iv)αναπνευστικό όργανο (άδηλη δια-πνοή),v) απεκκριτικό όργανο, vi) εκκριτικό όργανο,vii)εκτεταμένο αισθητήριο όργανο αφής, πίεσης, πόνου και θερμοκρασίας.

4. ΔΕΡΜΑ • Η χροιά του δέρματος εξαρτάται: i) από το ποσό και τη χροιά της χρωστικής/μελανίνης, που υπάρχει στην επιδερμίδα και το χόριο, ii) από την χροιά του αίματος που κυκλοφορεί. Ποικίλει και εξαρτάται από την φυλή, το φύλο, την ηλικία, την περιοχή του σώματος, την υγεία του οργανισμού. • Η εξωτερική επιφάνεια του δέρματος εμφανίζει, εκτός των τριχών, τις ακόλουθες αναγλυφές: i) Πόρους:Μικρά στόμια που φαίνονται με τον φακό και στους οποίους εκβάλλουν οι εκφορητικοί πόροι των ιδρωτοποιών αδένων. ii)Δερματικές θηλές:Μικρές, κωνοειδείς, προεξοχές του χορίου, που επαλείφονται από την επιδερμίδα και είναι πιο ανεπτυγμένες στην εκτατική επιφάνεια των άκρων. Στο άτριχο δέρμα παλάμης και πέλματος σχηματίζουν συνεχείς στίχους, τις δερματικές ακρολοφίες, οι οποίες έχουν ποικίλη διάταξη και περιγράφουν διαγράμματα, χαρακτηριστικά κάθε ατόμου που παραμένουν αναλλοίωτα στον χρόνο (αποτυπώματα). iii) Πτυχές και αύλακες: Άλλες οφείλονται στην ιδιάζουσα διάταξη των οργάνων που βρίσκονται κάτω από το δέρμα και άλλες στις κινήσεις των υποκείμενων μυών και αρθρώσεων).

6. ΣΤΙΒΑΔΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ • Το δέρμα αποτελείται από 3 στιβάδες (από έξω προς τα μέσα): i) την επιδερμίδα, ii) το χόριο και iii) το υποδερμάτιο πέταλο. Παρουσιάζει επίσης αδένες, κεράτινα εξαρτήματα (τρίχες, όνυχες), αγγεία και νεύρα.

7. ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ • Αποτελείται από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο, που εμφανίζει κερατινοποίηση, δεν έχει αιμοφόρα και λεμφοφόρα αγγεία, έχει όμως άφθονα νεύρα. Αποτελείται από 2 στίβαδες: την εν τω βάθει ή βλαστική (μαλακή) και την επιπολής ή κερατίνη (σκληρή). • Όπου είναι παχιά (πέλμα, παλάμη) έχει 4 στιβάδες (από το βάθος προς την επιφάνεια): Βλαστικήή στιβάδα του Malpighi: στο βάθος αποτελείται από την βασική στιβάδα και επιπολής από την ακανθωτή. Ανάμεσα στα κύτταρα της βασικής ή μεταξύ βασικής και ακανθωτής απαντούν χρωστικοφόρα κύτταρα, τα δενδριτοφύη ή κύτταρα Langerhans, που παράγουν κοκκία μελανίνης. Μέσα στα κύτταρα της βλαστικής και των λοιπών στιβάδων βρίσκονται τα τονικά ινίδια, που παριστάνουν το αρχικό στάδιο παραγωγής της κερατίνης. Η βλαστική στιβάδα είναι η μητρική και είναι υπεύθυνη για την αναγέννηση των υπολοίπων στιβάδων. Κοκκώδης:Αποτελείται από έναν ή περισσότερους στίχους κυττάρων που περιέχουν υποτυπώδη τονικά ινίδια και κοκκία κερατοϋαλίνης. Διαυγής: Αποτελείται από διαυγή κύτταρα με ελάχιστα τονικά ινίδια. Κερατίνη:Είναι σκληρή και ξερή, εμφανίζει πολλούς στίχους κυττάρων, που μετατρέπονται στην επιφάνεια της επιδερμίδας σε φολίδες που αποπίπτουν.

9. ΧΟΡΙΟ • Αποτελείται από αγγειονευροφόρο πυκνό ινώδη συνδετικό ιστό, περιέχει τις τρίχες και τους αδένες του δέρματος, χρησιμεύει για την θρέψη της επιδερμίδας. Χωρίζεται απ’ αυτήν με έναν λεπτό βασικό υμένα και εμφανίζει 2 στιβάδες: την θηλώδη (επιπολής): εμφανίζει μικρές κωνοειδείς ή κυλινδροειδείς προσεκβολές, τις θηλές, που εισέχουν σε ανάλογα εντυπώματα της επιδερμίδας, τα θηλαία εντυπώματα. Αποτελείται από λεπτές κολλαγόνες ίνες, λίγες ελαστικές και δικτυωτές ίνες, άφθονα συνδετικά κύτταρα, τριχοειδή αγγεία και νευρικές απολήξεις. την δικτυωτή (εν τω βάθει):Έχει πυκνή σύσταση και καταλαμβάνει τα 4/5 του πάχους του χορίου. Είναι η ισχυρότερη και ελαστικότερη στιβάδα του δέρματος. Αποτελείται από αδρές και πυκνά διαταγμένες κολλαγόνες ίνες, άφθονες ελαστικές ίνες, λίγα συνδετικά κύτταρα. Περιέχει άφθονα αιμολεμφοφόρα αγγεία και μυϊκές ίνες.

11. ΥΠΟΔΕΡΜΑΤΙΟ ΠΕΤΑΛΟ • Αποτελείται από αραιό συνδετικό ιστό που συνδέει το χόριο χαλαρά με τα υποκείμενα όργανα. Περιέχει λίπος, αιμολεμφοφόρα αγγεία, νεύρα, αισθητικές απολήξεις, άκρα των τριχαίων θυλάκων, εκκριτικά μέρη ιδρωτοποιών αδένων και ορογόνους θυλάκους. • Στην πολυπλοκότερη μορφή εμφανίζει 3 στιβάδες (από την επιφάνεια προς το βάθος): το υποδόριο λίπος, την υποδόρια περιτονίακαι τον υποδόριο αραιό συνδετικό ιστό. • Λέγεται και υποδερμίδα.

13. ΚΕΡΑΤΙΝΑ ΟΡΓΑΝΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ • Τρίχες Είναι λεπτά κεράτινα νημάτια που φέρονται λοξά και εκπορεύονται από τον πυθμένα σωληνοειδών καταδύσεων της επιδερμίδας, που λέγονται θύλακοι των τριχών. Βρίσκονται σε όλο το σώμα εκτός μερικών περιοχών (πχ. πέλμα, παλάμη). Χρησιμεύουν ως προστατευτικά όργανα κυρίως για την κεφαλή και την ηβική χώρα, ως θερμορυθμιστικά όργανα, ως αισθητήρια για την πίεση κ.α. Κάθε τρίχα εμφανίζει ένα ελεύθερο μέρος, το στέλεχος και ένα που βρίσκεται μέσα στο δέρμα, την ρίζα. Το στέλεχος απολήγει σε οξύ άκρο, την κορυφή, η δε ρίζα με μια κωνοειδή απόληξη, τον βολβό. Ο βολβός χρησιμεύει για την διάπλαση και αύξηση της τρίχας, μέσα δε στην κοιλότητα αυτού εισέχει μια αγγειονευροβριθήςπροσεκβολή του χορίου, η θηλή της τρίχας, από την οποία τρέφεται η τρίχα.

15. ΚΕΡΑΤΙΝΑ ΟΡΓΑΝΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ • Νύχια Είναι θολωτά και ημιδιαφανή κεράτινα πέταλα, που προσφύονται στο χόριο και σκεπάζουν την ραχιαία επιφάνεια των ονυχοφόρων φαλάγγων των δαχτύλων των άκρων. Χρησιμεύουν ως αντερείσματα των ραγών των δαχτύλων (=της απτικής συσκευής) και ως αμυντικά όργανα. Έχουν σχήμα κεραμιδιού και εμφανίζουν 2 επιφάνειες και 4 χείλη. Η έσω επιφάνεια είναι υπόκοιλη και συμφύεται με το δέρμα της ράχης της ονυχοφόρας φάλαγγας, που λέγεται κοίτη του όνυχος. Σε κάθε νύχι διακρίνουμε 3 μέρη: το ριζωνύχιο, το σώμα και την κορυφή. Το νύχι αποτελείται επιπολής από την κερατίνη στιβάδα και βαθύτερα από την βλαστική στιβάδα.

17. ΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ • Σμηγματογόνοι Βρίσκονται σε όλο το δέρμα εκτός από την παλάμη, το πέλμα και την ραχιαία επιφάνεια των ονυχοφόρων φαλάγγων. Είναι ολοκρινείς. Εκκρίνουν ημίρρευστο και λιπαρό έκκριμα, το σμήγμα, που επαλείφει τις τρίχες και το δέρμα και τα καθιστά μαλακά και αδιάβροχα. • Συνεσπειραμένοι Είναι μικροί σωληνοειδείς, στους οποίους το εκκριτικό μέρος πορεύεται σπειροδειδώς, ο δε εκφορητικός πόρος εκβάλλει στην ελεύθερη επιφάνεια του δέρματος. Διακρίνονται σε: Ιδρωτοποιούς:Αποτελούνται από μεροκρινή κύτταρα, βρίσκονται σχεδόν σε όλη την έκταση του δέρματος πλην πχ. της βαλάνου του πέους, της θηλής του μαστού κτλ. και παράγουν τον ιδρώτα. Οσμηγόνους:Αποτελούνται από αποκρινή αδενικά κύτταρα, βρίσκονται σε ορισμένες περιοχές πχ. δέρμα μασχάλης, περίνεο κτλ. και παράγουν ένα έκκριμα πιο πυκνό από τον ιδρώτα και οσμηρό, που προσδίδει στο άτομο ιδιάζουσα οσμή, διαφορετική στις διάφορες φυλές. • Μαζικοί αδένες Βρίσκονται στο μαστό και παράγουν το μητρικό γάλα (αποκρινείς). Είναι όλοι εξωκρινείς.

19. ΑΓΓΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ • Εξαπλώνονται σε όλες τις στιβάδες πλην της επιδερμίδας. Χρησιμεύουν για την θρέψη των ιστών του δέρματος και την διαρρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος (διαστολή, συστολή).

21. ΤΟ ΔΕΡΜΑ ΩΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΟ • Τα νεύρα του δέρματος προέρχονται άλλα από το φυτικό νευρικό σύστημα και νευρώνουν τους αδένες, τις λείες μυϊκές ίνες και τα αγγεία του δέρματος και άλλα από το εγκεφαλονωτιαίο σύστημα. Τα τελευταία είναι αισθητικά και απολήγουν είτε με ελεύθερες απολήξεις είτε με ειδικά υποδεκτικά όργανα. Καθιστούν το δέρμα εκτεταμένο αισθητήριο όργανο που εξυπηρετεί τις αισθήσεις της αφής, της πίεσης, του πόνου και θερμοκρασίας.

22. ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ • Ελεύθερες νευρικές απολήξεις Μέσα στην βλαστική στιβάδα, εξυπηρετούν την αίσθηση του πόνου. • Απτικοί δίσκοι ή μηνίσκοι Merkel Στις εν τω βάθει στιβάδες της επιδερμίδας και τον έξω κολεό των τριχών, εξυπηρετούν την αίσθηση της αφής.

23. ΧΟΡΙΟ • Ελεύθερες νευρικές απολήξεις Εξυπηρετούν την αίσθηση του πόνου. • Απτικά σωμάτια του Meissner Κυρίως στις θηλές του χορίου του άτριχου δέρματος, εξυπηρετούν την αίσθηση της αφής. • Τελικές κορύνες του Krause Κάτω από την επιδερμίδα, για την αίσθηση του ψύχους. • Γεννητικά νευροσωμάτια Στο χόριο του δέρματος των έξω γεννητικών οργάνων (βάλανος πέους, κλειτορίδα, ακροποσθία), για την αίσθηση της ηδονής. • Σωμάτια του Ruffini Για την αίσθηση της θερμότητας. • Περιτρίχιες νευρικές απολήξεις Για την αίσθηση της πίεσης.

25. ΥΠΟΔΕΡΜΑΤΙΟ ΠΕΤΑΛΟ (ΥΠΟΔΕΡΜΙΔΑ) • Πεταλιώδη σωμάτια των Vater-Pacini Στην παλάμη, το πέλμα και την παλαμιαία (πελματιαία επίσης) επιφάνεια των δαχτύλων, για την αντίληψη ισχυρών πιέσεων. • Σωμάτια Golgi-Mazzoni Πιθανώς για την αντίληψη ελαφρών πιέσεων. • Σωμάτια Ruffini Για την αίσθηση της θερμότητας.

27. ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΟΣΦΡΗΣΗΣ • Αποτελείται από τον οσφρητικό βλεννογόνο που κατασκηνώνει μέσα στη ρινική κοιλότητα και από τον οποίον αρχίζει το οσφρητικό νεύρο. Μαζί περιγράφεται όλη η ρίνα, που εξυπηρετεί όσφρηση και αναπνοή. Διακρίνουμε την έξω ρίνα και την έσω ή ρινική κοιλότητα μαζί με τους παραρρινικούς κόλπους.

28. ΕΞΩ ΡΙΝΑ • Έχει σχήμα 3πλευρης πυραμίδας και εμφανίζει: i) Την ρίζα, που βρίσκεται προς τα άνω. ii) Την ράχη, που παριστά το πρόσθιο χείλος και φέρεται προς τα κάτω και μπροστά. iii) Την κορυφή ή ακρορρίνιο, δηλ. το ελεύθερο κάτω άκρο. iv) 2 πλάγιες επιφάνειες, που η κάτω μοίρα τους σχηματίζει δεξιά και αριστερά το πτερύγιο της ρίνας. v) Την κάτω επιφάνεια ή βάση, που φέρει 2 στόμια, τους μυκτήρες. Αυτοί χωρίζονται από μία πτυχή δέρματος, τον κίονα ή στυλίδα, που φέρεται οβελιαία από το άνω χείλος προς το ακρορρίνιο • Η έξω ρίνα αποτελείται από δέρμα, μυς, οστεοχόνδρινο σκελετό, αγγεία, νεύρα και εσωτερικά από βλεννογόνο.

30. ΕΣΩ ΡΙΝΑ • Χωρίζεται με το ρινικό διάφραγμα σε 2 περίπου συμμετρικά ημιμόρια, την δεξιά και την αριστερή ρινική θαλάμη. Κάθε θαλάμη εκβάλλει εμπρός με τον σύστοιχο μυκτήρα, πίσω δε στην ρινική μοίρα του φάρυγγα με το σύστοιχο φαρυγγικό στόμιο. Υποδιαιρείται στον πρόδομο της ρίνας και την ιδίως ρινική θαλάμη, της οποίας εξάρτημα είναι οι παραρρινικοί κόλποι.

32. ΠΡΟΔΟΜΟΣ ΡΙΝΑΣ, ΙΔΙΩΣ ΡΙΝΙΚΗ ΘΑΛΑΜΗ, ΠΑΡΑΡΡΙΝΙΚΟΙ ΚΟΛΠΟΙ • Πρόδομος ρίνας: Αντιστοιχεί στον πτερυγιαίο χόνδρο και παριστάνει κατάδυση του δέρματος, που προς τα κάτω φέρει μακριές τρίχες, τις μήριγγες. Το έξω τοίχωμα αφορίζεται από την ιδίως ρινική θαλάμη με μία μηνοειδή προεξοχή, που στρέφει το κοίλο προς τα κάτω και λέγεται ουδός της ρίνας. • Ιδίως ρινική θαλάμη: Εμφανίζει 4 τοιχώματα (άνω, κάτω, έσω, έξω), που είναι κατά το πλείστον οστέινα και υπαλείφονται από βλεννογόνο. Παρουσιάζει 2στόμια: το πρόσθιο αντιστοιχεί στον ουδό της ρίνας και το οπίσθιο λέγεται φαρυγγικό στόμιο ή χοάνη. Το έξω τοίχωμα εμφανίζει τις 3 ρινικές κόγχες (άνω, μέση, κάτω) και τους 3 ρινικούς πόρους (άνω, μέσο, κάτω). • Παραρρινικοί κόλποι: Εμβρυολογικώς είναι καταδύσεις του ρινικού βλεννογόνου, που σιγά σιγά βλαστάνουν στη σπογγώδη ουσία των παρακείμενων οστών, διατηρούν όμως τη σύνδεσή τους με την ρινική κοιλότητα, όπου εκβάλλουν ο καθένας με δικό του στόμιο. Είναι το γναθιαίο άντρο, ο μετωπιαίος κόλπος, οι πρόσθιες ηθμοειδείς κυψέλες, οι οπίσθιες ηθμοειδείς κυψέλες και ο σφηνοειδής κόλπος. Υπαλείφονται από αναπνευστικό βλεννογόνο.

34. ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ ΡΙΝΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ • Διακρίνεται στον αναπνευστικό και τον οσφρητικό βλεννογόνο, που υπαλείφουν αντίστοιχα την αναπνευστική και την οσφρητική χώρα της ρινικής κοιλόητας. • Οσφρητική χώρα:Ο οσφρητικός βλεννογόνος είναι το αισθητήριο όργανο της όσφρησης και καταλαμβάνει την έσω επιφάνεια της άνω ρινικής κόγχης, την αντίστοιχη μοίρα του ρινικού διαφράγματος και τη μοίρα της οροφής, που καλύπτει το τετρημένο πέταλο του ηθμοειδούς οστού. Έχει υποκίτρινη χροιά και αποτελείται από το οσφρητικό επιθήλιο, χόριο και αδένες.

35. ΟΣΦΡΗΤΙΚΟΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ • Το οσφρητικό επιθήλιο αποτελείται από: Οσφρητικά κύτταρα: Είναι νευρικά, δίπολα κύτταρα των οποίων η μεν περιφερική αποφυάδα (=δενδρίτης) απολήγει με πάχυνση στην ελεύθερη επιφάνεια του βλεννογόνου, από την οποία φεύγουν (6-8) πολύ λεπτά ινίδια, τα οσφρητικά τριχίδια, που χρησιμεύουν για την υποδοχή των διεγέρσεων. Η δε κεντρική αποφυάδα (=νευρίτης) είναι λεπτή, αμύελοςκαι λέγεται οσφρητική ίνα, που φέρεται με τα οσφρητικά νημάτια στον οσφρητικό βολβό, όπου διαπλέκεται με τα μιτροειδή κύτταρα αυτού. Το σώμα των οσφρητικών κυττάρων έχει στρογγυλό πυρήνα. Από τους πυρήνες αυτούς παράγεται σε ιστολογικό παρασκεύασμα η ζώνη των στρογγυλών πυρήνων. Ερειστικά κύτταρα: Είναι υψηλά, κυλινδρικά κύτταρα, που εμφανίζουν μία κεντρική λεπτή μοίρα, που φτάνει ως τον βασικό υμένα και μια περιφερική, παχιά και εμπύρηνη μοίρα, που φτάνει μέχρι την ελεύθερη επιφάνεια του οσφρητικού επιθηλίου. Από τους ωοειδείς πυρήνες της μοίρας αυτής παράγεται η ζώνη των ωοειδών πυρήνων, που εντοπίζεται εκτός της ζώνης των στρογγυλών πυρήνων των οσφρητικών κυττάρων. Βασικά κύτταρα: Βρίσκονται στο βάθος και θεωρούνται ως αναπληρωματικά των ερειστικών.

37. ΟΣΦΡΗΤΙΚΟΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ • Χόριο Αποτελείται από χαλαρό συνδετικό ιστό. Περιέχειχρωστικοφόρα κύτταρα, αδένες, αγγεία, μέσα δε απ’ αυτό περνούν οι οσφρητικές ίνες. • Οσφρητικοί αδένες Είναι ορογόνοι σωληνοκυψελοειδείς, εκβάλλουν στην ελεύθερη επιφάνεια του βλεννογόνου, παράγουν δε ορώδες έκκριμα, που εφυγραίνει τον οσφρητικό βλεννογόνο και χρησιμεύει για την διάλυση των οσμηρών ουσιών, οι οποίες έτσι μπορούν να διεγείρουν τα οσφρητικά τριχίδια.

39. ΑΓΓΕΙΑ ΚΑΙ ΝΕΥΡΑ ΡΙΝΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ • Η κυριότερη αρτ. είναι η σφηνοϋπερώια, κλάδος της γναθιαίας αρτ. • Οι φλέβες εκβάλλουν στο πτερυγοειδές πλέγμα, την άνω οφθαλμική (και μ’ αυτήν στον σηραγγώδη κόλπο) και την πρόσθια προσωπική φλέβα. • Αισθητήριο νεύρο είναι το οσφρητικό ν. • Τα νεύρα της κοινής αισθητικότητας προέρχονται από τον 1ο και τον 2ο κλάδο του τρίδυμου ν. • Τα συμπαθητικά νεύρα προέρχονται από το άνω αυχενικό γάγγλιο (αγγειοσύσπαση). • Τα παρασυμπαθητικά νεύρα προέρχονται από το σφηνοϋπερώιο γάγγλιο (έκκριση, αγγειοδιαστολή).

40. ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΓΕΥΣΗΣ • Αποτελείται από μικρά επιθηλιακά μορφώματα, τις γευστικές κάλυκες. Αυτές έχουν μήκος 0.07mm και πάχος 0.04mm. • Βρίσκονται μέσα στο επιθήλιο των περιχαρακωμένων, των φυλλοειδών και των μυκητοειδών θηλών της γλώσσας καθώς και μέσα στο επιθήλιο της γλωσσοϋπερώιας πτυχής, της επιγλωττίδας και της πρόσθιας επιφάνειας της μαλακής υπερώας (πλην της σταφυλής). • Το σχήμα των καλύκων είναι ωοειδές ή μοιάζουν με βαρέλι. Η μεν βάση στρέφεται προς τον βασικό υμένα, η δε κορυφή προς την ελεύθερη επιφάνεια του επιθηλίου, με την οποία επικοινωνεί με λεπτό και κοντό σωλήνα, τον γευστικό πόρο. • Κάθε γευστική κάλυκα αποτελείται εξωτερικά από ερειστικά επιθηλιακά κύτταρα και εσωτερικά από νευροεπιθηλιακά γευστικά κύτταρα.

42. ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΓΕΥΣΗΣ • Τα ερειστικά ή καλυπτήρια κύτταρα είναι επιμήκη, με στρογγυλό πυρήνα, που φέρονται σαν τόξο. • Τα γευστικά κύτταρα είναι νευροεπιθηλιακά, βρίσκονται εντός των ερειστικών και έχουν ωοειδή πυρήνα. Το ένα άκρο απολήγει με κωνοειδή πάχυνση, το δε έξω άκρο απολήγει σε στιλπνό, κοντό και λεπτό ραβδίο, το γευστικό τριχίδιο, που εισέχει στην εν τω βάθει μοίρα του γευστικού πόρου και έρχεται σε επαφή με το υγρό, στο οποίο είναι διαλυμένες οι γευστικές ουσίες. • Στα γευστικά κύτταρα απολήγουν με αμύελες ίνες τα νεύρα της γεύσης: η χορδή του τυμπάνου για τις μυκητοειδείς θηλές, το γλωσσοφαρυγγικό ν. για τις περιχαρακωμένες και τις φυλλοειδείς θηλές, την ρίζα της γλώσσας και μέρος της μαλακής υπερώας, το άνω λαρυγγικό ν. για τις γευστικές κάλυκες της επιγλωττίδας και τα υπερώια ν. για τις γευστικές κάλυκες της μαλακής υπερώας.

44. ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΑΚΟΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ • Το ους/αυτί αποτελείται από 3 μέρη: i) το έξω, ii) το μέσο και iii) το έσω ους.

45. ΕΞΩ ΟΥΣ • Το έξω ους αποτελείται από: το πτερύγιο του ωτός, τον έξω ακουστικό πόρο και τον τυμπανικό υμένα. • Πτερύγιο Είναι πτυχή του δέρματος που έχει ως υπόθεμα ελαστικό χόνδρο, τον πτερυγιαίο χόνδρο. Υποδέχεται τα ηχητικά κύματα, που με τον έξω ακουστικό πόρο τα μεταβιβάζει στον τυμπανικό υμένα. Η περιφέρεια του πτερυγίου λέγεται έλικα και απολήγει προς τα κάτω στο λοβίο του ωτός, που έχει ως υπόθεμα λίπος. Η έξω επιφάνεια του πτερυγίου εμφανίζει την ανθέλικα, που φέρεται μπροστά και παράλληλα προς την έλικα και χωρίζεται απ’ αυτήν με την σκαφοειδή αύλακα ή σκάφος. Μπροστά από την ανθέλικα βρίσκεται ένα κοίλωμα, που άγει στον έξω ακ. πόρο, η κόγχη, η οποία με την αρχή της έλικας υποδιαιρείται στην κύμβη προς τα άνω και την κοιλότητα της κόγχης προς τα κάτω. Μπροστά από την τελευταία βρίσκεται τρίγωνο έπαρμα, ο τράγος. Απέναντι αυτού και κάτω από το στόμιο του έξω ακ. πόρου βρίσκεται άλλο έπαρμα, ο αντίτραγος, που χωρίζεται από τον τράγο με τη μεσοτράγεια εντομή.

47. ΕΞΩ ΟΥΣ • Έξω ακουστικός πόρος Είναι οστεοχόνδρινος σωλήνας που εκτείνεται από την κοιλότητα της κόγχης ως τον τυμπανικό υμένα (μήκους 24mm), με τον οποίον χωρίζεται από το κοίλο του τυμπάνου. Βρίσκεται μπροστά από τη μαστοειδή απόφυση, πίσω από την κροταφογναθική διάρθρωση και πάνω από την παρωτίδα. Έχει ανώμαλη ελικοειδή πορεία, γιατί κάμπτεται προς τα εμπρός και συγχρόνως προς τα άνω. Διακρίνουμε μία χόνδρινη μοίρα (8mm) επί τα εκτός και μία οστέινη (16mm) επί τα εντός, που συνδέονται μ’ έναν ινώδη δακτυλιοειδή σύνδεσμο, που επιτρέπει την ευκινησία της χόνδρινης μοίρας και του πτερυγίου. Και οι 2 μοίρες υπαλείφονται από περιόστεο και δέρμα. Το δέρμα έχει σμηγματογόνους και συνεσπειραμένουςοσμηγόνους (=κυψελιδοποιούς) αδένες. Το έκκριμα μαζί με τα αποπίπτοντα επιθήλια αποτελεί υποκίτρινη και οσμηρή μάζα, την κυψελίδα. Η κυψελίδα, η παρουσία τριχών, η ελικοειδής πορεία προφυλάσσουν τον τυμπανικό υμένα από την είσδυση ξένων σωμάτων.

49. ΕΞΩ ΟΥΣ • Τυμπανικός υμένας Αποφράσσει τον πυθμένα του έξω ακουστικού πόρου. Χωρίζει το έξω από το μέσο ους και φέρεται λοξά. Εμφανίζει 1 περιφέρεια και 2 επιφάνειες (έξω, έσω). Η περιφέρεια προσφύεται στην τυμπανική αύλακα του τυμπανικού οστού και την τυμπανική εντομή του λεπιδοειδούς οστού. Η μοίρα που αντιστοιχεί στην τυμπανική εντομή λέγεται χαλαρή μοίρα ή υμένας Shrapnell, ενώ η υπόλοιπη λέγεται τεταμένη μοίρα. Η έξω επιφάνεια είναι υπόκοιλη και πιο κάτω από το κέντρο παρουσιάζει τον ομφαλό, από τον οποίον φέρεται προς τα άνω και εμπρός υπόλευκη ταινία (παράγεται από την λαβή της σφύρας), τη σφυραία ταινία που απολήγει στο σφυραίο έπαρμα (παράγεται από την έξω απόφυση της σφύρας). Από το έπαρμα φέρονται προς τις άκρες της τυμπανικής αύλακας 2 βραχείες τοξοειδείς ταινίες, η πρόσθια και η οπίσθια πτυχή που ορίζουν τον υμένα Shrapnell. Η έσω επιφάνεια είναι υπόκυρτη, αποτελεί μέρος του έξω τοιχώματος του κοίλου του τυμπάνου. Υπαλείφεται από βλεννογόνο, που στο άνω χείλος εμφανίζει 2 μηνοειδείς πτυχές, την πρόσθια και οπίσθια πτυχή της σφύρας. Ανάμεσα σ΄αυτές και τον υμένα σχηματίζονται τυφλά προς τα άνω κολπώματα του βλεννογόνου, το πρόσθιο και οπίσθιο κόλπωμα του τυμπανικού υμένα (του Tröltsch). Ο υμένας διαιρείται σε 4 τεταρτημόρια. Στο οπίσθιο άνω δεν επιτρέπεται η παρακέντηση, γιατί από μέσα βρίσκεται το μακρό σκέλος του άκμονα και ο αναβολέας. Ο υμένας αποτελείται από τον ινώδη ίδιο υμένα, που εξωτερικά καλύπτεται από επιδερμίδα και εσωτερικά από βλεννογόνο με μονόστιβο πλακώδες επιθήλιο. Ο ίδιος υμένας λείπει στη χαλαρή μοίρα.