Biodiversiteti – njohuri baze per konceptin dhe vlerat e tij

1. Biodiversiteti – njohuri baze per konceptin dhe vlerat e tij Dr. Zamir Dedej Institute of Nature Conservation in Albania Tirana, 25 Maj 2010

2. Cfare perfaqeson biodiversiteti Tre elementet kryesore: • Llojet ose speciet; • Ekosistemet e habitatet • Burimet gjenetike

3. Cfare eshte biodiversiteti • Koncepti i biodiversitetit eshte kompleks dhe ne shume raste per te jane dhene percaktime te ndryshme; • Perkufizimi bazembeshtetet mbi ate te konventes nderkombetare dhe ligjit tone: “Biodiversitet (diversitet biologjik) ose larmi biologjike” është shumëllojshmëria e organizmave të gjallë të të gjitha llojeve, duke përfshirë, ndër të tjera, ekosistemet tokësore, detare dhe ekosistemet e tjera ujore, si dhe komplekset ekologjike, ku ato bëjnë pjesë. Ky term përfshin shumëllojshmërinë brenda dhe ndërmjet llojeve dhe shumëllojshmërinë e ekosistemeve.

4. Konventa e Diversitetit Biologjik (Biodiversitetit) • E krijuar ne Qershor 1992 pas Samitit te Rios; • Nje angazhim boteror; • Shqiperia aderoi ne Janar te 1994 (me vendim te Presidentit te Republikes) dhe ka hartuar SPVB, treraporte kombetare, etj;

5. Vendet anetare 193 vende pjesamarres ne te

6. Cfare perfaqeson Konventa e Biodiversitetit! • Instrumentin nderkombetar i vendeve te globit per te koordinuar veprimtarine per problemet qe lidhen me biodiversitetin. Tre objektivat kryesore te saj jane: • Ruajtja e larmise biologjike, • Perdorimi i qendrueshem i komponenteve te saj, dhe • Ndarja e drejte dhe e barabarte e perfitimeve qe vijne nga perdorimi i burimeve natyrore.

7. Si funksionon Konventa • COP, • SBSTTA, • Sekretariati, • Grupet e punes ad-hoc, • Programet e punes tematike dhe ceshtjet e ndermjetme, • Mekanizmi financiar, • Clearing House Mechanism. www.cbd.int

8. Konventat nderkombetare ne fushen e mbrojtjes se natyres • Konventa e Ndryshimeve Klimatike, • Konventa e Ramsarit, • Konventa e Bonit, • Konventa e Bernes, • Konventa e Luftes Kunder Shkretetirizimit, • CITES, • Etj.

9. Proçesi ne vendet e Europes Komitetit per Aktivitetet ne fushen e Diversitetit Biologjik dhe Pejsazhor (CO-DBP) te Keshillit te Europes Keshilli i Strategjise Pan-Europiane te Diversitetit Biologjik e Pejsazhor (PEBLDS) Konventat Europiane (Berna, Firenze) Mbeshtetje me direktiva e projekte

10. Po Shqiperia ku eshte? • Pozicioni gjeografik, relievi, veçorite klimatike, si edhe faktoret te tjere natyror (hidrik, gjeologjik, etj); • Flora dhe fauna • Konsiderohen te pasur per siperfaqen e vendit, • 3200 lloje bimesh te larta (qe perbejne 30% te flores Europiane) • 756 lloje ruazoresh • Nderthurren habitate natyrore te ndryshme si detare, bregdetare, ligatinore e liqenore, deltike e lumore, kodrinoro-malore, nga ultesirat dhe kodrinat tipike Mesdhetare deri tek ato subalpine e alpine • Shqiperia ndan me fqinjet e saj tre liqene te medhenj ate te Shkodres, Ohrit dhe Prespes.

11. Lilium carniolicum ssp. albanicum NUMRI I DISA GRUPEVE SPECIESH NE SHQIPERI Fiere 45 Likene 400 Bime te larta 3200 Molusqe 520 Insekt 4000 Peshq detar 249 Peshq, ujra te embla64 Amfibe 15 Reptile 36 Shpend 323 Gjitare 71 Rreth 27 lloje bimesh dhe 150 subspecie jane endemike

13. Ekosisteme e Habitate Vija bregdetare 429 km Basene lumor 6 kryesor Pyje 103.000 ha (36%) Kullota 400.000 ha (15%) Liqene 3 + 247 Ligatinat 60.215 ha Livadhe Posidonia 2.837 ha Pejasazhe te larmishem

14. Nr. total i zonave ligatinore sipas tipeve te tyre

16. Zonat e mbrojtura • Rezervat Strikt Natyrore- 2 (4.800 ha) • Parqet Kombetare - 14 (176.684 ha) • Parqet Natyrore - 22 (62.530 ha) • Monumentet e Natures- 750 (3,490 ha) Pejsazh i Mbrojtur- 5 (95.864 ha) • Zonat e Mnxh. te Burimeve- 4 (18.200 ha) Totali eshte mbi 360.000 ha ose 12.58% e sip te vendit tone. 3 zona Ramsar te shpallura

17. Problematika Speciet errezikuara • Gjitaret (21) 30% e totalit – drerin (i zhdukur), foka e Mesdheut, bualli, rreqebulli, macja e eger, etj • Shpendet (104) 32 % e totalit - pelikani kaçurrel, shkabat, grupi shpendeve grabitqare (shqiponjat), etj • Amfibet (4) 27 % e totalit - bretkosa e Epirit • Reptilet (12) 33 % te totalit – breshka e tokes (2 lloje), breshka e detit (dy lloje)

18. Problematika Pyjet • Nga 1990 deri ne vitin 2000 jane paksuar rreth 100 mije ha pyje kryesisht ne 4 rrethe verilindore; • 550 mije ha toke pyjore nen 30 % te siperfaqes se mbulimit • Shfrytezimi i lendes drusore per ngrohje llogaritet deri ne 2-2,5 milion m3 • Problemet kryesore: prerjet e paligjshme dhe zjarret • Gjuetia

19. Problematika Turizmi dhe natyra • Zona bregdetare • Sistemi i ligatinave bregdetare • Ndertimet pa kriter per qellime turistike • Ujrat e zeza dhe mbetjet urbane • Levizja e popullsise • Interesi i komuniteti dhe pushtetit vendore

20. Cilat jane mekanizmat qe veprojne? • Incentiva negative (gjobat) • Sekuestrime Inspektoriatetshteterore • Mbyllje aktiviteti • Ndjejkje penale Prokuroria ??? • Denime me heqje lirie Gjykatat ?????? • Ndergjegjesimi i publikut OJF

21. C’duhet te bejme ne te ardhmen? • Forcimi i kapaciteteve menaxheriale te institucioneve dhe inspektoriateve, • Zbatimi i ligjit, • Ngritja e Gjykatave qe trajtojne problemet e mjedisit, • Plotesimi i legjislacionit dhe perafrimi i tij me ate te BE-se, • Ndergjegjesimi i publikut, • Vleresimi ekonomik i demtimit te biodiversitetit, • Hartimi dhe venia ne zbatim e modeleve pozitiv, • Etj.

22. Cfare do te presim te shohim? • Rritje e mireqenies se popullates, • Asgje me teper se sa nje vend me bukuri natyrore te egra (koncepti “back to the nature”) • Nje shtet ligjor qe funksionon me te gjithe mekanizmat e tij • Ndjenje kenaqesie per vlerat e vendit ku ne jetojme (ndergjegjesimi kombetar) • Nje trashigimi natyrore e kulturore per brezat qe do te vijne

23. FALEMINDERITwww.inca-al.org