05.05.2010

1. Turizmde Sürdürülebilirlik Zeynep SİLAHTAROĞLU BAYKALLykiaGroup Yönetim Kurulu ÜyesiFETOB BaşkanıTÜSİAD Turizm Komitesi Başkanı 05.05.2010

2. TURİZM Turizm, ekonomik aktivitelerinin kapsam ve çeşitliliğinden dolayı, dünyadaki en büyük sektör olarak düşünülebilir. Uluslararası Turizm, dünyada en hızlı büyüyen ve küresel ekonomide çok fazla hissedarı, sektörü ve girişimciyi kapsayarak çok fazla dalı içinde barındıran bir sektördür. Ekonomistlerin tahminlerine göre, Turizm dünyada yılda %3-6 arasında büyüme gösterecektir.

3. TURİZM 2008-2009 yılı 2009 son çeyreğinde, önceki son 14 ayda düşüş kaydeden rakamlar yükselişe geçti.

4. TURİZM 2010 yılı 2010 Ocak – Haziran dönemi turist sayısında, 2009 Ocak – Haziran dönemine göre % 7 artış gerçekleşmiştir. •  2010 yılı sonunda turist sayısının 2009’a göre % 3 – 4 artacağı beklenmektedir. •  Son 60 yılda, genişleme ve çeşitlenme ile dünyanın en hızlı büyüyen ekonomi bileşenlerinden biri haline gelen bir sektördür. Klasik Avrupa ve Kuzey Amerika dışında birçok destinasyon gelişmiştir. •  Genel şoklara rağmen sürekli ivme kaydeden turist sayıları :

5. Turizmin Direkt ve Dolaylı Çevresel Etkileri • Kanadalı bir aile günde 326 lt. su harcar; 3. dünya ülkesi olan 700 haneli bir köy ayda toplam 500 lt. su harcar; lüks bir resort otel odasındaki bir misafir ise 1 gecede 1000lt. su harcar. • Dünya populasyonun %17’sini oluşturan Batı Dünyası küresel enerjinin %52’sini tüketmektedir. • 1 dönüm arazideki ağaçlar yılda 2.6 ton karbondioksit emer. • Dünyadaki deniz suyu, gelecek 10 yılda 70 cm yükselecektir. • 2050 yılında, iklim değişikliği %30 türün soyunun tükenmesine neden olacaktır; Mercan Kayalıklarının %90’ı ölecektir; Amazon Ormanlarının %50’si yok olacaktır. • Mercan Kayalıklarının, şu anda %58’i risk altındadır. • 1970’ten bu yana, doğanın 1/3’ü insan nedeniyle yok olmuştur. • 34◦’nin üzerindeki her 1◦’lik artış, buğday ve mısır mahsulünü %10 düşürür.

6. Günlük hayatı daha fazla olumsuz etkileyen çevresel sorunlar Turistlerin değişen demografik özellikleri Artan çevre bilinci ve toplumsal duyarlılık 6

7. MÜŞTERİLER – YENİ TRENDLER • Tatile çıkanların kaydeğer • oranda yorumları: • % 67'si kitle turizminin, tesislere ait çevre ve kültür üzerindeki zararlarını sevmediklerini söylüyorlar. • %26’sı tatillerinin dünya kirliliği üzerindeki etkileri hakkında endişeleri bulunmaktadır. • %23’ü iklim değişimleri üzerinde endişeleri bulunmaktadır. • %54’ü daha çok “otantik” deneyimler aramaktadır. • %9’u ise yeşil tesis ödülü almış oteli tercih etmek isterler

8. Çevrenin ve doğal turizm kaynaklarının korunarak ve bölgenin yaşam koşullarını iyileştirerek turizm yapılması önem kazanmaktadır. Gelecek nesillere kaynaklarımızı en iyi şekilde aktarmalıyız. 8

9. SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM

10. SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM • Turizmin faaliyetleriyle çevreye verdiği olumsuz etkilerinin enerji, su ve atık yönetimi gibi yöntemlerle azaltılması ve • Ürün ve hizmet sağlamada bölge kaynaklarından öncelikli faydalanılarak destinasyona istihdam fırsatları sunulması ve ekonomik katkılar sağlanmasıdır.

11. SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM TEMEL İLKELER • Toplumun gelişmesi için katkıda bulunulması • İşyerinde sosyal konuların ele alınmasının sağlanması • Satınalma süreçlerinin sürdürülebilir politika ile düzenlenmesi • Enerji yönetimi • Su kullanım yönetimi • Atık su yönetimi • Atık yönetimi • Kimyasalların uygulanma yönetimi • Doğa ve Biyo-çeşitliliği korumaya katkısı • Çevresel yönetim sistemlerinin uygulanması

12. Çevresel Sürdürülebilir Turizm Gelişim İlkeleri • Yerel kaynakların sürdürülebilir kullanımı • Turizme kaynak oluşturan doğal, ekonomik, toplumsal ve kültürel farklılıkların korunması • Turizm gelişmesinin çevresel, toplumsal ve ekonomik etkilerinin değerlendirilmesi • Turizm piyasalarının talebinde meydana gelen değişikliklere uyum sağlanması

13. Sürdürülebilir Turizm ve Eko-Turizm ilişkisi Her iki tanımda da, • Doğal ve kültürel kaynakların geleceği düşünülerek kullanılması, • Turizm sermayesinin, mevcut ziyaretçilerin ve yöre halkının amaçlarının maksimum düzeyde karşılanması öne çıkarılmaktadır.

14. Sürdürebilir Turizme Makro Yaklaşım • Gönüllü Sektörel Teşvik • Sürdürülebilir Turizmin Gelişmesinde Ulusal ve Bölgesel Stratejiler • Düzenli Mekanizmanın Kurulması • Sürdürülebilir Turizm Uluslararsı Aktivitelerle Desteklenmesi

15. Sürdürebilir Turizme Makro Yaklaşım Sürdürülebilir Turizm Uluslararası Aktivitelerle Desteklenmesi 1992 – Dünya Zirvesi, Rio de Janerio – Sürdürülebilir Gelişme Aksiyonu için uluslararası program belirlendi. 1996 – Dünya Konseyi, WTTC (Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi) – Dünya Turizm Organizasyonu Sürdürülebilir Turizmin Aksiyon Planını kabul etti. 1997 – Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Sürdürülebilir Turizm için 5 yıllık aksiyon ve uygulama planı paylaşıldı. 1999 – WTO (Dünya Turizm Organizasyonu)– Global Code of Ethics for Tourism – Turizmde Küresel Etik Kuralları ile uluslararası ve sürdürülebilir turizmin çerçevesi çizildi. 2001 – Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna Sürdürülebilir Turizm uyarlandı. 2008 – Dünya Koruma Kongresi – Küresel Sürdürülebilirlik Turizm Kriterleri Yağmur Ormanları Anlaşması, UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Programı), UNWTO (Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Organizasyonu) ve UNF (Birleşmiş Milletler Kurumu) tarafından belirlendi.

16. 16

17. Seyahat Vakfı (Travel Foundation) Faaliyetleri

18. Tesisler için en temel uygulamalar 2. MUSLUKLARIN DEBİSİNİ AZALTIN! İstenen maksimum su çıkış debisini sağlayan musluk aeratörleri (tanesi 5YTL – 9YTL) kullanın ve -Odalardaki, umumi ve personel banyolarındaki musluk çıkış debilerini dakikada 6 litre, -Bar, mutfak ve çamaşırhane eviyelerinde ise dakikada 10 litre ile sınırlandırın! 100 odalı ‘tipik’ bir otelde debinin bütün odalarda düşürülmesinin sonuçları: – Su tüketiminin yılda 1.850 m3 azaltılması – Su ısıtma sisteminin LPG tüketiminin yılda 1.050 kg azaltılması – Su ve LPG giderlerinin yılda 4,791YTL azaltılması SONUÇ: Gereken Yatırım: 737TL Yatırımın Geri Dönüş Süresi: 2 ay Yatırım Getirisi: %650 1. DÜŞÜK DEBİLİ DUŞ KULLANIN! Mevcut üniteleri “düşük debili” duş başlıklarıyla değiştirin (tanesi 18 – 55TL) ya da su tasarrufu donanımı (tanesi 0,5 – 2TL) ya da duş debi regülatörü (tanesi 9TL) takın! 100 odalı ‘tipik’ bir otelde debinin dakikada 15 litreden 10 litreye düşürülmesinin sonuçları: - Su tüketimi - yılda 2.700 m3 azaltılması - Su Isıtma Sistemi - LPG tüketimi; yılda 6.520 kg azaltılması - Su ve LPG giderlerinin yılda 13,453YTL azaltılması - Sera gazı emisyonları - 9.800 kg CO2 azaltılması SONUÇ: Gereken Yatırım: 931TL Yatırımın Geri Dönüş Süresi: 1 ay Yatırım Getirisi: %1.400

19. Tesisler için en temel uygulamalar 3. ENERJİ TASARRUFLU AMPULLER KULLANIN! Akkor ampuller yerine kompak floresan lambalar (CFL) kullanın ve olanaklı tüm yerlerde T8 veya T5 floresan tüp lambalı aydınlatma sistemleri kullanın! SONUÇ: 100W akkor ampul yerine eşdeğer 25W CFL takılmasıyla, ömrü 8.000 saat olduğu için yaklaşık 89 TL tasarruf sağlar. 4. PERSONELE ADİL DAVRANIN! – Maaşların piyasa seviyelerinde olup olmadığını kontrol edin – Yeni yetkinlikler geliştirme fırsatları sunun, ör. dil kursları, üniversite tanıtım programları – Sosyal haklar verin, ör. ücretsiz çamaşırhane, yemek, ulaşım – Personel-müşteri ortak etkinliklerine davet edin, ör. haftada bir futbol maçı veya başka bir spor karşılaşması – Personelin otel faaliyetlerine katılımını sağlayıp olası iyileştirmeler hakkında görüşlerini alın – Mevsimlik çalışanların gelecek yıl geri gelmelerini teşvik edin, ör. yıllık sözleşmeler – Tipik olmayan haklar sunun, ör. esnek çalışma saatleri/iş paylaşımı/emeklilik/sağlık sigortası – Ele almanız gereken hususlar varsa bunları tespit etmek için işten ayrılan personelle görüşmeler yapın.

20. Tesisler için en temel uygulamalar 5. YEREL TEDARİKÇİLER KULLANIN! – Yerel yetkinlikler, ürünler ve varsa kooperatifler konusunda araştırmalar yaparak yerel tedarikçiler kullanın – Yerel tedarikçilere yol göstericilik yaparak kısa sürede sizin düzenli tedarik zincirinizin bir parçası haline gelmelerini sağlayın – Menüde geleneksel yemeklere, içecek ve içkilere de yer verin – Müşteriler otantik şeyleri sever; tesisinizde hediyelik eşya mağazasına yer verin, el sanatları gösterileri yapılması için davet edin, sabit teşhirlere yer verin – Temalı geceler ve geleneksel eğlenceler ile yerel kültürü destekleyin – Müşteri çocukları ve yerel çocukların eğlenceli bir şekilde birbirlerinin kültürlerini öğrenebilecekleri etkinlikler düzenleyin – Gezilerde yerel tedarikçilerin kullanılması ve kültürel etkinliklere yer verilmesi için tur operatörleri ile işbirliği yapın

21. Tesisler için en temel uygulamalar 6. HAVLULARI VE YATAK TAKIMLARINI TEKRAR KULLANIN! – Havluların tekrar kullanımına yönelik bir gönüllü program uygulayın – Operatörlerle olan sözleşme yükümlülükleri izin verdiği takdirde yatak takımlarını 2 – 3 günde bir değiştirin, ya da yatak takımlarının bir günden daha fazla kullanılıp kullanılmaması kararını müşterilere bırakmanın bir yolunu bulup uygulayın – Gönüllü programları müşterilere etkin bir şekilde duyurun – Müşterilerin kararlarına saygı gösterilmesi için prosedürler konusunda personele eğitim verin ve hatırlatmalarda bulunun – Programların etkinliğini izlemek için havlu ve yatak takımı kullanımını takip edin SONUÇ: 100 odalı ‘tipik’ bir otelde havluları tekrar kullanım programı uygulanmasının ve yatak takımlarının üç günde bir değiştirilmesinin sonuçları – Çamaşırhanede işlemden geçirilen malzeme miktarının yılda 39.600 kg azaltılması – Çamaşır makineleri ile kurutucularda işlemden geçirilen 20 kg yüklerin yılda 1.980 azaltılması – Çamaşırhanede kimyasal kullanımının %22 azaltılması – Su ve enerji giderlerinin yılda 9,767YTL azaltılması – Yatak takımlarının ve çamaşırhanedeki aletlerin ömrünün uzatılması – Bakım ve işçilik ihtiyaçlarının azaltılması

22. Tesisler için en temel uygulamalar 7. KUMANDALI ENERJİ KULLANIMI UYGULAYIN! Soğutma sistemlerinin çalıştırıldığı mevsimlerin uzun olduğu yerlerde enerji yönetim sistemleri tipik olarak müşteri başına yılda 2.500 kWh ya da 368YTL kadar tasarruf sağlar. SONUÇ: - Odalarda elektrik tüketiminin %15 – 30 azaltılması - Yatırım maliyetinin 1 - 2 yıl içinde geri dönmesi 8. IŞIKLARI VE ALETLERİ ETKİN KULLANIN! SONUÇ: Gündüz saatlerinde yeterli doğal ışık alan bir lobide 50 x 50 W halojen spot ışıklarının gereksiz yere açık bırakılması günde 25 kWh üzerinde bir israfa neden olur. Bu da 25 ila 50 adet odanın kullanım anındaki aydınlatma yüküne eşdeğerdir. Bu ışıkların gündüz kapalı tutulmasıyla: Elektrik giderlerinden 1,345YTL ve yılda 45 ampul tasarruf edilmesi sağlanır.

23. Tesisler için en temel uygulamalar 9. AKILLI ATIK YÖNETİMİ UYGULAYIN! Atılan atık miktarını %50 kadar azaltın. Malzemeleri daha iyi kullanarak ve atık imha giderlerini azaltarak paradan tasarruf edin. AZALTIN! TEKRAR KULLANIN! GERİ DÖNÜŞÜME VERİN! 10. TUVALETLERDE DÜZENLİ BAKIM YAPTIRIN! Su kayıplarını en aza indirmek için – Tüm personele kaçakları ve arızalı tuvaletleri hemen tespit edip bildirmeleri için eğitim verin – Bakım personelini etkin teşhis ve onarım için bilinçlendirin – Sifondan klozete herhangi bir su sızıntısını engelleyin – Sifon mekanizmasını sık sık kontrol edin – Düzenli ihtiyaç duyulan yedek parçaları stokta bulundurun ve gerekli onarımları hemen yaptırın – Bütün tuvaletlerin en az üç ayda bir kontrol edilip koruyucu bakım yapılmasını sağlayın – Tuvaletleri saygın ve/veya yerel düzeyde kendini kanıtlamış üretici firmalardan satın alın

24. Tatilciler için Uyarılar

25. Tatilciler için Uyarılar

26. Akreditasyon ve Sınıflandırmalar

27. Akreditasyon Tipleri • Genel Yönetim Sistemleri, ISO ve EMAS gibi. ISO 14001 uluslararası avantajlara sahiptir ama detaylı gereksinimleri kontrol etmeyi uygulamaz. Detaylar otel yönetimi tarafından devamlı gelişimi destekleyici şekilde taahhüt edilerek kurgulanır. • Eko – Verimlilik, LEED ve BREEAM Ulusalarası ve gelişmekte olan LEED ve ona benzerakreditasyonlar ağırlıklı olarak eko verimlilik üzerinde odaklanır. Örneğin otel binasının enerji tüketiminin yönetilmesi gibi. Bu tür akreditasyonların otel misafirleri tarafından az da olsa “marka bilinirliği” vardır. • Endüstriye Özgü;Nordic Swan, EU Flower ve Green Failte gibi. Otellere özel bir çok uluslararası akreditasyonlar bulunmaktadır; bunlardan bazılarının ulusal eğilimleri vardır. İrlanda’da Green Failte’nin kısıtlı bir coğrafya için geçerli olması, İskandinavya’da Nordic Swan’nın kısıtlı bir marka bilinirliğinin olması gibi. Turist konaklama servisleri bu konularda EU Flower’i adres gösterir.

28. EU Flower Rakipleri

29. Türkiye’deki uygulamalar

30. Yeşil Yıldız Kültür ve Turizm Bakanlığı '‘Dünyan için, ülken için, çevren için, geleceğin için, duyarlılığını göster! Şimdi'' 1993’de başlatılan ancak günümüzde küresel ısınmanın dünyayı ciddi anlamda tehdit etmesi ve sürdürülebilir turizm kavramının gündeme gelmesi ile uluslararası kabul gören kriterler ve diğer gelişmeler de dikkate alınarak çevreye duyarlı konaklama işletmeleri için mevcut olan sınıflandırma formu güncelleştirildi ve 2006 yılındaYeşil Yıldızprojesi hayata geçirildi. Yeşil Yıldız sınıflamasında yer alan otel sayısı 4’tür.

31. Beyaz Yıldız 2009 sezonunda başlayan projeyle, oteller uzman Çevre Mühendisleri tarafından uluslararası kabul görmüş çevre standartları doğrultusunda denetlenmektedir. Oteller çevre standartlarına uyum, su ve enerji tasarrufu konularında bilgi bilgilendirilmektedir. Beyaz Yıldız sınıflamasında yer alan otel sayısı 37’dir. 31

32. Greening Hotels '‘Oteller yeşilleniyor, doğa ve işletme birlikte kazanıyor! Şimdi'' Mart 2009 itibariyle başlayan Yeşil Oteller Projesini, BureauVeritas akredite etmektedir. Henkel ve Ecolab da bu projenin destekçisidir. Greening Hotels sınıflamasında yer alan otel sayısı 23’tür. 32

33. “Yarın için Turizm” Ödülleri (“Tourism for Tomorrow Awards”)

34. 2010 Ödülleri Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi Her yıl “Yarınlar için Turizm” adlı 4 branşta yarışma düzenlemektedir. • Destinasyon Yöneticilik Ödülü– Boston Turizm Ofisi • Çevre Koruma Ödülü –Emirates Hotels & Resorts, Birleşmiş Arab Emirlikleri • Toplumsal Yarar Ödülü – Yeni Zellanda’daki Kaikoura Ltd’nin Balina Gözlemleme Projesi • Küresel Turizm İşletme Ödülü – Fransız sermayeli Uluslararası Accor Otelleri

35. Accor Otelleri örneği Accor Otelleri Enerji Kullanımı ve Otel genelinde kaynakların etkin kullanımı projesi sonucu • 195,240 kWh elektrik kullanımı = 39 hane elektrik kullanımı • 3 otelde yapılan elektrik tasarrufu = Florida’ya 41 kişinin uçuş maliyeti • 3 otelde yapılan elektrik tasarrufu = 500 milyon fotokopi • 44,090,000 litre su tasarrufu = 800 hane su kullanımı • Finansal Tasarruf = £74,000

36. Sürdürülebilirliğin sağlanması ile Dünya, insan yaşamına ev sahipliği etmeye devam edebilecektir. 36

37. Turizm, 21. yüzyılın en dikkat çeken sosyo-ekonomik fenomen sektörlerden birisidir. Turizm, diğer sektörlerin çevreye etkisinden farklı olarak hiçbir zaman tamamen sürdürülebilir olamayacaktır; ama daha fazla sürdürülebilir olma yolunda sürekli çalışabilir… 37